Giáo án Ngữ văn 11 tuần 1: Vào phủ chúa Trịnh (Trích Thượng kinh kí sự)

TUẦN 1/ TCT: 1- 2- 3
ĐỌC VĂN: VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH
( Trích “Thượng kinh kí sự” ) - Lê Hữu Trác
I.MỤC TIÊU :
1-Về kiến thức:
a-Đối với bộ môn: Hiểu được giá trị hiện thực được phản ánh trong tác phẩm và thái độ
của tác giả đối với hiện thực đó.
b-Đối với GD BVMT:Thấy được sự ảnh hưởng của MT đối với đời sống con người.
2- Về kĩ năng:
a-Đối với bộ môn: Biết phân tích những nét đặc sắc trong cách kể và tả của tác giả. Nắm
được những nét cơ bản của thể loại kí sự để vận dụng vào việc làm bài văn NL.
b-Đối với GD BVMT: Phát hiện được các tình tiết không gian trong phủ chúa : là một
MT sống tù túng, thiếu ánh sáng ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
3-Về thái độ:
a-Đối với bộ môn: Có ý thức trân trọng đối với những người có nhân cách cao cả như
LHT;
b-Đối với BVMT: Có thói quen lựa chọn lối sống trong môi trường lành mạnh.
II. CHUẨN BỊ :
1.Phương tiện:
*Giáo viên: ảnh chân dung Lê Hữu Trác, tranh ảnh về phủ chúaTrịnh
*Học sinh: đọc SGK, soạn bài theo câu hỏi HDHB trong SGK.
2.Phương pháp:
- GV áp dụng kỷ thuật dạy học động não, gợi tìm, trao đổi, thảo luận nhóm; kết hợp với
phát vấn trả lời câu hỏi, diễn giảng bổ sung.
III-TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp: sĩ số, trật tự .
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra việc soạn bài “Vào phủ chúa Trịnh” ở nhà của học sinh.
3.Giới thiệu bài mới: Lê Hữu Trác không chỉ nổi danh là một “Thần y ” mà còn là một nhà
thơ, nhà văn nổi tiếng. Tập kí sự đặc sắc “ Thượng kinh kí sự” – là tác phẩm có giá trị hiện thực

sâu sắc đồng thời thể hiện nhân cách thanh cao của tác giả. Để hiểu điều này ta tim hiểu đoạn
trích “ Vào phủ chúa Trịnh”.
-Nội dung bài dạy:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA NỘI DUNG CẦN ĐẠT
HS

*HĐ1: Hướng dẫn hs tìm
hiểu chung về tác giả và
tác phẩm:

I.TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả: (SGK)
-Lê Hữu Trác (1724-1791) hiệu Hải
Thượng Lãn Ông

-Thao tác 1: tìm hiểu về
tác giả
+GV: hãy giới thiệu tóm tắt
một số nét chính về tác
giả ? (GVgiảng thêm về ý
nghĩa tên hiệu của tác giả)
-Thao tác 2: tìm hiểu về
tp TKKS và đoạn trích:

+HS xem SGK, nêu
tóm tắt 1 số ý chính.
+HS: gạch chân các
ý chính trong sgk.

+GV: Giải thích nhan đề
Kí sự đến kinh đô

-Thao tác 1:Tìm hiểu
quang cảnh và cung cách
sinh hoạt trong phủ chúa.
-GV tổ chức HS chia 2
nhóm thảo luận 2 câu hỏi :
+Nhóm 1 :tìm chi tiết cho
thấy Quang cảnh nơi phủ
chúa ?
+Nhóm 2: tìm chi tiết miêu
tả cung cách sinh hoạt nơi

2. Tác phẩm Thượng kinh kí sự:
(TKKS)
- Nằm cuối Bộ Hải Thượng y tông tâm
lĩnh (66 quyển)

+GV:“TKKS” được tg viết
trong hoàn cảnh nào ? Nội
dung đề cập đến vấn đề gì ?
*HĐ 2: Hướng dẫn hs
đọc- hiểu VB.

- Là một danh y, nhà văn, nhà thơ lớn
nữa cuối thế kỉ XVIII. Ông là tác giả của
bộ sách y học nổi tiếng “ Hải Thượng y
tông tâm lĩnh”

-“Thượng Kinh Kí Sự” là tập kí sự bằng
chữ Hán, hoàn thành năm 1783 ghi chép
sự việc Lê Hữu Trác về Kinh Đô Thăng
Long chữa bệnh cho Trịnh Cán.
-Đoạn trích
-HS Dựa vào phần
Tiểu dẫn trả lời.

II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:
1. Quang cảnh và cung cách sinh hoạt
nơi phủ chúa:
a.Quang cảnh : (DC- trang 4-6)
-Vào phủ phải trải qua nhiều lần cửa với
“những dãy… tiếp”, ở mỗi cửa đều có vệ
sĩ canh gác “ai muốn…thẻ”. Trong
khuôn viên phủ chúa có điểm. “Hậu mã
túc trực” để chúa sai phái truyền lệnh.


phủ chúa
-Liên hệ giáo dục môi
trường: Cuộc sống ở phủ
chúa là môi trường thiếu
ánh sáng nguyên nhân
gây nên căn bệnh cho thái
tử.
-GV diễn giảng bổ sung,
-GV: nhận xét chung về
quang cảnh và cung cách

sinh hoạt nơi phủ chúa ?
(đó là một cuộc sống như
thế nào ?)
-GV giảng bổ sung.
-Thao tác 2: Tìm hiểu
cách nhìn, thái độ của Tác
giả :
-GV : tìm dẫn chứng cho
thấy cách nhìn, thái độ của
Lê Hữu Trác đối với cuộc
sống nơi phủ chúa ?

-HS thảo luận theo
Vườn hoa “cây cối… hương”.
sự phân công câu hỏi - Bên trong phủ là những nhà “Đại
của GV
đường” “Quyển bồng”, “Gác tía” với
kiệu son võng điều, đồ nghi trượng sơn
son thếp vàng và “Những đồ đạc…
thấy”. Đồ dùng tiếp khách ăn uống toàn
là . “mâm vàng, chén bạc”.
-HS cử đại diện trình - Đến nội cung thế tử phải qua năm sáu
bày bảng phụ;
lần trướng gấm. “ Trong phòng thắp
nến…ngang sân”.
Quang cảnh nơi phủ chúa cực kì tráng
lệ, lộng lẫy không đâu sánh bằng.
b.Cung cách sinh họat:
- Khi t/g lên cáng vào phủ “Tên đầy tớ…
hét đường”, trong phủ chúa “Người giữ

-hs cả lớp theo dõi và cửa…mắc cửi” chúa giữ vị trí trọng
gạch chân các chi tiết yếu và có quyền uy tối thượng trong
dc.
triều đình ( bài thơ của tác giả)
- Những lời lẽ nhắc đến chúa và thế tử
hết sức cung kính, lễ độ “Thánh thượng
đang ngự ở đấy”…

(gợi ý : những từ ngữ, câu
-HS suy nghĩ trả lời
văn, câu thơ nào thể hiện
cá nhân,
thái độ, tình cảm của tác giả
?)
+GV: Phân tích thêm 1 số
chi tiết “đắt”, có tác dụng
làm nổi bật giá trị hiện thực
của tác phẩm.

