Giáo án Ngữ văn 12 tuần 23 bài: Những đứa con trong gia đình Nguyễn Thi

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH
Nguyễn Thi

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu được nguồn gốc tạo nên sức mạnh tinh thần to lownsvaf những chiến thắng
của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
- Thấy được một số nét đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG
1.Kiến thức:
- Phẩm chất tốt đẹp của những con người trong gia đình Việt, nhất là Việt và Chiến.
- Nghệ thuật trần thuật đặc sắc, ngôn ngữ phong phú, góc cạnh đậm chất hiện thực
và màu sắc Nam Bộ
2. Kĩ năng:
Đọc – hiểu truyện ngắn hiện đại theo đặc trưng thể loại.
III. CHUẨN BỊ:
1.Giáo viên: Sách giáo khoa Ngữ văn, sách bài tập Ngữ văn, sách Chuẩn KTKN,
sách GV, phụ bảng...
2. Học sinh: Sách giáo khoa, trả lời câu hỏi thảo luận.
IV. PHƯƠNG PHÁP: Nêu vấn đề, thuyết minh, thảo luận…
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1 Ổn định lớp.


2 Kiểm tra bài cũ.
3. Bài mới:
T

Hoạt động

Hoạt động của

g

của thầy

trò

Nội dung cần đạt

I. TÌM HIỂU CHUNG:
Tìm hiểu tác Tìm
giả.

hiểu

tác

giả.

1. Tác giả
a. Cuộc đời:

+ GV: Gọi HS Gọi HS đọc phần

- Nguyễn Thi (1928- 1968), bút danh khác

đọc phần Tiểu Tiểu dẫn, kết hợp là Nguyễn Ngọc Tấn.
dẫn, kết hợp với những hiểu
- Tên khai sinh là Nguyễn Hoàng Ca, quê
với

những biết của bản
ở Hải Hậu - Nam Định.
hiểu biết của thân, giới thiệu
- Nguyễn Thi sinh ra trong một gia đinhg
bản thân, giới những nét chính
đời nghèo, mồ côi cha từ năm 10 tuổi, mẹ đi
bước nữa nên vất vả, tủi cực từ nhỏ.
nét chính về Nguyễn Thi.
thiệu

những về

cuộc

đời

Nguyễn Thi.

cuộc

- Năm 1943, Nguyễn Thi theo người anh
vào Sài Gòn.

+ GV: Nhận

- Năm 1945, tham gia cách mạng

xét, bổ sung

- Năm 1954, tập kết ra Bắc

và khắc sâu
một số ý cơ
bản.

- Năm 1962, trở lại chiến trường miền
Nam.
- Hi sinh ở mặt trận Sài Gòn trong cuộc
tổng tiến công và nổi dậy Mậu thân 1968.
b. Sự ngiệp sáng tác:


- Sáng tác của Nguyễn Thi gồm nhiều thể
loại: bút kí, truyện ngắn, tiểu thuyết.
- Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh
về văn học nghệ thuật năm 2000.
- Tư tưởng và phong cách nghệ thuật:
+ Nguyễn Thi gắn bó với nhân dân miền Nam
và thực sự xứng đáng với danh hiệu: Nhà văn
của người dân Nam Bộ.
+ GV: Giới
thiệu

+ Nhân vật của Nguyễn Thi có cá tính

những

riêng nhưng tất cả đều có những đặc điểm

sáng tác và

chung "rất Nguyễn Thi".

nêu đặc điểm
phong

+ Họ là những con người yêu nước mãnh

cách,

liệt, thủy chung đến cùng với Tổ quốc, căm

đặc biệt là thế

thù bọn xâm lược, vô cùng gan góc và tinh

giới nhân vật

thần chiến đấu rất cao - những con người

của nhà văn.

dường như sinh ra để đánh giặc.

+ GV nhận

+ Họ thể hiện được tính chất Nam bộ:

xét, bổ sung

thẳng thắn, bộc trực, lạc quan, yêu đời, giàu

và khắc sâu

tình nghĩa.

một số ý cơ
bản.
Tìm hiểu tác Tìm

hiểu

phẩm Những phẩm

tác

2. Tác phẩm Những đứa con trong gia

Những đình:

đứa

con đứa con trong

trong

gia gia đình.

a. Xuất xứ:
Tác phẩm được viết ngay trong những

đình.
+

ngày chiến đấu ác liệt khi ông công tác với

GV: Yêu HS

thiệu tư cách là một nhà văn - chiến sĩ ở Tạp chí
quát về Văn nghệ Quân giải phóng (tháng 2 năm

giới

cầu HS giới khái
quát

khái Những đứa con 1966). Sau được in trong Truyện và kí, NXB
về trong gia đình Văn học Giải phóng, 1978.

Những

đứa của Nguyễn Thi.

thiệu

con trong gia
đình

của

Nguyễn Thi.

b. Tóm tắt tác phẩm:
- Câu chuyện kể về một gia đình Nam Bộ yêu

HS tóm tắt đọan nước, giàu truyền thống cách mạng thông
trích Những đứa qua những dòng hồi ức của nhân vật chính

gia là Việt. - Trong trận chiến đấu ở rừng cao su
+ GV: Yêu đình của Nguyễn Việt tiêu diệt được một xe tăng bọc thép
nhưng bị thương nặng, hai mắt không nhìn
cầu HS tóm Thi.
thấy gì.
tắt đọan trích
- Những hồi
Những
đứa ức của Việt trong - Nhữnglúc tỉnh dậy âm thanh xung quanh
con

trong

con trong gia lần tỉnh dậy thứ làm Việt hồi tưởng về những người thân
đình
của tư:
trong gia đình.
Nguyễn Thi.
- Những
hồi

ức

của

thấy + Việt nhớ đến những lúc ở nhà vẫn hay
cô đơn, sợ ma tranh giành phần hơn với chị chiến.
- Cảm

cụt đầu, muốn + Việt nhớ đến má cái lần má dắt theo Việt

Việt trong lần

bò tìm nơi súng đi đòi đầu cha.

tỉnh dậy thứ

nổ để về với + Việt nhớ đến chú năm, người giữ quyển sổ
đồng đội.
ghi công gia đình và tội ác của giặc.

tư:
- Cảm

- Nhớ

thấy cô đơn,
sợ

ma

cụt

lại + Việt nhớ đến chị chiến trong cái đêm cuối
chuyện hai chị cùng ở nhà trước khi nhập ngũ.
em giành nhau


đầu, muốn bò

đi bộ đội, bàn - Khi đồng đội tìm thấy Việt thì thấy Việt ở

tìm nơi súng

bạc

nổ để về với

đêm trước ngày nòng, một ngón tay của Việt đã đặt sẵn vào

đồng đội.

nhập ngũ.

- Nhớ

việc

nhà trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, đạn đã lên
cò súng, Việt được đưa về điều trị.

lại Sáng hôm sau

chuyện

hai đó, hai chị em

chị em giành khiêng bàn thờ
nhau đi bộ mẹ gởi sang nhà
đội, bàn bạc chú Năm để lên
việc nhà đêm đường
trước

ngày

nhập ngũ.
Sáng hôm sau
đó, hai chị em
khiêng

bàn

thờ

gởi

mẹ

sang nhà chú
Năm để lên
đường

II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
Hướng

dẫn Hướng dẫn HS 1. Nhân vật Việt:

HS phân tích phân tích và so
và so sánh sánh tính cách
tính cách các các nhân vật để
nhân vật để làm rõ sự tiếp
làm

rõ

sự nối

truyền

a. Có nét riêng của cậu con trai mới lớn,
tính tình còn trẻ con, ngây thơ, hồn nhiên,
hiếu động:


tiếp

nối thống gia đình

truyền thống của

-Chiến hay nhường nhịn bao nhiêu thì Việt

những tranh giành phần hơn với chị bấy nhiêu: đi

gia đình của người con.
những người

bắt ếch, giết giặc, đi bộ đội …
- Thích đi câu cá, bắn chim, đến khi đi bộ

con.

