Giáo án Lịch sử 7 bài 25: Phong trào Tây Sơn

Giáo án Lịch sử 7

Bài 25
PHONG TRÀO TÂY SƠN
I.Khởi nghĩa nông dân Tây Sơn
I, Mục tiêu bài học :
1, Kiến thức :
- Sự mục nát của chính quyền họ nguyễn ở Đàng trong nửa sau thế kỉ XVIII ->
Phong trào nông dân ở đàng trong mà đỉnh cao là K/n Tây Sơn.
- Anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Hửu, Nguyễn Lữ lập căn cứ Tây Sơn và sự ủng
hộ của đồng bào Tây Nguyên.
2, Tư tưởng : Thấy được sức mạnh quật khởi, ý chí kiên cường của nhân dân chống
áp bức, bóc lột.
3, Kĩ năng : Rỡn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ, tường thuật sự kiện.
B, Phương tiện dạy học :
- Lược đồ : Căn cứ địa Tây Sơn
C, Hoạt động dạy học :
1, ổn định tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ :
? Nhận xét về tình hình chính trị – xã hội ở Đàng ngoài nửa sau thế kỉ XVIII ?
3, Bài mới :
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
- GV : Từ nửa sau thế kỉ XVIII, chính quyền họ
Nguyễn ở đàng trong ngày càng suy yếu và mục
nát.
? Sự suy yếu của chính quyền họ nguyễn biểu
hiện qua những chi tiết nào ?
- Gọi HS đọc trích dẫn trong SGK
? Đoạn trích em khiến em hình dung như thế nào
về bọn thống trị ?
? Chúng bóc lột nhân dân như thế nào ? Đời

sống của nhân dân ra sao ?
? Như vậy đời sống của nhân dân đàng trong có
gì khác với đời sống của nhân dân đàng ngoài
không ?
? Sự mục nát của chính quyền họ Nguyễn dẫn
đến hậu quả gì ?

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
1, Xã hội đàng trong nửa sau thế kỉ
XVIII :
a, Tình hình XH :
+ Chính quyền địa phương : Nặng nề,
phức tạp.
+ TĐ : Tập đoàn Trương Phúc Loan nắm
mọi quyền hành.
->Cq họ Nguyễn suy yếu và mục nát.
+ Đời sống của nhân dân vô cùng cực
khổ.

->Các tầng lớp nhân dân bất bình với
chính quyền PK họ Nguyễn -> họ vùng


dậy đấu tranh.
b, Kn Chàng Lía :
-GV : PT đấu tranh của nông dân thời gian này
phát triển rất mạnh, có rất nhiều cuộc khởi nghĩa
đã nổ ra : K/n của Lành
( 1695) ở Quảng Ngãi ; K/n Lý Văn Quang ở Gia
Định ( 1747 ) ; Nổi bật là khởi nghĩa chàng Lía.

? Lía là người như thế nào ?
- Đọc những câu thơ về chàng Lía.
? Mặc dù thất bại nhưng cuộc khởi nghĩa của Lía
nói lên điều gì ?
( Thể hiện tinh thần đấu tranh quật cường của
nông dân chống chính quyền PK họ Nguyễn. Báo
trước cơn bão táp của cuộc đấu tranh giai cấp sẽ
giáng vào chính quyền Pk họ Nguyễn)
- Gv treo lược đồ căn cứ Tây Sơn và giới thiệu về
vùng đất này : ấp Tây Sơn nằm giáp giữa vùng
đất Bình Định với vùng rừng núi Tây Nguyên
( Nay thuộc tỉnh Gia Lai ), nối liền 2 miền là S.
Côn và đường bộ qua đèo An Khê.
? Người tổ chức và lãnh đạo cuộc khởi nghĩa này
là ai ?
? Trình bày những hiểu biết của em về 3 anh em
Tây Sơn ?
? Anh em Nguyễn Nhạc chuẩn bị những gì cho
cuộc K/n ?
- GV : Xác định căn cứ Tây Sơn trên lược đồ :
+ Căn cứ đầu tiên là vùng Tây Sơn Thượng đạo .
Đây là cao nguyên có người Ba Na và người kinh
chung sống, nhân dân địa phương rất nhiệt tình
ủng hộ.
+ Sau đó nghĩa quân di chuyển xuống vùng đất
thuộc huyện Tây Sơn (B Định) gọi là Tây Sơn Hạ
đạo, lấy ấp kiên thành làm trung tâm.
? Vì sao nghĩa quân lại di chuyển căn cứ từ Tây
Sơn Thượng đạo xuống TSơn Hạ đạo ?
( Lực lượng lớn mạnh, mở rộng căn cứ, địa bàn

-Khởi nghĩa nổ ra ở Truông Mây( Bình
Định )
- Chủ trương : Lấy của nhà giàu chia cho
người nghèo.

2, Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ :
- Năm 1771 K/n bùng nổ ở ấp Tây Sơn
( Thuộc phủ Quy Nhơn )

- Lạnh đạo : 3 anh em : Nguyễn Nhạc,
Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ.

- Căn cứ : Tây Sơn Thượng đạo, Tây Sơn
Hạ đạo.


gần vùng đồng bằng)
? Lực lượng tham gia cuộc khởi nghĩa ? Lực
lượng nào là chính ?
- HS đọc đoạn trích trong SGK.
? Em có nhận xét gì về nghĩa quân Tây Sơn ?
- Lực lượng : Nông dân nghèo, thợ thủ
( LL đông, có trang bị vũ khí, bênh vực quyền lợi công, thương nhân, đồng bào dân tộc ít
cho dân nghèo)
người.
4, Củng cố :
? Cuộc khởi nghĩa T. Sơn nổ ra có những thuận lợi gì ?
( Địa thế hiểm yếu, rộng, CQ họ Nguyễn suy yếu, lòng dân oán hận-> được sự ủng
hộ rộng rãi của nhân dân)

- Dăn HS về nhà học bài.

Bài 25
PHONG TRÀO TÂY SƠN( Tiếp )
II. Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm
A, Mục tiêu bài học :
1, Kiến thức : Học sinh nắm được :
- Các mốc thời gian quan trọng của nghĩa quân T.Sơn nhằm đánh đổ tập đoàn phản
động, tiêu diệt quân Xiêm, từng bước thống nhất đất nước.
- Tài chỉ huy quân sự của Nguyễn Huệ .
2, Tư tưởng : Tự hào về truyền thống đấu tranh của dân tộc ta, những chiến công
của nghĩa quân Tây sơn.
3, Kĩ năng : Rỡn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ, lược đồ.
B, Phương tiện dạy học :
Lược đồ : +Tây Sơn chống các thế lực phong kiến và chống xâm lược nước ngoài.
+ Chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút.
C, Hoạt động dạy học :
1, ổn định tổ chức.
2, Kiểm tra bài cũ :
? Trình bày trên lược đồ căn cứ địa T. Sơn ?
3, bài mới :
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
- GV sử dụng lược đồ : Xác định Thành Quy
Nhơn.
- Kể về mưu kế của Nguyễn Nhạc đẻ hạ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
1, Lật đổ chính quyền họ Nguyễn :
- Hạ thành Quy Nhơn :
+ 9-1773 : Nghĩa quân hạ được thành Quy

được thành Quy Nhơn.
? Em có nhận xét gì về mưu kế của Nguyễn
Nhạc ?
( Táo bạo, thông minh, bất ngờ-> địch bị
động)
? Việc hạ được thành Quy Nhơn có ý nghĩa
gì ?
- Gv xác định vùng nghĩa quân chiếm đóng
từ Quảng Nam đến Bình Thuận.
? Biết tin Tây Sơn nổi dậy, chúa Trịnh đã
làm gì ?
? Tại sao Nguyễn Nhạc lại phải hoà hoãn
với quân Trịnh ?
- GV nêu bật tình huống hiểm nghèo của
nghĩa quân Tây Sơn trên bản đồ :
+ Quân Trịnh đánh vào Phú Xuân
+ Quân Nguyễn bỏ chạy vào Gia Định
-> Quân Tây Sơn ở giữa có nguy cơ bị bao
vây tiêu diệt. Vì vậy kế sách là tạm thời hoà
hoãn với Trịnh để diệt Nguyễn.
- GV : Từ 1776-1783 : Nghĩa quân 4 lần
đánh vào Gia Định, lần thứ 2 ( Năm 1777)
giết được chúa nguyễn, chỉ có Nguyễn ánh
chạy thoát.
? Vì sao cuộc khởi nghĩa nhanh chóng thắng
lợi ?
( Sự hưởng ứng của nhân dân, tài trí của anh
em Tây Sơn)

? Vì sao quân Xiêm xâm lược nước ta ?
? Em có nhận xét gì về hành động của
Nguyễn Ánh ?
- XĐ trên lược đồ các hướng tiến công của
quân Xiêm.
+ 2 vạn quân thuỷ đổ bộ lên Rạch giá.
+ 3 vạn quân bộ xuyên Chân Lạp, đổ bộ lên
Cần Thơ.
? Thái độ của quân Xiêm ntn khi vào xâm

Nhơn.

+ 1774 vùng kiểm soát được mở rộng từ
Quảng Nam đến Bình Thuận.

-Tiêu diệt quân Nguyễn :
+ Năm 1777, chính quyền họ Nguyễn bị lật đổ.

2, Chiến thắng Rạch Gầm- Xoài Mút :
a, Nguyên nhân :
-Nguyễn ánh cầu cứu quân Xiêm, dẫn đường
cho Xiêm xâm lược nước ta.

b, Diễn biến :
+ 1784, quân Xiêm chiếm được miền tây Gia
Định.


lược nước ta ?

+ 1-1785, Nguyễn Huệ chọn Rạch Gầm- Xoài
Mút làm trận quyết chiến.

- XĐ địa danh Mỹ Tho trên lược đồ.
? Vì sao Nguyễn Huệ chọn đoạn sông này ?
- GV giới thiệu cách bố trí trận địa của
Nguyễn Huệ và tường thuật trận đánh .
? Kết quả của trận đánh như thế nào ?
? ý nghĩa của chiến thắng Rạch Gầm- Xoài
Mút ?

c, Kết quả : 5 vạn quân Xiêm bị đánh tan.
d, ý nghĩa :
+ Đập tan âm mưu xâm lược của quân Xiêm.
+ Khẳng định sức mạnh của nghĩa quân T.
Sơn.

4, Củng cố , dặn dò :
- Gọi HS lên bảng gắn các mốc niên đại trên bản đồ và nói rõ niên đại đó gắn với
sự kiện nào ? ý nghĩa của từng sự kiện ?

Bài 25
PHONG TRÀO TÂY SƠN ( Tiếp theo )
III. Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Trịnh
A, Mục tiêu bài học :
1, Kiến thức :
- Nắm được các mốc niên đại gắn với hoạt động của nghĩa quân Tây Sơn, đánh đổ
chính quyền vua Lê- chúa Trịnh.
2, Tư tưởng : Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc ta.
3, Kĩ năng : Trình bày diễn biến trên bản đồ.

B, Phương tiện dạy học :
Bản đồ : Tây Sơn khởi nghĩa chống các thế lực phong kiến và xâm lược nước
ngoài
C, Hoạt động dạy học :
1, ổn định tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ :
? Thuật lại chiến thắng Rạch Gầm -Xoài Mút trên lược đồ ?
3, Bài mới :

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
- HS đọc SGK mục 1
? Tình hình đàng ngoài như thế nào ?
- Sử dụng lược đồ thuật lại quá trình đánh
chiếm Phú Xuân của Nguyễn Huệ và nghĩa
quân.
? Tại sao Nguyễn Huệ lại nêu danh nghĩa

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
1, Hạ thành Phú Xuân, tiến ra Bắc Hà diệt
họ Trịnh :
- 6-1786 nghĩa quân Tây Sơn hạ được thành
Phú Xuân.


‘Phù Lê diệt Trịnh’?
- GV chỉ trên bản đồ : Giữa 1786, Nguyễn
Huệ cho quân đánh ra Thăng Long, chúa
Trịnh bị bắt-> Chính quyền họ Trịnh bị sụp
đổ.

-Giữa 1786 chính quyền họ Trịnh bị lật đổ.
2, Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản , Nguyễn
Huệ thu phục Bắc Hà :

- HS đọc SGK
? Tình hình Bắc Hà sau khi Nguyễn Huệ rút
quân về Nam như thế nào ?
- Chỉ trên lược đồ vùng ba anh em Tây Sơn
chiếm giữ.
? Trước tình hình Nguyễn Hữu Chỉnh mưu
phản , Nguyễn Huệ có biện pháp gì ?
? Vì sao Nguyễn Huệ thu phục được Bắc
Hà ?

-Cử Vũ Văn Nhậm ra Bắc Hà diệt Chỉnh->
Nhậm lại chống đối lại Tây Sơn.
- 1788 Nguyễn Huệ ra Bắc Hà lần 2 -> thu
phục Bắc Hà.
- ý nghĩa : Tiêu diệt chúa Nguyễn ở đàng
trong, lật đổ chính quyền Lê- Trịnh ở đàng
? Việc lật đổ chính quyền Nguyễn, Trịnh có ý ngoài đặt cơ sở cho việc thống nhất lãnh thổ.
nghĩa như thế nào ?
4, Củng cố bài :

BÀI 25 : PHONG TRÀO TÂY SƠN.
IV- Tây Sơn đánh tan quân Thanh
A, Mục tiêu bài học :
- Kiến thức :
+ Tài thao lược quân sự của Qtrung và danh tướng Ngô Thì Nhậm.
+ Những sự kiện lớn trong chiến dịch đại phá quân Thanh- Đặc biệt là trận Ngọc

Hồi - Đống Đa xuân Kỉ Dậu 1789.
-Tư tưởng : GD lòng yêu nước và tự hào về trang sử vẻ vang của dân tộc ta trong
cuộc đại phá quân Thanh xâm lược.
Cảm phục thiên tài quân sự của Quang Trung.
-Kĩ năng : Rèn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ.
B, Phương tiện dạy học :
+ Lược đồ : Tây Sơn khởi nghĩa và chống xâm lược.
+ ,,
: Trận Ngọc Hồi - Đống Đa
C, Hoạt động dạy học :
1, ổn định lớp :
2, Kiểm tra bài cũ : ? Tóm tắt tiến trình cuộc K/n Tây Sơn từ 1783-1788 ?
3, Bài mới :


HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

KIẾN THỨC
1, Quân Thanh xâm lược nước ta :
a, Hoàn cảnh :
- Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh.

? Sau khi Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà,
vua Lê Chiêu Thống có hành động gì ?
? Nhà Thanh có bỏ qua cơ hội này không ?
- GV : Năm 1788, nhà Thanh cử Tôn Sỹ Nghị
đem 29 vạn quân tiến vào nước ta.
- Sử dụng lược đồ chỉ các hướng tiến quân của
quân Thanh vào nước ta :
+ Đạo 1 : do Tôn Sỹ Nghị chỉ huy từ Quảng

Tây qua Lạng Sơn tiến vào.
+ Đạo2 : Theo đường Cao Bằng do Sầm Nghi
Đống chỉ huy.
+ Đạo 3 : Theo đường Tuyên Quang.
+ Đạo 4 : Theo đường Quảng Ninh tiến vào
Hải Dương.
? Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị của quân
Thanh cho cuộc xâm lược này ?
+Lực lượng mạnh
+ Có Lê Chiêu Thống dẫn đường
+ Tướng giặc là những tên tướng giỏi, hiếu
chiến và muốn lập công.
? Em có suy nghĩ gì về bè lũ Lê Chiêu Thống ?
(ông vua bán nước hèn hạ, nhục nhã, chỉ vì
quyền lợi cá nhân mà bán rẻ Tổ Quốc) .
? Trước thế giặc mạnh, nghĩa quân Tây Sơn
có hành động như thế nào ?
- GV : Giới thiệu phòng tuyến Tam Điệp –
Biện Sơn trên lược đồ, nói rõ vị trí , đặc điểm. b, Chuẩn bị của nghĩa quân :
? Vì sao quân ta rút khỏi Thăng Long ?
- Rút quân khỏi Thăng Long
( Bảo toàn lực lượng, làm kiêu lòng địch, chờ - Lập phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn.
thời cơ)
? Vì sao nghĩa quân lập phòng tuyến Tam
Điệp- Biện Sơn ?
( Có chiều sâu liên kết thuỷ bộ vững chắc, làm
bàn đạp cho quân Tây Sơn tấn công tiêu diệt
quân Thanh ở Thăng Long.)
? Thái độ và hành động của quân Thanh khi
vào xâm lược nước ta ntn ?

? Nhận được tin cấp báo, Nguyễn Huệ đã làm
gì ?
? Vì sao lúc lấy được chính quyền từ tay họ
Trịnh, Nguyễn Huệ không lên ngôi mà bây giờ
mới lên ngôi ?
? Việc Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế có ý
nghĩa ntn ?
( Tập hợp được lòng dân, tạo sức mạnh đoàn
kết dân tộc, khẳng định chủ quyền dân tộc và
cho quân Thanh biết nước Nam có chủ)
- Xác định trên lược đồ đường tiến quân của
quân Tây Sơn ra Bắc :
+ Đến Nghệ An Quang Trung cho dừng chân
tuyển thêm quân và tổ chức duyệt binh.
? Quang Trung mở cuộc duyệt binh để làm
gì ?
( Lấy khí thế và tinh thần cho quân lính)
+ Đến Thanh Hoá, Quang Trung lại dừng chân
tuyển thêm quân và làm lễ tuyên thể.
- 1 HS đọc lời tuyên thể của Quang Trung.
? Em có nhận xét gì về lời tuyên thể ?
( Thể hiện tinh thần quyết tâm đánh giặc )
? Quang Trung dự định đánh quân Thanh vào
thời gian nào ?
? Vì sao Quang Trung quyết định tiêu diệt
quân Thanh ngay trong tết kỉ Dậu ?
? Quang Trung chuẩn bị cho cuộc đại phá
quân Thanh ntn ?

- Chỉ 5 đạo quân của Quang Trung tiến ra bắc
trên lược đồ .
- GV Tường thuật diễn biến ?

? Trận Ngọc Hồi - Đống Đa diễn ra ntn ?
+ Ngày 5 tết, quân tây Sơn đánh mạnh vào
phía nam Ngọc Hồi-> địch chạy ra đầm mực,
bị quân của đô đốc Bảo bao vây tiêu diệt.

2, Quang Trung đại phá quân Thanh :
- 11-1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế,
lấy niên hiệu là Quang Trung -> Tiến quân ra
Bắc.

-Diễn biến :
+Đêm 30 tết (âm lịch ) : Ta vượt sông Gián
Khẩu, tiêu dệt địch ở đồn tiền tiêu.
+ Đêm 3 tết : Hạ đồn Hà Hồi.


+ Sáng 5 tết : Trận Ngọc Hồi- Đống Đa :
?Tại sao ta đánh Ngọc Hồi và Đống Đa cùng
1 lúc ?
( Hợp đồng tác chiến cùng 1 lúc, địch sẽ bối
rối và không điều quân tiếp viện đến kịp cho
mặt trận phía Nam .)
? Kết quả của chiến dịch đại phá quân Thanh
ntn ?

. Trận Ngọc Hồi :

->Đây là vị trí quan trọng nhất của địch ở
phía nam Thăng Long, làm cho địch hoảng
loạn, khí thế của ta ngày càng dâng lên.
.Trận Đống Đa :

? Trong suốt 17 năm , nghĩa quân Tây Sơn đã
giành được những thắng lợi to lớn nào ?

-Kết quả : 29 vạn quân Thanh bị tiêu diệt.
3, Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử
của phong trào Tây Sơn ?
- ý nghĩa lịch sử :
+ Lật đổ các tập đoàn phong kiến.
+ Lập lại thống nhất đất nước.
+ Đánh đuổi quân xâm lược Xiêm, Thanh,
bảo vệ nền độc lập dân tộc.

? Vì sao nghĩa quân Tây Sơn lại giành được
những thắng lợi đó ?

-Nguyên nhân thắng lợi :
+ Được nhân dân ủng hộ.
+ Sự lãnh đạo tài tình của Quang Trung và
bộ chỉ huy nghĩa quân với nghệ thuật chỉ đạo
chiến tranh : Thần tốc, bất ngờ, táo bạo, chỉ
đạo và tổ chức chiến đấu cơ động).
4, Củng cố, dặn dò :
- GV Tổng kết lại những sự kiện chính của Phong trào Tây Sơn từ 1771 – 1789.
- Dặn học sinh về nhà học bài .