- Chúa Trịnh luôn có phi tần chầu chực.
- Thế tử bệnh có đến bảy tám thầy thuốc
phục dịch và lúc nào cũng có “ Mấy
người đứng hầu hai bên”.
Quyền uy tột đỉnh cùng với cuộc sống
hưởng thụ xa hoa đến cực điểm và sự
lộng quyền của nhà chúa.
2/Cách nhìn, thái độ của tác giả:

-HS trao đổi nhóm
đôi chung bàn, phát

hiện, trả lời. tìm dẫn
chứng minh họa

-Khen cái đẹp, cái sang nơi phủ chúa
(dc)mỉa mai châm biếm
-Dửng dưng trước những quyến rũ vật
chất nơi đây
-Không đồng tình với cuộc sống quá no


(Khi đứng trước phủ
chúa, khi được mời
ăn cơm, khi vào chẩn
bệnh cho thế tử)
HĐ 3:Hướng dẫn HS tổng
kết:

đủ, tiện nghi nhưng thiếu khí trời và tự
do
- Tâm trạng khi chữa bệnh cho thế
tử(dc)
+Ban đầu: suy nghĩ do dự sợ danh lợi
ràng buộc , sau đó đã bốc thuốc chữa
đúng căn bệnh cho thế tử  Một thầy
thuốc giỏi, giàu kinh nghiệm, có y đức
cao

-GV: dựa theo phần ghi nhớ
trong sgk em hãy nêu ý
nghĩa của đoạn trích ? Bút

pháp kí sự của tác giả có gì
đặc sắc? Phân tích những
nét đặc sắc đó?

-Có phẩm chất cao quý: xem thường
danh lợi, yêu tự do và nếp sống thanh
đạm.

-GV giảng bổ sung, dặn HS
học thuộc phần ghi nhớ

II/TỔNG KẾT: (Ghi nhớ - SGK)
1.CHỦ ĐỀ:

+HS trả lời theo
phần ghi nhớ
HĐ 4: Hướng dẫn HS
luyện tập:
-GV: Yêu cầu HS nhớ lại
văn bản: “Chuyện cũ trong
phủ chúa Trịnh”. Trích “Vũ
trung tùy bút” của Phạm
Đình Hổ- NV 9.
-GV: nhận xét, sữa chữa, bổ
sung.

-HS phát biểu chủ đề
đoạn trích  giá trị
hiện thực.

- Đọan tríchphản ánh quyền lực to
lớn của Trịnh Sâm, c/s xa hoa, hưởng lạc
trong phủ chúa và thái độ coi thường
danh lợi, quyền quý của LHT.
2.Nghệ thuật viết kí sự của tác giả:
- Quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung
thực,miêu tả sinh động, chọn lọc chi tiết
“đắt”, gây ấn tượng mạnh.
-Lối kể hấp dẫn, chân thực, hài hước. =>
giá trị hiện thực sâu sắc.

-HS gho chép theo
ghi nhớ - sgk.

-Kết hợp văn xuôi và thơ tăng chất
trữ tình, thể hiện kín đáo thái độ của TG.
IV/LUYỆN TẬP:
-Đọan trích “Chuyện cũ trong phủ chúa
Trịnh” phản ánh hiện thực xa hoa trong
phủ chúa, sự nhũng nhiễu của quan lại
… tg PĐH còn kể ra những việc xảy ra
tại gia đình mình thái độ phê phán bất
bình, ghi chép tản mạn chủ quan.
-Đọan trích “ VPCT” ghi chép theo trật


-HS: nhớ lại và So
sánh hai văn bản.

tư thời gian của các sự việc. Qua việc

miêu tả hành trình vào chữa bệnh trong
phủ chúa, quang cảnh và cung cách sinh
họat nơi đây bộc lộ thái độ phê phán của
tg ẩn sau sự việc.

4. Củng cố : Tóm tắt những nét chính về giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật trong đoạn trích.
5. Luyện tập tại lớp: Giải BT 1-SGK trang 13.
6. Hướng dẫn soạn bài mới “Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân”. Chuẩn bị trả lời câu
hỏi: -Tính chung trong ngôn ngữ xã hội được biểu hiện qua những phương diện nào?
*PHẦN BỔ SUNG:
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
………………………………
* Duyệt của TT CM: