Giáo án Ngữ văn 12 tuần 32 bài: Tổng kết phần tiếng việt Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
TỔNG KẾT PHẦN TIẾNG VIỆT: HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG
NGÔN NGỮ

A. Yêu cầu:
- Giúp học sinh:
+ Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp.
+ Biết xác định các nhân tố giao tiếp trong một hoạt động giao
tiếp,nâng cao năng lực khi nói(viết) và năng lực phân tích, lĩnh hội khi giao
tiếp.
+ Có thái độ, hành vi phù hợp trong hoạt giao tiếp bằng ngôn ngữ.
B. Phương tiện thực hiện:
- Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ Văn 10.
- Những thực tiễn về hoạt động giao tiếp trong cuộc sống hằng ngày.
C.Phương pháp giảng dạy:
- Căn cứ vào thực tiễn giao tiếp hằng ngày và các ngữ liệu trong sgk giúp
học sinh hình thành nội dung cơ bản của bài học.
- Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh theo phương pháp qui nạp
(học sinh trao đổi, thảo luận theo nhóm, tổ - giáo viên hướng đến nội dung
cơ bản của bài học).
D. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp:


2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Bài mới
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1

I. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn

Tìm hiểu về hoạt động giao tiếp
bằng ngôn ngữ

ngữ
1) Ngữ liệu :

- GV yêu cầu HS đọc ngữ liệu và trả a) Ngữ liệu 1 : SGK tr 14
lời các câu hỏi :
+ Đối tượng giao tiếp là ai?

- Đối tượng giao tiếp:Vua & các bô
lão

+ Quá trình giao iếp diễn ra như +Vua: người lãnh đạo tối cao của đất
thế nào ?

nước

+ Hoàn cảnh giao tiếp?

+Các bô lão : đại diện cho các tầng

+ Nội dung giao tiếp?

lớp nhân dân

+ Mục đích giao tiếp?

+Các n/vật gtiếp có vị thế khác nhau

=> HS trả lời

nên ngôn ngữ gtiếp khác nhau (từ
xưng hô, từ thể hiện thái độ, các câu
nói tỉnh lược…)

- Quá trình của hoạt động gtiếp:
+ Người nói và người nghe có thể
đổi vai cho nhau.
+ Người nói tạo ra lời nói, người
nghe lĩnh hội và giải mã nội dung


được lĩnh hội.

- Hoàn cảnh giao tiếp:
+ Địa điểm : điện Diên Hồng
+ Thời điểm : quân Nguyên xâm
lược nước ta lần 2

- Nội dung giao tiếp: Thảo luận về
tình hình đất nước có giặc ngoại xâm
và bàn sách lược đối phó

- Mục đích giao tiếp:
+ Bàn bạc để tìm và thống nhất sách
lược đối phó với giặc.

+ Cuộc gtiếp đã đạt được mục đích:
thống nhất hành động đánh giặc
thông qua quyết tâm “muôn miệng
một lời : - Đánh ! Đánh !”


b)Ngữ liệu 2: Bài Tổng quan văn học
Việt Nam Sgk 10 tập 1 tr 5
- Đối tượng giao tiếp: Tác giả viết
sgk và hsinh lớp 10, hai đối tượng có
trình độ và vốn sống khác nhau
- Hoàn cảnh của HĐGT: Có tính qui
thức, có tổ chức, có kế hoạch giáo
- GV hướng dẫn HS làm tương tự dục của nhà trường
như bài trên:

- Nội dung giao tiếp: Thuộc lĩnh vực

+ Đối tượng giao tiếp là ai?

văn học sử VN, bao gồm những vấn

+ Hoàn cảnh giao tiếp?

đề cơ bản:

+ Nội dung giao tiếp?

+ Các bộ phận hợp thanh của VHVN

+ Mục đích giao tiếp?

+ Quá trình phát triển của VHVN

+ Phương tiện giao tiếp ?

+ Con người VN qua văn học

=> HS trả lời

- Mục đích giao tiếp:
+ Người viết : cung cấp cho người
đọc cái nhìn tổng quát về văn học
Việt Nam
+ Người đọc : lĩnh hội 1 cách tổng
quát về các bộ phận hợp thành, tiến
trình phát triển của văn học Việt
Nam, chân dung con người Việt Nam


qua văn học.
- Phương tiện giao tiếp :
+ Từ ngữ thuộc ngành khoa học
xãhội, chuyên ngành Ngữ văn : văn
học, văn học dân gian, văn học viết,
văn học trung đại, văn học hiện
đại…
2) Nhận xét :
- HĐGT: + là hoạt động trao đổi
thông tin của con người trong xã hội

+ được tiến hành chủ yếu
bằng phương tiện ngôn ngữ
+ để thực hiện những
mục đích giao tiếp nhất định
- Đặc điểm : + gồm 2 qua trình : tạo
lập văn bản và lĩnh hội văn bản
+ có sự chi phối của
- GV hỏi : Từ việc phân tích ngữ các nhân tố : nhân vật giao tiếp,hoàn
liệu trên em hãy nêu khái niệm, các cảnh giao tiếp, nội dung giao tiếp,
đặc điểm của hoạt động giao tiếp mục đích giao tiếp, phương tiện giao
bằng ngôn ngữ ?
tiếp và cách thức giao tiếp

=> HS trả lời

* Ghi nhớ: SGK.


3)Bài tập vận dụng: Phân tích các
nhân tố giao tiếp trong hoạt động
giao tiếp mua bán giữa người mua và
người bán ở chợ?
- GV yêu cầu HS đọc Ghi nhớ SGK
- Đối tượng giao tiếp: người mua và
- GV cho bài tập, chia nhóm (3 người bán
nhóm) và nêu yêu cầu cần đạt để
HS thực hành trong khoảng 3-5
phút

- Hoàn cảnh giao tiếp: ở chợ, lúc

chợ đang họp
- Nội dung giao tiếp: trao đổi, thoả
thuận về mặt hàng, chủng loại, giá

+ Nhóm 1: Phân tích đối tượng và cả, số lượng
quá trình gtiếp trong HĐGT giữa
người mua và người bán ở chợ.
- Mục đích giao tiếp: người mua mua
được hàng, người bán bán được
+ Nhóm2: Phân tích hoàn cảnh, nội hàng.
dung gtiếp ở chợ của người mua&
người bán.

+ Nhóm3: Phân tích mục đích, kết


quả của HĐGT của người mua và
người bán ở chợ.
- GV mời đại diện từng nhóm trình
bày bài làm của nhóm, các thành
viên khác bổ sung, GV đi đến thống
nhất nội dung cần đạt của bài tập.

4. Củng cố:
- Quá trình phát triển và con người Việt Nam qua văn học.
5. Hướng dẫn chuẩn bị bài:
- GV hướng dẫn HS về nhà làm trước các bài tập trang 23, 24, 25 (có thể cho
các em làm theo nhóm) để chuẩn bị cho tiết thực hành tiếp theo.
- Bài Khái quát văn học dân gian.
E. Rút kinh nghiệm:

HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ
(Tiếp)
A. Yêu cầu:
- Giúp học sinh:
+ Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp.
+ Biết xác định các nhân tố giao tiếp trong một hoạt động giao
tiếp,nâng cao năng lực khi nói(viết) và năng lực phân tích, lĩnh hội khi giao
tiếp.


+ Có thái độ, hành vi phù hợp trong hoạt giao tiếp bằng ngôn ngữ.
B. Phương tiện thực hiện:
- Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ văn 10.
C. Phương pháp dạy học
- Trên cơ sở kiến thức của tiết trước, giáo viên lần lượt cho học sinh làm bài
tập độc lập hoặc theo nhóm. Sau đó giáo viên gọi đại diện nhóm hay cá nhân
trình bày phần bài giải, các học sinh khác bổ sung, giáo viên định hướng tóm
tắt.
D. Quá trình lên lớp
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
Em hãy nêu khái niệm và đặc điểm của HĐGT bằng ngôn ngữ ?
3. Bài mới:

Hoạt động của GV và HS
Hoạt động 2
Luyện tập

Nội dung cần đạt

II – Luyện tập
1. Bài tập 1:

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu
cầu mỗi nhóm làm bài tập trong - Nhân vật giao tiếp: những thanh niên
SGK
nam nữ trẻ tuổi (qua cách xưng hô anh
+ Nhóm 1 : Bài tập 1

và nàng).


+ Nhóm 2 : Bài tập 2

- Hoàn cảnh giao tiếp: vào một đêm

+ Nhóm 3 : Bài tập 3

trăng thanh.

+ Nhóm 4 : Bài tập 5
GV cho mỗi nhóm 10’ sau đó gọi - Nội dung và mục đích giao tiếp của
1 HS bất kì trong nhóm đứng lên nhân vật anh hỏi nàng: Tre non đủ lá
làm bài tập

đan sàng nên chăng nghĩa là cũng như
tre, anh và nàng đã đến tuổi trưởng
thành, có nên tính đến chuyện kết
duyên.

- Cách nói của anh ý nhị, duyên dáng,
mang màu sắc văn chương, phù hợp
với nội dung và mục đích giao tiếp.
2. Bài tập 2:

- Hình thức và mục đích giao tiếp :
Hình thức giao tiếp đời thường với mục
đích thăm hỏi bằng các ngôn ngữ và
hành động cụ thể : chào, đáp, khen,
hỏi.
- Các hình thức giao tiếp của ông già :


dùng câu hỏi (để chào, để khen và để
hỏi).

- Tình cảm, thái độ, và quan hệ giữa 2
nhân vật: thân mật, gần gũi của 2 ông
cháu (A Cổ kính mến ông; ông yêu quí,
trìu mến với cháu).
3. Bài tập 3:

- Nội dung và mục đích giao tiếp của
Hồ Xuân Hương với người đọc qua bài
thơ: bộc bạch, khẳng định với mọi
người về vẻ đẹp, thân phận, phẩm chất
trong sáng của Hồ Xuân Hương nói
riêng (và người phụ nữ PK nói chung).

- Các phương tiện làm căn cứ giúp

người đọc cảm nhận tác phẩm: hình
tượng “bánh trôi nước”, từ ngữ “trắng,
tròn” , thành ngữ “bảy nổi ba chìm”,
“tấm lòng son”.
4. Bài tập 5:

- Nhân vật giao tiếp và tình huống giao


tiếp: Bác Hồ và học sinh toàn quốc
trong hoàn cảnh đất nước vừa giành
được độc lập, học sinh bắt đầu nhận
được một nền giáo dục hoàn toàn Việt
Nam.

- Nội dung và mục đích giao tiếp: Bác
nói về niềm vui sướng, nhiệm vụ và
trách nhiệm của học sinh với tương lai
đất nước. Cuối cùng là lời chúc của
Bác với học sinh.

- Hình thức giao tiếp: Bác viết thư cho
học sinh bằng lời lẽ vừa chân tình, gần
gũi, vừa nghiêm túc trong việc động
viên và xác định trách nhiệm của học
sinh.

5,Bài tập 4 :

- GV hướng dẫn HS làm bài tập
4 theo các gợi ý sau :
+ Ngày Môi trường thế giới là
ngày nào ?
+ Các sự kiện hưởng ứng ngày
này ?
+ Ý nghĩa của ngày này ?

4. Củng cố:
- Những nội dung cơ bản của bài học.
5. Hướng dẫn chuẩn bị bài:
- Tìm và phân tích 1 số hoạt giao tiếp trong thực tế cuộc sống và qua các tác
phẩm văn chương trong chương trình


- Bài Văn bản.
E. Rút kinh nghiệm: