Giáo án Ngữ văn 12 tuần 6: Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

Ngữ văn 12

NGHỊ LUẬN VỀ MỘT BÀI THƠ,
ĐOẠN THƠ.

A. Mục tiêu cần đạt :
+ Kiến thức :Giúp HS có kiến thức làm bài NLXH
+ Kĩ năng : vận dụng các thao tác phân tích, bình luận, chứng minh, so sánh,... để làm bài
nghị luận văn học. Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu đề, xác lập yêu cầu, lập dàn ý cho bài viết.
+Thái độ : Biết cách làm bài văn nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
B. Chuẩn bị :
+GV : Soạn bài , chuẩn bị tư liệu giảng dạy SGK, SGV, Thiết kế bài học
+HS chuẩn bị: đọc kĩ SGK và trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn học bài.
C.Phương tiện: SGK, SGV, Thiết kế bài học.
D. Phương pháp: GV nêu câu hỏi, HS trả lời. GV chủ trì buổi luyện tập, chỉnh sửa những
phát biểu chưa chính xác, củng cố những kiến thức cần thiết và tổng kết buổi luyện tập để rút
ra những tri thức lí thuyết cần thiết.
E. Tiến trình tổ chức:
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Nghị luận về một hiện tượng đời sống thường có những nội dung nào?
- Yêu cầu diễn đạt và sử dụng các biện pháp tu từ như thế nào?
3. Bài mới:
+ Đặt vấn đề:
+ Nội dung bài


HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

*HĐ 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu I. Nghị luận về một bài thơ:
phần nghị luận về một bài thơ:
1. Tìm hiểu đề bài:
-Cho học sinh đọc đề 1 trong SGK.
a.Tìm hiểu đề:
- Yêu cầu về nội dung: bức tranh thiên nhiên và tâm trạng của
chủ thể trữ tình.
- Yêu cầu thể loại: phân tích bài thơ.
- Dẫn chứng: bài thơ Cảnh khuya.
b.Lập dàn ý:
?Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh
nào?

Mở bài:
- Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ ra đời vào những năm đầu của
cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Giá trị nội dung và nghệ thuật bài thơ.
Thân bài:

?Bức tranh thiên nhiên được miêu - Bức tranh thiên nhiên:
tả như thế nào?
+ Có tiếng suối trong, ánh trăng, cây cổ thụ, hoa...
+ Nghệ thuật: so sánh
?Nhân vật trữ tình trong bài thơ có
=>Cảnh đêm trăng núi rừng về khuya rất đẹp đẽ, thơ mộng
khác gì hình ảnh các ẩn sĩ trong
mang đậm màu sắc cổ điển.
thơ cổ?
- Hình ảnh chủ thể trữ tình: một chiến sĩ cách mạng nặng
- Nhân vật trữ tình xưa: ẩn sĩ; trong

lòng lo nỗi nước nhà.
bài thơ: là một chiến sĩ cách mạng
lo nước, thương dân.
- Giá trị nghệ thuật: bài thơ vừa đậm chất cổ điển vừa mang
tính hiện đại.
?Vì sao nói bài thơ vừa có chất cổ
điển vừa có chất hiện đại?
+Yếu tố cổ điển: thể thơ Đường luật, thi liệu.
-Nghệ thuật bài thơ vừa phảng phất +Yếu tố hiện đại: Hình ảnh nhân vật trữ tình :Lo nỗi nước
màu sắc cổ điển, vừa đậm chất hiện nhà, sự phá cách trong hai câu cuối.
đại


* Nhận định về giá trị nội dung và nghệ thuật :
Kết bài:
- Bài thơ thể hiện sự hài hoà giữa tâm hồn nghệ sĩ và ý chí
chiến sĩ.

?Theo em, để làm một bài nghị
luận về một bài thơ, ta phải thực - Là một trong những thi phẩm xuất sắc của thơ ca thời chống Pháp.
hiện các bước nào?
2.Các bước làm bài nghị lụân về một bài thơ:
-Giáo viên định hướng, bổ sung,
-Bước 1: Đọc kĩ, cảm nhận chung về tác phẩm: bài thơ nói về
chốt lại các bước chính.
vấn đề gì? Tình cảm của tác giả như thế nào?
-Dựa vào bài tập đã làm, rút ra các
-Bước 2: Tìm hiểu sâu tác phẩm ở 2 phương diện: nội dung
bước làm bài: 4 bước.
và nghệ thuật ( chú ý phân tích từ ngữ, hình ảnh, chi tiết nghệ

Từ việc tìm hiểu ví dụ trên, Giáo thuật tiêu biểu)
viên dẫn dắt cho học sinh rút ra kết
-Bước 3: Lập dàn ý theo các luận điểm đã tìm được.
luận chung về các bước làm bài
-Bước 4: Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn
HĐ 2:Hướng dẫn HS tìm hiểu
phần nghị luận về một đoạn thơ: II. NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ:
-Cho học sinh đọc đề 2 SGK.

