Giáo án Ngữ văn 12 tuần 1: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Ngữ Văn 12: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý

NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ

I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:
- Nắm được cách viết bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
- Thái độ: HS có ý thức và khả năng tiếp thu những quan niệm đúng đắn và phê phán những
quan niệm sai lầm về tư tưởng , đạo lí
2. Kĩ năng:Rèn kĩ năng ra quyết định, tự nhận thức
- Phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
- Nêu ý kiến nhận xét, đánh giá đối với một tư tưởng, đạo lí.
- Biết huy động các kiến thức và những trãi nghiệm của bản thân để viết bài văn nghị luận về
một tư tưởng đạo lí.
3. Thái độ:Có thái độ đúng đắn trong thực tế cuộc sống
II. TRỌNG TÂM:
1. Kiến thức:
- Nội dung, yêu cầu của bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lí.
- Cách thức triển khai bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
2. Kĩ năng:
- Phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
- Nêu ý kiến nhận xét, đánh giá đối với một tư tưởng, đạo lí.
- Biết huy động các kiến thức và những trãi nghiệm của bản thân để viết bài văn nghị luận về
một tư tưởng đạo lí.


Ngữ Văn 12: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý

III. CHUẨN BỊ
1. GV: Giáo án, SGK,SGV, hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng
2. HS: Đọc sgk và nắm nội dung cơ bản, định hướng tìm hiểu các câu hỏi theo các câu

hỏi sách giáo khoa.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới
Vào bài:
Ở chương trình Ngữ văn lớp 10 và 11, chúng ta đã được học về thể văn nghị luận. Trong chương
trình lớp 12, chúng ta sẽ tiếp tục hoàn thiện về thể văn này với một đề tài nghị luận khác: Nghị
luận về một tư tưởng, đạo lý.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

HĐ 1: Hoạt động tri giác ngôn ngữ 1. Tìm hiểu đề và lập dàn ý:
nghệ thuật

Đề bài:

+ Câu thơ của Tố Hữu nêu lên vấn đề Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau của nhà thơ Tố Hữu:
gì??
“ Ôi ! Sống đẹp là thế nào, hỡi bạn? ”
+ Với thanh niên học sinh ngày nay,
a. Tìm hiểu đề:
sống thế nào là sống đẹp?
- Vấn đề nghị luận: lối sống đẹp .
- Để sống đẹp con người cần xác định:
+ Lí tưởng đúng đắn, cao cả,
+ Cá nhân xác định được vai trò, trách nhiệm với
cuộc sống,
+ Đời sống tình cảm phong phú, hành động đúng

đắn.
+ Để sống đẹp, ta cần rèn luyện những  Câu thơ trên nêu lí tưởng và hướng con người tới
phẩm chất nào?
hành động để nâng cao phẩm chất , giá trị con người .


Ngữ Văn 12: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
- Với thanh niên, học sinh muốn trở thành người “
sống đẹp” cần:
+ Chăm chỉ học tập, khiêm tốn học hỏi, biết nuôi
dưỡng hoài bão, ước mơ

+ Cần vận dụng những thao tác lập
nào để giải quyết vấn đề trên?

+ Thường xuyên tu dưỡng và rèn luyện đạo đức, có
tinh thần bao dung, độ lượng
- Các thao tác lập luận cần vận dụng:

+ Bài viết có thể sử dụng những tư liệu

+ Giải thích ( sống đẹp là sống như thế nào?).

từ đâu?

+ Phân tích

+ Ta có thể mở bài bằng những cách

+ Chứng minh, bình luận

nào?

-

+ Gọi học sinh thử tập mở bài?

Sử dụng tư liệu: ngoài thực tế, sách vở

b. Lập dàn ý:
* Mở bài:

+ Phần thân bài cần sắp xếp các ý - Nêu vấn đề cần nghị luận
theo trình tự như thế nào?

- Trích dẫn nguyên văn câu thơ của Tố Hữu

+ GV: Lần lượt chốt lại các ý kiến phát - Nêu quan điểm của bản thân
biểu của học sinh
-  Có thể giới thiệu bằng nhiều cách: quy nạp,
diễn dịch, phản đề, trực tiếp, gián tiếp…
* Thân bài:
- Giải thích thế nào là lối sống đẹp?
- Phân tích các khía cạnh biểu hiện của sống đẹp
- Chứng minh, bình luận:
+ Nêu những tấm gương người tốt, việc tốt:

o Những tấm gương hi sinh cao cả vì lý tưởng: Hồ Chí
Minh, Nguyễn Trãi, Trần Bình Trọng, Lê Văn Tám,
Võ Thị Sáu…


Ngữ Văn 12: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
+ Phê phán lối sống ích kỉ, vô trách nhiệm, thiếu ý chí,

+ Phần kết bài ta kết thúc vấn đề như nghị lực…
thế nào?

+ Bàn cách thức rèn luyện để sống đẹp: tu dưỡng, rèn
luyện đạo đức, có lối sống phù hợp với thời đại và
chuẩn mực đạo đức xã hội
* Kết bài:

+ Qua cách làm bài văn trên, em hiểu
thế nào là nghị luận về một tư tưởng,
đạo lí?
+

- Khẳng định ý nghĩa của lối sống đẹp: là chuẩn mực
đạo đức, nhân cách của con người
- Liên hệ và rút ra bài học cho bản thân

Giới thiệu những đề tài của tư 2. Cách làm một bài văn về tư tưởng, đạo lí:

tưởng, đạo lí

* Khái niệm:
Là quá trình kết hợp các thao tác nghị luận để là rõ vấn
đề về tư tưởng, đạo lý trong cuộc sống
* Đề tài nghị luận:
- Nhận thức (lý tưởng, mục đích).
- Tâm hồn, tính cách (Lòng yêu nước, nhân ái, bao
dung, độ lượng, thói ích kỷ, ba hoa, vụ lợi…. )
- Quan hệ gia đình (tình mẫu tử, tình anh em…. )

+ Nêu thứ tự các bước tiến hành ở
thân bài ?

- Quan hệ xã hội (Tình đồng chí, đồng bào, tình bạn
bè…. )
- Cách ứng xử, hành động trong cuộc sống…
* Bố cục: Ba phần

+ Cách diễn đạt trong bài văn về tư

* Các bước tiến hành ở thân bài:

tưởng đạo lý cần tuân thủ những yêu - Giải thích khái niệm của đề bài
cầu nào ?

- Giải thích và chứng minh vấn đề đặt ra
- Phân tích những mặt đúng, bác bỏ những biểu hiện

Ngữ Văn 12: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
sai lệch có liên quan đến vấn đề

+ Gọi học sinh đọc phần Ghi nhớ.

- Nêu ý nghĩa của vấn đề và rút ra bài học bản thân
* Diễn đạt:
- Chuẩn xác, mạch lạc
- Có thể sử dụng phép tu từ, biểu cảm nhưng phải ở
mức độ phù hợp

2. Hoạt động tự bộc lộ, tự nhận thức * Ghi nhớ: SGK
của học sinh:

3. LUYỆN TẬP:
a. Bài tập 1:

+ Vấn đề mà tác giả nêu ra trong bài - Vấn đề: phẩm chất văn hóa trong nhân cách của mỗi
viết là gì?

con người …

+ Có thể đặt tên cho văn bản là gì?

- Có thể đặt tên cho văn bản là : văn hóa con người ,

+ Tác giả sử dụng các thao tác lập thế nào là người sống có văn hóa…
luận nào?

- Tác giả sử dụng các thao tác : giải thích, đưa câu hỏi,

+ Nhận xét về cách diễn đạt trong văn chứng minh, phân tích, bình luận…
bản?

- Cách diễn đạt trong văn bản rất đặc sắc, khá sinh
động, hấp dẫn.

4 Củng cố, luyện tập:
- Các yêu cầu khi làm một bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí?
Bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí nhằm giới thiệu, giải thích tư tưởng, đạo lí cần bàn luận;
phân tích những mặt đúng, bác bỏ những biểu hiện sai lệch; nêu ý nghĩa, rút ra bài học nhận
thức và hành động.
5.Hướng dẫn tự học:Học bài Khái quát VHVN từ CM tháng Tám 1945 đến hết thế kỉ XX
- Chuẩn bị cho bài học: “Tuyên ngôn Độc lập” - Hồ Chí Minh (phần tác giả)
- Hãy giới thiệu vài nét về tiểu sử của Bác? Nêu những mốc thời gian hoạt động cứu nước của
Bác?


Ngữ Văn 12: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý

- Nêu những nét cơ bản trong quan điểm sáng tác của Người?
- Nêu những nét cơ bản về di sản văn học: Văn chính luận, truyện và kí, thơ ca của chủ tịch Hồ
Chí Minh?
- Nêu phong cách nghệ thuật của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh?
Chuẩn bị tiết học tự chọn Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

- Hoàn thiện bài tập 2
V. Rút kinh nghiệm: