Nhiệm vụ, quyền hạn của thẩm phán theo pháp luật tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh đắk nông

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
=============

VÕ VĂN VINH

NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA THẨM PHÁN
THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH
TỪ THỰC TIẾN TỈNH ĐẮK NÔNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Hà Nội, 2019


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
=============

VÕ VĂN VINH

NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA THẨM PHÁN
THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH
TỪ THỰC TIẾN TỈNH ĐẮK NÔNG

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số:

8.38.01.02

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn: TS. Phạm Minh Tuyên

Hà Nội, 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn đây là công trình nghiên cứu khoa học của
riêng tôi dưới sự định hướng, giúp đỡ của thầy hướng dẫn. Các số liệu, kết
quả in trong luận văn là khách quan, trung thực.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể
bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

VÕ VĂN VINH

i


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình nghiên cứu luận văn này, ngoài sự nỗ lực của bản
thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các thầy, cô giáo và của
nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Trước hết tôi xin gửi tới quý thầy giáo, cô giáo Học viện Khoa học xã hội
lời chào trân trọng, lời chúc sức khỏe và lời cảm ơn sâu sắc. với sự quan tâm,
giảng dạy, chỉ bảo tận tình, chu đáo của các thầy cô, đến nay tôi đã hoàn thành
luận văn, đề tài: “Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo pháp luật tố

tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đắk Nông”.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo TS. Phạm
Minh Tuyên đã quan tâm giúp đỡ, tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận
văn này trong thời gian qua.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo Học viện Khoa học xã hội, các
Khoa, Phòng chức năng đã trực tiếp và gián tiếp giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu đề tài luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Đắk Lắk, 07 tháng 5 năm 2019
Học viên

VÕ VĂN VINH

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................... vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài .......................................................................... 2
3. Mục tiêu, nhiệm vụ của nghiên cứu đề tài ................................................... 2
3.1. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................... 2
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu đề tài ............................................................................. 3
5. Phương pháp nghiên cứu đề tài .....................................................................
4
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ................................................. 4

7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4
Chương 1:MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN
CỦA THẨM PHÁN TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH ......................... 6
1.1. Khái niệm về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong tố tụng hành
chính .................................................................................................................. 6
1.2. Cơ sở của việc quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong tố
tụng

hành

chính

......................................................................................................... 9
1.2.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................... 9
1.2.2. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................... 11
1.2.3. Vị trí, vai trò của Thẩm phán trong tố tụng hành chính........................ 16
1.3. Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong tố tụng hành
chính
qua các giai đoạn ............................................................................................. 20
3


1.3.1. Giai đoạn từ năm 1945 đến trước khi ban hành Pháp lệnh giải quyết các
vụ án hành chính năm 1996 ............................................................................ 20
1.3.2. Giai đoạn từ khi ban hành Pháp lệnh giải quyết các vụ án hành chính
năm
1996 đến trước khi ban hành Luật tố tụng Hành chính năm 2010 ................. 22
1.3.4 Những nội dung cơ bản về Luật Tố tụng Hành chính năm 2015 ở nước ta
hiện nay ........................................................................................................... 27
Chương 2: QUY ĐỊNH VỀ NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA THẨM

PHÁN THEO LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH NĂM 2015 .................. 29
2.1 Khái niệm tố tụng hành chính ................................................................... 29
2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ
thẩm ................................................................................................................. 33
2.2.1 Về lý thuyết ............................................................................................ 33
2.2.2 Một số nhiệm vụ của Thẩm phán trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm
......................................................................................................................... 36
2.2.3 Thẩm phán ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án........................ 37
2.2.4 Thẩm phán ra quyết định đình chỉ việc giải quyết vụ án ....................... 37
2.2.5 Thẩm phán ra quyết định đưa vụ án ra xét xử. ...................................... 37
2.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán tại phiên tòa sơ thẩm ................... 37
2.3.1. Quyết định tạm đình chỉ vụ án hành chính ........................................... 39
2.3.2 Quyết định đình chỉ giải quyết vụ hành hành chính .............................. 40
2.3.3 Quyết định chuyển vụ án cho Tòa án khác ............................................ 40
2.3.4 Quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời . 41
2.3.5 Thẩm quyền của Hội đồng xét xử sơ thẩm ............................................ 41
2.3.6 Tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm............................................................ 42
2.4. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong giai đoạn xét xử phúc thẩm43
2.4.1 Thụ lý vụ án hành chính phúc thẩm ....................................................... 44
2.4.2 Thẩm quyền của Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm ................................. 47
4


Chương 3: THỰC TIỄN THỰC HIỆN NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA
THẨM PHÁN TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH TẠI TỈNH ĐẮK
NÔNG - MỘT SỐ GIẢI PHÁP. .................................................................. 51
3.1. Thực tiễn thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong giải quyết
vụ án hành chính tại tỉnh Đắk Nông ............................................................... 51
3.1.1 Sơ lược đặc điểm về địa lý, kinh tế - xã hội tỉnh Đắk Nông.................. 51
3.1.2. Một số kết quả đạt được trong hoạt động của Tòa án nhân dân tỉnh Đăk

Nông ................................................................................................................ 52
3.1.3. Một số vướng mắc, bất cập trong hoạt động áp dụng tố tụng hành chính
trên địa bàn tỉnh............................................................................................... 56
3.1.4. Nguyên nhân của vướng mắc, bất cập trong hoạt động tố tụng hành
chính
trên địa bàn tỉnh Đăk Nông ............................................................................. 58
3.1.5 . Một số đánh giá về thực trạng khi nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán
theo pháp luật tố tụng hành chính trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ...................... 59
3.2. Một số giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm
phán trong tố tụng hành chính......................................................................... 60
3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác Tòa án................. 60
3.2.2 Hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính ............................................... 61
3.2.3 Nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực, phẩm chất đạo đức của Thẩm
phán ................................................................................................................. 62
3.2.4. Thay đổi chính sách tiền lương, nâng cao điều kiện làm việc cho Thẩm
phán ................................................................................................................. 63
3.2.5. Tăng cường cơ chế phối hợp giữa các cơ quan hữu quan .................... 64
3.2.6. Đẩy mạnh công tác tuyên truyển, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức
pháp luật trong nhân dân ................................................................................. 64
KẾT LUẬN .................................................................................................... 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 68
5


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TANDTC:

Tòa án nhân dân tối cao

TAND:

Tòa án nhân dân

HĐND:

Hội đồng nhân dân

UBND:

Ủy ban nhân dân

UBMTTQ:

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc

QĐHC:

Quyết định hành chính

HVHC:

Hành vi hành chính

PGS-TS:

Phó giáo sư, tiến sỹ

TS:

Tiến sĩ

ThS:

Thạc sĩ

NCS:

Nghiên cứu sinh

6


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Với Việt Nam khẳng định trong Hiến pháp “Quyền lực nhà nước là
thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước
trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”. Cùng với cơ
chế phối hợp trong thực hiện chức năng nhà nước thì việc thông qua Hiến
pháp năm
2013 đã mở ra bước ngoặt mới trong nhận thức mang tính Hiến định về quyền
Tư pháp ở Việt Nam. Có thể nói, từ khi Hiến pháp năm 2013 được thông qua,
trong nhận thức của xã hội Việt Nam đã đánh dấu một bước ngoặt mới trong
nhận thức mang tính hiến định về quyền Tư pháp. Bởi lẽ, căn cứ vào quy
phạm đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013 thì chỉ có Tòa án nhân dân,
với tư cách là cơ quan tư pháp của Việt Nam mới có thẩm quyền “thực hiện
quyền tư pháp” [11, Điều 102]. Tiếp theo đó là việc khẳng định Tòa án có
nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người và quyền công dân lên
trước nhiệm vụ bảo vệ chế độ. Lẽ đương nhiên hai nhiệm vụ này ở trong nhau,
song nhiều khi cũng có sự khác biệt. Bảo vệ công lý luôn được thừa nhận là

đặc trưng riêng có của tư pháp – Tòa án. Chỉ với nhiệm vụ bảo vệ công lý thì
Tòa án mới có thể bảo vệ được quyền con người và quyền công dân. Chỉ Tòa
án mới có thể là nơi bảo vệ tài sản và danh dự, nhân phẩm của con người, là
cái khiên đỡ cuối cùng cho
tự do.
Trên cơ sở Hiến pháp năm 2013, ngày 25 tháng 11 năm 2015, tại Kỳ
họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật tố tụng hành chính. Trong
thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn Thẩm phán thực hiện chức năng của Tòa án
quy định tại Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014. Văn bản luật bổ sung
nhiều quy định mới trong đó có nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong
1


giải quyết vụ án hành chính. Đây là một nội dung mới, nhưng với kiến thức
giáo viên đã truyền thụ, với mong muốn áp dụng vào thực tiễn, do vậy, tôi
chọn đề tài:

2


“Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo pháp luật tố tụng hành chính
từ thực tiễn tỉnh Đắk Nông” làm Luận văn bảo vệ tốt nghiệp Thạc sỹ Luật
học. Với mục đích trên cơ sở nghiên cứu sẽ đề ra giải pháp cho việc nâng cao
hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ của Thẩm phán trong hoạt động tố tụng
hành chính thời gian tới.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Luật Tố tụng hành chính năm 2014, được Quốc hội thông qua năm
2015, đây là một văn bản gần như hoàn thiện phục vụ cho công tác giải quyết
các vụ án hành chính, nên việc nghiên cứu đối với nội dung này hiện đang ở
dạng phản ánh của các bài báo mà chưa đề cập đến một cách có hệ thống như

đề tài, luận văn. Qua theo dõi tạp chí, các bài viết đang trình bày ở dạng điểm
mới, quy trình mới theo quy định của Luật Tố tụng hành chính năm 2015 so
với Luật Tố tụng hành chính năm 2010, như: Bàn về Thẩm quyền xét xử sơ
thẩm Vụ án Hành chính của Tòa án nhân dân ở nước ta hiện nay, của NCS.
Nguyễn Thị Hà, giảng viên khoa Luật trường Đại học Vinh, Tạp chí Nghề
Luật Số 3 năm 2017; Đoàn Thị Ngọc Hải, Phân cấp thẩm quyền xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính- một số vấn đề cần được hoàn thiện; Nguyễn Mạnh
Hùng "Thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hành chính theo Luật Tố tụng hành
chính - Sự kế thừa, phát triển và những nội dung cần tiếp tục được hoàn
thiện"...
Việc nghiên cứu chuyên sâu đối với nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm
phán theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính chưa có, trên địa bàn
tỉnh Đắk Nông càng chưa có bài viết hoặc đề tài nào. Đây là một đề tài hoàn
toàn mới, chưa có công trình nào đề cập.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ của nghiên cứu đề tài
3.1. Mục tiêu nghiên cứu

2


Trên cơ sở quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo pháp
luật tố tụng hiện hành, luận văn sẽ đi sâu nghiên cứu những thuận lợi và khó
khăn

3


trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quyền hạn của Thẩm phán. Trên cơ sở
nghiên cứu đó đưa ra những giải pháp để nâng cao hiệu quả trong thực hiện
nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong hoạt động tố tụng hành chính.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Khi nghiên cứu nội dung trên, Luận văn đề ra những nhiệm vụ trọng
tâm sau:
- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về nhiệm vụ, quyền
hạn của Thẩm phán trong công tác tư pháp;
- Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về nhiệm vụ, quyền
hạn của Thẩm phán theo pháp luật tố tụng hành chính tại địa bàn tỉnh Đắk
Nông;
- Hệ thống các quy định pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm
phán theo pháp luật tố tụng hành chính ở Việt Nam hiện nay, chỉ ra những ưu
điểm, hạn chế và nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế trong thực hiện
nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo pháp luật tố tụng hành chính tại địa
bàn tỉnh Đắk Nông;
- Phân tích yêu cầu và các giải pháp hoàn thiện trong việc quy định về
nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo pháp luật tố tụng hành chính đáp
ứng yêu cầu của nhà nước pháp quyền và cải cách tư pháp ở Việt Nam hiện
nay.
4. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Với những nhiệm vụ nghiên cứu như trên, đòi hỏi phải tiếp cận Luận
văn từ góc độ lý luận và thực tiễn nhằm chứng minh tính hợp lý của các quy
định pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo pháp luật tố tụng
hành chính ở nước ta hiện nay. Đồng thời, khi đánh giá về trạng thái pháp luật
cũng cần được xem xét từ khía cạnh “động” của pháp luật. Nghĩa là tiếp cận
nghiên cứu các quy định của pháp luật cả từ phương diện đời sống thực tiễn
chứ không chỉ các quy định khuôn mẫu. Tiếp đến, Luận văn nghiên cứu những
4


cơ sở pháp lý hiện nay để xác định nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm pháp theo
pháp luật tố

5


tụng hành chính. Kết hợp việc rà soát các quy định của pháp luật thực định về
nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo pháp luật tố tụng hành chính nước
ta hiện nay và nhất là tình hình giải quyết các vụ án hành chính trên địa bàn
tỉnh Đắk Nông, những thuận lợi, khó khăn khi giải quyết loại án này trên địa
bàn Đắk Nông, từ đó Luận văn đưa ra những kiến nghị khoa học để nâng cao
hiệu quả hoạt động của Thẩm pháp trong thực hiện nhiệm vụ theo pháp luật tố
tụng hành chính nói chung và hệ thống Tòa án và Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh
Đắk Nông nói
riêng.
5. Phương pháp nghiên cứu đề tài
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở sử dụng những phương pháp
nghiên cứu khoa học có tính phổ quát như: so sánh, phân tích, quy nạp, tổng
hợp, chứng minh, diễn dịch, thống kê,…
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Luận văn làm sáng tỏ về mặt lý luận và thực tiễn thực hiện nhiệm vụ,
quyền hạn của Thẩm phán trong hệ thống Tòa án nhân dân, đồng thời nêu ra
những bất cập thường gặp của Thẩm phán khi giải quyết các vụ án hành chính
nói chung và những bất cập khi giải quyết các vụ án hành chính tại tỉnh Đắk
Nông nói riêng. Qua đó, có thể làm tư liệu tham khảo cho việc nghiên cứu các
vấn đề thực hiện nhiệm vụ của các chức danh tư pháp và hoàn thiện hệ thống
tư pháp để đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn hiện nay.
7. Kết cấu của luận văn
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, Luận văn đã xác định mục đích của việc
nghiên cứu. Để phù hợp với mục đích trên luận văn có kết cấu như sau:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm
phán trong tố tụng hành chính;

Chương 2: Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo Luật
Tố tụng hành chính năm 2015;
6


Chương 3: Thực tiễn thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán
trong tố tụng hành chính tại tỉnh Đăk Nông – Một số giải pháp.
Kết luận
Danh mục tài liệu tham khảo

7


Chương 1:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN
CỦA THẨM PHÁN TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH
1.1. Khái niệm, nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong tố tụng
hành chính
1.1.1 Khái niệm
Theo quy định của Điều 102 Hiến pháp năm 2013, Tòa án nhân dân
được xác định là cơ quan thực hiện quyền tư pháp “Tòa án nhân dân là cơ
quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền
tư pháp”.
Cùng với việc ghi nhận Quốc hội thực hiện quyền lập pháp, Chính phủ
thực hiện quyền hành pháp, Hiến pháp năm 2013 quy định Tòa án thực hiện
quyền tư pháp. Trong cơ chế phân công quyền lực nhà nước, việc xác định rõ
quyền tư pháp của Tòa án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo
sự độc lập của quyền tư pháp đối với quyền lập pháp và quyền hành pháp.
Mặc dù tuyên bố Tòa án thực hiện quyền tư pháp, nhưng Hiến pháp năm
2013 không xác định phạm vi của quyền tư pháp, trong khi đồng thời khẳng

định “Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam” [11, Điều 102]. Ở Việt Nam hiện nay, khái niệm quyền tư pháp
vẫn có những cách hiểu khác nhau. Sự không rõ ràng này được thể hiện trong
việc ghi nhận của Hiến pháp năm 2013 về cả quyền xét xử và tư pháp. Trong
giới học thuật, trong khi đa số đều cho rằng xét xử là nội dung cơ bản, cốt lõi
của quyền tư pháp, nhưng một số vẫn cho rằng hệ thống các cơ quan tư pháp
bao gồm Tòa án, cơ quan điều tra, viện kiểm sát và cơ quan thi hành án. Theo
quan điểm của tôi, nội dung cốt lõi của quyền tư pháp là xét xử - thẩm quyền
được Hiến pháp và pháp luật trao cho các Tòa án và Thẩm phán trong việc
8


xem xét và phán quyết các vụ việc tranh chấp, vi phạm theo trình tự tố tụng.
Tuy vậy,

9


trong khoa học và thực tiễn xét xử trên thế giới, phạm vi quyền tư pháp ngày
được mở rộng, bao gồm quyền xét xử, quyền xem xét tính hợp hiến của các
đạo luật, văn bản quy phạm pháp luật và quyền giải thích hiến pháp, luật [45].
Theo quy định của pháp luật hiện hành thì Thẩm phán được làm nhiệm
vụ xét xử những vụ án và giải quyết những việc thuộc thẩm quyền của Tòa án
theo sự phân công của Chánh án nơi Thẩm phán đó công tác hoặc thực hiện
biệt phái đến. Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án hành chính với tư
cách là người tiến hành tố tụng có những nhiệm vụ, quyền hạn sau:
Khi tham gia tố tụng hành chính, Thẩm phán có quyền thẩm tra, xác minh
và tiến hành lập hồ sơ vụ án. Để việc xác minh có hiệu quả thì trước hết Thẩm
phán phải có định hướng cụ thể như tự mình thẩm tra, xác minh hay ủy thác
cho tòa án khác thực hiện quyền đó hiệu quả hơn? Nhứng quan hệ tố tụng nào

cần được xác định? Vụ việc đó có thuộc thẩm quyền của tòa hành chính nơi
mình được giao nhiệm vụ không ?
Thẩm phán là người có quyền xem xét một cách toàn diện vụ án hành
chính để có thể ra những quyết định cần thiết, phù hợp với yêu cầu giải quyết
vụ án hành chính ở các giai đoạn xét xử vụ án hành chính. Những quyết định
này có thể là: Quyết định áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ việc áp dụng các biện
pháp khẩn cấp tạm thời hay quyết định đình chỉ hoặc tạm đình chỉ việc giải
quyết vụ án hành chính hoặc quyết định bác kháng cáo, kháng nghị quá hạn,
quyết định việc triệu tập người tham gia phiên tòa, quyết định đưa vụ án ra xét
xử.
Khi xét xử vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc
thẩm hay tái thẩm, Thẩm phán có quyền cùng các thành viên khác của Hội
đồng xét xử bàn bạc dân chủ để đi tới phán quyết “thấu tình, đạt lý” nhất cho
vụ án.

10


Khi xét xử các vụ án hành chính, Thẩm phán độc lập và chỉ tuân theo
pháp luật. Họ không chịu sự chi phối của bất kỳ ai hoặc bất kỳ cơ quan nào,
trái lại,

11


họ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và nhân dân về các hoạt động của
mình. Ngoài ra, Thẩm phán cũng có quyền tiến hành các hoạt động khác thuộc
thẩm quyền khi xét xử vụ án hành chính theo quy định của pháp luật.
1.1.2 Nhiệm vụ, quyền hạn
Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán theo Luật Tố tụng hành chính năm

2015 quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán khi được Chánh án Tòa
án phân công, Thẩm phán có những nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
1. Xử lý đơn khởi kiện;
2. Lập hồ sơ vụ án hành chính;
3. Xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ; tổ chức phiên tòa, phiên họp để
giải quyết vụ án hành chính theo quy định của Luật này;
4. Quyết định việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời;
5. Quyết định đình chỉ hoặc tạm đình chỉ, quyết định tiếp tục đưa vụ án
hành chính ra giải quyết;
6. Giải thích, hướng dẫn cho đương sự biết để họ thực hiện quyền được
yêu cầu trợ giúp pháp lý theo quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý;
7. Tiến hành phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng
cứ và đối thoại theo quy định của Luật này;
8. Quyết định đưa vụ án hành chính ra xét xử;
9. Triệu tập người tham gia phiên tòa, phiên họp;
10. Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ hoặc
xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ theo quy định của Luật này;
11. Chủ tọa hoặc tham gia Hội đồng xét xử vụ án hành chính; biểu quyết
những vấn đề thuộc thẩm quyền của Hội đồng xét xử;
12. Xem xét về tính hợp pháp của văn bản hành chính, hành vi hành chính
có liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành chính bị kiện và đề nghị

12


Chánh án Tòa án kiến nghị với cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xem xét văn
bản hành chính, hành vi hành chính đó theo quy định của pháp luật;
13. Phát hiện và đề nghị Chánh án Tòa án kiến nghị với cơ quan có thẩm
quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật có
dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà

nước cấp trên theo quy định của Luật này;
14. Xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng hành chính theo quy định của
pháp luật;
15. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật này
[Điều
38, 12]
Trên cơ sở Hiến pháp, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, Luật Tố
tụng hành chính năm 2015 quy định nhiệm vụ, quyền hạn cho Thẩm phán
trong những giai đoạn tố tụng cụ thể và trên cơ sở lý luận chung.
1.2. Cơ sở của việc quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán
trong tố tụng hành chính
1.2.1. Cơ sở lý luận
Theo Hiến pháp, quyền lực nhà nước của ta hiện nay, Bộ máy nhà nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức theo nguyên tắc “Tất cả
quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân … quyền lực nhà nước là thống nhất,
có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc
thực hiện các quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp” [11, Điều
2]. Hoạt động tư pháp nói chung theo quy định pháp luật hiện hành là hoạt
động khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử. Các hoạt động này do Tòa án nhân
dân, Viện kiểm sát nhân dân và cơ quan điều tra thực hiện, trong đó, Tòa án
nhân dân là cơ quan duy nhất thực hiện chức năng xét xử. Vì vậy, trong bối
cảnh đất nước ta hiện nay, việc trao thêm cho Tòa án nhân dân chức năng xét

13


xử vụ án hành chính là phù hợp với cách thức phân công thẩm quyền của các
cơ quan trong

14

bộ máy nhà nước, góp phần xây dựng, bảo vệ Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa.
Vụ án hành chính chỉ phát sinh khi có đơn khởi kiện của cơ quan, tổ
chức, cá nhân yêu cầu Tòa án bảo vệ và bảo đảm các quyền, lợi ích hợp pháp
của mình, bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước thông qua
hành vi nộp đơn khởi kiện tại Tòa án. Nguyên tắc này thể hiện quyền tự định
đoạt và tự chịu trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc lựa chọn
cơ chế giải quyết tranh chấp bằng thủ tục tố tụng.
Bảo đảm sự thống nhất trong giải quyết khiêu kiện hành chính: Về
nguyên tắc, một vụ việc không thể do hai cơ quan đồng thời thụ lý giải quyết
vì rất dễ dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, chồng chéo của các cơ quan
có thẩm quyền và người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước hoặc có thể
xảy ra tình trạng không thống nhất trong kết quả giải quyết, gây lãng phí thời
gian, công sức, tiền bạc của cơ quan công quyền; ảnh hưởng niềm tin của
người dân vào hoạt động quản lý nhà nước. Vì vậy, khi cơ quan, tổ chức, cá
nhân đồng thời khiếu nại và khiếu kiện thì pháp luật quy định họ phải lựa
chọn cơ quan có thẩm quyền giải quyết yêu cầu của mình.
Hoạt động xét xử các vụ án hành chính của Tòa án nhân dân đáp ứng
được yêu cầu cải cách tư pháp và cải cách hành chính theo tinh thần nghị
quyết của Đảng đề ra; góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ con người, quyền công
dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ
quan, tổ chức, cá nhân; giáo dục mọi người nghiêm chỉnh chấp hành pháp
luật. Đồng thời, thông qua hoạt đông xét xử của mình, Tòa án có những kiến
nghị thích hợp nhằm bảo đảm tính ổn định, thông suốt và hiệu lực của nền
hành chính quốc gia; nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước bằng Hiến pháp và
pháp luật.
Việc trao quyền cho Tòa án nhân dân xét xử các vụ án hành chính đã
góp

15


phần thúc đẩy quá trình cải cách hành chính, buộc các cõ quan nhà nýớc phải

16