Giáo án ngữ văn 11 tuần 1 vào phủ chúa trịnh

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích Thượng kinh kí sự)
-Lê Hữu Trác-
A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Bức tranh chân thực, sống động về cuộc sống xa hoa, đầy quyền uy nơi phủ
chúa Trịnh và thái độ tâm trạng của nhân vật “tôi” khi bước vào phủ chúa chữa
bệnh cho Trịnh Cán.
- Vẻ đẹp tâm hồn của Hải Thượng Lãn Ông, lương y, nhà nho thanh cao, coi
thường danh lợi.
- Những nét đặc sắc của bút pháp kí sự: tài quan sát miêu tả sinh động những sự
việc có thật, lối kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn, lựa chọn chi tiết đặc sắc, đan xen văn
xuôi và thơ.
2. Kĩ năng:
Đọc hiểu thể kí sự trung đại theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ:
- Thái độ phê phán nghiêm túc lối sống xa hoa nơi phủ chúa.
- Trân trọng lương y, có tâm có đức.
B. Chuẩn bị bài học:
1. Giáo viên:
1.1. Dự kiến tổ chức học sinh hoạt động để hiểu bài học:
- Phương pháp đọc hiểu, phân tích, thuyết trình kết hợp trao đổi thảo luận.
1.2. Phương tiện:
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
2. Học sinh:
Chủ động tìm hiểu soạn bài học qua các câu hỏi sgk và những định hướng của
giáo viên ở tiết trước.
C. Hoạt động dạy và học:
1. Ổn định tổ chức.

2.Giới thiệu bài mới.
Lê Hữu Trác không chỉ nổi danh là một “lương y như từ mẫu” mà còn là một
nhà thơ, nhà văn nổi tiếng. Với tập kí sự đặc sắc “ Thượng kinh kí sự” – đây là tác
phẩm có giá trị hiện thực sâu sắc đồng thời thể hiện nhân cách thanh cao của tác
giả. Để hiểu điều này ta tìm hiểu đoạn trích “ Vào phủ chúa Trịnh”.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: GV hướng dẫn hs
tìm hiểu khái quát.
Thao tác 1: Tiềm hiểu về tác giả
GV yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn
sgk
Câu hỏi:
1) Phần tiểu dẫn sgk trình bày
những nội dung nào?tóm tắt những
nội dung đó?
* Định hướng câu trả lời:
- Vài nét về tác giả
I. Tim hiểu chung:
1. Tác giả:
Lê Hữu Trác (1724-1791) hiệu Hải Thượng
Lãn Ông
- Là y học, nhà văn, nhà thơ lớn nữa cuối
thế kỉ XVIII. Ông là tác giả của bộ sách y
học nổi tiếng “ Hải Thượng y tông tâm
lĩnh”
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Tác phẩm “TKKS”
- Thể kí sự
2) Dựa vào sgk trình bày vài nét về
tác giả Lê Hữu Trác?

(hs trả lời cá nhân gv nhận xét chốt
ý)
Thao tác 2: Tiềm hiểu tác phẩm
“TKKS”
Câu hỏi:
1) Em hiểu như thế nào về tác phẩm
“TKKS” ?
GV hướng dẫn:
- Xuất xứ tác phẩm
- Nội dung đoạn trích.
2) Đọc - hiểu văn bản:ựa vào tác
phẩm, em hãy cho biết nội dung
đoạn trích ?
(hs trả lời cá nhân)
3) Chia bố cục đoạn trích và nêu nội
dung chính của từng phần?
(hs suy nghĩ trả lời gv nhận xét chốt
ý)
Thao tác 3. Tiềm hiểu thể loại tác
2. Tác phẩm “TKKS” và đoạn trích
“VPCT”:
a. Tác phẩm “TKKS”:
- TKKS là tập nhật kí bằng chữ Hán, in ở
cuối bộ “Y tông tâm tĩnh”
- Tác phẩm tả quang cảnh ở kinh đô, cuộc
sống xa hoa phủ chúa Trịnh và quyền uy
thế lực của nhà chúa.
b. Về đoạn trích “VPCT”:
* Nội dung: Sgk
* Bố cục:

3. Thể loại:
Thể kí sự là những thể văn xuôi ghi chép
những câu chuyện, sự việc, nhân vật có thật
và tương đối hoàn chỉnh.
II. Đọc - hiểu văn bản:
1.Tác giả kể chuyện được vua cho đem
cáng đến đón vào cung chữ bệnh:
- Cảnh bên ngoài:
+ Mấy lần cửa, theo đường bên trái dành
cho người ngoài cung.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
phẩm:
Em hiểu như thế nào về thể kí sự?
(hs trả lời cá nhân)
Hoạt động 2. gv hướng dẫn hs đọc
hiểu đoạn trích
GV yêu cầu hs đọc đoạn trích.
Thao tác 1: Hướng dẫn tiềm hiểu
mục 1:
Câu hỏi:
1) Tác giả đã thấy gì về quang cảnh
bên ngoài cung? Chi tiết nào miêu tả
điều đó?
2) Tác giả có những suy nghĩ ntn
khi lần đàu tiên thấy được những
quang cảnh ấy?
(hs suy nghĩ trả lời, gv nhận xét chốt
ý)
* GV giảng:
Quang cảnh ở đó khác hẳn cuộc

sống đời thường và tác giả đã đánh
giá: “Cả trời Nam sang nhất là
đây!”. Qua bài thơ ta thấy danh y
cũng chỉ ví mình như một người
đánh cá ( ngư phủ ) lạc vào động
tiên (đào nguyên ) dù tác giả vốn là
con quan sinh trưởng ở chốn phồn
+ Tác giả thấy đâu đâu cũng cây cối “um
tùm”, tiếng chim ríu rít, hoa đua thắm, mùi
hương thoang thoảng, hành lang nối nhau
liên tiếp, lời truyền báo rộn ràng, người qua
lại như mắc cửi…
→ Quang cảnh phủ chúa Trịnh cực kì xa
hoa tráng lệ nhằm khẳng định quyền uy tột
cùng của nhà chúa trong khi đó dân tình
trong nước đang chịu nhiều khổ cực vì đói
rét, vì chiến tranh.
2. Tác giả kể và tả những điều mắt thấy
tai nghe khi được dẫn vào cung:
- Tác giả đi qua mấy lần cửa đến một cái
điếm, ở đó “ có những cây lạ lùng và
những hòn đá kì lạ”, “ cột và bao lơn lượn
vòng”
- Vượt qua một cái cửa lớn, bị chặn lại vì
tác giả ăn mặc có vẻ lạ lùng”
- Qua một đại đường rồi đến một gác tía,
qua một cửa nửa tác giả quan sát kĩ “ nhà
lớn thật cao và rộng, hai bên hai cái kiệu…
trên sập mắc một cái võng điều”
→ Tác giả đã bị ngợp , bị động trước cảnh

uy nghi cẩn mật quá mức tưởng tượng.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
hoa nay mới biết phủ chúa.
Quang cảnh đó càng được rỏ nét
hơn khi đươc dẫn vào cung.
GV cho hs đọc nhẫm lại đoạn trích
và đưa ra câu hỏi hs thảo luận nhóm
trả lời gv nhận xét chốt ý.
1) Tác giả kể và tả gì khi được dẫn
vào cung? Những chi tiết nào được
quan sát kĩ nhất?
( nhóm 1)
GV giảng:
Đại đường uy nghi sang trọng đến
nổi một danh y nổi tiếng cũng chỉ
dám ngước mắt nhìn rồi lại cuối đầu
đi “ và cảm nhận rằng ở đó toàn
những đồ đạc nhân gian chưa từng
thấy”.
2) Thái độ của tác giả ntn khi bước
vào cung?
(nhóm 2 )
Qua con mắt và cảm nghĩ của tác
giả ta thấy chúa Trịnh là một nơi đệ
hưởng lạc để củng cố quyền uy , xa
rời cuộc sống nhân dân, một nơi để
hưởng lạc củng cố quyền uy bằng
lầu cao cửa rộng che giấu sự bất ực
- Thái độ của tác giả: tự coi mình là “quê
mùa” → khiêm tốn thân mật với các lương

y. Đó là nét nhân cách của ông.
3. Tác giả kể và tả việc đi sâu vào nội
cung và khám bệnh cho thế tử:
- Cảnh thâm cung: trướng gấm, màn là, sập
vàng, ghế rồng, đèn sáng lấp lánh, hương
hoa ngào ngạt, cung nhân xúm xít, màu
mặt phấn, màu áo đỏ.
- Thủ tục rườm rà, nhiêu khê: bữa ăn sáng
của tác giả ở điếm hậu mã, cảnh mọi người
chầu chực hầu thế tử, cảnh chuẩn bệnh kê
đơn, phải lạy chào bốn lạy, lại được khen
một câu : “ Ông này lạy khéo”
→ Nội cung là một cảnh vàng son, nhưng
tù hãm, thiếu không khí, ngột ngạt, cuộc
sống thế tử như “ con chim non nhốt trong
lồng son”.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
cả mình trước tình cảnh của đất
nước.
3) Thái độ của tác giả khi tiếp xúc
với các lương y khác?
( nhóm 3 )
Hs đọc lại đoạn 3 và gv đưa ra câu
hỏi hs trả lời gv nhận xét chốt ý:
1. tác giả kể và tả về thâm cung với
những chi tiết nào?Qua đó ta thấy
chúa Trịnh đã thể hiện cuộc sống
vương giả ntn?
Câu hỏi THMT:
Qua cuộc sống của thế tử, em suy

