Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố tam kỳ, quảng nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ THỊ HIẾU

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC THÀNH PHỐ TAM KỲ,
TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

HÀ NỘI, năm 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ THỊ HIẾU

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC THÀNH PHỐ TAM KỲ,
TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành : Quản lý kinh tế
Mã số

: 8 34 04 10

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN CHÍN

HÀ NỘI, năm 2019


LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan Luận văn “Quản lý chi thường xuyên ngân sách Nhà
nước thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tam Kỳ, ngày 14 tháng 5 năm 2019
Tác giả luận văn

Lê Thị Hiếu


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN ........................... 7
1.1. Ngân sách nhà nước và chi ngân sách nhà nước .................................................. 7
1.2. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện ............................................. 12
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cấp huyện ......................................................................................................... 22
1.4. Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của một số địa
phương và bài học rút ra cho thành phố Tam Kỳ ..................................................... 27
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG
XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA THÀNH PHỐ TAM KỲ, TỈNH
QUẢNG NAM ......................................................................................................... 31
2.1. Khái quát các điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, xã hội ảnh hưởng đến quản

lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam ...... 31
2.2. Thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của thành phố Tam
Kỳ .............................................................................................................................. 34
2.3. Đánh giá công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của thành phố
Tam Kỳ...................................................................................................................... 53
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THÀNH PHỐ
TAM KỲ................................................................................................................... 62
3.1. Căn cứ đề xuất các giải pháp.............................................................................. 62
3.2. Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước thành phố Tam Kỳ đến năm 2025 ............................................................. 66
3.3. Kiến nghị ............................................................................................................ 76
PHẦN KẾT LUẬN .................................................................................................. 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Biểu số 2.1 : Cơ cấu kinh tế thành phố Tam Kỳ giai đoạn 2013-2017………………...32
Biểu số 2.2. So sánh thu, chi ngân sách tại thành phố Tam Kỳ giai đoạn 20132017…………………………………………………………………………………...…33
Biểu số 2.3. So sánh dự toán và thực hiện dự toán chi thường xuyên giai đoạn 20132017 ..……………………………………………………………………………………42
Phụ lục 1: Sơ đồ 1.1. Tổ chức bộ máy chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
Phụ lục 2 : Bảng 2.1. Cơ cấu kinh tế của thành phố Tam Kỳ
Phụ lục 3 : Bảng 2.2. Tình hình dân số, hộ nghèo, thu nhập bình quân đầu người trên
địa bàn thành phố Tam Kỳ giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 4: Bảng 2.3. Tình hình thu, chi ngân sách giai đoạn 2013 – 2017
Phụ lục 5: Sơ đồ 2.1. Quy trình lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Phụ lục 6: Bảng 2.4: Tình hình dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành
phố Tam Kỳ giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 7: Bảng 2.5. Tình hình bổ sung ngoài dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà
nước thành phố Tam Kỳ giai đoạn 2013-2017

Phụ lục 8: Bảng 2.6. Tình hình chấp hành dự toán ngân sách thành phố giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 9: Bảng 2.7. Chi sự nghiệp giáo dục, đào tạo và dạy nghề giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 10: Bảng 2.8. Chi quản lý hành chính, Đảng, đoàn thể giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 11: Bảng 2.9. Chi sự nghiệp kinh tế giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 12: Bảng 2.10. Tình hình chi đảm bảo xã hội giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 13: Bảng 2.11. Chi quốc phòng giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 14: Bảng 2.12. Chi an ninh giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 15: Bảng 2.13. Chi sự nghiệp văn hóa thông tin giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 16: Bảng 2.14. Chi sự nghiệp thể dục thể thao giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 17: Bảng 2.15. Chi sự nghiệp truyền thanh truyền hình giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 18: Bảng 2.16. Chi sự nghiệp môi trường giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 19: Bảng 2.17. Số liệu công tác thanh tra tại thành phố Tam Kỳ giai đoạn 2013-2017
Phụ lục 20: Phiếu phỏng vấn.
Phụ lục 21: Danh sách chuyên gia được phỏng vấn về quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước thành phố Tam Kỳ


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong việc duy
trì sự tồn tại và hoạt động của bộ máy nhà nước; là công cụ để nhà nước thực hiện
chức năng phát triển kinh tế, văn hóa, thực hiện chính sách đảm bảo công bằng, an
sinh xã hội. Với nguồn lực tài chính còn hạn hẹp, phải giải quyết hài hòa giữa hoạt
động của bộ máy với phát triển kinh tế - xã hội, vấn đề đặt ra là chi thường xuyên
ngân sách nhà nước phải tiết kiệm và hiệu quả. Chính vì vậy, việc tăng cường hoạt
động quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là hết sức cần thiết.
Với vai trò tỉnh lỵ, trong những nãm qua, thành phố Tam Kỳ ðã được các cấp
có thẩm quyền đầu tư, quan tâm về mọi mặt. Cùng với quá trình hội nhập kinh tế
khu vực và quốc tế, công tác chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại thành phố
Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực, tăng cường hiệu quả,

thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, sử dụng nguồn kinh phí đúng mục đích, thúc
đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của thành phố. Tuy nhiên, công tác quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước còn một số hạn chế, như: lập dự toán còn chưa
phù hợp với thực tế, chưa đánh giá hết các yếu tố tác động đến quá trình chi thường
xuyên, việc điều chỉnh, bổ sung dự toán vẫn còn nhiều; công tác quyết toán có lúc,
có nơi chưa kịp thời; cải cách tiền lương chưa thật sự hiệu quả… Chính vì vậy, việc
nghiên cứu quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ có ý
nghĩa cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn.
Tăng cường quản lý chi ngân sách có hiệu quả, chính là yếu tố có tính quyết
định để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của thành phố trong
giai đoạn 2015 – 2020 mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XX đề ra.
Vì vậy, việc nghiên cứu về mặt lý luận, cơ sở pháp lý và thực tiễn một cách hệ
thống, toàn diện công tác chi thường xuyên ngân sách Nhà nước thành phố Tam Kỳ,
từ đó đề ra những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên
ngân sách nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư, ổn

1


định chính trị, nâng cao mức sống của người dân là thực sự cần thiết.
Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi chọn đề tài “Quản lý chi thường xuyên
ngân sách Nhà nước thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam” làm Luận văn thạc sỹ.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Với tầm quan trọng của công tác chi thường xuyên ngân sách nhà nước, trong
những năm qua, có rất nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, các cơ
quan trung ương và địa phương về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước đã
được công bố.
Luận văn thạc sĩ “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện
Đak Hà, tỉnh Kon Tum” năm 2017 của tác giả Hoàng Anh Sơn. Đề tài đã phản
ánh những việc làm được, những vướng mắc tồn tại trong quá trình thực hiện Luật

ngân sách nhà nước và nhu cầu thực tế đòi hỏi phải có những giải pháp để nâng cao
hiệu quả công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách Huyện Đăk Hà, tỉnh Kon
Tum nhằm phát huy được hiệu lực quản lý đối với chi ngân sách huyện và từ đó
từng bước ổn định, phát triển ngân sách đáp ứng yêu cầu của Luật Ngân sách Nhà
nước và thực tiễn đặt ra.
Đề tài “Hoàn thiện quản lý chi Ngân sách Nhà nước tại thành phố Đà
Nẵng” năm 2010, của tác giả Ngô Thị Bích. Đề tài này đã hệ thống hóa một số vấn
đề lý luận cơ bản về chi tiêu ngân sách nhà nước, những quy định về quản lý chi tiêu
ngân sách nhà nước của Trung ương và Chính quyền thành phố Đà Nẵng. Qua đề tài
trên tác giả đã tham khảo được cơ sở lý luận về chi ngân sách nhà nước. Vai trò,
nhiệm vụ của ngân sách nhà nước đặc biệt là công tác quản lý chi ngân sách nhà
nước. Các nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước được phân cấp theo nhiệm vụ,
chức năng quản lý và sự cần thiết phải tăng cường công tác quản lý chi ngân sách
nhà nước. Đồng thời đề tài cũng nêu ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công
tác quản lý chi ngân sách nhà nước. Các kết quả này có ý nghĩa với luận văn bởi
đã giúp cho tác giả kế thừa và phát triển trong đề tài của mình, có cái nhìn tổng
quan, rõ ràng và có khoa học.
Luận án “Hoàn thiện quản lý nhà nước đối với thu chi ngân sách của thành

2


phố Hải Phòng”, năm 2017, của tác giả Nguyễn Thị Thanh Mai, luận án đề cập đến
công tác quản lý nhà nước về thu, chi ngân sách nhà nước từ lập dự toán đến quyết
toán và kiểm tra ngân sách. Luận án hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác quản lý
chi ngân sách nhà nước, tập trung phân tích tình hình quản lý chi ngân sách nhà
nước trong giai đoạn 2011 – 2015 từ đó rút ra những ưu điểm, tồn tại và nguyên
nhân để đưa ra các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu chi ngân sách nhà
nước tại thành phố Hải Phòng.
Luận án tiến sĩ: “Quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Đak Lak” năm

2018 của tác giả Lê Văn Nghĩa. Luận án đã khái quát hóa những vấn đề lý thuyết
căn bản nhất của quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh dựa trên các thành quả
nghiên cứu mới nhất và các quy định pháp luật cập nhật của Việt Nam; đồng thời
tổng hợp được nhiều bài học kinh nghiệm hữu ích trong công tác quản lý Ngân sách
nhà nước; đồng thời đề xuất một số phương hướng hoàn thiện quản lý chi ngân sách
nhà nước, trong đó chú trọng yêu cầu thiết lập và duy trì kỷ luật tài khóa chặt chẽ
phục vụ các ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, cải thiện cơ bản hiệu quả
sử dụng ngân sách bằng cách nâng cao chất lượng tất cả các khâu trong chu trình
ngân sách.
Đến thời điểm hiện nay chưa có công trình nào nghiên cứu về quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Điều đó
cho thấy việc nghiên cứu đề tài này là vấn đề mới đang đặt ra, vừa khó khăn, đòi hỏi
phải nghiên cứu những điều kiện đặc thù của thành phố để quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ có hiệu quả hơn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam trong thời gian đến.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận, pháp lý về công tác quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước.

3


- Phân tích thực trạng về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành
phố Tam Kỳ, rút ra những ưu điểm, tồn tại và nguyên nhân trong công tác quản lý
chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
- Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản
lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam trong

thời gian đến, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của thành phố một cách
hiệu quả, bền vững.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ,
tỉnh Quảng Nam.
* Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về không gian: Tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Bộ máy quản
lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ được giới hạn ở chính
quyền thành phố, bao gồm Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Phòng Tài chính
– Kế hoạch, Thanh tra thành phố cùng với bộ máy quản lý ngân sách nhà nước của
các đơn vị, địa phương sử dụng ngân sách nhà nước trực thuộc thành phố và Kho
bạc Nhà nước thành phố.
- Phạm vi về thời gian: Trong phạm vi về thời gian cho phép và để đảm

bảo tính khả thi, tính thực tiễn của các giải pháp, tác giả luận văn chỉ phân
tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam
Kỳ, tỉnh Quảng Nam giai đoạn gần nhất, giai đoạn 2013-2017, để có đánh giá
chính xác về quản lý chi thường xuyên ngân sách thành phố Tam Kỳ, tỉnh
Quảng Nam trong giai đoạn hiện nay, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam đến năm 2025.
* Về nội dung: Tập trung nghiên cứu những vấn đề về quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận

4

Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước về quản lý tài chính, ngân sách; kế thừa có chọn
lọc các công trình nghiên cứu khoa học có nội dung gần sát với đề tài.
* Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu
sau:
- Phương pháp chuyên gia: phỏng vấn những người có kiến thức, kinh nghiệm
thực tiễn trong công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
- Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: thu thập số liệu thống kê của Chi cục
thống kê thành phố Tam Kỳ, của Phòng tài chính – kế hoạch thành phố Tam Kỳ,
Thanh tra thành phố Tam Kỳ….
- Phương pháp phân tích: Tác giả chia nhỏ từng nội dung về quản lý chi
thường xuyên ngân sách thành phố, để hiểu từ trong ra ngoài, từ ngoài vào trong
của công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước, từ đó đánh giá ưu,
khuyết điểm đưa ra những giải pháp thiết thực để nâng cao chất lượng quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước.
- Phương pháp tổng hợp: Tác giả tổng hợp tình hình chi thường xuyên ngân
sách nhà nước để có những đánh giá, những kết luận mang tính khoa học, phù hợp
với lý luận thực tiễn công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của
thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
- Phương pháp so sánh: Tác giả dùng phương pháp này để làm rõ sự giống
nhau và khác nhau của vấn đề nghiên cứu trong giai đoạn 2013-2017, từ đó có nhận
xét, đánh giá và đề xuất các giải pháp sao cho phù hợp với thực tiễn tại đơn vị.
- Phương pháp diễn dịch: Diễn dịch là một phương pháp tư duy theo khuynh
hướng từ tổng quát đến chi tiết, từ khái quát đến cụ thể, từ giả thiết, tiền đề đến dẫn
chứng và lập luận. Trong đó đưa ra những quan điểm chung nhất về chi thường
xuyên ngân sách thành phố rồi sau đó đi sâu phân tích từng nội dung.
- Phương pháp quy nạp: Ngược lại với phương pháp diễn dịch, phương pháp
quy nạp đi từ một hay nhiều các minh chứng cụ thể để đi tới một kết luận nhất định.

5


Kết luận này tổng quát hóa và giải thích cho các quan sát, minh chứng về chi
thường xuyên ngân sách nhà nước của thành phố Tam Kỳ.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn
Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận, pháp lý về công tác quản lý chi thường xuyên
ngân sách nhà nước, phân tích công tác quản lý chi ngân sách nhà nước, từ đó rút ra
những ưu điểm, khó khăn, thuận lợi và đề ra một số giải pháp nâng cao chất lượng
quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước. Kết quả nghiên cứu có thể góp phần
nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam
Kỳ, tỉnh Quảng Nam, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế xã
hội trên địa bàn thành phố Tam Kỳ.
7. Kết cấu Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên Ngân sách
Nhà nước cấp huyện.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách Nhà
nước thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam
Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.

6


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1. Ngân sách nhà nước và chi ngân sách nhà nước

1.1.1. Ngân sách nhà nước:
1.1.1.1. Khái niệm:
* Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán
và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền
quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước; ngân sách
nhà nước gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.
* Ngân sách trung ương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp
trung ương hưởng và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp
trung ương.
* Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp
địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương và
các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương; ngân sách
địa phương gồm ngân sách của các cấp chính quyền địa phương.
1.1.1.2. Đặc điểm ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước vừa là nguồn lực để nuôi dưỡng bộ máy Nhà nước vừa là
công cụ hữu ích để Nhà nước quản lý, điều tiết nền kinh tế quốc dân và giải quyết các
vấn đề xã hội. Ngân sách nhà nước có 5 đặc điểm, cụ thể:
Thứ nhất, việc tạo lập và sử dụng quỹ Ngân sách nhà nước luôn gắn liền với
quyền lực kinh tế – chính trị của Nhà nước, được Nhà nước tiến hành trên cơ sở những
luật lệ nhất định.
Thứ hai, ngân sách nhà nước gắn chặt với sở hữu Nhà nước và chứa đựng lợi ích
chung, lợi ích công cộng. Nhà nước là chủ thể duy nhất có quyền quyết định đến các
khoản thu – chi của Ngân sách nhà nước và hoạt động thu – chi này nhằm mục tiêu
giúp Nhà nước giải quyết các quan hệ lợi ích trong xã hội khi Nhà nước tham gia phân
phối các nguồn tài chính quốc gia giữa Nhà nước với các tổ chức kinh tế – xã hội, các
tầng lớp dân cư…
Thứ ba, ngân sách nhà nước là một bản dự toán thu chi. Các cơ quan, đơn vị có
trách nhiệm lập ngân sách nhà nước và đề ra các thông số quan trọng có liên quan đến
chính sách mà Chính phủ phải thực hiện trong năm tài khóa tiếp theo.

7


Thứ tư, Ngân sách nhà nước là một bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc
gia. Hệ thống tài chính quốc gia bao gồm: tài chính nhà nước, tài chính doanh nghiệp,
trung gian tài chính và tài chính cá nhân hoặc hộ gia đình. Tài chính nhà nước tác động
đến sự hoạt động và phát triển của toàn bộ nền kinh tế – xã hội, thực hiện huy động và
tập trung một bộ phận nguồn lực tài chính từ các định chế tài chính khác chủ yếu qua
thuế và các khoản thu mang tính chất thuế.
Thứ năm, đặc điểm của Ngân sách nhà nước luôn gắn liền với tính giai cấp. Hiện
nay, ngân sách được dự toán, được thảo luận và phê chuẩn bởi cơ quan pháp quyền,
quyền quyết định là của toàn dân được thực hiện thông qua Quốc hội. Ngân sách nhà
nước vừa được giới hạn thời gian sử dụng, được quy định nội dung thu – chi, được
kiểm soát bởi hệ thống thể chế, nhân dân, báo chí.
1.1.1.3. Vai trò ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế, xã
hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước, gắn liền với vai trò của nhà nước
theo từng giai đoạn nhất định. Ngân sách nhà nước là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền
kinh tế xã hội, định hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều
chỉnh đời sống xã hội.
Ngân sách nhà nước Việt Nam hiện nay có các vai trò chủ yếu sau:
Thứ nhất, với chức năng phân phối, ngân sách có vai trò huy động nguồn tài
chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của Nhà nước và thực hiện sự cân đối thu chi tài
chính của Nhà nước. Đó là vai trò truyền thống của Ngân sách nhà nước trong mọi mô
hình kinh tế, nó gắn chặt với các chi phí của Nhà nước trong quá trình thực hiện nhiệm
vụ và quyền hạn của mình.
Thứ hai, ngân sách nhà nước là công cụ tài chính của Nhà nước, góp phần tăng
trưởng nền kinh tế, điều chỉnh kinh tế vĩ mô. Nhà nước sử dụng Ngân sách nhà nước
như là công cụ tài chính để kiềm chế lạm phát, ổn định thị trường, giá cả cũng như giải
quyết các nguy cơ tiềm ẩn về những bất ổn định của kinh tế, xã hội.

Thứ ba, Ngân sách nhà nước là công cụ tài chính góp phần bù đắp những khiếm
khuyết của kinh tế thị trường, đảm bảo công bằng xã hội, bảo vệ môi trường, thúc đẩy
phát triển bền vững. Nếu để nền kinh tế thị trường tự điều chỉnh mà không có vai trò
của Nhà nước thì sẽ phát triển thiếu bền vững. Vì vậy Nhà nước sử dụng Ngân sách
nhà nước thông qua công cụ là chính sách thuế khóa và chi tiêu công để phân phối lại
thu nhập giữa các tầng lớp dân cư trong xã hội, cung cấp hàng hóa dịch vụ công cho xã

8


hội, chú ý phát triển cân đối giữa các vùng, miền đảm bảo công bằng xã hội, bảo vệ
môi trường sinh thái.
1.1.1.4. Quản lý ngân sách nhà nước
- Ngân sách nhà nước được quản lý thống nhất, tập trung dân chủ, hiệu quả, tiết
kiệm, công khai, minh bạch, công bằng; có phân công, phân cấp quản lý; gắn quyền
hạn với trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước các cấp.
- Toàn bộ các khoản thu, chi ngân sách phải được dự toán, tổng hợp đầy đủ vào
ngân sách nhà nước. Các khoản chi ngân sách chỉ được thực hiện khi có dự toán được
cấp có thẩm quyền giao và phải bảo đảm đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Ngân sách các cấp, đơn vị dự toán ngân sách,
đơn vị sử dụng ngân sách không được thực hiện nhiệm vụ chi khi chưa có nguồn tài
chính.
- Bảo đảm ưu tiên bố trí ngân sách để thực hiện các chủ trương, chính sách của
Đảng, Nhà nước trong từng thời kỳ về phát triển kinh tế; xóa đói, giảm nghèo; chính
sách dân tộc; thực hiện mục tiêu bình đẳng giới; phát triển nông nghiệp, nông thôn,
giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học và công nghệ và những chính sách quan trọng khác.
Bố trí ngân sách để thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm quốc
phòng, an ninh, đối ngoại, kinh phí hoạt động của bộ máy nhà nước. Ngân sách nhà
nước bảo đảm cân đối kinh phí hoạt động của tổ chức chính trị và các tổ chức chính trị
- xã hội.

- Kinh phí hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã
hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp được thực hiện theo nguyên tắc tự bảo đảm; ngân
sách nhà nước chỉ hỗ trợ cho các nhiệm vụ Nhà nước giao theo quy định của Chính
phủ.
1.1.1.5. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
Phân cấp quản lý ngân sách là việc xác định phạm vi, trách nhiệm và quyền hạn
của chính quyền các cấp, các đơn vị dự toán ngân sách trong việc quản lý ngân sách
nhà nước phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế - xã hội. Phân cấp quản lý nguồn thu,
nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách phải đảm bảo một số nguyên tắc:
- Ngân sách trung ương, ngân sách mỗi cấp chính quyền địa phương được phân
cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể. Ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, bảo
đảm thực hiện các nhiệm vụ chi quốc gia, hỗ trợ địa phương chưa cân đối được ngân
sách (trừ một số trường hợp theo quy định của pháp luật). Ngân sách địa phương được
phân cấp nguồn thu bảo đảm chủ động thực hiện những nhiệm vụ chi được giao. Hội

9


đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp
ngân sách ở địa phương phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế - xã hội, quốc phòng, an
ninh và trình độ quản lý của mỗi cấp trên địa bàn.
- Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách cấp đó bảo đảm; việc ban
hành và thực hiện chính sách, chế độ mới làm tăng chi ngân sách phải có giải pháp bảo
đảm nguồn tài chính, phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách từng cấp; việc quyết
định đầu tư các chương trình, dự án sử dụng vốn ngân sách phải bảo đảm trong phạm
vi ngân sách theo phân cấp.
- Thực hiện phân chia theo tỷ lệ phần trăm đối với các khoản thu phân chia giữa
các cấp ngân sách và số bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới trên cơ
sở bảo đảm công bằng, phát triển cân đối giữa các vùng, các địa phương.

1.1.2. Chi ngân sách nhà nước
1.1.2.1. Khái niệm
Chi ngân sách nhà nước là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhằm
thực hiện các nhiệm vụ của nhà nước trong từng thời kỳ. Nội dung chi ngân sách rất đa
dạng, xuất phát từ vai trò quản lý vĩ mô của nhà nước trong việc phát triển kinh tế, xã
hội. Hay nói cách khác, chi ngân sách nhà nước là công việc định vị khoản chi cụ thể
cho từng mục tiêu, hoạt động và công việc thuộc chức năng của Nhà nước đảm bảo
thực hiện những mục tiêu chung.
1.1.2.2. Vai trò của chi ngân sách nhà nước
Vai trò của chi ngân sách nhà nước là thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nước. Căn cứ để thực hiện chi ngân sách nhà nước là dự toán ngân sách hàng năm, các
quy định của pháp luật và các định mức, tiêu chuẩn chi ngân sách. Hoạt động chi ngân
sách nhà nước không những duy trì và phát triển bộ máy hành chính, phát triển kinh tế
- xã hội, dự trữ quốc gia, … mà còn là công cụ hữu hiệu để điều tiết nền kinh tế vĩ mô
đi theo đúng định hướng đã đề ra.
Chi ngân sách địa phương gắn với bộ máy các cơ quan nhà nước tại địa phương
và những nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà chính quyền địa phương đảm đương
trong từng thời kỳ; phần lớn các khoản chi ngân sách địa phương là những khoản chi
không hoàn trả trực tiếp; hiệu quả chi ngân sách địa phương được xem xét trong phạm
vi một địa phương.
1.1.2.3. Nội dung chi ngân sách nhà nước:
Chi ngân sách nhà nước bao gồm: Chi đầu tư phát triển; chi dự trữ quốc gia; chi
thường xuyên; chi trả nợ lãi; chi viện trợ; các khoản chi khác theo quy định của pháp luật.

10


1.1.3. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.3.1. Khái niệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước:
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước

nhằm bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã
hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên
của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện là quá trình phân phối, sử dụng
nguồn lực tài chính của chính quyền cấp huyện nhằm trang trải những nhu cầu của các
cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công tại một huyện, qua
đó thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước ở các hoạt động sự nghiệp giáo dục, y tế, xã
hội, văn hóa, thông tin và thể dục thể thao; sự nghiệp nông, lâm, ngư nghiệp, thủy lợi
và đất đai; công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp; xây dựng, giao thông vận tải; thương
mại, dịch vụ và du lịch; quốc phòng - an ninh và các hoạt động sự nghiệp khác trên địa
bàn huyện.[2,tr4]
1.1.3.2. Mục tiêu của chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
Chi ngân sách nhà nước cấp huyện nhằm phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo
quốc phòng - an ninh, duy trì hoạt động nhằm đảm bảo thực hiện những vai trò của bộ
máy chính quyền cấp huyện.
1.1.3.3. Vai trò của chi thường xuyên ngân sách Nhà nước cấp huyện
Thứ nhất, chi thường xuyên ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong
việc duy trì hoạt động bình thường của bộ máy Nhà nước cấp huyện. Việc chi thường
xuyên ngân sách nhà nước tác động trực tiếp đến quá trình quản lý, điều hành nhằm
thực hiện tốt chức năng quản lý của Nhà nước cấp huyện, đảm bảo an ninh trật tự xã
hội và thúc đẩy sự phát triển kinh tế của huyện.
Thứ hai, chi thường xuyên ngân sách nhà nước là công cụ để chính quyền cấp
huyện thực hiện mục tiêu công bằng xã hội. Bằng việc quản lý, sử dụng hợp lý nguồn
chi thường xuyên, chính quyền cấp huyện góp phần ổn định và điều chỉnh thu nhập, hỗ
trợ người nghèo, gia đình chính sách, thực hiện các chính sách an sinh xã hội, cải thiện
dịch vụ công,...
Thứ ba, chi thường xuyên ngân sách nhà nước có ý nghĩa quan trọng trong việc
phân phối và sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính của huyện, tạo điều kiện giải
quyết tốt mối quan hệ giữa tích lũy và tiêu dùng. Chi thường xuyên hiệu quả, tiết kiệm
sẽ tăng tích lũy vốn ngân sách nhà nước để chi cho đầu tư phát triển, góp phần thúc

đẩy kinh tế phát triển, cải thiện đời sống nhân dân, tăng cường niềm tin của nhân dân

11


đối với chủ trương, đường lối của Đảng và vai trò quản lý, điều hành của chính quyền
cấp huyện.[1,tr.3]
1.1.3.4. Đặc điểm chi thường xuyên của ngân sách Nhà nước cấp huyện
Thứ nhất, các khoản chi thường xuyên mang tính liên tục, ổn định: Xuất phát từ
yêu cầu tồn tại, phát triển và thực hiện chức năng quản lý xã hội của bộ máy Nhà nước
đã làm nảy sinh các khoản chi thường xuyên và đòi hỏi phải tạo lập nguồn lực Tài
chính thường xuyên để trang trải cho các khoản chi này.
Thứ hai, chi thường xuyên ngân sách nhà nước có tính chất tiêu dùng: Các khoản
chi thường xuyên chủ yếu phục vụ các nhu cầu quản lý hành chính Nhà nước, quốc
phòng - an ninh, các hoạt động sự nghiệp và hoạt động xã hội khác do Nhà nước tổ
chức. Các khoản chi này thường có hiệu lực tác động trong thời gian ngắn và mang
tính chất tiêu dùng.
Ba là, phạm vi, mức độ chi thường xuyên của ngân sách nhà nước gắn liền với
cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà nước và quy mô cung ứng các hàng hóa công cộng: Quá
trình phân phối và sử dụng nguồn ngân sách Nhà nước nhằm mục tiêu đảm bảo hoạt
động bình thường của bộ máy Nhà nước đó. Do đó, nếu bộ máy quản lý Nhà nước tinh
gọn, hoạt động hiệu quả thì số chi thường xuyên cho bộ máy đó giảm đi và ngược lại.
Quyết định của Nhà nước trong việc lựa chọn phạm vi và mức độ cung ứng các hàng
hóa công cộng cũng ảnh hưởng trực tiếp đến phạm vi và quy mô chi thường xuyên của
ngân sách nhà nước.[1,tr3]
1.1.3.5. Nội dung chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
Chi thường xuyên của các cơ quan, đơn vị ở cấp huyện được phân cấp trong các
lĩnh vực: Sự nghiệp giáo dục - đào tạo và dạy nghề; sự nghiệp khoa học và công nghệ;
quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phần giao địa phương quản lý; sự nghiệp y
tế, dân số và gia đình; sự nghiệp văn hóa thông tin; sự nghiệp phát thanh, truyền hình;

sự nghiệp thể dục thể thao; sự nghiệp bảo vệ môi trường; các hoạt động kinh tế; hoạt
động của các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức chính trị và các tổ chức chính trị - xã
hội; hỗ trợ hoạt động cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ
chức xã hội - nghề nghiệp theo quy định của pháp luật; chi bảo đảm xã hội, bao gồm cả
chi thực hiện các chính sách xã hội theo quy định của pháp luật; các khoản chi khác
theo quy định của pháp luật.
1.2. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
1.2.1. Khái niệm
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là quá trình Nhà nước vận dụng

12


các quy luật khách quan, sử dụng hệ thống phương pháp, công cụ quản lý tác động đến
các hoạt động chi thường xuyên phục vụ tốt nhất việc thực hiện các chức năng, nhiệm
vụ của Nhà nước nhằm đạt được các mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện là quá trình thực hiện có hệ
thống các quy định của Pháp luật, các biện pháp phân phối, sử dụng ngân sách cho
mục đích chi tiêu nhằm duy trì sự tồn tại và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của bộ
máy chính quyền địa phương cấp huyện.

1.2.2. Sự cần thiết quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện
Thứ nhất, quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện thúc đẩy hiệu
quả sử dụng các khoản chi thường xuyên, đảm bảo tiết kiệm, đáp ứng mục tiêu phát
triển kinh tế, xã hội trên địa bàn. Quản lý tốt chi thường xuyên ngân sách là động lực
thúc đẩy các hoạt động sản xuất, tiêu dùng, mang lại nguồn thu cho ngân sách chính
quyền cấp huyện, giữ vững quốc phòng - an ninh, giải quyết các vấn đề việc làm, xóa
đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Thứ hai, quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước góp phần điều tiết thu
nhập của các tầng lớp nhân dân, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng, khu

vực, tầng lớp dân cư, thực hiện công bằng xã hội, đặc biệt là càng ngày càng nhiều
người dân ở những vùng khó khăn được hưởng những phúc lợi xã hội và dịch vụ công.
Thứ ba, sử dụng các khoản chi thường xuyên lãng phí, không hiệu quả gây ra
gánh nặng về chi ngân sách, chính quyền buộc phải giảm chi cho đầu tư phát triển.
Việc quản lý thiếu chặt chẽ những khoản chi thường xuyên, gây thất thoát ngân sách sẽ
kìm hãm sự phát triển của địa phương về nhiều mặt.
Thứ tư, ngân sách cấp huyện là một bộ phận quan trọng của ngân sách nhà nước.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước có hiệu quả, sẽ góp phần vào việc duy
trì sự ổn định nền kinh tế, điều tiết giá cả, phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa
bàn huyện.[3,tr6]
1.2.3. Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp
huyện
Thứ nhất, nguyên tắc quản lý theo dự toán:
Dự toán là khâu mở đầu của chu trình ngân sách nhà nước. Việc quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước phải theo dự toán vì cơ cấu thu, chi của ngân sách
nhà nước phụ thuộc vào sự phán quyết của cơ quan quyền lực nhà nước đó. Do đó,
mọi khoản chi từ ngân sách nhà nước chỉ có thể trở thành hiện thực khi khoản chi đó

13


nằm trong cơ cấu chi theo dự toán đã được cơ quan quyền lực nhà nước xét duyệt và
thông qua.
Thứ hai, nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả:
Nhu cầu thì vô hạn nhưng nguồn lực thì có hạn, do vậy việc quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước cần tiết kiệm, hiệu quả là nguyên tắc được ưu tiên hàng đầu
trong quản lý ngân sách. Trong quá trình phân bổ và sử dụng ngân sách nhà nước phải
luôn tính toán sao cho tối thiểu hóa chi phí và tối đa hóa về mặt lợi ích.
Thứ ba, nguyên tắc chi trực tiếp qua Kho bạc Nhà nước:
Chi trực tiếp qua Kho bạc Nhà nước là phương thức thanh toán có sự tham gia

của các bên: Đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, Kho bạc Nhà nước, tổ chức hoặc cá
nhân được nhận các khoản tiền do đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước thanh toán bằng
hình thức thanh toán không dùng tiền mặt. Cụ thể: Đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước
ủy quyền cho Kho bạc nhà nước trích tiền từ tài khoản của mình để chuyển trả vào tài
khoản cho người được hưởng ở một trung gian tài chính nào đó, nơi người hưởng mở
tài khoản giao dịch. Do vậy, Khoa bạc nhà nước vừa có quyền, vừa có trách nhiệm
kiểm soát chặt chẽ mọi khoản chi ngân sách nhà nước.

1.2.4. Phương thức quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp
huyện
Phương thức quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là tổng hợp các cách
thức, biện pháp được áp dụng để quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước theo
một quy trình thống nhất nhằm đạt được các mục tiêu đã định. Có hai phương thức
quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước điển hình, gồm:
- Quản lý ngân sách theo đầu vào: Phương thức này là phương thức quản lý theo
kiểu hành chính, truyền thống. Trong đó, cơ sở phân bổ nguồn lực công là phân bổ
ngân sách cho từng đầu vào cụ thể nhằm duy trì hoạt động của các cơ quan, tổ chức
trong khu vực công như chi lương, chi nguyên vật liệu đầu vào, chi quản lý khác,...
Quản lý ngân sách theo đầu vào dựa trên cơ sở tổng nguồn lực hiện có và dự báo sẽ có
trong năm để xây dựng dự toán và phân bổ ngân sách. Các chế độ quản lý, các định
mức chi tiêu, mục lục ngân sách.. .được thiết lập để kiểm soát theo phương châm càng
chặt chẽ càng tốt.
- Quản lý ngân sách theo đầu ra: Phương thức quản lý chi thường xuyên ngân
sách nhà nước theo kết quả đầu ra là lấy kết quả của quá trình hoạt động làm đối tượng
mục tiêu chính để xây dựng và vận hành cơ chế quản lý chi thường xuyên ngân sách

14


nhà nước. Trong đó, cần xác định được kết quả đầu ra của việc cung cấp các hàng hóa

dịch vụ từ các cơ quan Chính phủ, liên kết các kết quả này với chi phí về ngân sách và
tổ chức hoạt động, đánh giá hiệu quả, hiệu lực của việc cung cấp dịch vụ công.
1.2.5. Phân cấp quản lý chi thường xuyên
Phân cấp quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là xác định phạm vi trách
nhiệm và quyền hạn của chính quyền Nhà nước các cấp, cơ quan, đơn vị trong việc
quản lý, điều hành thực hiện nhiệm vụ chi thường xuyên ngân sách nhà nước gắn với
các hoạt động kinh tế - xã hội ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị.
- Căn cứ vào yêu cầu công tác, khả năng thực hiện và điều kiện, tình hình cụ thể
của địa phương, cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương được quyền phân cấp
cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan nhà nước cấp dưới thực hiện một cách liên
tục, thường xuyên một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn chi thường xuyên ngân sách
nhà nước thuộc thẩm quyền của mình, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Việc
phân cấp phải bảo đảm các nguyên tắc quy định và phải được quy định trong văn bản
quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước phân cấp, trong đó xác định rõ nhiệm vụ,
quyền hạn phân cấp cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan nhà nước cấp dưới,
trách nhiệm của cơ quan nhà nước phân cấp và cơ quan nhà nước được phân cấp.
- Phân cấp nhiệm vụ chi thường xuyên ngân sách Nhà nước phải phù hợp với
phân cấp nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh đối với từng lĩnh vực và đặc
điểm kinh tế, địa lý, dân cư, trình độ quản lý của từng vùng, từng địa phương; trong
phân cấp nhiệm vụ chi đối với thị xã, thành phố thuộc tỉnh phải có nhiệm vụ chi đầu tư
xây dựng các trường phổ thông công lập các cấp, điện chiếu sáng, cấp thoát nước, giao
thông đô thị, vệ sinh đô thị và các công trình phúc lợi công cộng khác.

1.2.6. Công cụ, phương pháp, tổ chức bộ máy quản lý chi thường xuyên
ngân sách nhà nước cấp huyện
- Công cụ quản lý: Đó là pháp luật; các chính sách kinh tế, tài chính; kiểm tra,
thanh tra, giám sát; hệ thống TABMIS...
- Phương pháp quản lý: gồm phương pháp tổ chức, phương pháp hành chính,
phương pháp kinh tế, phương pháp thuyết phục…
- Tổ chức bộ máy chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện

Sơ đồ 1.1. Tổ chức bộ máy chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp
huyện (phụ lục 1 đính kèm)
* Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân cấp huyện:

15


- Căn cứ vào nhiệm vụ thu, chi ngân sách được cấp trên giao và tình hình thực tế
tại địa phương, quyết định dự toán chi ngân sách địa phương, bao gồm chi ngân sách
cấp mình và chi ngân sách địa phương cấp dưới, chi tiết theo chi đầu tư phát triển, chi
thường xuyên, chi trả nợ lãi, chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính, dự phòng ngân sách.
Trong chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên có mức chi cụ thể cho các lĩnh vực
giáo dục - đào tạo và dạy nghề, khoa học và công nghệ;
- Quyết định phân bổ dự toán ngân sách cấp mình: Tổng số chi thường xuyên
theo từng lĩnh vực; dự phòng ngân sách; dự toán chi thường xuyên của từng cơ quan,
đơn vị thuộc cấp mình theo từng lĩnh vực; phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương;
quyết định các chủ trương, biện pháp để triển khai thực hiện chi thường xuyên ngân
sách địa phương; quyết định điều chỉnh dự toán chi thường xuyên ngân sách địa
phương trong trường hợp cần thiết; giám sát việc thực hiện ngân sách đã được Hội
đồng nhân dân quyết định.
* Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp huyện:
- Lập dự toán ngân sách địa phương, phương án phân bổ ngân sách cấp huyện
theo quy định; dự toán điều chỉnh ngân sách địa phương trong trường hợp cần thiết,
trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định và báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Tài
chính, Sở Kế hoạch đầu tư. Lập quyết toán ngân sách địa phương trình Hội đồng nhân
dân cùng cấp phê chuẩn và báo cáo cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan tài chính
cấp trên trực tiếp.
- Căn cứ vào nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp, quyết định giao nhiệm
vụ chi ngân sách cho từng cơ quan, đơn vị trực thuộc; nhiệm vụ chi, mức bổ sung cho
ngân sách cấp dưới và tỷ lệ phần trăm phân chia giữa các cấp ngân sách ở địa phương

đối với các khoản thu phân chia. Kiểm tra nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã,
phường về lĩnh vực chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
- Quyết định các giải pháp và tổ chức thực hiện dự toán ngân sách địa phương
được Hội đồng nhân dân quyết định; kiểm tra, báo cáo việc thực hiện ngân sách địa
phương; pPhối hợp với các cơ quan nhà nước cấp trên trong việc quản lý ngân sách nhà
nước trên địa bàn. Báo cáo, công khai ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật.
Thực hiện quản lý ngân sách theo kết quả thực hiện nhiệm vụ theo quy định của Chính
phủ. Chỉ đạo cơ quan tài chính địa phương chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan
giúp Ủy ban nhân dân thực hiện nhiệm vụ theo quy định về chi thường xuyên.
* Nhiệm vụ, quyền hạn của đơn vị dự toán ngân sách
- Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách hằng năm; tổ chức thực hiện dự toán

16


chi ngân sách được giao; chi đúng chế độ, chính sách, đúng mục đích, đúng đối tượng,
bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả; chấp hành đúng quy định của pháp luật về kế toán, thống
kê; báo cáo, quyết toán ngân sách và công khai ngân sách theo quy định của pháp luật;
- Đối với đơn vị sự nghiệp công lập, ngoài nhiệm vụ, quyền hạn quy định trên,
được chủ động sử dụng nguồn thu phí và các nguồn thu hợp pháp khác để phát triển và
nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động theo quy định của Chính phủ.
- Ban hành quy chế chi tiêu nội bộ phù hợp với dự toán được giao tự chủ theo quy
định của pháp luật.
* Nhiệm vụ, quyền hạn của Kho bạc Nhà nước
Kiểm soát, đối chiếu khoản chi so với dự toán ngân sách nhà nước, bảo đảm
khoản chi phải có trong dự toán ngân sách nhà nước được cấp có thẩm quyền giao, số
dư tài khoản dự toán của đơn vị còn đủ để chi. Kiểm tra, kiểm soát tính hợp pháp, hợp
lệ của các hồ sơ, chứng từ theo quy định đối với từng khoản chi.

1.2.7. Nội dung quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp

huyện
Thứ nhất, ban hành văn bản quản lý:
Văn bản quản lý nhà nước do các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban
hành theo quy định của Pháp luật. Văn bản quản lý nhà nước được ban hành theo trình
tự, thủ tục, thể thức nhất định nhằm điều chỉnh các mối quan hệ quản lý hành chính nhà
nước giữa các cơ quan nhà nước với nhau hoặc giữa các cơ quan quản lý nhà nước với
tổ chức, công dân.
Trên lĩnh vực chi thường xuyên, các cấp có thẩm quyền ban hành văn bản về chi
thường xuyên. Đối với cấp huyện có thể ban hành các văn bản: Nghị quyết, Thông báo,
Kết luận… của Hội đồng nhân dân cấp huyện; Quyết định, Thông báo, Kết luận, Công
văn, Hướng dẫn… của Ủy ban nhân dân cấp huyện; các văn bản hướng dẫn của Phòng
Tài chính – Kế hoạch thành phố, Kho bạc nhà nước thành phố; Nghị quyết của Hội
đồng nhân dân xã, phường; quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã;…
Thứ hai, lập dự toán chi thường xuyên
Lập dự toán là khâu mở đầu của một chu trình ngân sách nhằm mục đích phân
tích, đánh giá giữa khả năng, nhu cầu các nguồn tài chính của Nhà nước nhằm xác lập
các chỉ tiêu thu chi ngân sách Nhà nước hằng năm một cách đúng đắn, có căn cứ khoa
học và thực tiễn.
- Căn cứ lập dự toán ngân sách nhà nước gồm: Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã

17


hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, bình đẳng giới; nhiệm vụ cụ thể của
các cơ quan, đơn vị, ban, ngành cấp huyện, Ủy ban nhân dân các xã, phường; định mức
phân bổ ngân sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách nhà nước; phân cấp
nhiệm vụ chi ngân sách và tỷ lệ phần trăm phân chia đối với các khoản thu phân chia
và mức bổ sung cân đối ngân sách của ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới; văn
bản pháp luật của các cấp, cơ quan nhà nước có thẩm quyền hướng dẫn xây dựng kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm sau; kế hoạch tài

chính 05 năm, kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 03 năm; tình hình thực hiện
ngân sách nhà nước năm trước; số kiểm tra dự toán chi ngân sách thông báo cho các
cấp, các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan.
- Yêu cầu lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước hằng năm:
+ Dự toán chi ngân sách nhà nước phải tổng hợp theo từng khoản chi và theo cơ
cấu chi thường xuyên, dự phòng ngân sách.
+ Dự toán chi thường xuyên ngân sách của đơn vị dự toán ngân sách các cấp
được lập phải thể hiện đầy đủ các khoản chi theo đúng biểu mẫu, thời hạn do cơ quan
nhà nước có thẩm quyền quy định. Dự toán chi thường xuyên được lập trên cơ sở
nhiệm vụ được giao, nhiệm vụ được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, chế độ, tiêu
chuẩn, định mức chi do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.
+ Dự toán chi ngân sách nhà nước đối với lĩnh vực giáo dục - đào tạo và dạy
nghề, khoa học và công nghệ bảo đảm tỷ lệ theo quy định của pháp luật có liên quan;
- Trước ngày 10 tháng 12, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định dự toán ngân
sách địa phương, phân bổ ngân sách cấp tỉnh năm sau. Hội đồng nhân dân cấp huyện
quyết định dự toán ngân sách địa phương, phân bổ ngân sách năm sau của cấp mình
chậm nhất là 10 ngày, kể từ ngày Hội đồng nhân dân cấp trên trực tiếp quyết định dự
toán và phân bổ ngân sách.
- Trước ngày 31 tháng 12, Ủy ban nhân dân các cấp phải hoàn thành việc giao dự
toán ngân sách cho từng cơ quan, đơn vị trực thuộc và Ủy ban nhân dân cấp dưới.
- Trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong việc lập dự toán ngân sách
hằng năm: Cơ quan, tổ chức, đơn vị lập dự toán chi ngân sách trong phạm vi nhiệm vụ
được giao, báo cáo cơ quan quản lý cấp trên để tổng hợp báo cáo cơ quan tài chính
cùng cấp; cơ quan tài chính cấp huyện xem xét dự toán ngân sách của các cơ quan, tổ
chức, đơn vị cùng cấp, dự toán ngân sách địa phương cấp dưới; chủ trì phối hợp với cơ
quan liên quan trong việc tổng hợp, lập dự toán ngân sách địa phương, phương án phân
bổ ngân sách theo các chỉ tiêu quy định; Ủy ban nhân dân cấp huyện tổng hợp, lập dự

18

toán ngân sách địa phương báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân cấp huyện xem
xét, cho ý kiến.
- Thảo luận và quyết định dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân
sách hằng năm: Trong quá trình thảo luận dự toán ngân sách, phương án phân bổ ngân
sách, trường hợp có những khoản thu, chi trong dự toán chưa đúng quy định của pháp
luật, chưa phù hợp với khả năng ngân sách và định hướng phát triển kinh tế - xã hội thì
cơ quan tài chính yêu cầu điều chỉnh lại, nếu còn ý kiến khác nhau giữa cơ quan tài
chính với các cơ quan, đơn vị cùng cấp và Ủy ban nhân dân cấp dưới thì cơ quan tài
chính ở địa phương báo cáo Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định.
- Sau khi được Ủy ban nhân dân giao dự toán ngân sách, các đơn vị dự toán cấp I
thực hiện phân bổ và giao dự toán ngân sách cho các đơn vị sử dụng ngân sách trực
thuộc và đơn vị thuộc ngân sách cấp dưới trong trường hợp có ủy quyền thực hiện
nhiệm vụ chi của mình, gửi cơ quan tài chính cùng cấp, đồng thời gửi Kho bạc Nhà
nước nơi giao dịch để thực hiện.
Thứ ba, chấp hành dự toán chi thường xuyên
Mục tiêu chính của việc chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
là nhằm đảm bảo phân phối, cấp phát, sử dụng kinh phí được phân bổ một cách hợp lý,
tiết kiệm và có hiệu quả.
Các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của
mình có trách nhiệm đề ra những biện pháp cần thiết nhằm bảo đảm hoàn thành nhiệm
vụ chi ngân sách được giao, thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng;
chấp hành nghiêm kỷ cương, kỷ luật tài chính; mọi cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân
phải sử dụng ngân sách nhà nước đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, hiệu quả; cơ
quan tài chính có trách nhiệm bảo đảm nguồn để thanh toán kịp thời các khoản chi theo
dự toán.
Các nhiệm vụ chi đã bố trí trong dự toán được bảo đảm kinh phí theo đúng tiến
độ thực hiện và trong phạm vi dự toán được giao; ngân sách cấp dưới được tạm ứng từ
ngân sách cấp trên để thực hiện nhiệm vụ chi theo dự toán ngân sách được giao trong
trường hợp cần thiết.

Căn cứ vào dự toán ngân sách được giao và yêu cầu thực hiện nhiệm vụ: Thủ
trưởng đơn vị sử dụng ngân sách quyết định chi gửi Kho bạc Nhà nước để thực hiện;
Kho bạc Nhà nước kiểm tra tính hợp pháp của các tài liệu cần thiết theo quy định
của pháp luật và thực hiện chi ngân sách khi có đủ các điều kiện quy định theo phương
thức thanh toán trực tiếp hoặc tạm ứng theo quy định. Giám đốc Kho bạc Nhà nước từ

19


chối thanh toán, chi trả các khoản chi không đủ các điều kiện và chịu trách nhiệm về
quyết định của mình theo quy định của pháp luật.
Thực hiện Báo cáo tình hình chấp hành ngân sách nhà nước theo quy định.
Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách chịu trách nhiệm về việc quản lý, sử dụng
ngân sách theo dự toán được giao, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, bảo đảm hiệu
quả, tiết kiệm, đúng chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách. Người phụ
trách công tác tài chính, kế toán tại đơn vị sử dụng ngân sách có nhiệm vụ thực hiện
đúng chế độ quản lý tài chính - ngân sách, chế độ kế toán nhà nước, chế độ kiểm tra nội
bộ và có trách nhiệm ngăn ngừa, phát hiện và kiến nghị thủ trưởng đơn vị, cơ quan tài
chính cùng cấp xử lý đối với những trường hợp vi phạm.
Thứ tư, quyết toán chi thường xuyên
Quyết toán chi thường xuyên ngân sách cấp huyện là tổng kết quá trình thực hiện
dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp huyện nhằm đánh giá kết quả hoạt động của
năm ngân sách, từ đó rút ra những ưu, nhược điểm và bài học kinh nghiệm cho công
tác quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện.
Các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến chi thường xuyên ngân sách
nhà nước phải tổ chức hạch toán kế toán, báo cáo và quyết toán ngân sách nhà nước theo
đúng chế độ kế toán nhà nước và Luật Ngân sách nhà nước; Kho bạc Nhà nước tổ chức
hạch toán kế toán ngân sách nhà nước; tổng hợp số liệu chi ngân sách nhà nước, báo cáo
cơ quan tài chính cùng cấp, các cơ quan có liên quan theo chế độ quy định. Số liệu quyết
toán ngân sách nhà nước phải chính xác, trung thực, đầy đủ. Nội dung báo cáo quyết

toán ngân sách nhà nước phải theo đúng các nội dung ghi trong dự toán ngân sách nhà
nước được giao và theo mục lục ngân sách nhà nước. Báo cáo quyết toán của ngân sách
cấp huyện không được quyết toán chi ngân sách lớn hơn thu ngân sách.
Sau khi hoàn tất công tác khóa sổ cuối ngày 31 tháng 12 hàng năm, số liệu trên sổ
sách của mỗi đơn vị phải đảm bảo cân đối và khớp đúng với số liệu của kho bạc cả về
tổng số lẫn chi tiết. Khi đó đơn vị mới được tiến hành lập báo cáo quyết toán năm gửi
xét duyệt. Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện có trách nhiệm thẩm định báo cáo quyết
toán thu, chi ngân sách trên địa bàn trình Ủy ban nhân dân huyện xem xét để gửi Sở
Tài chính, đồng thời Ủy ban nhân dân huyện trình Hội đồng nhân dân cùng cấp phê
duyệt. Sau khi Hội đồng nhân dân phê duyệt, báo cáo quyết toán năm được gửi đến
Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện, Sở Tài chính tỉnh và lưu tại Phòng Tài
chính - Kế hoạch huyện. Đồng thời gửi Kho bạc nhà nước huyện Nghị quyết phê
chuẩn quyết toán của Hội đồng nhân dân cấp huyện.

20