Giáo án Lịch sử 8 bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỉ 19

BÀI 26:
PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG
NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX
I, CUỘC PHẢN CÔNG CỦA PHÁI CHỦ CHIẾN TẠI KINH THÀNH HUẾ.
VUA HÀM NGHI RA “CHIẾU CẦN VƯƠNG”
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: hs nắm được
- Nguyên nhân và diễn biến vụ biến kinh thành Huế 5/7/1885.
- Những nét khái quát về phong trào Cần Vương trong giai đoạn đầu và vai trò của
văn thân, sĩ phu yêu nước trong phong trào Cần Vương
2. Tư tưởng:
Giáo dục HS lòng yêu nước, tự hào dân tộc
3. Kĩ năng
Rèn HS kĩ năng sử dụng bản đồ để tường thuật diễn biến các trân đánh
II. CHUẨN BỊ
- GV : SGK, Lược đồ vụ biến kinh thành Huế, tranh ảnh và tài liệi có liên
quan
- HS : SGK, VBT, Vở ghi
III. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ
? Trình bày nội dung điều ước Hắc-Măng và Patơnot ?
? Chứng minh rằng từ 1858-1884 là quá trình dầu hàng từng bước đến toàn bộ
của triều đình Huế với thực dân Pháp ?
3. Bài mới


HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY- TRÒ
Hoạt động 1: Tìm hiểu cuộc phản công của phái chủ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

1. Cuộc phản công của

chiến ở Huế 7/1885

phái chủ chiến ở Huế

Hs đọc mục 1 sgk 125-126-127

(7/1885)

? Hoàn cảnh dẫn đến cuộc nổi dậy ở kinh thành huế

a. Hoàn cảnh

(7/1885) ?

* Triều đình :

Hs nêu hoàn cảnh

- Phe chủ chiến hi vọng
giành lại quyền thống trị từ
tay Pháp khi có điều kiện
- Họ xây dựng lực lượng,
tích trữ lương thực, khí giới
- Đưa vua Hàm Nghi lên
ngôi
- Chuẩn bị phản công
* Pháp : Lo sợ, tìm cách tiêu
diệt phe chủ chiến

? Trước việc phe chủ chiến tích cực chuẩn bị phản
công Pháp đã làm gì ?

b. Diễn biến

Hs trả lời

- Đêm 4 rạng 5/7/1885

Diễn biến kinh thành Huế

+ Ta: Tấn công đồn Mang

GV trình bày diễn biến trên lược đồ

cá và Toà Khâm Sứ

Hs quan sát, lắng nghe

+ Địch : Lúc đầu hoảng loạn
sau đó chiếm lại Hoàng
thành
Chúng tàn sát hàng trăm


người vô tội
2. Phong trào Cần Vương

Hoạt động 2: Tìm hiểu phong trào Cần Vương

Cần Vương là gì?
Cần Vương là hết lòng giúp vua cứu nước.

a. Hoàn cảnh

PT Cần Vương là phong trào đấy tranh chống ngoại

- Cuộc phản công ở kinh

xâm của ND, dưới ngọn cờ của một ông vua yêu nước

thành Huế thất bại

? Phong trào Cần Vương bùng nổ trong hoàn cảnh

- Vua Hàm Nghi ra chiếu

nào ?

Cần Vương

Hs trả lời

b. Diễn biến

GV giới thiệu cho hs nội dung của chiếu Cần Vương

- Khởi nghĩa nổ ra khắp

Hs lắng nghe

miễn Bắc và Trung Kì được
đông đảo quần chúng ủng

? Địa bàn nổ ra khởi nghĩa ?

hộ

Hs nêu địa bàn

- DB: SGK

GV dùng bản đồ phong trào Cần Vương cuối thế kỉ
XIX để trình bày diễn biến
Hs lắng nghe, ghi nhớ
? Số lượng, thành tham gia và lãnh đạo của PT?
Hs trả lời
Hs quan sát hình 89- 90 nêu hiểu biết của bản thân về
vua Hàm Nghi và nhân vật Tôn Thất Thuyết


Hàm Nghi tên thật là Ưng Lịch, lên ngôi năm 14 tuổi.
Là vị vua trẻ tuổi, yêu nước, có tinh thần chống Pháp.
Tôn Thất Thuyết sinh tại thôn Phú Môn, xã Xuân Long
nay thuộc thành phố Huế, xuất thân trong gia đình
hoàng tộc. Ông là người đứng đầu phái chủ chiến trong
kinh thành Huế. Ông sang TQ cầu viện, nhưng nhà

- Kết thúc giai đoạn 1:

Thanh bắt tay với thực dân Pháp, sau đó ông buồn chán + Tôn Thất Thuyết sang
và bị an trí tại TQ, qua đời ngày 22-9-1913 tại TQ.

Trung Quốc cầu viện

? So sánh phong trào kháng chiến chống Pháp trong + Vua Hàm Nghi bị bắt
giai đoạn 1 với các giai đoạn trước ?
Hs so sánh, nhận xét
Về thực chất đây là pt yêu nước chống xâm lược, vắng
mặt sự tham gia của quân triều đình. Lãnh đạo không
còn là những võ quan nữa như trong thời kì đầu chống
Pháp mà là những sĩ phu, văn thân yêu nước, có chung
nỗi đau với quần chúng lao động, tự động đứng về phía
ND chống TD Pháp. Đây là cơ sở cho pt diễn ra quyết
liệt hơn kể cả khi vua Hàm Nghi bị bắt
4. Hoạt động nối tiếp
a. Củng cố: Hs đánh giá về giai đoạn 1 của PT ?
b. Dặn dò: Học bài cũ, nghiên cứu và soạn bài tiếp

BÀI 26 (Tiếp) :
II, NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN TRONG
PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức


- HS nắm được đây là giai đoạn 2 của phong trào Cần Vương, mỗi cuộc khởi nghĩa
đều có những đặc điểm riêng nhưng tất cả đều do văn thân, sĩ phu yêu nước lãnh
đạo.
2. Tư tưởng

Giáo dục HS truyền thống yêu nước, đánh giặc của dân tộc. Biết trân trọng và kính
yêu những anh hùng dân tộc hi sinh vì nghĩa lớn
3. Kĩ năng
Rèn HS kĩ năng sử dụng bản đồ để tường thuật diễn biến các cuộc khởi nghĩa.
Phân tích, tổng hợp, đánh giá các sự kiện lịch sử
II. CHUẨN BỊ
GV: SGK, Bản đồ các cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy, Ba Đình, Hương Khê
HS: SGK, VBT, Vở ghi
III. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
? Trình bày nguyên nhân, diễn biến, kết quả của vụ biến kinh thành Huế ?
? Trình bày diễn biến phong trào Cần Vương trong giai đoạn 1?
3. Bài mới

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY- TRÒ
Hoạt động 1: Tìm hiểu khởi nghĩa Ba Đình

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886 –

1886-1887

1887)

Hs đọc mục 1 sgk trang 127-128
? Căn cứ của cuộc khởi nghĩa Ba Đình ?

a. Căn cứ

GV treo lược đồ khu căn cứ Ba Đình và giới thiệu

- Căn cứ Ba Đình (Nga Sơn –


về khu căn cứ

Thanh Hoá ) là chiến tuyến

? Quan sát lược đồ và cho biết điểm mạnh và

phòng thủ kiên cố gồm 3 làng

điểm yếu của căn cứ Ba Đình?

Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mĩ

Hs quan sát, phân tích

Khê

? Người lãnh đạo phong trào?

b. Lãnh đạo

Hs trả lời

- Phạm Bành
- Đinh Công Tráng

? Thành phần tham gia khởi nghĩa?

c. Thành phần tham gia

Hs nêu thành phần

- Gồm cả người Kinh, Mường
Thái

GV: Trình bày diễn biến trên lược đò

d. Diễn biến

Hs lắng nghe, ghi nhớ

- Cuộc chiến đấu diễn ra quyết
liệt suốt 34 ngày đêm
- Pháp dùng súng phu lửa và đại
bác để triệt hạ căn cứ. Xoá tên 3
làng trên bản đồ
=> Khởi nghĩa thất bại, nghĩa
quân rút lên Mã Cao

Hoạt động 2: Tìm hiểu khởi nghĩa Bãi Sậy 1883-

2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 –

1892

1892)

GV treo lược đồ và trình bày về căn cứ Bãi Sậy
? Tại sao những người lãnh đạo lại không xây

a. Căn cứ

dựng nơi đây thành khu căn cứ kiên cố như ở Ba - Bãi Sậy (Hưng Yên) là vùng
Đình ?

lâu sậy um tùm thuộc các huyện

Học sinh thảo luận bàn 3’

Văn Lâm, Khoái Châu, Mĩ Hào,


Yên Mĩ
? Lãnh đạo ?

b. Lãnh đạo

Hs trả lời

- 1883 – 1885: Đinh Gia Quế

GV giới thiệu H83: NTT quê ở Mĩ Hào. Hưng Yên. - 1885 – 1892: Nguyễn Thiện
Ông từng làm Tán tương quân vụ tỉnh Hải Dương.

Thuật

Khi triều đình kí Hiệp ước Hác- măng, NTT bỏ
sang TQ, sau đó trở về quê mộ quân, lập căn cứ
kháng chiến

c. Diễn biến

? Tóm tắt diễn biến ?

- 1883 khởi nghĩa bùng nổ

Hs lên lược đồ trình bày

- Nghĩa quân đánh theo lối đánh
du kích, địch bao vây nhiều lần
nhưng thất bại. Tuy nhiên lực
lượng nghĩa quân bị hao mòn
- 1892 Khởi nghĩa tan rã

3. Khởi nghĩa Hương Khê
(1885 – 1895)
Hoạt động 3: Tìm hiểu khởi nghĩa Hương Khê

a. Lãnh đạo

1885-1895

- Phan Đình Phùng

? Những hiểu biết về người lãnh đạo cuộc khởi

- Cao Thắng

nghĩa?
Hs trình bày những hiểu biết của mình
PĐP từ nhỏ nổi tiếng có tính kiên trì. Trong suốt
khoảng 4- 5 năm, trong tay ông không rời sách vở,
chân không bước ra đường, ông thi đỗ TS và từng


làm quan. Vì tính khẳng khái, cương trực ông phản
đối việc phế, lập trong triều đình nên ông bị Tôn
Thất Thuyết cắt chức, đuổi về quê. Khi vua Hàm
Nghi kêu gọi kháng chiến, ông đã đứng lên mộ
quân khởi nghĩa, trở thành lãnh đạo tối cao của
cuộc khởi nghĩa. Về sau ông bị thương và hi sinh.

b. Diễn biến

GV trình bày diễn biến trên lược đồ

- Giai đoạn 1: Nghĩa quân lo

Hs quan sát, lắng nghe

xây dựng căn cứ, tổ chức huấn

? Nguyên nhân thất bại của cuộc khởi nghĩa

luyện, rèn đúc vũ khí, tập trung

Hương Khê?

lương thảo

Hs nêu nguyên nhân

- Giai đoạn 2: Là thời kì chiến

Hạn chế của ý thức hệ pk là chỉ đáp ứng 1 phần

đấu của nghĩa quân với chiến

nhỏ, trước mắt, yêu cầu của dân tộc còn về thực

thuật đánh du kích đã gây cho

chất không đáp ứng một cách triệt để yêu cầu khách địch nhiều tổn thất
quan của sự phát triển xã hội cũng như nguyện
vọng sâu sắc của nd là muốn thoát khỏi sự bóc lột
của pk, tiến lên XH cao hơn.
Hạn chế của những người lãnh đạo: chiến đấu mạo
hiểm, phiêu lưu, chưa tính đến kết quả lâu dài,
chiến lược, chiến thuật sai lầm, thiếu liên hệ với
nhau, khi thất bại dễ sinh ra bi quan, chán nản,
không tin vào thắng lợi.
? Tại sao nói cuộc khởi nghĩa Hương Khê là tiêu
biểu nhất trong phong trào Cần Vương ? Hs
thảo luận theo nhóm 5’
- Lãnh đạo: Phần lớn là các văn thân ở các tình
Thanh- Nghệ- Tĩnh

- Thời gian tồn tại: 10 năm
- Quy mô rộng lớn
- Tính chất ác liệt chống Pháp và triều đình pk bù
nhìn
- Lập nhiều chiến công
? Ba cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng có ý
nghĩa như thế nào ?
Hs nêu ý nghĩa
4. Hoạt động nối tiếp
a. Củng cố: học sinh làm bài tập trong sbt
b. Dặn dò: Học bài cũ. Chuẩn bị bài mới, sưu tầm tài liệu liên quan đến bài