Giáo án Ngữ văn 12 tuần 32 bài: Tổng kết phần tiếng việt Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ

I- MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1- Kiến thức: Nắm được những kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp
bằng ngôn ngữ;
2- Kỹ năng: Nâng cao kỹ năng tạo lập văn bản (nói- viết), phân tích, lĩnh
hội trong giao tiếp hằng ngày.
II- NỘI DUNG BÀI HỌC:
1- Kiểm tra bài cũ: 5`
1.1- Hãy nêu các bộ phận hợp thành văn học Việt Nam?
Trả lời: Văn học Việt Nam có 2 bộ phận chủ yếu hợp thành:
+ Văn học dân gian;
+ Văn học Viết.
1.2- Trong các thể loại văn học dưới đây, thể loại nào không thuộc thể loại
Văn học dân gian?
a- Thần thoại
b- Ca dao
c- Kịch nói
d- Chèo
2- Tiến trình bài giảng: 40`
Lời vào bài: Hàng ngày, cuộc sống con người diễn ra rất nhiều hoạt động,
trong đó hoạt động giao tiếp giữa con người – con người là quan trọng nhất và
có ý nghĩa nhất trong sự hình thành và phát triển của xã hội loài người.


Để giao tiếp, con người có thể dùng nhiều phương tiện khác nhau, nhưng
phương tiện chủ yếu nhất, quan trọng, thuận tiện nhất đó là ngôn ngữ. Vậy, Hoạt
động giao tiếp bằng ngôn ngữ có những đặc điểm gì, quá trình giao tiếp như thế
nào, những nhân tố ảnh hưởng của nó ra sao chúng ta cùng tìm hiểu bài: “Hoạt
động giao tiếp bằng ngôn ngữ”:

Hoạt động của GV và HS

Nội dung
I- Thế nào là hoạt động giao
tiếp bằng ngôn ngữ:

GV: Để hiểu thế nào là hoạt động giao tiếp, lớp
chúng ta sẽ hoạt động theo 2 nhóm (chia theo
dãy bàn hoặc theo tổ): (10-15`)
NHÓM I:
Đọc đoạn văn bản trong SGK trang 14, suy
nghĩ và cùng trả lời câu hỏi trong phiếu học
tập:
1- Cuộc đối thoại giữa Vua Trần và các Bô lão
có phải là hoạt động giao tiếp không? Hình - Là hoạt động giao tiếp.
thức giao tiếp của họ là gì?

- Hình thức giao tiếp: Trao đổi
nói- nghe

2- Họ giao tiếp với cương vị và quan hệ như - Cương vị:
thế nào?

+ Vua Trần: Người lãnh đạo tối
cao
+ Các Bô lão: Nhân dân Đại
Việt
- Quan hệ: Nhà vua- Bề tôi

3- Cương vị và quan hệ giữa các nhân vật giao - Sự khác nhau về cương vị,


tiếp như thế có thể tạo nên sự khác nhau trong quan hệ tạo nên sự khác nhau
ngôn ngữ giao tiếp không? Tìm dẫn chứng trong ngôn ngữ giao tiếp:
trong văn bản đối thoại trên

Vua Trần ít tuổi hơn nhưng ở
cương vị người lãnh đạo nên:
“trịnh trong hỏi... Vậy nên liệu
tính sao đây?; Nên hòa hay nên
đánh”
Các bô lão tuy hơn tuổi nhưng
ở cương vị thần dân nên cách
nói cung kính: “Xin bệ hạ cho
đánh; Thưa chỉ có đánh”

4- Trong khi giao tiếp nhân vật có đổi vai - Khi giao tiếp có sự đổi vai
người nói- người nghe được không? Khi nói nghe- nói, nói- nghe. Khi Vua
hoặc nghe, nhân vật dùng những cách thức nào Trần nói các bô lão lắng nghe
kèm theo để biểu đạt?

và ngược lại.
- Khi nói hoặc nghe các nhân
vật dùng lời nói, giọng điệu,
thái độ khuôn mặt,..., để biểu
đạt.

5- Hoạt động giao tiếp của Hội nghị Diên - Thế nước khó khăn: Giặc
Hồng được hình thành từ hoàn cảnh nào?

Nguyên- Mông sang xâm lược.
trong chiều có 2 ý kiến trái
ngược nhau, bên chủ chiến,
bên chủ hòa. Thế nước đòi hỏi
phải đánh giặc giữ nước như
thế nào? Nên Vua Trần phải
triệu tập Hội nghị Diên Hồng

6- Từ hoàn cảnh ấy, cuộc giao tiếp trong Hội - Nội dung giao tiếp: trả lời câu
nghị Diên Hồng sẽ có nội dung, mục đích như hỏi “Hòa hay đánh?”


thế nào? phương tiện và cách thức nào đã được - Mục đích giao tiếp: Tìm ra kế
sử dụng để tạo nên cuộc giao tiếp ấy?

sách đánh giặc hợp với lòng
dân
- Phương tiện: Ngôn ngữ nói
- Cách thức: trao đổi trực tiếp

NHÓM II:
Bằng kiến thức đã học trong bài “Tổng quan
văn học Việt Nam”, trả lời câu hỏi ở phần 2
SGK trang 15
1- Thông qua văn bản đó, hoạt động giao tiếp
diễn ra giữa các nhân vật giao tiếp nào?

- Giữa người viết và người đọc

2- Hoạt động giao tiếp đó được diễn ra trong - Do yêu cầu giáo dục trong
hoàn cảnh nào?

trường học

3- Nội dung giao tiếp thuộc lĩnh vực nào? Về - Nội dung thuộc lĩnh vực văn
đề tài gì? Bao gồm những vấn đề cơ bản nào?

học
- Đề tài: “Tổng quan văn học
Việt Nam”
- Gồm những vấn đề:
+ Các bộ phận hợp thành của
văn học Việt Nam
+ Quá trình phát triển của Văn
học Việt Nam
+ Con người Việt Nam qua văn
học

4- Hoạt động giao tiếp thông qua văn bản đó - Người viết: tổng quát về văn
nhằm mục đích gì?

học VN
- Người đọc: tìm hiểu và lĩnh


hội kiến thức về văn học VN
5- Phương tiện ngôn ngữ và cách tổ chức văn - Phương tiện: ngôn ngữ viết
bản có đặc điểm gì nổi bật?

- Cách thức: phong cách khoa
học

GV(Tổng hợp các nội dung vừa phân tích): - Hoạt động giao tiếp bằng
Qua việc phân tích 2 ví dụ chúng ta có thể hiểu ngôn ngữ:
thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? + Là hoạt động trao đổi thông
(5-10`)
tin
+ Bằng phương tiện ngôn ngữ
(nói – viết)
+ Thực hiện mục đích về nhận
thức, tình cảm, hành động.
- Các quá trình của HĐGT
bằng ngôn ngữ:
Gồm 2 quá trình:
+ Lập văn bản (nói- viết)
+ Lĩnh hội văn bản (nghe- đọc)
- Các nhân tố giao tiếp: nhân
vật giao tiếp, hoàn cảnh giao
tiếp, nội dung giao tiếp, mục
đích giao tiếp, phương tiện và
cách thức giao tiếp

GV tổng kết nội dung bài học cho 1-2 học sinh
đọc phần ghi nhớ trong SGK : 5`
GV hướng dẫn học sinh làm các bài tập trong

II- Luyện tập:

SGK trang 20-21. Học sinh tự làm bài tập ở
nhà (5-10`)
3- Tổng kết dặn dò:
Về nhà các em học lý thuyết, vận dụng làm bài tập, và chuẩn bị bài “Khái
quát văn học dân gian Việt Nam”.

Phiếu học tập

NHÓM I:

Đọc đoạn văn bản trong SGK trang 14, suy nghĩ và cùng trả lời câu hỏi
trong phiếu học tập:
1- Cuộc đối thoại giữa Vua Trần và các Bô lão có phải là hoạt động giao
tiếp không? Hình thức giao tiếp của họ là gì?
2- Họ giao tiếp với cương vị và quan hệ như thế nào?
3- Cương vị và quan hệ giữa các nhân vật giao tiếp như thế có thể tạo nên
sự khác nhau trong ngôn ngữ giao tiếp không? Tìm dẫn chứng trong văn bản đối
thoại trên
4- Trong khi giao tiếp nhân vật có đổi vai người nói- người nghe được
không? Khi nói hoặc nghe, nhân vật dùng những cách thức nào kèm theo để
biểu đạt?
5- Hoạt động giao tiếp của Hội nghị Diên Hồng được hình thành từ hoàn
cảnh nào?
6- Từ hoàn cảnh ấy, cuộc giao tiếp trong Hội nghị Diên Hồng sẽ có nội
dung, mục đích như thế nào? phương tiện và cách thức nào đã được sử dụng để
tạo nên cuộc giao tiếp ấy?


Giáo án viết bảng
Tiết 3: Tiếng Việt

HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ

I- Thế nào là hoạt động

Ví dụ:

giao tiếp bằng ngôn ngữ:

Nhóm I

1- Hoạt động giao tiếp bằng Vua Trần và các Bô lão:
ngôn ngữ:
- Hoạt động: Giao tiếp
- Là hoạt động trao đổi
- Hình thức: trao đổi:
thông tin
nói- nghe
- Bằng phương tiện ngôn
- Cương vị:
ngữ (nói- viết)
+ Vua trần: người lãnh
- Thực hiện mục đích về
đạo tối cao
nhận thức, tình cảm, hành
+ Các Bô lão: Nhân dân
động,...
2- Các quá trình của HĐGT

Đại Việt

bằng ngôn ngữ:

- Quan hệ: Vua- tôi

Gồm 2 quá trình:

- Hoàn cảnh: Bị xâm

- Lập văn bản: Người
nói- viết
- Lĩnh hội văn bản:
Người nghe- đọc
3- Các nhân tố giao tiếp:
- Nhân vật giao tiếp
- Hoàn cảnh giao tiếp

lược
- Nội dung: Hòa hay
đánh
- Mục đích: tìm ra kế
sách đánh giặc hợp lòng
dân
- Phương tiện: ngôn ngữ
nói

Nhóm II
Tổng quan văn học Việt
nam
- Nhân vật giao tiếp:
người viết- người đọc

- Hoàn cảnh giao tiếp:
yêu cầu giáo dục trong
nhà trường
- Nội dung: thuộc lĩnh
vực văn học
- Đề tài: Tổng quan
VHVN
- Mục đích:
+ Người viết: Tổng
quát...
+ Người đọc: Tiếp thu,
lĩnh hội kiến thức...
- Phương tiện: ngôn ngữ
viết
- Cách thức: trình bày


- Nội dung giao tiếp

- Cách thức: Trao đổi theo phong cách khoa

- Mục đích giao tiếp

trực tiếp

- Phương tiện giao tiếp
- Cách thức giao tiếp
II- Luyện tập

học