Giáo án Ngữ văn 12 tuần 27 bài: Số phận con người

Trường THPT Đức Thọ

Giáo án ngữ văn 12- Cơ bản
GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12

Tiết 79- 80:

SỐ PHẬN CON NGƯỜI.
( M . Sô- lô-khốp)

A, Mục tiêu cần đạt: Giúp HS nắm:
- Về kiến thức: Hiểu được sự thật khốc liệt của chiến tranh, số phận con người và nghị
lực, bản lĩnh vượt lên trên số phận của người lính Xô viết thời hậu chiến. Thấy được chủ
nghĩa nhân đạo cao cả thể hiện ở cách nhìn chiến tranh một cách toàn diện chân thật.
+ Những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích: Kể chuyện, phân tích
tâm lí nhân vật
-Về kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại( văn bản tự sự,
truyện dịch)
- Giáo dục: HS biết vươn lên trong mọi hoàn cảnh, làm chủ số phận.
B, Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- Giáo viên: Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án, tranh ảnh về tác giả, hình minh hoạ
cho tác phẩm.
Tạo tâm thế tiếp nhận cho học sinh bằng dẫn dắt, giới thiệu bài học.
Hướng học sinh tìm hiểu văn bản theo hệ thống câu hỏi SGK có nâng cao
mở rộng và liên hệ đến văn học nước nhà.
Soạn giảng chu đáo.
Lên lớp kết hợp hài hoà các phương pháp: Nêu vấn đề, gợi mở, tích hợp,
thảo luận nhóm.
- Học sinh: SGK, SBT, vở soạn.
Đọc kĩ, tóm tắt văn bản, tìm tài liệu tham khảo và soạn những câu hỏi trong
hướng dẫn học bài vào vở.

Phát huy khả năng cảm thụ văn học trên lớp.
GV Lê Thị Tuyết Nhung


Trường THPT Đức Thọ
C, Tiến trình tổ chức:

Giáo án ngữ văn 12- Cơ bản

- Ổn định lớp:
- Bài cũ:
? Vì sao nói với tác phẩm “Thuốc”, Lỗ Tấn mới chỉ “kê đơn” mà không “bốc thuốc” ?
? Giải thích ngắn gọn ý nghĩa “vòng hoa trên mộ Hạ Du”?
- Bài mới: Em đã được học những tác phẩm nào của văn học Nga ở lớp dưới? GV vào
bài.
Hoạt động của GV và HS
Hoạt động 1

Kiến thức cần đạt
I, Tiểu dẫn:

GV cho HS đọc phần tiểu dẫn, nắm kiến
thức cơ bản. ( Rèn luyện kĩ năng tóm tắt tiểu
sử, trình bày vấn đề)

1, Tác giả:
- M. Sô-lô- khốp (1905- 1984) .
- Xuất thân trong gia đình lao động- vùng

? Có những lượng thông tin nào trong sông Đông – Nga.

phần tiểu dẫn cần nắm?
- Tích cực trong mọi hoạt động. Được
phong tặng nhiều danh hiệu cao quí: anh
hùng lao động,viện sĩ viện hàn lâm...
- Nhà văn lỗi lạc, nhà hiện thực vĩ đại:
? Những nét nổi bật trong cuộc đời và sự Giải thưởng Lê- nin, giải thưởng quốc gia,
nghiệp sáng tác của tác giả M. Sô- lô- khốp? giải thưởng Nô- ben về văn học.
- Luôn viết đúng sự thật khi phản ánh
những bức tranh thời đại rộng lớn, những

? Phong cách sáng tác của ông?

cảnh đời, chân dung số phận đau thương.
Tác phẩm luôn có sự hoà trôbj giữa chất bi
và chất hùng, chất sử thi và chất tâm lí.

? Kể tên những tác phẩm lớn trong sự

- Tác phẩm: Sông Đông êm đềm, Đất vở

nghiệp sáng tác của ônh? Tác phẩm nào vĩ hoang, Số phận con người.
GV Lê Thị Tuyết Nhung


Trường THPT Đức Thọ

Giáo án ngữ văn 12- Cơ bản

đại nhất?

2, Tác phẩm:
- Số phận con người ( 1957), mười hai

? Hãy nêu những hiểu biết của em về tác năm sau khi chiến tranh thế giới kết thúc.
phẩm “Số phận con người” ?

- Hoàn cảnh: Bầu không khí xã hội tràn

? Sáng tác năm nào, vị trí? Hãy tóm tắt?
( Rèn luyện kĩ năng tóm tắt, HS vận dụng
khoa học văn bản tóm tắt tác phẩm SGK)

đầy tinh thần dân chủ; Văn học Nga và văn
học thế giới rộ lên xu hướng tìm hiểu số
phận con người.
- TP là cột mốc quan trọng mở ra chân trời
mới cho văn học Xô Viết.
- Truyện có một dung lượng tư tưởng lớn
khiến cho có người liệt nó vào loại tiểu
thuyết anh hùng ca.
II, Đọc hiểu văn bản:
1, Đọc- Hiểu khái quát:
a, Tóm tắt:

Hoạt động 2
GV cho HS đọc 1 số đoạn văn bản, yêu
cầu to, rõ, đúng giọng điệu nhân vật. Cho
HS tóm tắt nội dung của đoạn trích ( Rèn
luyện kĩ năng đọc, kĩ năng tóm tắt văn bản;
Kĩ năng phát hiện, lí giải vấn đề, trình bày

vấn đề theo yêu cầu).
? Xác định vị trí của đoạn trích?

b, Vị trí: Phần cuối.
c, Chủ đề: Vẻ đẹp tính cách Nga và ý
nghĩa của hình tượng Xô- cô- lốp trong khát
vọng vươn lên làm chủ số phận.
d, Bố cục: 2phần.

GV cho HS thảo luận 3 phút về chủ đề của
đoạn trích, HS phát biểu và GV chốt lại.
? Hãy phân chia bố cục của văn bản?
Tiết 2

2, Đọc hiểu chi tiết:
a, Chiến tranh và thân phận con người:

GV Lê Thị Tuyết Nhung


Trường THPT Đức Thọ

Giáo án ngữ văn 12- Cơ bản

( Rèn luyện kĩ năng cảm thụ, lí giải; Kĩ

* Nhân vật Xô- cô- lốp:

năng phân tích, kĩ năng lựa chọn dẫn
chứng; kĩ năng trình bày vấn đề)

- Hoàn cảnh: “ Tôi đã chôn trên đất
người........ cuối cùng của tôi” → chịu trăm

? Hãy đặt tiêu đề cho phần này?

ngàn cay đắng: bị thương bị hành hạ; vợ con

? Dựa vào phần tóm tắt nhắc lại những nét gái chết bom; con trai tử trận.
lớn trong cuộc đời Xô- cô lốp?

- Tâm trạng:

? Sau chiến tranh anh rơi vào tâm trạng

+ Vở tung, mất hồn, Rơi vào nỗi đau

như thế nào? Vì sao anh rơi vào trạng thái cùng cực.
như vậy?

+ Sống như người lao động bình

? Thể hiện qua câu nói nào của nhân vật. thường.
qua những chi tiết nào, hình ảnh nào?

+ Tìm đến rượu để giảm và quên hết

? Sau chiến tranh cuộc sống của anh như nỗi đau = Bế tắc.
thế nào? Vì sao anh lại tìm đến rượi?

+ Những giọt nước mắt: nỗi đau không

? Tâm trạng anh được thể hiện rõ nhất qua thể diễn tả bằng lời ⇒ Sống- tồn tại.
hình ảnh nào?
* Bé Va- ni- a:
? Va- ni- a là một đức bé có hoàn cảnh như

- Hoàn cảnh: Nạn nhân chiến tranh: Lang

thế nào? Điểm tương đồng giữa hai con thang, rách rưới, nhặt nhạnh kiếm ăn nơi
người này là gì?
hàng quán, bạ đâu ngủ đó; cha chết trận, mẹ
chết bom, không quê hương, không người
? Cuộc gặp gỡ giữa hai con người này có ý thân thích.
nghĩa gì?

=> Sự thật khốc liệt của chiến tranh và nỗi
đau cùng cực của những thân phận con
người.
b, Nghị lực vượt qua số phận:
- Xô- cô- lốp chấp nhận cuộc sống sau
GV Lê Thị Tuyết Nhung


Trường THPT Đức Thọ

Giáo án ngữ văn 12- Cơ bản
chiến tranh, tự nhận mình là bố Va- ni- a,

? Tác giả muốn khẳng định điều gì qua cuộc sung sướng trong tình cha con, chăm lo cho

Va- ni- a từng miếng ăn, giấc ngủ.
gặp gỡ đó?
- Niềm vui tột cùng, hai trái tim giá lạnh
ấm lên.
+ Va- ni- a vô tư hồn nhiên đón nhận
cuộc sống mới: Hôn lên mặt, mũi anh; ngủ
ôm lấy không rời.
+ Đêm khi nhìn nó ngủ... ⇒ Sức mạnh
của tình yêu thương, lòng nhân ái giúp con
? Xô- cô -lốp nhận bé Va- ni- a làm con người vượt qua cô đơn, nỗi đau; đem lại
nguồn vui sống.
trong hoàn cảnh như thế nào?
? Vì sao anh nhận bé làm con nuôi? Điều
ấy chứng tỏ Xô- cô- lốp là người như thế
nào?

- Khó khăn trong cuộc sống:
+ Nuôi dưỡng, chăm sóc khó khăn, rủi
ro luôn rình rập.
+ Trái tim đau đớn nhấp nhổm không
yên, mỗi đêm thức giấc nước mắt đầm đìa.

? Hãy phân tích niềm hân hoan của Xôcô- lốp và Va- ni- a khi là bố con của nhau?

+ Quyết không để tổn thương trái tim
bé bỏng, anh nén mọi nỗi đau riêng để tâm
hồn bé được yên ổn.
=> Đó chính là bi kịch sâu sắc trong số phận
của Xô-cô-lốp. Đó cũng là tính chân thật của

Tìm những chi tiết tiêu biểu thể hiện tâm số phận con người sau chiến tranh.
trạng của 2 bố con trong SGK?
 Với tinh thần trách nhiệm, lòng dũng
? Sau khi nhận bé làm con cuộc sống của
cảm, ý chí kiên cường con người vượt qua
anh có những biến động như thế nào? Nỗi
mọi thử thách của chiến tranh; Với lòng
dau trong anh còn trỗi dậy không? Hình ảnh
nhân hậu, vị tha, sự gắn kết những cảnh đời
GV Lê Thị Tuyết Nhung


Trường THPT Đức Thọ

Giáo án ngữ văn 12- Cơ bản

ám ảnh người đọc nhất vẫn tiếp tục đeo đuổi bất hạnh có thể làm dịu bớt nỗi đau mà
ta đến tận cuối truyện là hình ảnh nào, có ý chiến tranh gieo rắc để hướng tới tương lai.
nghĩa gì?

⇔ Nhân vật mang tầm vóc sử thi.

GV liệt kê những chi tiết trong SGK,
phân tích giá trị biểu đạt của những chi tiết
đó.

c. Thái độ của người kể chuyện
- Thái độ của người trần thuật: đồng cảnh
và tin tưởng

? Điều chúng ta khâm phục nhất ở nhân
vật này là gì?

- Đoạn kết tác phẩm là lời nhắc nhở, kêu
gọi sự quan tâm, trách nhiệm của toàn xã hội

? Chiều sâu tư tưởng của TP được tác giả

đối với mỗi số phận cá nhân (Hình ảnh

gửi gắm qua nhân vật Xô cô lốp ntn?

“những giọt nước mắt đàn ông hiếm hoi nóng
bỏng”, giọt nước mắt “trong chiêm bao”)
III, Kết luận:

? Em có nhận xét gì về những suy nghĩ mà
nhà văn gửi gắm qua tác phẩm ?

- Nội dung: Khám phá ca ngợi tính cách
Nga, con người có ý chí kiên cường: vừa

( HS tổng hợp kiến thức và phát biểu)

cứng vừa mềm dịu; ý chí kiên cường – lòng
nhân ái bao la. Nhà văn kêu gọi trách nhiệm
của toàn xã hội đối với mỗi số phận cá nhân.

Hoạt động 3

- Nghệ thuật: Kể chuyện theo kiểu lồng

? Nhân vật Xô- cô- lốp có vị trí như thế truyện, tả cảnh, chọn lọc chi tiết, hình ảnh;
nào trong tác phẩm? Vẻ đẹp tính cách Nga, ngôn ngữ giàu tính biểu cảm.
tâm hồn Nga được thể hiện như thế nào qua
nhân vật?

Dặn dò: Tìm đọc toàn bộ tác phẩm, Nắm
nội dung và nghệ thuật củ đoạn trích.

? Những thành công về nghệ thuật của
đoạn trích?

Tiết sau học: Trả bài số 5, hãy
lập dàn ý chuẫn bị cho tiết trả bài sau.

( Rèn luyện kĩ năng đánh giá, tổng hợp khái
quát vấn đề ở phương diện nội dung và
nghệ thuật)
GV Lê Thị Tuyết Nhung


Trường THPT Đức Thọ

Giáo án ngữ văn 12- Cơ bản

Hoạt động 4

GV Lê Thị Tuyết Nhung