1.Tìm hiểu đề bài:

-Hướng dẫn học sinh thảo luận theo a.Tìm hiểu đề:
câu
hỏi
SGK:
? Hoàn cảnh sáng tác bài thơ? - Hoàn cảnh ra đời bài thơ
Xuất xứ đoạn thơ?
- Khí thế chiến đấu hào hùng, sôi động
- Cách sử dụng thể thơ lục bát điêu luyện.
b.Lập dàn ý:
Mở bài:
- Giới thiệu chung về bài thơ : hoàn cảnh ra đời.
- Giới thiệu đoạn thơ: xuất xứ đoạn thơ, nội dung cơ bản.

?Khí

thế cuộc kháng chiến được Thân bài;
miêu tả như thế nào?Chi tiết nào
- 8 câu đầu:Quang cảnh chiến đấu sôi động ở VBắc.
thể hiện rõ nhất?

?Chỉ ra

những thành công về mặt

+Nhiều lực lượng tham gia kháng chiến: bộ đội hành quân,


nghệ thuật?

dân công tiếp viện, đoàn xe ô tô quân sự…

? Nhận định chung về đoạn thơ?

+Con đường hành quân sôi nổi, náo nức, , khí thế mạnh mẽ,
hào hùng.
+ Các biện pháp tu từ ,so sánh ,trùng điệp.

-Giáo viên cho học sinh cả lớp tiếp
tục phát biểu nhận xét, bổ sung bài +Từ láy tượng hình, tượng thanh; Hình ảnh thơ sinh động,
gợi cảm..
làm của các nhóm.
-Giáo viên nhận xét, bổ sung, định +Giọng thơ hào hùng, sôi nổi.
hướng, hoàn chỉnh dàn ý.
=> Khí thế chiến đấu sôi nổi, hào hùng.
-Giáo viên có thể sử dụng bảng phụ - 4 câu sau: Nhớ lại niềm vui khi tin chiến thắng của mọi
trình bày dàn ý mẫu
miền đất nước tiếp nối báo về.
-Từ việc tìm hiểu ví dụ 2, cho HS -Nghệ thuật: tác giả điêu luyện trong việc sử dụng thể thơ lục
rút ra kết luận về phương pháp làm bát:

bài nghị luận về một đoạn thơ:
-Nhận định chung:một đoạn thơ hay, nội dung và nghệ thuật
?Theo em, khi làm bài nghị luận về đậm chất sử thi.
một đoạn thơ, ta có thể tiến hành
các bước giống hệt bài nghị luận Kết bài: Đoạn thơ thể hiện không khí cuộc kháng chiến
chống Pháp của nhân dân ta một cách cụ thể và sinh động.
về một bài thơ hay không?
-Giáo viên chỉ rõ, nhấn mạnh cho
học sinh thấy điểm giống và khác
giữa 2 kiểu bài.
2.Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ:
*HĐ 3: hướng dẫn HS chốt lại
phần ghi nhớ:
-Các bước tiến hành tương tự như nghị lụân một bài thơ.
? Đối tượng của một bài văn nghị -Lưu ý thêm :
luận về thơ?
+ Vị trí đoạn thơ.
?Hãy cho biết nội dung của một
+ Ý nghĩa đoạn thơ ( chú ý đặt đoạn trong chỉnh thể cả tác
bài nghị luận về thơ?
phẩm )
-Giáo viên nhận xét, chốt lại và cho
+ Dạng đề thường gặp:
học sinh lưu ý phần ghi nhớ.
*HĐ 4: Hướng dẫn HS làm phần GHI NHỚ: SGK
luyện tập:
III.LUYỆN TẬP:


1.Bài tập trang 86, SGK.

Gợi ý:
+ Vị trí đoạn trích
+ Nội dung:
.Cảnh chiều đẹp nhưng buồn.
.Tâm trạng nhớ quê của tác giả.
+ Nghệ thuật: hình ảnh đối lập, gợi cảm, âm điệu, tứ thơ…

CỦNG CỐ:
-Hãy trình bày các bước làm bài văn nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ?
-Hãy cho biết đối tượng và nội dung của một bài văn nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ?
DẶN DÒ:
-Học sinh về nhà xem lại bài giảng, làm bài luyện tập;
-Soạn bài: Tây Tiến.
ĐÁNH GIÁ - RÚT KINH NGHIỆM: