Giáo án Ngữ văn 12 tuần 13: Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn nghị luận
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (90.14 KB, 7 trang )
Giáo án Ngữ văn 12
LUYỆN TẬP VẬN DỤNG KẾT HỢP
CÁC PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
TIẾT THỨ NHẤT:
I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh
- Kiến thức:
+ Yêu cầu và tầm quan trọng của việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt
trong bài văn nghị luận
+ Cách vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận
- Kĩ năng:
+ Nhận diện được tính phù hợp và hiệu quả của việc vận dụng kết hợp các phương
thức biểu đạt trong một số văn bản
+ Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt để viết bài văn nghị luận về một vấn
đề tư tưởng đạo lí, về một hiện tượng đời sống, về một tác phẩm văn học và một ý
kiến bàn về văn học (với độ dài ít nhất 700 chữ trong thời gian 90p)
- Thái độ: Ý thức luyện tập kĩ năng làm văn nghị luận
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh :
- Giáo viên : SGK,SGV, tài liệu tham khảo, thiết kế bài soạn, phiếu học tập
- Học sinh : SGK, vở soạn, vở ghi
III. Tiến trình giờ dạy:
1. Kiểm tra bài cũ: Bài thơ được kết theo cách triển khai hai hình tượng sóng đôi
là sóng và em . Hãy nhận xét về ý nghĩa và hiệu quả của cách kết cấu ấy.
2. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản
HĐI. Hướng dẫn HS ôn tập những I. Tìm hiểu ngữ liệu:
kiến thức đã học
“Chúng lập ra nhiều nhà tù hơn trường học. Chúng
- HS đọc và tìm hiểu ngữ liệu.
thẳng tay chém giết những người yeu nước thương
nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta
- Trong đoạn văn trên tg đã dùng
những phương thức biểu đạt nào? trong những bể máu. Chúng ràng buộc dư luận, thi
hành chính sách ngu dân ….
Về kinh tế, chúng bóc lột nhân dân ta đến tận xương
Page 1
Giáo án Ngữ văn 12
tuỷ, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta
xơ xác tiêu điều. Chúng cướp không ruộng đất, hầm
mỏ, nguyên liệu ...”
-> TG đã kết hợp các phương thức biểu cảm, miêu tả,
tự sự
- HS nhắc lại những kiến thức cơ
bản về các phương thức biểu đạt
Gồm: tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị
luận và hành chính – công vụ.
=> Mỗi phương thức biểu đạt đều có sức mạnh riêng
ưu thế nổi trội riêng :
+ Nắm được diễn biến các sự việc , sự kiện (tự sự)
+ Cảm nhận được chi tiết, cụ thể sự việc, sự kiện
(miêu tả)
+ Hiểu được thái độ, tình cảm của người viết đối với
sự vật, hiện tượng ( biểu cảm)
+ Nhận thức được đối tượng với những thông tin
chính xác, khách quan ( thuyết minh )
+ Tạo lập quan hệ xã hội trong khuôn khổ pháp luật (
hành chính – công vụ)
- Vì sao trong bài văn nghị luận
cần vận dụng kết kết hợp các
phương thức biểu cảm, miêu tả, tự
sự?
II. Đưa các yếu tố biểu cảm, tự sự, miêu tả vào bài
văn nghị luận
- Nếu chỉ nghị luận đơn thuần thì bài viết sẽ khô
khan. Để tránh nhược điểm này, trong các bài viết
nghị luận ta cần đưa các yếu tố biểu cảm, tự sự, miêu
tả để giúp cho các luận điểm, luận cứ của mình thêm
phần cụ thể , sắc nhọn và thuyết phục hơn .
- Việc vận dụng các phương thức biểu đạt thực sự có
tác dụng nâng cao hiệu quả nghị luận khi nó xuát phát
từ đòi hỏi của mục đích và nội dung nghị luận ( trong
bài văn nghị luận thì phương thức biểu đạt nghị luận
phải giữ vai trò chủ đạo , là phương thức chính )
(Kể, tả, biểu cảm chỉ là những yếu tố kết hợp, những
yếu tố này không làm mờ đi đặc trưng của bài văn.
- Để việc vận dụng các phương
thức biểu đạt đó thực sự có tác
- Các yếu tố kể, tả, biểu cảm khi tham gia vào nghị
luận phải chịu sự chi phối và phục vụ quá trình nghị
Page 2
Giáo án Ngữ văn 12
dụng nâng cao hiệu quả nghị
luận, chúng ta cần chú ý điều gì?
Nêu ví dụ?
luận.)
+ Ví dụ : “Trái đất là ngôi nhà chung của nhân loại .
Ngôi nhà chung của nhân loại cần được bảo vệ .
Muốn bảo vệ ngôi nhà chung ấy thì phải bảo vê môi
trường . Mỗi người,mỗi dân tộc phải cùng nhau giữ
cho nguồn nước ao hồ, sông biển được trong sạch,
bầu khí quyển được trong lành, rừng không bị đốt
phá, muôn thú không bị săn bắt bừa bãi . Giữ gìn và
khai thác tài nguyên một cách hợp lí, bảo vệ môi
trường là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia. Hãy
cùng nhau gìn giữ ngôi nhà chung của chúng ta
luôn xanh, sạch, đẹp ! “
Hoạt động 2 : Tổ chức cho HS III. Đưa yếu tố thuyết minh vào bài văn nghị luận
lần lượt thảo luận các câu hỏi
được nêu trong SGK:
- Đoạn trích là một văn bản nghị luận về vấn đề : Có
nên chỉ đưa vào chỉ số GDP để đánh giá thu nhập
- Nội dung văn bản nói gì ?
hàng năm của người dân VN hay không hay cần tính
tới chỉ số GNP nữa?
- Tìm các yếu tố thuyết minh ?
- Hiệu quả của sự kết hợp yếu tố - Tuy nhiên văn bản nghị luận này còn có sự tham gia
thuyết minh trong bài nghị luận ? của yếu tố thuyết minh . Yếu tố đó hiện diên rõ rệt
nhất trong những kiến thức mà tác giả cung cấp cho
- Gọi đại diện 1 nhóm trình bày người đọc về GDP, GNP.
và các nhóm còn lại nhận xét - bổ
- Yếu tố thuyết minh đã hỗ trợ đắc lực cho bàn luận
sung ( nếu có)
của tác giả , vì nó đưa những tri thức khách quan ,
khoa học và mới mẻ giúp người đọc có thể hiểu biết
chính xác và rõ ràng hơn về vấn đề kinh tế xã hội
đang được nêu ra thảo luận .
=> Việc kết hợp vận dụng phương thức thuyết minh
trong bài nghị luận là cần thiết.
- Tác dụng: Tạo sự thuyết phục cho luận điểm bằng
việc trình bày một cách chính xác khách quan, khoa
học vấn đề ở nhiều góc nhìn (Lí thuyết, thực tiễn...)
3. Củng cố: GV củng cố kiến thức cho HS bằng một số câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Trong một văn bản nghị luận, chỉ cần vận dụng một thao tác nghị luận?
Page 3
Giáo án Ngữ văn 12
A. Đúng.
B. Sai.
Câu 2: Tất cả các thao tác lập luận được sử dụng trong văn bản nghị luận đều có
vai trònhư nhau?
A. Đúng.
B. Sai.
Câu 3: Việc lựa chọn vận dụng các thao tác lập luận phụ thuộc vào những yếu tố
nào?
A. Mục đích giao tiếp.
B. Yêu cầu, mục đích khách quan của việc trình bày đề tài.
C. Yêu cầu, mục đích khách quan của việc trình bày đề tài và cả mục đích chủ
quan của người tạo lập văn bản.
D. Mục đích tổ chức, sắp xếp hệ thống lập luận trong văn bản.
Câu 4: Có thể phối hợp thao tác nào để trình bày vấn đề?
A. Chứng minh, bình luận
B. Giải thích, chứng minh, bình luận
C. Phân tích, so sánh, bác bỏ
D. Cả B và C
4. Hướng dẫn tự học: Soạn phần 3.I và phần II.
LUYỆN TẬP VẬN DỤNG KẾT HỢP
CÁC PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
TIẾT THỨ HAI:
I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh
- Kiến thức:
+ Yêu cầu và tầm quan trọng của việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt
trong bài văn nghị luận
+ Cách vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận
- Kĩ năng:
+ Nhận diện được tính phù hợp và hiệu quả của việc vận dụng kết hợp các phương
thức biểu đạt trong một số văn bản
Page 4
Giáo án Ngữ văn 12
+ Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt để viết bài văn nghị luận về một vấn
đề tư tưởng đạo lí, về một hiện tượng đời sống, về một tác phẩm văn học và một ý
kiến bàn về văn học (với độ dài ít nhất 700 chữ trong thời gian 90p)
- Thái độ: Ý thức luyện tập kĩ năng làm văn nghị luận
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh :
- Giáo viên : SGK,SGV, tài liệu tham khảo, thiết kế bài soạn, phiếu học tập
- Học sinh : SGK, vở soạn, vở ghi
III. Tiến trình giờ dạy:
1. Kiểm tra bài cũ:
2. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản
HĐI. Hướng dẫn HS làm bài tập IV. Bài tập 3 trang 159
3. trang 159
- Viết một bài văn nghị luận ngắn để phát biểu ý
Tổ chức cho lớp luyện tập – yêu
kiến trong buổi trao đổi về chủ đề” Nhà văn
cầu Hs làm việc cá nhân, trình bày
mà tôi hâm mộ” do CLB Văn học của nhà
trước lớp, tập thể nhận xét, rút
trường tổ chức
kinh nghiệm
Gợi ý:
- Lựa chọn nhà văn mà em hâm mộ - ai?
- Em biết gì về họ, cuộc đời con người và các hoạt
động XH và sáng tác của người đó?
- Vì sao mà em hâm mộ nhà văn đó?+ Cống hiến?
+ Sáng tác nào đó?
+ Nét phong cách nghệ thuật
- Ước muốn, nguyện vọng của anh chị đối với nhà
văn mà mình ngưỡng mộ
+ Lưu ý bài văn phải vận dụng những phương thức
biểu đạt mà mình thấy cần thiết
=> Có thể viết về một nhà thơ hoặc nhà văn đã học
trong chương trình hoặc thường xuyên đọc và nắm
vững. Đưa ra những ý kiến nhận định, đánh giá và
Page 5
Giáo án Ngữ văn 12
thuyết phục người đọc qua việc vận dụng kết hợp các
phương thức biểu đạt.
HĐII. Hướng dẫn HS luyện viết
Vận dụng các phương thức biểu
đạt kết hợp với các thao tác lập
luận cần thiết để viết bài luận ngắn
(khoảng 400 từ) với đề tài:
1. "Môi trường và cuộc sống của
con người hiện nay"
2. "Nét độc đáo của hình tượng
người lính trong bài thơ Tây Tiến
của Quang Dũng"
Hướng dẫn:
- Đề 1: Cần xác định thao tác lập luận chủ yếu: phân
tích, so sánh, bình luận. Trên cơ sở đó có thể phối hợp
các phương thức biểu đạt như : miêu tả, thuyết minh,
tự sự, biểu cảm. Cần chú trọng thao tác phân tích, so
sánh và phương thức miêu tả, thuyết minh.
- Đề 2: Cần xác định thao tác lập luận chủ yếu: phân
tích, so sánh. Trên cơ sở đó có thể phối hợp các
phương thức biểu đạt như : thuyết minh, biểu cảm.
Cần chú trọng thao tác phân tích, và phương thức biểu
cảm
3. Củng cố
Câu hỏi trắc nghiệm: Vì sao cần vận dụng hợp lí các phương thức biểu đạt
trong bài văn nghị luận?
A. Vì việc vận dụng hợp lí các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận
sẽ hỗ trợ các thao tác lập luận.
B. Vì việc vận dụng hợp lí các phương thức biểu đạt hỗ trợ cho thao tác lập
luận sẽ giúp cho việc trình bày vấn đề sáng tỏ hơn, bọc lộ rõ hơn thái độ, suy nghĩ
riêng của người viết, thu hút sự chú ý, làm bài viết sinh động, hấp dẫn.
C. Vì việc vận dụng hợp lí các phương thức biểu đạt liên quan đến yêu cầu,
mục đích nghị luận của bài viết.
D. Vì các thao tác lập luận không đủ để làm rõ vấn đề cần trình bày.
Ghi nhớ:
- Việc vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận là cần
thiết.
- Việc vận dụng các phương thức biểu đạt phải xuất phát từ yêu cầu và mục
đích nghị luận.
- Kết hợp nhuần nhuyễn các phương thức người viết có thể làm cho tiến
trình nghị luận đặc sắc, hấp dẫn.
4. Hướng dẫn tự học: Hoàn thiện các bài tập, tự luyện viết để phát triển kĩ
năng làm văn nghị luận
Page 6
Giáo án Ngữ văn 12
Page 7
