Thủ tục công nhận và cho thi hành tại Việt Nam phán quyết của trọng tài thương mại nước ngoài (Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THANH PHONG

THỦ TỤC CÔNG NHẬN VÀ CHO THI HÀNH TẠI VIỆT NAM
PHÁN QUYẾT CỦA TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI NƯỚC NGOÀI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ

HÀ NỘI, năm 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THANH PHONG

THỦ TỤC CÔNG NHẬN VÀ CHO THI HÀNH TẠI VIỆT NAM
PHÁN QUYẾT CỦA TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI NƯỚC NGOÀI

Ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 838.01.07

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. HỒ NGỌC HIỂN

HÀ NỘI, năm 2019


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nghiên cứu trình bày trong luận văn là trung thực và không vi phạm
quyền tác giả. Tôi xin chịu trách nhiệm về tất cả những số liệu và kết quả nghiên
cứu của mình.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 02 năm 2019
TÁC GIẢ

NGUYỄN THANH PHONG


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

CHDCND

: Cộng hòa dân chủ nhân dân

CHXHCN

: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

THADS

: Thi hành án dân sự

TTDS

: Tố tụng dân sự

TTTM

: Trọng tài thương mại


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC CÔNG NHẬN VÀ
CHO THI HÀNH TẠI VIỆT NAM PHÁN QUYẾT CỦA TRỌNG TÀI
THƯƠNG MẠI NƯỚC NGOÀI ............................ Error! Bookmark not defined.
1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thủ tục công nhận và cho thi hành phán
quyết của trọng tài thương mại nước ngoài ........... Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Khái niệm ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Đặc điểm ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Vai trò của thủ tục công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài
thương mại nước ngoài ....................................................... Error! Bookmark not defined.2
1.1.4. Ý nghĩa việc quy định thủ tục công nhận và cho thi hành phán quyết của
trọng tài thương mại nước ngoài ...................................... Error! Bookmark not defined.3
1.2. Thủ tục công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài thương mại nước
ngoài....................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Phạm vi phán quyết của Trọng tài nước ngoài được xem xét công nhận
và cho thi hành tại Việt Nam theo qui định tại Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015
...................................................................................................... Error! Bookmark not defined.

1.2.2. Các nguyên tắc xem xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam phán
quyết trọng tài thương mại nước ngoài .......................... Error! Bookmark not defined.5
1.2.3. Thủ tục công nhận và cho thi hành phán quyết của Trọng tài nước ngoài
tại Việt Nam.............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ
THỦ TỤC CÔNG NHẬN VÀ CHO THI HÀNH TẠI VIỆT NAM PHÁN
QUYẾT CỦA TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI NƯỚC NGOÀIError! Bookmark
not defined.9

2.1. Thực trạng pháp luật về thủ tục công nhận và cho thi hành tại Việt Nam phán
quyết của trọng tài thương mại nước ngoài ......... Error! Bookmark not defined.9
2.1.1. Đối với Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 ........... Error! Bookmark not defined.


2.1.2. Đối với Luật Thi hành an dân sự năm 2014 ........ Error! Bookmau chưa nhất quán trong LTM, LTTDS và
LTTTM mại về "hoạt động thương mại" và Nhà nước chưa quyết định việc rút điều
khoản bảo lưu thương mại, thì các khái niệm của Công ước New York, như tranh
chấp thương mại, hay bảo lưu trật tự công cộng…, cũng có thể ở một chừng mực
nào đó, được quy định cụ thể và rõ ràng hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho các thẩm
phán khi giải thích và áp dụng pháp luật về công nhận và thi hành quyết định trọng
tài nước ngoài tại Việt Nam theo tinh thần của Công ước New York. Ngoài ra, vấn
đề “bảo lưu trật tự công cộng”, hay “các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt
Nam”…, cũng có thể được quy định cụ thể và rõ ràng hơn, tạo điều kiện thuận lợi
cho các thẩm phán khi giải thích và áp dụng pháp luật về công nhận và thi hành
quyết định trọng tài nước ngoài tại Việt Nam theo tinh thần của Công ước New
York.

78


KẾT LUẬN
Thủ tục công nhận và cho thi hành tại Việt Nam phán quyết của trọng
tài thương mại nước ngoài là một thủ tục tố tụng đặc biệt do Tòa án tiến hành
nhằm xem xét để công nhận tính hiệu lực của phán định trọng tài nước ngoài
trên phạm vi lãnh thổ của Việt Nam.
Trong nền kinh tế thị trường hội nhập sâu rộng hiện nay, tranh chấp thương
mại là một điều không thể tránh khỏi. Để giải quyết các tranh chấp đó, chúng ta có
thể sử dụng nhiều phương pháp như hòa giải, thương lượng, trọng tài, tòa án,… và
ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, việc giải quyết các tranh chấp thương mại dưới

hình thức trọng tài hết sức phổ biến. Trọng tài thương mại với những ưu điểm của
mình là hình thức tối ưu để giải quyết các xung đột thương mại mà các bên không
thể tự giải quyết được. Tại Việt Nam, các quy định pháp luật về trọng tài thương
mại được xây dựng và hoàn thiện qua từng thời kỳ, có thể kể đến là Luật Trọng tài
thương mại 2010.
Những năm qua, công cuộc cải cách pháp luật và tư pháp ở nước ta đã diễn
ra một cách toàn diện và đồng bộ, trong đó có hoạt động xây dựng và hoàn thiện hệ
thống các quy phạm pháp luật trong nước và gia nhập, ký kết các điều ước quốc tế
trong lĩnh vực tư pháp quốc tế. Khá nổi bật trong số đó là việc phát triển chế định
công nhận và thi hành quyết định của Trọng tài nước ngoài tại Việt Nam, mà điển
hình là việc gia nhập Công ước New York về công nhận và thi hành quyết định của
trọng tài nước ngoài (Công ước New York) và ban hành các văn bản pháp luật
nhằm nội luật hoá Công ước
Cùng với xu thế toàn cầu hóa kinh tế hiện nay, Trọng tài thể hiện vai trò ngày
càng quan trọng trong lĩnh vực tư pháp quốc tế nói chung và thực tiễn giải quyết
tranh chấp thương mại nói riêng. Trọng tài không những không hạn chế thẩm quyền
của Tòa án, mà trái lại, còn góp phần hỗ trợ, giảm tải gánh nặng cho Tòa án trong
việc giải quyết các tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại; các tổ chức trọng
tài ra đời còn tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh giữa Tòa án và Trọng tài trong việc
đáp ứng nhu cầu giải quyết ngày càng cao của các tranh chấp kinh doanh, thương
79


mại tạo ra một môi trường đầu tư hấp dẫn trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
của nhiều quốc gia.
Thủ tục yêu cầu công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài thương
mại nước ngoài tại Việt Nam được quy định trong một số hiệp định tương trợ tư
pháp và các văn bản pháp luật trong nước như Bộ luật TTDS, Luật TTTM và Luật
THADS về cơ bản đã đáp ứng được những yêu cầu của việc công nhận và thi hành
phán quyết trọng tài ở Việt Nam. Tuy nhiên, thực tiễn pháp lý cho thấy các quy

định này vẫn còn tồn tại những vấn đề bất cập, chưa đồng bộ, thống nhất, thể hiện
rõ nét sự phân biệt đối xử giữa phán quyết của Trọng tài trong nước với phán quyết
của Trọng tài nước ngoài, chưa phù hợp với nội dung của Công ước New York. Vấn
đề này đã gây ra nhiều khó khăn cho việc thực thi, hình thành tâm lý e ngại, thiếu
niềm tin đối với hiệu lực của phán quyết trọng tài nhất là các phán quyết của Trọng
tài nước ngoài, cản trở những nỗ lực của Nhà nước ta trong việc đưa Trọng tài trở
thành một công cụ pháp lý hữu hiệu giải quyết các tranh chấp thương mại bên cạnh
Tòa án. Do đó, đòi hỏi pháp luật về trọng tài thương mại phải được sửa đổi, bổ
sung, hoàn thiện nhằm đảm bảo sự tương thích với các quy định của pháp luật quốc
tế, đáp ứng được yêu cầu giải quyết các tranh chấp thương mại bằng Trọng tài. Tuy
nhiên, cũng cần phải thừa nhận một thực tế rằng, một thời gian dài thi hành Công
ước đã bộc lộ không ít những tồn tại về mặt lý luận và thực tiễn của việc công nhận
và thi hành quyết định trọng tài nước ngoài tại Việt Nam. Do vậy, việc rút kinh
nghiệm, đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện chế định này là thực sự cần thiết.
Bên cạnh đó, cần chú ý xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan có liên
quan trong quá trình thực thi thủ tục công nhận và thi hành phán quyết trọng tài,
đồng thời không ngừng đổi mới, tăng cường tổ chức và hoạt động của Tòa án và Cơ
quan THADS, trong đó chú trọng vấn đề bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ
chuyên môn của Thẩm phán và Chấp hành viên để họ có thể thực hiện tốt nhiệm vụ
của mình./.

80


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đỗ Văn Đại, Trần Hoàng Hải (2011) Pháp luật Việt Nam về Trọng tài
thương mại, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội
2. Đặng Trung Hà (2009) “Công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án,
quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, quyết định của Trọng tài và những vấn đề
đặt

ra

trong

bối

cảnh

hội

nhập

kinh

tế

quốc

tế”,

< />uP?uP_root=me&cmd=item&ID=11641>, (17/01/2009).
3. Hoàng Phước Hiệp (1994) “Về vấn đề công nhận và thi hành ở Việt Nam
quyết định của Trọng tài nước ngoài”, Nhà nước và pháp luật, (03), tr.33-36,
4. Tiến Hiểu (2011) , “Thi hành án dân sự - Nhiều bất cập chưa thể tháo gỡ”,
Báo

Mới.com,

< />

thao-go/c/7065514.epi>, (28/9/2011).
5. Nguyễn Ngọc Khánh (Biên dịch) (2005) Bộ luật Tố tụng dân sự Liên bang
Nga, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội.
6. Nhà Pháp luật Việt - Pháp (1998) Bộ luật Tố tụng dân sự của nước Cộng
hòa Pháp, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội,
7. Nhà pháp luật Việt - Pháp (2005) Bộ luật Tố tụng dân sự Cộng hòa Pháp,
Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội.
8. Nhà Pháp luật Việt – Pháp (2009) Kỷ yếu Hội thảo về Dự thảo Luật Trọng
tài thương mại do Nhà Pháp luật Việt - Pháp tổ chức tại Hà Nội vào các ngày 24,
25/09/2009.
9. Lê Thế Phúc, Cơ sở lý luận và thực tiễn thi hành quy định công nhận và
cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, quyết
định của Trọng tài nước ngoài, Đề tài cấp cơ sở của Viện Khoa học xét xử (Tòa án
nhân dân tối cao).
10. Quốc hội (2015) Bộ luật dân sự năm 2015, ban hành ngày 24/11/2015, Hà
Nội.


11. Quốc hội (2004) Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004, ban hành ngày
15/6/2004, Hà Nội.
12. Quốc hội (2015) Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, ban hành ngày
25/11/2015, Hà Nội.
13. Quốc hội (2008) Luật Thi hành án dân sự năm 2008, ban hành ngày
14/11/2008, Hà Nội.
14. Quốc hội (2014) Luật Thi hành án dân sự năm 2014, ban hành ngày
25/11/2014, Hà Nội.
15. Quốc hội (1997) Luật Thương mại năm 1997, ban hành ngày 10/5/1997,
Hà Nội.
16. Quốc hội (2005) Luật Thương mại năm 2005, ban hành ngày 14/6/2005,
Hà Nội.

17. Quốc hội (2010) Luật Trọng tài thương mại 2010, ban hành ngày
17/6/2010, Hà Nội.
18. Quốc hội (2009) Pháp lệnh Án phí, lệ phí Tòa án năm 2009, ban hành
ngày 27/2/2009, Hà Nội.
19. Quốc hội (1995) Pháp lệnh về việc Công nhận và thi hành tại Việt Nam
quyết định của Trọng tài nước ngoài năm 1995, ban hành ngày 14/9/1995, Hà Nội.
20. Quốc hội (2003) Pháp lệnh về Trọng tài thương mại năm 2003, ban hành
ngày 25/2/2003, Hà Nội.
21. Hải Thanh (2010) “Tòa án kinh tế và Trọng tài thương mại: Nhất bên
trọng

-

nhất

bên

khinh

?”,

Báo

Tiền

Phong

Online,

< (26/10/2010)

22. Thông tin Pháp luật Bộ Công thương, “Lịch sử phát triển Trọng tài trong
giải

quyết

tranh

chấp”,

< />s_id=463>.


23. Nguyễn Trung Tín (2002) Công nhận và cho thi hành tại Việt Nam các
quyết định của Trọng tài kinh tế, Luận án Tiến sĩ Luật học, Viện Nghiên cứu Nhà
nước và Pháp luật.
24. Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội (2005), Quyết định số 01/CNTTNN
ngày 14/04/2005,
25. Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên (2007) Quyết định số 03/2007/ST-KDTM
ngày 10/08/2007.
26. Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Hà Nội (2005) Quyết định số
142/2005/QĐPT ngày 12/07/2005,
27. Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh
(2003), Bản án số 02/PTDS ngày 21/01/2003,
28. Trung tâm ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam (1999) Đại từ điển tiếng Việt,
Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, Hà Nội.
29. Trung tâm Thương mại quốc tế, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam
(2001) Trọng tài và các phương thức giải quyết tranh chấp lựa chọn, Giải quyết các
tranh chấp thương mại như thế nào.
30. Trung tâm Từ điển học (Viện Ngôn ngữ học) (2000) Từ điển tiếng Việt,
Nhà xuất bản Đà Nẵng, Đà Nẵng.

31. Trường Đại học Luật Hà Nội (2009) Giáo trình Tư pháp quốc tế, Nhà xuất
bản Công an nhân dân, Hà Nội.
32. Ủy ban của Liên Hợp Quốc (1985) Luật Mẫu về Trọng tài thương mại
quốc tế, ngày ban hành 21/06/1985.
33. Viện Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) (2006) Từ điển Luật học, Nhà xuất
bản từ điển Bách Khoa - Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội.
34. Viện Khoa học xét xử (Tòa án nhân dân tối cao) (2009) Chuyên đề khoa
học xét xử: Pháp luật về Công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết
định dân sự của tòa án nước ngoài, quyết định của Trọng tài nước ngoài, Nhà xuất
bản Tư pháp, Hà Nội.


35. Nguyễn Như Ý (chủ biên) (1995) Từ điển tiếng Việt thông dụng, Nhà xuất
bản Giáo dục, Hà Nội.