nghĩ ntn về mối quan hệ giữa môi
trường sống và con người?
4. Tác giả nhận định bệnh và đề ra
phương án chữa bệnh:
- Bồi dưỡng thể lực, thể lực tốt sẽ đuổi
được bệnh ( Quan điểm này xuất phát từ
cuộc sống của thế tửi và các biểu hiện bên
ngoài của bệnh)
- Phương sách hòa hoãn, kéo dài thời gian
chữa bệnh để ông có thể về lại quê nhà.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
2) Qua lời kể và tả, ta thấy tác giả đã
rơi vào thế bị động ntn?
GV giảng:
Chi tiết thế tử khen ông này lạy
khéo là chi tiết rất đắt, vì nó vừa
chân thực vừa hài hước kín đáo. Nó
không chỉ tả cảnh sinh hoạt giàu
sang của phủ chú mà còn nói lên
quyền uy tối thượng của đấng con
trời, cháu trời và thân phận nhỏ
nhoi, thấp bé của người thầy thuốc
và thái độ kín đáo khách quan của
người kể.
Mối quan hệ vua – tôi làm cho mối
quan hệ giữa người ban ơn ( người
chữa bệnh) và người hàm ơn ( con
bệnh ) trở nên vô nghĩa bất bình
đẳng.
HS đọc đoạn cuối, gv giải thích các

từ khó và đưa ra câu hỏi:
1) Cách chuẩn bệnh của Lê Hữu
Trác cùng những biến tâm tư của
ông khi kê đơn cho ta hiểu gì về
người thầy thuốc này ?
( hs thảo luận trả lời gv nhận xét)
GV giảng:
Ông cũng muốn kết hợp việc nâng
→ Đó là người thày thuốc giỏi ,giàu kinh
nghiệm ,có lương tâm ,có y đức,
→ Một nhân cách cao đẹp, khinh thường
lợi danh, quyền quí, quan điểm sống thanh
đạm, trong sạch.
5. Bút pháp kí sự đặc sắc của tác phẩm
- Khả năng quan sát tỉ mỉ ,ghi chép trung
thực ,tả cảnh sinh động
- Lối kể khéo léo ,lôi cuốn bằng những sự
việc chi
tiết đặc sắc .
- Có sự đan xen với tác phẩm thi ca làm
tăng chất trữ tình của tác phẩm .
IV. Tổng kết:
Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” phản ánh
quyền lực to lớn của Trịnh Sâm, cuộc sống
xa hoa hưởng lạc trong phủ chúa đồng thời
bày tỏ thái độ coi thường danh lợi quyền
quý của tác giả.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
cao thể lực đồng thời với trị bệnh
nhưng ông nghĩ nếu chữa lành quá

sớm thì chúa sẽ khen và giữ lại làm
quan, điều này ông không muốn.
Trong ông có một mâu thuẫn phải
trung với chúa nhưng phải tránh
việc chúa bắt làm quan nên ông
chọn phương sách bồi dưỡng sức
khỏe.
2) Qua những phân tích trên , hãy
đánh giá chung về tác giả ?
- Hs suy nghĩ ,trả lời .
- Gv nhận xét ,tổng hợp:
Qua đoạn trích ,Anh (chị) có nhận
xét gì về nghệ thuật viết kí sự của
tác giả ?Hãy phân tích những nét
đặc sắc đó?
- HS trao đổi ,thảo luận ,đại diện
trình bày .
- GV tổng hợp:
Hoạt động 4: GV hướng dẫn hs
tổng kết:
Qua bài học, em hãy rút ra ý nghĩa
của đoạn trích?
3. Củng cố:
- Hệ thống hóa kiến thức
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Hs trả lời câu hỏi sau:
Bài học đã cho em những nhận thức gì về chế độ phong kiến ngày xưa? Em
thấy chế độ ta ngày nay có những điểm ưu việt gì trong mối quan hệ giữa các cấp
lãnh đạo với nhân dân?
4. Dặn dò:

Học bài cũ
Soạn bài mới.