Giáo án Ngữ văn 12 tuần 27 bài: Số phận con người

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
Tiết 105- 106 Đọc văn :

SỐ PHẬN CON NGƯỜI
( Sô-lô- khốp )

I/ Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
- Hiểu rõ tính cách Nga kiên cường, nhân hậu.
- Nắm được nghệ thuật kể chuyện, khắc hoạ tính cách và sử dụng chi tiết của
Sô-lô-khốp.
- Cùng suy ngẫm về số phận con người: Số phận mỗi người thường không
phẳng phiu mà đầy éo le, trắc trở. Con người phải có đủ bản lĩnh và lòng nhân hậu
để làm chủ số phận của mình, vượt lên sự cô đơn, mất mát, đau thương.
II/ Phương pháp và phương tiện dạy học
- Phương pháp thuyết trình kết hợp với phát vấn theo tiến trình quy nạp.
- Phương tiện chính: SGK, SGV, Giáo án, có thể sưu tầm một số tranh ảnh về
Sô-lô-khốp và về đất nước và con người Nga (thời Xô-viết) có thể sử dụng một số
đĩa hát quen thuộc thời chiến tranh chống Phát xít.
III/ Tiến trình bài dạy :
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Tổ

I. Tìm hiểu chung

chức tìm hiểu chung HS đọc Tiểu dẫn

1. Tác giả


về tỏc gỉa, tỏc phẩm

(SGK) tóm tắt những

- A.Sô-lô-khốp (1905-1984) là nhà

1. Yờu cầu Hs dựa nét chính về tác giả văn Xô-viết lỗi lạc, được vinh dự nhận
giải thường Nobel về văn học năm
vào phần tiểu dẫn, bài Sô-lô-khốp.
bày

1965 (ông còn được nhận giải thưởng

những nột lớn về tỏc

văn học Lê-nin, giải thưởng văn học

giả, tỏc phẩm

quốc gia).

soạn,

trỡnh

HS làm việc cá

- Cuộc đời và sự nghiệp của Sô-lô-

- GV theo dừi, định nhân, phát biểu
hướng và chốt lại

khốp gắn bó mật thiết với sự ra đời

những ý chớnh yờu

của một chế độ- chế độ xã hội chủ

cầu Hs nắm kĩ làm cơ

nghĩa tại vùng đất Sông Đông trù phú,

sở để đọc- hiểu tỏc

đậm bản sắc văn hoá người dân

phẩm

Côdắc.
Là nhà văn xuất thân từ nông dân
lao động, Sô-lô-khốp am hiểu và đồng
cảm sâu sắc với những con người trên
mảnh đất quê hương. Đặc điểm nổi
bật trong chủ nghĩa nhân đạo của Sôlô-khốp là việc quan tâm, trăn trở về

số phận của đất nước, của dân tộc,
nhân dân cũng như về số phận cá nhân
con người.
- Phong cách nghệ thuật của Sô-lôkhốp: nét nổi bật là viết đúng sự thật.
Ông không né tránh những sự thật dù
khắc nghiệt trong khi phản ánh những
bức tranh thời đại rộng lớn, những


cảnh đời, những chân dung số phận
đau thương. Trong sáng tác của ông,
chất bi và chất hùng, chất sử thi và
chất tâm lí luôn được kết hợp nhuần
nhuyễn.
2. HS dựa vào Tiểu

HS phát biểu vị trí

dẫn phát biểu vị trí của truyện ngắn Số
của truyện ngắn Số phận

2. Tác phẩm
- Vị trớ :Truyện ngắn Số phận con

người người của Sô-lô-khốp là cột mốc quan
phận con người trong trong nền văn học trọng mở ra chân trời mới cho văn học
nền văn học Xô-viết.

con

Xô-viết.

Xô Viết. Truyện có một dung lượng tư

- Gv thuyết giảng

tưởng lớn khiến cho có người liệt nó

thờm những yếu tố

vào loại tiểu thuyết anh hùng ca.

về hoàn cảnh ra đời
giỳp

hS

hiểu

tỏc

phẩm

- Hoàn cảnh ra đời:
+ Bầu khụng khớ dõn chủ ở Liờn
Xụ năm 1956 – thời điểm tỏc phẩm
được in- đó tỏc động đến việc lựa
chọn nhõn vật, giọng điệu người kể
chuyện và vấn đề đặt ra của tỏc phẩm.
+ Sau chiến tranh TG thứ II, trong

văn học Nga và vawnhocj thế giới rộ
lờn xu hướng tỡm hiểu số phạn con
người ( ễng già và biển cả - Hờ minh
uờ )

Hoạt động 2: Tổ HS phân tích sos

II. Đọc- hiểu văn bản

chức đọc- hiểu văn phận 2 nhõn vật qua

1. Số phận của Xụ cụ Lốp , cậu bộ


bản

diến biến truyện

Va ni a và nỗi đau , sự mất mỏt của

1. GV định hướng để (HS làm việc cá con người do chiến tranh:
HS phân tích nỗi đau, nhân, tham gia ý

a) Hoàn cảnh và tâm trạng An-đrây

sự mất mỏt của con kiến phát biểu trước Xô-cô-lốp sau chiến tranh:
người do chiến tranh lớp).
qua số phận của 2

- Anh đã lần lượt mất tất cả người

Nhấn mạnh: Trước thân. Anh đó “chôn niềm vui sướng và

nhõn vật Xụ cụ Lốp đõy mặc dự bị đày niềm hi vọng cuối cùng trên đất
và Va ni a
đọa trong trại tập người…, đất Đức…, Trong người có
a) Phân tích hoàn trung, nhưng anh vẫn cái gì đó vỡ tung ra” trở thành “người
cảnh và tâm trạng luụn vững vàng . mất hôn”. => Xô-cô-lốp rơi vào nỗi
An-đrây

Sau

khi Cũn giờ đõy, khi đau cùng cực.

chiến tranh kết thúc người

thõn

cuối

- Anh đó tìm đến chén rượu để dịu

và trước khi gặp bé cựng bị giết hại, anh bớt nỗi đau: “phải nói rằng tôi đã thật
Va-ni-a.
như sụp đổ với nỗi sự say mê cái món nguy hại ấy”. Xôb) Cảm nhận của em đau cựng cực

cô-lốp biết rõ sự nguy hại của rượu

về số phận của Va ni

nhưng anh vẫn cứ uống => Anh đó rơi

a?

vào cuộc sống bế tỏc vụ nghĩa
b) Số phận cậu bộ Va ni a: Cũng là
một nạn nhõn của chiến tranh Phỏt xớt
tàn khốc – Trở thành mồ cụi lang
thang , bơ vơ trong cuộc đời
- Chõn dung : “…thằng bộ rỏch
bươm xơ mướp. Mặt mũi thỡ bờ bết
nước dưa hấu, lem luốc, bụi bặm, bẩn
như ma lem… nhưng cặp mắt – cứ


như những ngụi sao sỏng ngời sau
trận mưa đờm!” => toỏt lờn vẻ ngõy
thơ tội nghiệp
- Những cõu trả lời kiểu trẻ con
khiến Xụ Cụ Lốp khụng cầm được
nước mắt
 Hỡnh ảnh những giọt nước mắt
thấm đẫm đoạn trớch => nỗi đau
khụng thể diễn tả thành lời, chỉ có thể
diễn tả bằng những giọt nước mắt.

- Theo em tỏc giả
muốn gửi gắm

Qua số phận của hai nhõn vật, tỏc

điều gỡ qua việc

giả biểu dương, ngợi ca khí phách anh

khắc

số

hùng của nhân dân Nga . Sô-lô-khốp

phận của 2 nhõn

cũng không ngần ngại nói lên cái giá

vật?

rất đắt của chiến thắng, những đau

họa

khổ tột cùng của con người do chiến
tranh gây nên- sức tố cáo chiến tranh
HS rút ra ý nghĩa

2. Hướng dẫn thảo
luận

câu

hỏi

2

( SGK ): Quyết định

phát xít mạnh mẽ của tác phẩm.

2. Xô Cô Lốp nhận Va ni a làm
con nuôi:


nhanh chóng của Xô

b) An-đrây gặp bé Va-ri-a

Cô Lôp khi nhận bé

- Khi nhìn thấy Va-ri-a từ xa:

Va ni a làm con nuôi

“Thằng bé rách bươn xơ mướp.... cặp

và niềm vui của hai

mắt thì cứ như nhiều ngôi sao sáng

người nói lên điều gì?

sau trận mưa đêm” rồi “thích đến nỗi
bắt đầu thấy nhớ nó”.=> Cái nhìn tự
nhiên của một người rất yêu mến trẻ
con
- Và khi hiểu rõ tình trạng của Vari-a hiện tại, lòng thương xót dâng lên
thành những giọt nước mắt nóng hổi.
Anh quyết định nhận Va-ri-a làm
con.vì “ không thể để mình với nó
chìm nghỉm riêng rẻ được “
=> Trái tim giàu lòng nhân ái, nhạy
cảm trước nỗi đau của con người

- Tác giả đã diễn tả

HS tìm chi tiết,

niềm vui của hai cha phân tích giá trị biểu
con như thế nào ? đạt và rút ra ý nghĩa?
Qua đó , nhà văn
muốn nói điều gì?

HS làm việc cá

- Với lòng nhân hậu, nhân và tham gia ý
Xô-cô-lốp tìm mọi kiến trao đổi tập thể
cách bù đắp tình
cảm

cho

Va-ri-a,

=> ở Xô Cô Lốp
hai phẩm chất tưởng


chăm sóc nó. Ở toàn đối lập lại thống
bộ đoạn này, điểm nhất: Tinh thần dũng
nhìn của tác giả cảm
hoàn toàn phù hợp trong

kiên
chiến

cường
đấu

với điểm nhìn của trước kẻ thù và lòng
nhân vật và vì vậy nhân ái , nhân hậu
gây được niềm xúc bao la.
động trực tiếp

Câu hỏi 4 :Đoạn văn

HS đọc phần Tri

trữ tình cuối truyện thức đọc-hiểu

3. Đoạn kết tác phẩm
- Tác giả bày tỏ nỗi băn khoăn lo

chứa đựng những suy

lắng về tương lai của 2 nhân vật “Hia

nghĩ gì của nhà văn

con

về

trước?”Nhưng nghĩ đến tính cách con

số

phận

con

người

côi

cút…phía

người?

người Nga, nhà văn cũng thể hiện thái

- Cho HS đọc phần

độ tin tưởng: “Thiết nghĩ…có thể

Tri thức đọc – hiểu

đương đàu với thử thách”

để nắm được khái

=> Qua đó, nhà văn khẳng định sức

niệm thuật ngữ “lời

mạnh tiềm ẩn và những cống hiến

phát biểu trữ tình”.

thầm lặng của một thế hệ Xô Cô Lốp

Từ đó tìm hiểu giá trị

nói riêng và nhân dân Nga nói chung

đoạn văn

cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ
quốc.
- Kết thúc truyện là nỗi buồn thấm

- Đoạn kết tác phẩm

thía của nhà văn khi nghĩ đến cuộc


là lời nhắc nhở, kêu

sống hiện tại của các nhân vật “những

gọi sự quan tâm,

giọt nước mắt nóng bỏng…”, với

trách nhiệm của toàn

những thân phận côi cút, nhỏ nhoi,

xã hội đối với mỗi số

những mất mát, khổ đau không thể

phận cá nhân (Hình

nguôi ngoai. Nhưng cảm xúc không bi

ảnh “những giọt nước

lụy. Lời nhắn gửi của tác giả hàm

mắt đàn ông hiếm hoi

nhiều ý nghĩa và hướng đến nhiều đối

nóng

bỏng”,

tượng : “ Cái chính ở đây là…đừng

nước

mắt

giọt
“trong

làm tổn thương trái tim em bé…”

chiêm bao”)
Câu hỏi 6: Tìm hiểu HS

làm

việc

cá

4. Nghệ thuật đặc sắc của truyện

nghệ thuật đặc sắc nhân, phát biểu ý
của truyện?

kiến.
HS nhận xét về
nghệ

thuật

của

truyện
5. Chủ đề tư tưởng : Đoạn trích đã
thể hiện chủ đề tác phẩm :
- Sự quan tâm đặc biệt của tác giả
đối với số phận con người, những
người lao động bình thường, số phận
nhân dân lao động.
- Bày tỏ sự cảm thương, chia sẻ với
khó khăn, nỗi đau của con người
,đồng thời còn nói lên khát vọng thầm


kín mà mãnh liệt và tin vào sức mạnh
vươn lên làm chủ số phận của họ
- Ngợi ca vẻ đẹp của con người
Nga: kiên cường, dũng cảm, nhân
hậu , vị tha và làm sống dậy một thời
đại bi hùng của nhân dân Liên Xô
- Yêu cầu HS tæng

trong cuộc chiến tranh chống Phát

hîp kiÕn thøc vµ ph¸t

xitsbaor vệ tổ quốc và nhân phẩm con

biÓu tổng kết

người.
=> Xô Cô Lốp không chỉ là hiện
thân cho vẻ đẹp tinh thần Nga mà còn

.

là biểu tượng cho con người thế kỉ
XX.
III. Tổng kết
Với nghệ thuật tự sự, nghệ thuật
xây dựng hình tượng nhân vật độc
đáo, đặc sắc, tác giả đã giúp người
đọc cảm nhận được số phận con người
sau chiến tranh cũng như khát vọng
vươn lên làm chủ số phận mình; hiểu
và trân trọng những nét tính cách cao
đẹp của con người Nga, dân tộc Nga.
 Củng cố : Khái quát ý nghĩa điển hình của nhân vật Xô Cô Lốp. Qua đó thấy
được quan niệm tích cực của nhà văn về vấn đề số phận con người ( Không
bi lụy, bi quan)


 Bài tập nâng cao : Tìm hiểu nghệ thuật thể hiện tâm lí nhân vật của tác giả

- Lời nhân vật tự bộc lộ
Qua:

- Các chi tiết nghệ thuật được lựa chọn.
- Các tình huống và các mối quan hệ bộc lộ tâm lí

* Dặn dò : Chuẩn bị tiết học sau : Kĩ năng kết bài
………………………………………………………………………….