Giáo án Lịch sử 10 bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX

Chương IV: VIỆT NAM Ở NỮA ĐẦU THẾ KỈ XIX

Bài 25
TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KINH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU
NGUYỄN ( NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX )
I- Mục tiêu bài học
1- Về kiến thức:
Giúp hs hiểu và nắm được
- Tình hình chung về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa ở nước ta nữa đầu thế kỉ
XIX dưới vương triều Nguyễn trước khi diễn ra cuộc k/c chống xl
- Thống trị nước ta vào lúc chế độ pk khủng hoảng, vương triều Nguyễn không tạo
được điều kiện đưa đất nước bước sang một giai đoạn mới phù hợp với hoàn cảnh
của thế giới
2- Về thái độ:
Bồi dưỡng ý thức vươn lên, đổi mới trong học tập cho hs từ đó có ý thức quan tâm
đến đời sống của nd, của đất nước mà trước hết là những người xung quanh
3- Về kĩ năng:
Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh cho hs, kĩ năng vận dụng kiến thức đã học
vào cuộc sống
II- Tài liệu, thiết bị dạy học
- Bản đồ Việt Nam thời Minh Mạng
- Một số tranh ảnh về kinh thành Huế, tranh dân gian….
III- Tiến trình giờ học
1- Ổn định
2- Kiểm tra bài cũ:
Hỏi: Nêu một số thành tựu về khoa học- kĩ thuật ở nước ta thế kỉ XVI-XVIII?
3- Dẫn vào bài mới:
Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cơ bản

Hoạt động: cả lớp- cá nhân
- GVH: Triều Nguyễn được thành lập ntn?, tổ
chức bộ máy thời Nguyễn được xây dựng ntn
- HS:Đọc sgk+ nhớ kiến thức cũ trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung và chốt ý
+ 1792 vua Q Trung mất- triều đình suy yếuNguyễn Ánh tấn công các vương triều Tây
Sơn lần lượt sụp …

1- Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nướcchính sách ngoại giao
- Năm 1802 Nguyễn Ánh lên ngôi vua ( Gia
Long) lập ra nhà Nguyễn, đóng đô ở Phú
Xuân ( ( (Huế)
- Tổ chức bộ máy nhà nước
+ Chính quyền trung ương tổ chức theo mô


+ GV: dùng bản đồ VN thời Minh Mạng để chỉ
các vùng từ Ninh Bình trở ra Bắc là chấn Bắc
thành, từ Bình Thuận trở vào Nam là chấn Gia
Định thành, chính quyền trung ương chỉ quản
li trực tiếp từ Thanh Hóa đến Bình Thuận còn
lại hai khu tự trị tổng chấn có toàn quyền
-GVH: Em có nhận xét gì về sự phân chia
nước ta thời Minh Mạng?
- HS: Suy nghĩ trả lời: sự phân chia đó được
dựa trên cơ sở khoa học phù hợp về mặt địa lí,
dân cư phong tục tập quán địa phương, phù
hợp với phạm vi quản lí của 1 tỉnh là cơ sở để
phân chia các tỉnh như ngày nay, tạo điều kiện
thuận lợi cho việc quản lí từ trung ương đến

địa phươngq1
- GVH: Vấn đề tuyển chọn quan lại, luật pháp,
quân đội dưới triều Nguyễn được thực hiện
như thế nào?
- HS: Đọc sgk rút ra ý chính trả lời
- GV: Nhận xét bổ sung và chốt ý, đồng thời
cho hs so sánh bộ máy nhà nước thời Nguyễn
với thời Lê
- GVH: Nhà Nguyễn đã thi hành c/s ngoại
giao Ntn?, qua đó rút ra nhận xét?
- HS: Đọc sgk+ suy nghĩ trả lời
+ Tích cực: giữ được quan hệ thân thiện với
các nước láng giềng nhất là Trung Quốc
+ Tiêu cực: đóng cữa không tạo điều kiện giao
lưu với các nước tiên tiens đương thời, không
tiếp cận với nền công nghiệp cơ khí => lạc hậu
và bị cô lập
* Hoạt động: Theo nhóm
- GV: Chia lớp thành các nhóm và đặt câu hỏi
+ Nhóm 1: Nhà Nguyễn đã thi hành những c/s
gì để phát triển nông nghiệp?, em có nhận xét
gì về tình hình nông nghiệp thời Nguyễn?
+ Nhóm 2: Nêu tình hình tcn nước ta thời
Nguyễn, em có nhận xét gì về tcn nước ta thời
kì này?
+ Nhóm 3: Nêu tình hình thương nghiệp, đánh

Hình thời Lê
+ Vua Gia Long chia nước làm 3 vùng: Bắc
Thành, Gia Định thành và các trực doanh do

triều đình trực tiếp cai quản
- 1831-1832 Minh Mạng chia cả nước thành
30 tỉnh và 1 phủ thừa thiên. Đứng đầu là
tổng đốc, tuần phủ, hoạt động theo sự điều
hành của triều đình
- Tuyển chọn quan lại:Thông qua giáo dục
thi cử
- Luật pháp: Ban hành Hoàng triều luật lệ
với 400 điều hà khắc
- Quân đội: Được tổ chức quy cũ, trang bị
vũ khí đầy đủ song còn lạc hậu, thô sơ

- Ngoại giao:
+ Thần phục nhà Thanh –TQ
+ Bắt Lào, Cam pu chia thần phục
+ Với phương Tây “ đóng cửa ” không chấp
nhận đặt quan hệ ngoại giao với họ

2- Tình hình kinh tế và chính sách của
nhà Nguyễn
- Nông nghiệp:
+ Nhà Nguyễn thực hiện chính sách quân
điềnSông do diện tích đất công ít, đối tượng


giá c/s ngoại thương của triều Nguyễn?
- HS: Tến hành thảo luận theo nhóm- đại diện
trả lời – hs nhóm khác bổ sung
- GV: Nhận xét, bổ sung và chốt ý
+ N1: Nhà Nguyễn đã có những biện pháp

phát triển nông nghiệp, song đó chỉ là những
biện pháp truyền thống, không có hiệu quả
+ N2: Nhìn chung tcn vẫn duy trì và phát triển
nghề truyền thống, đã tiếp cận chút ít kĩ thuật
phương tây nhưng về cơ bản tcn nước ta lạc
hậu hơn nhiều so với tcn phương tây
+ N3: C/s hạn chế ngoại thương của nhà
Nguyễn không tạo điều kiện cho sự phát triển
giao lưu và mở rộng sản xuất=> tiềm lực
đấtnước kiệt quệ
* Hoạt động: cả lớp- cá nhân
-GV: Yêu cầu hs lập bảng thống kê các thành
tựu văn hóa tiêu biểu theo mẫu
Các lĩnh vực
Thành tựu
- HS: Tiến hành làm- đại diện lên bảng trình
bày
- GV: Nhận xét ,bổ sung và cho hs tự hoàn
thiện vào vở
- GVH: Em có nhận xét gì về tình hình văn
hóa- giáo dục dưới triều Nguyễn?
- HS: Suy nghĩ+ trao đổi trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung: thủ cựu nhưng đã đạt
được nhiều thành tựu mới, nhà Nguyễn có
những cống hiến đóng góp có giá trị về lĩnh
vực văn hóa- giáo dục: đại thi hào Nguyễn Du,
di sản văn hóa thế giới…để lại
một khối lượng lớn văn hóa vật thể và phi vật
thể rất lớn

được hưởng nhiều nên tác dụng không lớn
+ Khuyến khích nd khai hoang = nhiều hình
thức
+ Nhà nước còn bỏ tiền huy động nd sữa
chữa đê điều
+ Trong nd kinh tế tiểu nông cá thể vẫn duy
trì như cũ
=> Nhìn chung nông nghiệp Việt Nam vẫn
là một nền nông nghiệp thuần phong kiến
- Thủ công nghiệp:
+ Thủ công nghiệp nhà nước: được t/c với
quy mô lớn với nhiều ngành nghề
+ Trong nd: các nghề tc truyền thống vẫn
được duy trì song không phát triển bằng giai
đoạn trước
- Thương nghiệp:
+ Nội thương: phát triển chậm chạp do c/s
thuế khóa phức tạp của nhà nước
+ Ngoại thương: nhà nước nắm đọc quyền,
đô
Thị lụi tàn
3- Tình hình văn hóa- giáo dục
- Tôn giáo- tín ngưỡng: độc tôn nho giáo,
hạn
Chế thiên chúa giáo, tín ngưỡng dân gian
tiếp tục phát triển
- Giáo dục: giáo dục nho học được củng cố
song
không = các thế kỉ trước
- Văn học: văn học chữ Nôm phát triển với

các tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Du, Hồ
Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan..
- Sử học: Quốc sử quán thành lập, nhiều bộ
sử Lớn được biên soạn


- Kiến trúc: Kinh đô Huế, lăng tẩm, thành
quáchở các tỉnh, cột cờ ở Hà Nội
- Nghệ thuật dân gian: tiếp tục phát triển
4. Củng cố
- Khái quát lại các kiến thức chính trong bài.
5. Dặn dò
- Nhắc HS về nhà học bài cũ, trả lời các câu hỏi trong SGK,đọc và chuẩn bị trước
bài mới