đội vẫn còn đem theo ná thun trong túi.

+ GV: Chiến
có những nét

+ HS phân tích

- Đêm trước ngày lên đường: Trong khi

theo các gợi ý chị đang toan tính, thu xếp chu đáo mọi việc
nào của cậu
(từ út em, nhà cửa, ruộng nương đến nơi gởi
của
con trai mới
bàn thờ má), bàn bạc trang nghiêm thì Việt
lớn?
+

HS

vo lo vô nghĩ:
phân

+ Vô tư “lăn kềnh ra ván cười khì khì”

tích theo các

+ vừa nghe vừa “chụp một con đom đóm

gợi ý của GV.

úp trong lòng tay”
+ ngủ quên lúc nào không biết
- Cách thương chị của Việt cũng rất trẻ con:
“giấu chị như giấu của riêng” vì sợ mất chị

+ GV: Đêm Trả lời
trước ngày lên

trước những lời đùa của anh em.

đường, thái độ

đầu, khi gặp lại anh em thì như thằng Út ở

của Việt khác

nhà “khóc đó rồi cười đó”

với chị như

- Bị thương nằm lại chiến trường: sợ ma cụt

b. một chiến sĩ có tính cách anh hùng,

thế nào?

tinh thần chiến đấu gan dạ, dũng cảm,
Trả lời

kiên cường:
- Còn bé tí: dám xông thẳng vào đá thằng


giặc đã giết hại cha mình
+ GV: Cách

- Lớn lên: nhất quyết đòi đi tòng quân để trả

thương

thù cho ba má

chị

của Việt có gì

- Khi xông trận: chiến đấu rất dũng cảm,

đặc biệt?

dùng pháo tiêu diệt được một xe bọc thép
của giặc
- Khi bị trọng thương: một mình giữa chiến

- Vẻ đẹp nào

trường, mặt không nhìn thấy gì, toàn thân rã

nữa ở Việt? Trả lời

ròi, rõ máu nhưng vẫn trong tư thế quyết

Nêu chi tiết.

chiến tiêu diệt giặc.
“Tao sẽ chờ mày … Mày có bắn tao thi tao
cũng bắn được mày … Mày chỉ giỏi giết
gia đình tao, còn đối với tao thì mày là
thằng chạy”
=> Kế tục truyền thống gia đình nhưng Việt
và Chiến còn tiến xa hơn, lập nhiều chiến
công mới hiển hách.

Hướng

dẫn Hướng dẫn HS

2.. Nhân vật Chiến:

HS phân tích phân tích và so a. Là một cô gái mới lớn, tính khí vẫn còn
và so sánh sánh tính cách nét trẻ con nhưng cũng là một người chị biết
tính cách các các nhân vật để nhường em, biết lo toan, tháo vát;
nhân vật để làm rõ sự tiếp
- là một cô gái vừa mới lớn nên tính khí
làm rõ sự nối
truyền
còn rất “trẻ con”
tiếp
nối thống gia đình
- là một người chị biết nhường nhịn em,
truyền thống của
những


gia đình của người con.

biết lo toan, đảm đang, tháo vát.

những người

b. Vừa có những điểm giống mẹ, vừa có

con.

những nét riêng. Chiến căm thù giặc sâu

+ GV: Chiến
có những nét
nào

giống

người mẹ của

+ HS phân tích
theo các gợi ý
của GV.

sắc, gan góc, dũng cảm, lập được nhiều
chiến công.
*Chiến có những nét giống mẹ:
- Mang vóc dáng của má: "hai bắp tay

mình?

tròn vo sạm đỏ màu cháy nắng… thân người
HS
phân
tích
và
+ HS phân
to và chắc nịch".
lấy
dẫn
chứng
tích theo các
- Đặc biệt giống má ở cái đêm sắp xa nhà
gợi ý của GV. chứng minh.
đi bộ đội:

+ Biết lo liệu, toan tính mọi việc nhà (“nói
- HS phân tích
và

lấy

nghe in như má vậy”), đảm đang, tháo vát

dẫn

+ Hình ảnh người mẹ như bao bọc lấy Chiến,

chứng chứng

từ cái lối nằm với thằng út em trên giường ở

minh.

trong buồng nói với ra đến lối hứ một cái
"cóc" rồi trở mình.
+ Chính Chiến cũng thấy mình trong đêm ấy

+

GV:

Nét

khác biệt của
Chiến so với

người mẹ là
gì?
+

+ HS phân tích
theo các gợi ý
của GV.

đang hòa vào trong mẹ: "Tao cũng đã lựa ý
nếu má còn sống chắc má tính vậy, nên tao
cũng tính vậy".
* Nét khác biệt so với người mẹ:
- Trẻ trung, thích làm duyên làm dáng

HS

phân

- Đươc trực tiếp cầm súng đánh giặc để trả


tích theo các gợi ý của GV.

Chị

Chiến thù nhà, thực hiện lời thề như dao chém: “Đã

mang vẻ đẹp của là thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu:
chiến sĩ CM.

Nếu giặc còn thì tao mất”.
 Đó là vẻ đẹp của con người sinh ra để
gánh vác, để chống chọi, để chịu đựng để

- Chị Chiến

chiến đấu và chiến thắng.

mang vẻ đẹp
của chiến sĩ
CM.
Tìm

hiểu Tìm hiểu Hình

3. Hình ảnh chị em Việt khiêng bàn thờ

Hình ảnh chị ảnh chị em Việt ba má gởi chú Năm:
em

Việt khiêng bàn thờ

- Gợi không khí thiêng liêng, tập quán lâu

khiêng

bàn ba má gởi chú đời của thôn quê Việt Nam
thờ ba má Năm.
- Không khí thiêng liêng đã biến Việt
gởi chú Năm. phát biểu cảm

thành người lớn: Lần đầu tiên Việt thấy rõ
+ GV: phát nhận về hình ảnh lòng mình (“thương chị lạ”, “mối thù của
biểu cảm nhận chị em, Việt và thằng Mĩ thì có thể rờ thấy, vì nó đang đè
về hình ảnh Chiến
khiêng nặng ở trên vai”).
chị em, Việt bàn thờ ba má
và

Chiến sang

khiêng
thờ

gởi

chú

bàn Năm

ba

má + HS: thảo luận
sang gởi chú và phát biểu, bổ
Năm
+

HS:

sung.
thảo

luận và phát

=> Hình ảnh chất chứa nhiều ý nghĩa:vừa
có yếu tố tâm linh, vừa trĩu nặng lòng căm
thù, vừa chan chứa tình yêu thương.


biểu, bổ sung.
+

GV

định

hướng

và

nhận xét.
Tìm

hiểu Tìm

hiểu

Truyền thống Truyền
một của gia một
đình

của

thống Bộ:
gia

Nam đình Nam Bộ.

Bộ.

4. Truyền thống của một gia đình Nam

a. Đặc điểm chung của các thành viên
trong gia đình:
- Có truyền thống yêu nước và căm thù
giặc sâu sắc.

+

GV:

Tác

phẩm

kể

chuyện

- Gan góc, dũng cảm, khao khát được
chiến đấu giết giặc.

một

- Giàu tình nghĩa, thuỷ chung son sắt với
+
HS
làm
việc
cá
gia đình nông
quê hương và cách mạng.
dân Nam Bộ, nhân và phát
truyền

thống biểu.

b. Đặc điểm tính cách riêng:

nào đã gắn bó

- Nhân vật chú Năm:

những

con

+ Người thân lớn tuổi duy nhất còn lại

người

trong

trong gia đình, từng bôn ba khắp nơi, cưu

gia đình với

mang các cháu khi ba mẹ Việt - Chiến hi

nhau?

sinh.

+ HS làm việc
cá

nhân

phát biểu.

và Trả lời

+ Người đề cao truyền thống gia đình, hay
kể sự tích của gia đình để giáo dục con cháu,
cần mẫn ghi chép trong cuốn sổ gia đình tội
ác của giặc và chiến công của các thành


+ GV: Nhân

viên .

vật chú Năm

+ Người lao động chất phác nhưng giàu

có vị trí nào

tình cảm và có tâm hồn nghệ sĩ (thích câu

trong gia đình

hò, tiếng sáo). Tiếng hò “khàn đục, tức như

và có vai trò

tiếng gà gáy” nhưng đó là tâm tư, khát vọng

gì

trong +

GV:

nhanh.

truyện?

Giảng của tâm hồn ông.
+ Tự nguyện, hết lòng góp sức người cho
cách mạng khi thu xếp cho cả Việt và Chiến

lên đường tòng quân.
=> Trong dòng sông gia đình, chú Năm là

Trả lời

thượng nguồn, là kết tinh đầy đủ những nét
truyền thống.
- Nhân vật má Việt:

+ GV: Nhân
vật này được
xây dựng với
những nét tính

+ Rất gan góc khi dẫn con đi đòi đầu
chồng, hiên ngang đối đáp với bịn giặc,
không run sợ trước sự doạ bắn, có lòng căm
thù giặc sâu sắc.
+ Rất mực thương chồng thương con, đảm

cách nào?

đang, tháo vát, cuộc đời chồng chất đau
thương nhưng nén chặt tất cả để nuôi con và
đánh giặc.
+ Ngã xuống trong một cuộc đấu tranh
- Vai trò của

nhưng trái cà – nông lép vẫ còn nóng hổi

chú

trong rổ; linh hồn luôn sống mãi, bất tử trong

trong

Năm
gia


điình

truyền

thống CM?

lòng các con mình.
 Điển hình cho người mẹ miền Nam luôn
anh dũng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.

+ GV: Giảng Trả lời
nhanh.

5) Nghệ thuật:
- Tình huống truyện: Việt-một chiến sĩ
Quân giải phóng-bị thương phải nằm lại
chiến trường. Truyện kể theo dòng nội tâm
của Việt khi liền mạch(lúc tỉnh), khi gián
đoạn(lúc ngất) của người trong cuộc làm câu
chuyện trở nên chân thật hơn; có thể thay đổi

đối tượng, không gian, thời gian, đan xen tự
sự và trữ tình.
- Chi tiết được chọn lọc vừa cụ thể
vừa giàu ý nghĩa, gây ấn tượng mạnh. Ngôn
ngữ bình dị, phong phú, giàu giá trị tạo hình
và đậm sắc thái Nam bộ.
- Giọng văn chân thật, tự nhiên, nhiều
4. Củng cố:
-

Những

đoạn gây xúc động mạnh…
6. Ý nghĩa văn bản:

đặc sắc nghệ

Qua câu chuyện về những con người trong

thuật.

một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền


- Chủ đề tư
tưởng.

thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung
với quê hương, với CM, nhà văn khẳng

5. Dặn dò:
- Học bài
cũ.

định: sự hòa quyện giữa tình cảm gia đình
và tình yêu nước; giữa truyền thống gia
đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên
sức mạnh tinh thần to lớn của con người

- Soạn bài
mới: Trả bài
làm văn số 5

VN, dân tộc VN trong cuộc kháng chiến
chống Mỹ-cứu nước.
III. Tổng kết: Ghi nhớ:

- Yêu cầu:
Chuẩn bị dàn
ý bài viết đã
làm.

=========================================