Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số cơ sở đào tạo trên thế giới và hướng hoàn thiện chương trình đào tạo ngành khoa học này tại Trường

B ộ T ư PHÁP
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LƯẬT HÀ NỘI
•

•

•

•

___________ _________________

ĐÈ TÀI NGHIÊN

cửu KHOA HỌC CẮP TRƯỜNG

NGHIÊN CỨU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TỘI
PHẠM HỌC CỦA MỘT SỐ c o SỎ ĐÀO TẠO TRÊN
THẺ GIỚI VÀ HƯỚNG HOÀN THIỆN CHƯƠNG
TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH KHOA HỌC NÀY TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NÔI

!

T HƯ VI ỆN

1 TRƯỜNG ĐAI HỌC LỦẬT HÀ NÔI
I PHỎNG D O C _

/ị ịỶ

Chủ nhiệm đề tài : TS. Dưong Tuyết Miên

Hà N ộ i , 9/2008


DANH SÁCH CỘNG TÁC VIÊN THAM GIA ĐÈ TÀI

1. TS. Dương Tuyêt Miên, khoa hình sự, Đại Chuyên đề 1
hoc
• Luât
• Hà Nôi
•
2. TS. Trân Quôc Hoàn, Trung tâm luật so
Chuyên đê 2
sánh,' Đai
_» hoc
• luât
• Hà Nôi
•
3. TS. Nguyên Văn Quang, Khoa Luật hành Chuyên đề 3
chinh,' Đai
• hoc
• Luât
• Hà Nôi
•
4. NCS. Nguyên Ngọc Khanh, Khoa Luật hình
sư,
♦7Đai
A hoc

# Luât
« Hà Nôi
•
5. PGS. TS. Lê Thị Sơn - Phó hiệu trưởng
trường ĐH luật Hà Nội & TS. Trần Hữu Tráng
- Khoa hình sư,
• 7Đai
• hoc
• Luât
• Hà Nôi
•
6. PGS.TS. Đinh Ngọc Vượng, Viện nhà nước
và pháp ỉuật
7. TS. Dương Tuyêt Miên, Khoa hình sự, Đại
hoc
• Luât
• Hà
.. Nôi
•

Chuyên đê 4
Chuyên đề 5

Chuyên đê 6
Chuyên đề 7


MỤC LỤC
1
2

3
4
5
6
7
8
9

10

Phần mở đầu
Báo cáo tổng thuật đề tài
Chương trình đào tạo tội phạm học củamột số cơ sở đào tạo
tại Anh
Chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học
của Hoa Kỳ
Chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học
của Úc
Chương trình đào tạo tội phạm học của một số cơ sở đào tạo
của Canada
Chương trình đào tạo môn tội phạm học của một số trường
đại học của Cộng hoà liên bang Đức
Chương trình đào tạo môn tộiphạm học trong một số trường
đào tạo cử nhân luật của Liên bang Nga
Đánh giá tổng quan về chương trình đào tạo tội phạm học ở
Việt Nam hiện nay và hướng hoàn thiện chương trình đào tạo
chuyên ngành tội phạm học của Trường Đại học Luật Hà
Nội.
Danh mục tài liệu tham khảo

Trang 5
9
65
91
119
128
139
165
186

204


MỞ ĐẦU
I. Tính cấp thiết của đề tài
Tội phạm học là ngành khoa học xã hội có vai trò vô cùng quan trọng trong
quá trình duy trì trật tự, an toàn xã hội cũng như thúc đẩy xã hội phát triển. Trong
quản lí, bảo vệ trật tự xã hội, Nhà nước phải chủ động xây dựng cơ chế kiểm soát xã
hội chặt chẽ, có hiệu quả đê cho người dân không có cơ hội phạm tội. Điều này có
nghĩa là Nhà nước phải chủ động ngăn ngừa tội phạm không để nó xảy ra, chứ
không phải là thụ động đợi cho tội phạm xảy ra rồi mới truy tìm, phát hiện và xử lí
hình sự đối với tội phạm. Đe làm tốt được điều này, Nhà nước thường sử dụng kết
quả nghiên cứu của nhà tội phạm học, ứng dụng những kết quả nghiên cứu đó thành
những giải pháp phòng ngừa tội phạm cụ thể, có tính hiệu quả và khả thi trên thực tế.
Trên cơ sở đó, Chính phủ có thể kiếm soát được hiện tượng tội phạm, giữ vững an
ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Điều này cho chúng ta thấy rõ vai trò quan
trọng của việc nghiên cứu, giảng dạy và ứng dụng kết quả nghiên cứu của tội phạm
học trong quá trình giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội cũng như thúc đẩy xã hội
phát triển.
Nhận thức rõ vai trò quan trọng của tội phạm học, tại những cơ sở đào tạo luật

ở những nước có nền pháp luật phát triển trên thế giới như Anh, Hoa Kì, ú c , Canada,
Áo... các “Trung tâm tội phạm học” hoặc “Học viện tội phạm học” hoặc “Khoa tội
phạm học, luật và các chính sách xã hội” đã ra đời và đều có quá trình phát triển
tương đối lâu dài. Nhận thức được vai trò quan trọng của ngành tội phạm học trong
đời sống xã hội, nhiều trường đại học trên thế giới đã đưa vào giảng dạy môn học
này với thời lượng tương đối nhiều và sinh viên nghiên cứu chuyên ngành tội phạm
học sẽ được cấp bằng cử nhân chuyên ngành tội phạm học hoặc cử nhân tội phạm
học và một số khoa học khác như tâm lí học, xã hội học. Liên hệ vấn đề này với việc
giảng dạy môn tội phạm học ở Trường đại học Luật Hà Nội thì thấy rằng còn nhiều
bất cập. Cụ thể là:
1)
Thời lượng của môn học này hiện chỉ là 30 tiết, với số tiết như vậy, sinh
viên không thể có nhận thức sâu sắc về khoa học này. Thậm chí sau khi học xong
môn tội phạm học, nhiều em học sinh không thể phân biệt được môn này với môn
luật hình sự hoặc có em sau khi học xong tội phạm học thì vẫn cho rằng tội phạm
học là sự nghiên cứu bổ trợ chuyên sâu của luật hình sự. Neu tham khảo thời lượng
đào tạo của môn học này ở nhiều trường đại học danh tiếng trên thế giới thì chúng ta
sẽ thâv 30 tiết dành cho môn học này là quá ít.


2)
Nội dung kiên thức trong giáo trình tội phạm học của trường ta có quá
nhiều cách biệt so với giáo trình tội phạm học của các nước trên thế giới. Các học
thuyêt về tội phạm còn được trình bày quá đơn giản, chưa đầy đủ, cập nhật. Cách
tiếp cận và giải quyết các vấn đề thuộc về tội phạm học chưa thực sự đúng nghĩa với
môn tội phạm học. Một số nội dung được trình bày còn giáo điều, áp đặt.
Điều này cho thấy nghiên cứu, cải tiến chương trình giảng dạy môn tội phạm
học trong trường Đại học luật Hà Nội là vấn đề hoàn toàn cấp thiết, cần tiến hành
làm ngay.
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây là cải tiến theo hướng nào đối với chương trình

giảng dạy môn tội phạm học trong trường Đại học Luật Hà Nội.
Chúng tôi cho rằng nghiên cứu chương trình giảng dạy môn tội phạm học ở
một sô cơ sở đào tạo
của những nước có nền kinh tế cũng như hệ thống pháp
luật phát triển là việc làm rất hữu ích, hoàn toàn cần thiết nhằm học tập, tiếp thu có
chọn lọc những ưu điêm của quá trình đào tạo môn học này của nước ngoài vào quá
trình cải tiến chương trình đào tạo tội phạm học trong Trường Đại học Luật Hà Nội,
từ đó có thế cung cấp tốt hơn cho xã hội những cán bộ có năng lực, chuyên môn tốt
về tội phạm học, góp phần có hiệu quả vào việc đẩy lùi, ngăn chặn tội phạm xảy ra
trên thực tế; từ đó thúc đẩy quá trình đào tạo đại học của trường Đại học luật Hà Nội
tiến gân hơn xu hướng đào tạo tiên tiến trên thế giới. Chính vì lí do đó, nhóm tác giả
đã chọn và nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học
của một số cơ sở đào tạo trên thế giói và hướng hoàn thiện chương trình đào
tạo ngành khoa học này tại trường Đại học Luật Hà Nội”
II. Tình hình nghiên cứu
Tội phạm học là ngành khoa học còn tương đối mới mẻ ở Việt Nam, mặt khác
nguồn tài liệu tham khảo về tội phạm học còn hạn chế, do vậy cho tới nay, ở nước ta
zhưa có một công trình nào đi sâu tìm hiếu về chương trình đào tạo tội phạm học
:ủa nước ngoài.
III. Phương pháp nghiền cứu
Việc nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số cơ sở đào tạo
nước ngoài sẽ được nhóm tác giả nghiên cứu thông qua việc dịch thuật các chương
trình đào tạo chuyên ngành này, sau đó nhóm tác giả sẽ đối chiếu, so sánh với
:hương trình đào tạo môn học này ở Trường Đại học Luật Hà Nội để tìm ra hướng
tioàn thiện.
Đe đạt được mục đích nghiên cứu, nhóm tác giả sẽ sử dụng các phương pháp
sau: phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh.


IV. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu chương trình đào tạo tội phạm học
(hệ đại học) của một số cơ sở đào tạo nước ngoài, từ đó học tập có chọn lọc kinh
nghiệm của nước ngoài đế cải tiến chương trình đào tạo môn tội phạm học trong
trường Đại học Luật Hà Nội, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn học này.
V. Phạm vi nghiên cứu
Việc nghiên cứu chương trình đào tạo chuyên ngành tội phạm học (hệ đại
học) của một số cơ sở đào tạo nước ngoài sẽ tập trung vào những nước điển hình cho
hai hệ thống pháp luật: Án lệ (Common law) và Luật lục địa (Continental law). Cụ
thể là:
- Đại diện cho hệ thống pháp luật Án lệ là: Anh, Hoa Kì, ú c , Canada.
- Đại diện cho hệ thống pháp luật lục địa là: Cộng hòa liên bang Đức, Liên
bang Nga.
Ngoài ra, nhóm tác giả cũng nghiên cứu tổng quan về một số giáo trình tội
phạm học đang lưu hành ở nước ta.
VI. Nội dung nghiên cứu
> Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học
của Anh.
> Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học
của Hoa Kì.
> Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học
của Úc.
> Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số cơ sở đào tạo
của Canada.
> Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học
của Cộng hoà liên bang Đức.
> Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học
của Liên bang Nga.
> Đánh giá tổng quan về chương trình đào tạo tội phạm học ở Việt Nam
(trong đó có Trường Đại học Luật Hà Nội) và hướng hoàn thiện chương trình
đào tạo tội phạm học của Trường Đại học Luật Hà Nội.

VII. Ý nghĩa về lí luận và thực tiễn của đề tài
Ý nghĩa về lí luận: Đây là công trình nghiên cứu khoa học đầu tiên ở nước ta
vê chương trình đào tạo tội phạm học hệ đại học của nước ngoài, cung cấp những


thông tin bổ ích về nội dung cũng như phương thức đào tạo của các chương trình
đó.
Ý nghĩa về thực tiễn: Từ những kết quả nghiên cứu của mình, đề tài là tài
liệu tham khảo có giá trị trong việc cải tiến, nâng cao chất lượng đào tạo môn học
này của Trường đại học luật Hà Nội cũng như một số cơ sở đào tạo khác ở nước ta.
VIII. Kết cấu của đề tài
Đe tài gồm có 3 phần: phần mở đầu, phần thứ hai - báo cáo tổng thuật về việc
nghiên cứu đề tài, phần thứ ba - nội dung các chuyên đề cụ thể trong đề tài.
Các chuyên đề cụ thể trong đề tài bao gồm:
1. Chương trình đào tạo tội phạm học của một số cơ sở đào tạo tại Anh.
2. Chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học của Hoa Kỳ.
3. Chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học của úc.
4. Chương trình đào tạo tội phạm học của một số cơ sở đào tạo của Canada.
5. Chương trình đào tạo môn tội phạm học của một số trường đại học của Cộng
hoà liên bang Đức.
6. Chương trình đào tạo môn tội phạm học trong một số trường đào tạo cử
nhân luật của Liên bang Nga.
7. Đánh giá tống quan về chương trình đào tạo tội phạm học ở Việt Nam hiện
nay và hướng hoàn thiện chương trình đào tạo chuyên ngành tội phạm học
của Trường Đại học Luật Hà Nội.


BÁO CÁO TỎNG THUẬT ĐỀ TÀI:
“Nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học của một số cơ sở đào
tạo trên thế giới và hướng hoàn thiện chương trình đào tạo ngành khoa

học
này tại
học
luật
•
m Trường
o đại
•
•
• Hà N •ội”
Đe nâng cao chất lượng đào tạo ở bậc đại học thì một trong các giải pháp
quan trọng hàng đầu là cần đổi mới chương trình giảng dạy cho phù hợp với công
cuộc đối mới của đất nước, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ của đất nước đặt ra
trong hoàn cảnh mới - xu thế hội nhập quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới.
Tội phạm học là ngành khoa học xã hội có ý nghĩa ứng dụng rất lớn trong phòng
ngừa, kiếm soát tội phạm và duy trì trật tự, trị an xã hội. Tuy nhiên, ở Việt Nam, tội
phạm học còn chưa thực sự phát triến. Nội dung giảng dạy môn học này chưa
thường xuyên được cập nhật, hội nhập với xu hướng chung của thế giới. Vì lẽ đó,
nghiên cứu chương trình giảng dạy môn tội phạm học ở một số cơ sở đào tạo của
những nước có nền kinh tế xã hội cũng như hệ thống pháp luật phát triển là việc làm
rât hữu ích nhằm học tập, tiếp thu có chọn lọc những ưu điểm của quá trình đào tạo
môn học này của nước ngoài vào quá trình cải tiến chương trình đào tạo tội phạm
học trong Trường đại học luật Hà Nội. Đây là hướng đi tất yếu để thúc đẩy việc
nâng cao chất lượng đào tạo môn học này ở trường Đại học luật Hà Nội nói riêng
cũng như ở Việt Nam nói chung. Trong phạm vi đề tài này, chúng tôi lựa chọn và
nghiên cứu chương trình đào tạo môn tội phạm học, hệ đại học tại một số cơ sở đào
tạo của một số nước điển hình, đại diện cho hai hệ thống pháp luật chính trên thế
giới: Đó là hệ thống luật án lệ (common law) mà đại diện là Anh, Hoa Kì, úc,
Canada và hệ thống luật lục địa hay còn gọi là luật thành văn (Continental law) mà
tiêu biểu là Liên bang Nga, Cộng hòa liên bang Đức.1 Khi tìm hiểu về chương trình

đào tạo chuyên ngành tội phạm học ở những nước nói trên, các tác giả cố gắng đưa
đánh giá, nhận xét
và có so sánh với chương trình đào tạo môn học này tại
trường Đại học Luật Hà Nội. Bên cạnh đó, nhóm tác giả cũng có chuyên đề riêng
đánh giá ở mức độ tống quan về chương trình đào tạo cũng như nội dung một số
giáo trình tội phạm học đang lưu hành ở Việt Nam. Chính vì vậy, các chuyên đề
trong đề tài bao gồm:
+ Chương trình đào tạo tội phạm học của một số trường đại học ở Anh.
+ Chương trình đào tạo tội phạm học trong một số trường đại học của Hoa Kì.

1 Chúng tôi cũng có ý định nghiên cứu chương trình đào tạo tội phạm học trong m ột số trường Đại học của những
nước k hác theo hệ thống luật lục địa như Cộng hòa Pháp, Italia nhưng do thông tin đăng tải trên m ạng của các trường
Đại học ở các nước này không đầy đủ, hoặc không phải bằng tiếng Anh nên chúng tồi không đủ điều kiện nghiên cứu
và vì vậy không đưa vào đề tài.


+ Chương trình đào tạo tội phạm học trong một số trường đại học của úc.
+ Chương trình đào tạo tội phạm học trong một số cơ sở đào tạo của Canada.
+ Chương trình đào tạo tội phạm học trong một số trường đại học của Cộng hoà
liên bang Đức.
+ Chương trình đào tạo tội phạm học trong một số trường đại học của Liên bang
Nga.
+ Đánh giá tổng quan về chương trình đào tạo tội phạm học ở Việt Nam hiện nay
và hướng hoàn thiện chương trình đào tạo chuyên ngành tội phạm học của Trường
Đại học Luật Hà Nội.
Trước hết, chúng tôi xin trình bày về chương trình đào tạo tội phạm học của một
số nước điển hình theo hệ thống common law trên thế giới.
Anh là một trong những quốc gia hàng đầu trên thế giới có ngành tội phạm học
rất phát triến. Nhiều trường Đại học của Anh đã thành lập Học viện tội phạm học,
hoặc Trung tâm tội phạm học hoặc Khoa tội phạm học và tư pháp hình sự hoặc

Trung tâm tội phạm học, p h á p y và luật p h á p ... Đây không những là trung tâm , học
viện nghiên cứu mà còn là cơ sở đào tạo cử nhân tội phạm học. Ví dụ như trường
Đại học Cambridge thành lập Học viện tội phạm học cách đây hơn 40 năm. Trường
đại học Teesside thành lập Trung tâm pháp y, tội phạm học và luật pháp cách đây 35
năm ... Nhìn chung, ở Anh, tội phạm học được hiểu là ngành khoa học nghiên cứu
về tội phạm như là hiện tượng tự nhiên và xã hội, nó là ngành khoa học xã hội liên
ngành trong đó đặc biệt liên quan đến các lĩnh vực xã hội học, tâm lí học và luật
pháp, tìm hiểu tội phạm được xác định như thế nào, tại sao con người ta phạm tội, xã
hội và Chính phủ sẽ đối phó với tội phạm như thế nào? Điểm chú ý là ở Anh, tội
phạm học được đào tạo như là một chuyên ngành độc lập bên cạnh các chuyên
ngành khác như luật, kĩ thuật, nghệ thuật, kiến trúc, viễn thông, sư phạm ... của các
cơ sở đào tạo đa ngành (sinh viên được đào tạo cử nhân luật hầu như không học tội
phạm học). Đe hiếu rõ hơn, chúng tôi xin trình bày tóm tắt chương trình đào tạo của
một số trường đại học của Anh1.
Chương trình đào tạo môn tội phạm học của Trường đại học TEESSIDE
(University o/Teesside'ỷ
Trường đại học Teesside nằm ở vùng Đông Bắc của Vương quốc Anh và là cơ
sở đào tạo đa ngành hiện đại thuộc dạng hàng đầu của nước này. Theo cuộc điều tra
1 N hững tirờ n g Đại học của Anh chúng tôi nghiên cứu trong đề tài này là những trường đăng tải trên m ạng chương
trình đ ào tạ:) tội phạm học tương đối đầy đủ.
2 Nguồn: hii;p://\v\v\v.tees.ac.uk/sections/fulltim e/teesside.cfm


tiến hành năm 2007 (Times Higher Education Supplement National Student Survey
2007) đối với các sinh viên trên lãnh thổ của Anh thì Trường đại học Teesside được
xêp thứ tư về mức độ đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên. Đây cũng là trường
đâu tiên của Anh đào tạo và cấp bằng cử nhân chuyên ngành tội phạm học; khoa học
điều tra tội phạm; pháp y.
Trường đại học Teesside thành lập Trung tâm pháp y, tội phạm học và luật
pháp cho việc đào tạo chương trình đại học và sau đại học cho 3 chuyên ngành: Tội

phạm học, pháp y và khoa học điều tra tội phạm. Trung tâm này có kinh nghiệm đào
tạo các lĩnh vực nói trên được 35 năm. Các khoá học về tội phạm học của trung tâm
khá đa dạng bao gồm nhiều chương trình khác nhau. Cụ thể là:
•
•
•
•

Cử nhân
Cử nhân
Cử nhân
Cử nhân

tội phạm
tội phạm
tội phạm
tội phạm

học;
học và xã hội học;
học và luật pháp;
học và tâm lí học.

Các chương trình này đều có một số điểm chung. Đó là:
*về loại hình đào tạo: chính qui
* về thời gian đào tạo: 3 năm
* v ề phương thức học
Tắt cả các Module dạy cho sinh viên đều là sự kết hợp của các bài giảng và
các buổi thảo luận (Seminar). Các bài giảng thực hiện cho phạm vi sinh viên tương
đôi đông, còn các buốỉ thảo luận thì chia nhóm nhỏ, điều này không chỉ giúp sinh

viên nghiên cứu sâu hơn mà còn phát huy tính độc lập trong nghiên cứu. Trong buối
seminar. sinh viên có thể nghiên cứu tình huống, phân tích, diễn thuyết hoặc tranh
luận.
* v ề phương thức đánh giá kết quả học tập
Việc đánh giá kết quả học tập rất đa dạng bao gồm: Bài luận, diễn thuyết,
công trình nghiên cứu, nghiên cứu tình huống, kiếm tra viết và luận văn tốt nghiệp
đại học.
* về các vẩn đề được học và nghiên cứu
N iìn chung, sinh viên được tiếp cận kiến thức tội phạm học ngay từ năm thứ
nhât. Luợng kiến thức được cân đối phù hợp với loại bằng sinh viên được cấp. Các
kiên thúc được trang bị cho sinh viên năm thú nhất là kiến thức cơ bản tạo nền
móng cto việc nghiên cứu cho các năm thứ hai và thứ ba như các Module : Tội


phạm, tư pháp và xã hội; Nhận thức về hành vi lệch lạc; Nhận thức về xã hội học;
Chính trị xã hội đương thời; Giới thiệu về các lĩnh vực trong tâm lí học... Sang năm
thứ hai sinh viên được nghiên cứu nhiều hơn về các lĩnh vực chuyên biệt bao gồm
các vấn đề xã hội khác nhau như Giáo dục và xã hội; Cảnh sát và kiểm soát xã hội;
Quyền lực, văn hoá và toàn cầu hoá; Bạo lực tình dục và tội phạm tình dục; Nạn
nhân của tội phạm; Các loại hình văn hoá của thanh niên và các thời kì chuyến tiếp;
Các băng nhóm phạm tội trẻ tuổi... Đây là những vấn đề cụ thể tương đối “nổi cộm”
trong xã hội đương đại của Anh. Đặc biệt sinh viên được trang bị kiến thức về
phương pháp nghiên cứu chuyên ngành tội phạm học và thời gian dành cho Module
này là đáng kế. Bên cạnh các Module bắt buộc, sinh viên còn được quyền chọn
Module mà mình yêu thích, các Module này có chú trọng đề cập đến các vấn đề xã
hội đương thời. Điều này sẽ kích thích niềm say mê nghiên cứu khoa học của sinh
viên đôi với vấn đề mà mình quan tâm. Các Module sinh viên được nghiên cứu
trong năm thứ hai cũng như kiến thức của các Module năm thứ ba thực chất là trợ
giúp cho việc viết khóa luận tốt nghiệp của sinh viên. Bên cạnh các Module giống
nhau, sinh viên còn được học các Module khác nhau (bao gồm cả Module bắt buộc

và tự chọn) xuất phát từ loại bằng được cấp mà yêu cầu về môn học là khác nhau. Ví
dụ cử nhân tội phạm học thì số Module thuộc chuyên ngành tội phạm học nhiều hơn
là cử nhân tội phạm học và tâm lí. Từ đó đảm bảo cho sinh viên được học các kiến
thức chuyên sâu phù họp với chuyên ngành mà họ đăng kí theo học.
Chương trình đào tạo môn tội phạm học của tr-êng § 'i hăc Northumbria
(Northumbria University)1
Trường đại học Northumbria được thành lập vào năm 1969 như là cơ sở đào
tạo đa ngành, đây được coi là một trong những cơ sở đào tạo lớn của Anh, số sinh
viên được đào tạo hàng năm của trường khoảng hơn 23.500 sinh viên trong đó số
sinh viên chính qui là khoảng 16.000 người. Chương trình đào tạo tội phạm học hệ
đại học của trường gồm có một số chương trình sau:
•
•
•

Cử nhân tội phạm học;
Cử nhân tội phạm học và xã hội học;
Cử nhân tội phạm học và khoa học giảm định .

* Tiiời gian: 3 năm. Riêng đối với cử nhân tội phạm học và khoa học giám
định thời gian đào tạo là 4 năm.
* Hậ đào tạo: chính qui

1 Xem http://m rthum bria.ac.uk/view =coursedetail& code


Mục đích của khóa học là trang bị cho sinh viên những kiến thức và hiếu biết
vê giá trị của việc nghiên cứu về tội phạm, tội phạm học và tư pháp hình sự. Sinh
viên sẽ nghiên cứu cách tiếp cận các học thuyết về tội phạm học, nâng cao hiểu biết
về ngữ cảnh xã hội của tội phạm và hành vi lệch lạc.

* Phương thức học:
Sinh viên được nghiên cứu, học tập thông qua các bài giảng truyền thống, các
buối thảo luận, hội thảo, bài tập cá nhân, bài tập nhóm.
* Phương thức đánh giá kết quả học tập: các hình thức đánh giá khá đa dạng
bao gồm: bài kiểm tra viết, bài luận, báo cáo, thuyết trình cá nhân và thuyết trình
nhóm.
* v ề các vấn đề được học và nghiên cứu
Nhìn chung, sinh viên được tiếp cận kiến thức tội phạm học ngay từ năm thứ nhất.
Lượng kiến thức được cân đối phù hợp với loại bằng sinh viên được cấp. Các kiến
thức được trang bị cho sinh viên năm thứ nhất là kiến thức cơ bản về tội phạm học
cũng như phông kiến thức về xã hội, điều này tạo cơ sở cho việc nghiên cứu ở các
năm thứ hai và thứ ba như các Module: Nghiên cứu về xã hội; Tư tưởng xã hội học;
Tội phạm và nạn nhân học; Tội phạm học: các phương diện cơ bản, Phòng ngừa tội
phạm. Năm thứ hai, sinh viên được cung cấp các kiến thức xã hội khá đa dạng như:
Nghiên cứu về đạo đức và thực tiễn; Việc làm, nghề nghiệp và xã hội; Giải thích về
tội phạm; Cảnh sát và vai trò giám sát; Nhà tù và hình phạt. Năm thứ ba, sinh viên
phải làm luận văn tốt nghiệp. Bên cạnh các Module bắt buộc, sinh viên còn được
quyền chọn Module mà mình yêu thích, các Module này có chú trọng đề cập đến các
vân đê khác nhau - những vân đê “nóng” của xã hội đương thời như: Chính trị vê
dâu lửa, vấn đề nóng toàn cầu; Tiền, quyền lực và chính trị; Chủ nghĩa cực đoan
chính trị ở Anh; Quyền lực chính trị; Ngoại giao; Thách thức trong nền kinh tế chính
trị quốc tế; Tội phạm, ma túy và thị trường toàn cầu, Khái niệm và các hình mẫu của
tội phạm có tố chức ... Điều này sẽ khuyến khích sinh viên say mê nghiên cứu khoa
học đối với vấn đề mà mình yêu thích. Các Module sinh viên được nghiên cứu trong
năm thứ hai cũng như kiến thức của các Module năm thứ ba thực chất là trợ giúp
cho việc viêt khóa luận tôt nghiệp của sinh viên.
Bên cạnh các Module giống nhau, sinh viên còn được học các Module khác
nhau (bao gồm cả Module bắt buộc và tự chọn) xuất phát từ loại bằng được cấp mà
yêu cầu vê môn học là khác nhau. Ví dụ sinh viên được cấp bằng cử nhân tội phạm
học và khoa học giám định sẽ được học nhiều Module thuộc chuyên ngành khoa học

giám định hơn là sinh viên được cấp bằng cử nhân tội phạm học ví dụ như các
Module: Thủ thuật xác định màu sắc; Phân tích dấu vết tội phạm; Các nguyên tắc
của gen; Điều tra xác chết, từ hiện trường đến tòa án... Từ đó đảm bảo cho sinh viên
được học các kiến thức chuyên sâu phù hợp với chuyên ngành mà họ đăng kí theo


học, có kĩ năng cần thiết để phục vụ cho công việc họ sẽ đảm nhiệm sau khi tốt
nghiộp đại học.
Chương trình đào tạo môn tội phạm học của trường đại học Portsmouth (University
o f Portsmouth)1
Trường đại học Portsmouth là một trong các trường đại học đa ngành lớn của
Anh. Năm 1992, trường đã thành lập Học viện các nghiên cứu về tư pháp hình sự
(Institute of Criminal Justice Studies). Từ đó cho đến nay, Học viện trở thành một
trong những trung tâm hàng đầu của nước Anh cho việc nghiên cứu và đào tạo
những khoá học về tội phạm học, tư pháp hình sự và những nghiên cứu về cảnh sát.
Sô sinh viên được đào tạo hàng năm của Học viện là 1800 sinh viên, Học viện là
một trong những cơ sở lớn nhất cho việc nghiên cứu, giảng dạy về tội phạm học và
tư pháp hình sự ở Anh. Học viện đào tạo các kiến thức chuyên biệt như: các phân
tích tội phạm học, tâm lí ứng dụng, quản lí cảnh sát và vai trò của cảnh sát, nạn nhân
học, hình phạt học, rủi ro, an ninh, tư pháp hình sự so sánh và tư pháp hình sự quốc
tế. Các chương trình đào tạo cử nhân liên quan đến tội phạm học của Học viện bao
gồm:
•
•

Chương trình đào tạo cử nhản tội phạm học và tư pháp hình sự
Chương trình đào tạo cử nhãn về tội phạm và tội phạm học

* Đối với đào tạo cử nhân tội phạm học và tư pháp hình sự:
+ Thời gian đào tạo: 3 năm

+ Loại hình đào tạo: chính qui.
* Riêng đối với đào tạo cử nhân về tội phạm và tội phạm học:
+ Thời gian đào tạo: 5 năm
+ Loại hình đào tạo: tại chức từ xa.
Đổi với cử nhân tội phạm học và tư pháp hình sự, khoá học này sẽ cung cấp
cho sinh viên cơ hội nghiên cứu về lịch sử và những phát triển đương thời trong tội
phạm học và tư pháp hình sự. Sinh viên được cung cấp kiến thức đa ngành để tiếp
cận việc nghiên cứu tội phạm học và tư pháp hình sự, được trang bị các kiến thức
chuyên sâu thuộc các lĩnh vực xã hội học, chính sách xã hội, tâm lí học, các nghiên
cứu chuvên sâu về cảnh sát và các học thuyết về tội phạm.

1 Nguồn: ./departinents/acadcm ic/icjs/course/


Chương trình đào tạo được chia làm 3 giai đoạn, mỗi giai đoạn tương ứng với
một năm học. Giai đoạn thứ nhất cung cấp những kiến thức nền tảng đa ngành giúp
cho việc nghiên cứu tội phạm học và tư pháp hình sự. Ví dụ như: Luật pháp và các
kĩ năng pháp lí; Tội phạm học; Tâm lí học; Tư pháp hình sự; Phương pháp nghiên
cứu; Nhận thức về xã hội và các vấn đề xã hội. Giai đoạn hai và giai đoạn ba cung
câp những kiến thức chuyên sâu thông qua các môn học bắt buộc và tự chọn. Các
môn học bắt buộc như: Các vấn đề trong tư pháp hình sự; Tội phạm học; Cảnh sát và
xã hội; Nghiên cứu về tội phạm và tư pháp hình sự; Các phương diện nghiên cứu
đương thời của tội phạm học; Hình phạt học. Ngoài ra, sinh viên có thể lựa chọn các
môn học chuyên sâu sau đế nghiên cứu: Tư pháp cộng đồng; Giới và tội phạm;
Những vụ án xử sai; Khủng bố và chống khủng bố; Tội phạm phân biệt đối xử; Nạn
nhân của tội phạm và tư pháp hình sự; Tội phạm thanh thiếu niên, tư pháp hình sự
áp dụng cho thanh thiêu niên, ma tuý, các câu lạc bộ và qui định tương ứng.
*
v ề phương thức đánh giá kết quả học tập của loại cử nhân tội phạm học và
tư pháp hình sự

Việc đánh giá kết quả học tập kết hợp bài kiểm tra và làm bài tập. Các loại
hình kiêm tra bao gồm: mở, đóng và tài liệu xem trước, các bài kiểm tra truyền
thông. Bài tập của khoá học bao gồm: bài tham gia seminar, diễn thuyết, bài tập
nhóm và bài luận văn tốt nghiệp khoảng 10.000 từ.
Đối với cử nhân về tội phạm và tội phạm học, chương trình đào tạo được chia
làm 3 giai đoạn, mỗi giai đoạn tương đương với 120 tín chỉ. Ngoài một số môn học
giông với chương trình đào tạo cử nhân tội phạm học và tư pháp hình sự, chương
trình này có số lượng môn học nhiều hơn và một số môn học cũng khác như Tư
pháp hình sự và các nhóm dân tộc thiểu số (bắt buộc); Nạn nhân học (tự chọn); Sự
đương đầu với tội phạm của hệ thống tư pháp (bắt buộc); Hỏi cung và chứng cứ (tự
chọn); Sự nguy hiểm của tội phạm và các tội phạm nguy hiểm (tự chọn); Sự giám
sát đối với cá nhân và hình phạt (tự chọn); Tội phạm vi tính và vấn đề an ninh (tự
chọn). Do đây là hệ tại chức từ xa, nên phương thức đào tạo và hình thức kiểm tra có
đặc thù riêng. Cụ thế là sinh viên được cung cấp các tài liệu phục vụ cho việc tự
nghiên cứu, đặc biệt là các bài giảng được biên soạn bởi giáo viên của Học viện vì
nó bám sát chương trình đào tạo. Ngoài ra, sinh viên được mời tham dự các cuộc hội
thảo, các cuộc tranh luận về các vấn đề có liên quan đến các Module trong chương
trình đào tạo. v ề phương thức đánh giá: không tiến hành bài làm kiểm tra cho sinh
viên và sinh viên phải thực hiện các bài luận. Danh sách các bài luận này được cung
câp cho sinh viên trước khi vào khoá học.
Chương trình đào tạo môn tội phạm học của trường đại học Chester (Ưniversỉty o f
Chestery

1 X em http//chester,ac.uk/undergraduateprogram -crim inoloev


Trường đại học Chester là một trong những trường cổ kính nhất của Vương
quôc Anh. Trường được thành lập từ đầu thế kỉ thứ 19 (năm 1839). Trong suốt 169
năm tồn tại, trường không ngừng lớn mạnh và tham gia đào tạo trong nhiều lĩnh vực
như: khoa học xã hội, khoa học ứng dụng, nghệ thuật, sư phạm, y học, luật, tội phạm

học, nhân loại học.
Tội phạm học là môn học nghiên cứu về tội phạm dưới góc độ cá nhân và xã
hội đế giải đáp cho câu hỏi: Tại sao con người ta phạm tội, điều gì đã tác động cũng
như ảnh hưởng đến hành vi phạm tội của họ, vai trò của cảnh sát, tòa án, hệ thống
hình phạt đối với việc phòng ngừa tội phạm, mối quan hệ giữa các học thuyết, chính
sách và thực tế. Vì vậy, sinh viên tham dự khóa học này sẽ được trang bị bởi phạm
vi kiến thức rộng, chuyên sâu thuộc lĩnh vực tội phạm học, về tội phạm, tư pháp
hình sự cũng như ngữ cảnh xã hội của nó. Chương trình đào tạo và cấp bằng cử nhân
tội phạm học của trường đại học Chester được Khoa các nghiên cứu về xã hội và
cộng đồng thực hiện và chia làm 3 giai đoạn:
Bên cạnh các Module tự chọn thuộc các lĩnh vực xã hội, chính trị, các phương
diện pháp lí xã hội của tội phạm, hình phạt, người phạm tội (danh mục các môn này
chúng tôi không thấy đăng tải trong nội dung của chương trình đào tạo), Sinh viên
phải học các Module bắt buộc sau: Giới thiệu về tội phạm học và tư pháp hình sự;
Hành vi lệch lạc, tội phạm và xã hội; Tình dục, bê bối (scandal) và xã hội; Các học
thuyết về tội phạm và tư pháp hình sự; Nghiên cứu về tội phạm và tư pháp hình sự;
Nghiên cứu về người phạm tội; Các phương diện xã hội của tội phạm...Sinh viên
phải làm Luận văn tốt nghiệp (khoảng 10.000 từ). Việc học tội phạm học có thể
được kết hợp với các môn học như: Sinh học pháp lí; Địa lí học; Luật; Quản lí; Tâm
lí học; Xã hội học; Tiếng Tây Ban Nha; Các nghiên cứu về thuyết thần học và tôn
giáo...
Phương thức dạy: Phương thức dạy sinh viên rất đa dạng bao gồm các bài
giảng trên hội trường, chia thành nhóm nhỏ để làm bài tập, tranh luận. Sinh viên
cũng có cơ hội được cung cấp kĩ năng thực hành bằng việc tham dự ở các cơ quan
thực tế phù hợp.
Phương thức đánh giá kết quả học tập:
Các phương thức đánh giá kết quả học tập cũng rất đa dạng, phổ biến là làm
bài luận; bài tập hoặc bài kiếm tra đánh giá tại lớp học, bài thuyết trình trên lớp (bài
thuyết trình có thế do cá nhân hoặc nhóm cá nhân trình bày), đề tài nghiên cứu (có
thê do cá nhân hoặc nhóm cá nhân thực hiện). Bài luận văn tốt nghiệp được đánh giá

như là bài kiêm tra cuôi cùng của quá trình học.


Ngoài 4 trường đại học nói trên, chúng tôi cũng nghiên cứu chương trình đào
tạo
tội phạm học của một số cơ sở đào tạo khác như Khoa tội phạm học của
trường Đại học Leicester (Univesity of Leicester)1, khoa các nghiên cứu về chính
sách xã hội, xã hội học và xã hội của Trường Đại học Kent (Univesity o f Kent)2,
Trung tâm tội phạm học của trường Đại học Oxford (Univesity of Oxíòrd)3, chúng
tôi đều thấy có điểm chung là tội phạm học không được đào tạo với tư cách là môn
phụ trong đào tạo cử nhân luật như ở Việt Nam mà nó thường được đào tạo chuyên
sâu và cấp bằng cử nhân tội phạm học (như Đại học Kent), hoặc cử nhân tội phạm
học và tư pháp hình sự (như trường Đại học Leicester, Đại học Oxíòrd). Điều này
cho thấy rõ là các trường đại học này rất coi trọng việc đào tạo chuyên sâu tội phạm
học và việc này rất có ý nghĩa trong thực tiễn phòng ngừa và kiểm soát tội phạm.
Tóm lại, trên cơ sở tìm hiểu chương trình đào tạo môn tội phạm học của các
trường trên của Anh, chúng tôi rút ra một số nhận xét sau:
Thứ nhất, Vì tội phạm học là ngành khoa học xã hội ứng dụng có ý nghĩa vô
cùng quan trọng trong phòng ngừa và kiểm soát tội phạm, duy trì trật tự và ổn định
xã hội nên ở Anh, tội phạm học không được đào tạo đơn thuần là một môn học (môn
phụ) cho sinh viên luật như ở Việt Nam mà tội phạm học được đào tạo chuyên sâu
đê được câp băng cử nhân tội phạm học hoặc cử nhân tội phạm học và một số lĩnh
vực liên quan mật thiết như xã hội học, tâm lí học, tư pháp hình sự, khoa học pháp lí
khác.
Thừ hai, Xét về tổng thể thì nội dung chương trình cung cấp cho sinh viên
các kiến thức chuyên sâu về tội phạm học. Sinh viên của các chương trình đào tạo
nói trên được học rất ít kiến thức về luật4, bên cạnh đó các kiến thức về tội phạm học
lại có gắn kết chặt chẽ với kiến thức về xã hội học, tâm lí học, tư pháp hình sự, giám
định khoa học. Đặc biệt, tội phạm học không được xếp học sau các môn lí luận về
nhà nước pháp luật, luật Hiến pháp, luật hành chính, luật hình sự như ở Yiệt Nam.

Những kién thức cơ bản về tội phạm học có thể được học ngay ở năm thứ nhất. Các
năm tiếp theo sinh viên được học các lĩnh vực chuyên biệt của tội phạm học hoặc
các lĩnh vực chuyên biệt của các chuyên ngành liên quan như tâm lí học, xã hội học.
Cách chia các lĩnh vực chuyên biệt của tội phạm học của các trường trên không
giống nhu ở Việt Nam.
Thứ ba, Các môn học thuộc về khoa học chính trị xã hội được giảng dạy
tương đối nhiều cho sinh viên, các chủ đề được đề cập đến là các vấn đề nóng bỏng,
nhạy cảm khác nhau của xã hội và bám sát thời cuộc, các chính sách giải quyết các
vân đề đc. ơ đây chúng ta cần lưu ý là tội phạm học không phải là một chuyên
1 Xem http://vw w .le.ac.uk/crim inology/indext.htm l
2 Xem />3 Xem http://vw w .criin.ox.ac.uk/graduate/m sc/structure/cousestructurre.htm l
Các trường dại học nói trên đều không phải là cơ sở chỉ đào tạo về luật như ở Việt Nam mà là các trường đào tạo đa
ngành.

THƯ VIỆN
ĨRƯONG ĐAI H O C L Ũ Â Ĩ H A NÓI
phong Đ O C _ . L ủ


ngành luật với những qui phạm riêng biệt mà nó là chuyên ngành thuộc về khoa học
xã hội ứng dụng nghiên cứu về tội phạm như là hiện tượng cá nhân và xã hội, luôn
đặt vấn đề nghiên cứu tội phạm trong các ngữ cảnh xã hội, do đó đòi hỏi sinh viên
phải nắm chắc các vấn đề nóng của xã hội đương đại, từ đó họ có được kiến thức
cũng như các kĩ năng cần thiết trong các công việc thiết thực. Cụ thể là việc tư vấn
giúp chính phủ hoặc cơ quan chính quyền địa phương xây dựng, hoạch định các
chính sách xã hội trong phòng ngừa và kiếm soát tội phạm phải chú trọng đến các
vân đề nối cộm mà xã hội cũng như Chính phủ phải đương đầu. Điều này cho chúng
ta thấy được là tại sao các cơ sở đào tạo nói trên hầu như đều đào tạo rất ít kiến thức
luật cho sinh viên. Neu so với chương trình đào tạo về tội phạm học ở nước ta,
chúng ta sẽ dễ dàng nhận thấy việc cung cấp cho sinh viên các kiến thức xã hội,

những vấn đề “nóng” của xã hội đương đại lại gần như bỏ ngỏ nếu như không muốn
nói là không được học. Điều này dẫn đến một nghịch lí là tội phạm học là khoa học
xã hội ứng dụng nhưng kiến thức của sinh viên về các vấn đề xã hội lại hạn chế,
thực chất nó phụ thuộc vào quá trình tự tích lũy của từng sinh viên.
Thứ tư, Nếu đi vào chi tiết chương trình đào tạo của các trường, chúng ta
cũng sẽ thấy vẫn có điểm khác trong chương trình đào tạo của những trường nói trên.
Do chương trình đào tạo môn tội phạm học đăng tải trên mạng của các trường này
không cung cấp nội dung của từng Module, vì vậy, khi so sánh, chúng tôi chỉ so
sánh vê loại Module sinh viên được học mà không so sánh về nội dung được giảng
dạy trong từng Module. Sở dĩ có sự khác nhau này xuất phát từ mục tiêu đào tạo
trong từng chương trình của từng trường. Ví dự như có trường đào tạo cử nhân tội
phạm học nhưng lại có trường đào tạo cử nhân tội phạm học và tư pháp hình sự. Tuy
nhiên, ngay cả đối với loại bằng cử nhân tội phạm học, sự khác nhau giữa các cơ sở
đào tạo vẫn tồn tại thể hiện ngay cả trong các Module bắt buộc và tự chọn nhưng các
trường này vẫn dạy một số Module bắt buộc giống nhau như: tội phạm, các học
thuyết về tội phạm, tư pháp hình sự, hình phạt học, phòng ngừa tội phạm, xã hội học.
Còn các Module tự chọn của các trường này thì tương đối khác nhau, bên canh đó
các Module này lại rất đa dạng và phong phú, có chú trọng đề cập đến các vấn đề
“nóng” của xã hội đương đại.
Bèn cạnh nước Anh, Hoa Kì là quốc gia hàng đầu thế giới có ngành tội phạm
phát triển, nhất là trong thế kỉ 20, rất nhiều trường phái, học thuyết đã ra đời ở Hoa
Kì như trường phái Chicago, trường phái xã hội sinh học, trường phái sinh thái học
tội phạm. Tội phạm học được xem là một trong những ngành học khá phổ biến ở
các trưcng Đại học của Hoa Kì. Hiện nay, có khoảng hơn 100 trường đại học ở Hoa
Kì đang thực hiện việc đào tạo ngành Tội phạm học cơ các cấp học khác nhau.1
Khác vói một số ít quốc gia khác ở châu Âu và ở Việt Nam, đào tạo chuyên ngành
tội phạrr học ở Hoa Kì được xem là một ngành đào tạo độc lập với các ngành luật và
khoa họ; xã hội khác. Vì vậy, nhiều trường đại học của Hoa Kì đã thành lập các
1 Xem: h ttp //w w w .uscollegesearch.org/crim inology-colleges.htm l;
http://w w w a2zcolleges.com /M ajors/Crim inoỉogy.htm l

khoa Tộii phạm học. Chắng hạn, Đại học Nam Florida đã thành lập Khoa Tội phạm
học (Thie Department of Criminology) năm 1972,1 Khoa Tội phạm học thuộc
Trường Đại học Southern Maine (Thuộc Bang Maine); Khoa Tội phạm học thuộc
Trường ỈĐại học Indiana của Bang Pennsylvania... Một số trường Đại học khác đào
tạo ngànih tội phạm học ở Khoa Tội phạm học và Tư pháp hình sự. Chẳng hạn, Đại
học Maryland (Bang Maryland), Đại học Missouri - St. Louis (Bang Missouri), Đại
học Nam Carolina (Bang South Calom ia)... Năm 2008, Đại học Illinois của Bang
Chicago đã đổi tên từ Khoa Tư pháp hình sự (Department o f Criminal Justice) thành
Khoa Tội phạm học, pháp luật và công lý (The Department o f Criminology, Law
and Justice).2 Chương trình đào tạo chuyên ngành tội phạm học của Đại học
Caliíbmia- Imine lại được thực hiện tại Khoa Tội phạm học, pháp luật và xã hội
(Department O f Criminology, Law and Society)...
Sự quan tâm và chú trọng đối với việc đào tạo ngành khoa học này ở Hoa Kì
được thế hiện ở tất cả các bậc học từ cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ về tội phạm học cùng
với các chương trình ngắn hạn khác. Đa số các cơ sở đào tạo đều thực hiện chương
trình đào tạo môn học này ở bậc đại học. Chẳng hạn, Khoa Tội phạm học và tư pháp
hình sự của Đại học Nan Carolina cấp bằng cử nhân về tội phạm học và tư pháp hình
sự (the Bachelor o f Arts degree vvith a major in criminology and criminal justice).
Một số trường đã phát triển ngành học này trong thời gian dài đã tiến hành đào tạo
các chưcmg trình thạc sĩ và tiến sĩ về Tội phạm học. Chẳng hạn Khoa Tội phạm học
đào tạo chương trình cử nhân bắt đầu từ khi thành lập năm 1972 , đến năm 1974 bắt
đầu tiến hành đào tạo chương trình thạc sĩ và đến 1998, Khoa này đã trở thành cơ sở
đào tạo thứ hai ở Bang Florida tiến hành đào tạo ở bậc tiến sĩ chuyên ngành Tội
phạm học.3
Xét trong mối quan hệ với việc đào tạo luật ở bậc đại học của Hoa Kì, ngành
tội phạm học được xem là một trong số những bằng cấp được nhiều sinh viên lựa
chọn nghiên cứu trước khi họ theo học các chương trình đào tạo luật ở các trường
đại học. Điều này xuất phát từ một trong những đặc điểm cơ bản của đào tạo đại học

luật ở Hoa Kì. Khác với việc đào tạo luật ở các trường đại học ở châu Âu, bằng luật
luôn là bằng sau đại học. Cụ thể là điều kiện tối thiểu để theo học chương trình đại
học luật ở Hoa Kì là người đăng ký phải có bằng đại học của bất kỳ một ngành nào
khác. Vì lẽ đó, nhiều sinh viên đã lựa chọn ngành tội phạm học trước khi họ theo
học ngành luật. Đây cũng là một trong số những lý do đế giải thích tại sao trong các
Khoa luật của các trường đại học Luật của Hoa Kì, môn tội phạm học không được
đưa vào chương trình đào tạo. Hoa Kì là quốc gia có 50 bang và một quận, vì vậy,
chúng tôi sẽ không tìm hiếu ở tất cả các bang mà chỉ tìm hiểu về chương trình đào
tạo tội phạm học hệ đại học của một số trường đại học trong một số bang của Hoa
Kì.
1 Xem http://crim inology.usf.edu/.
2 http://w w w .uiccrim inaljustice.org/hom e/index.php
3 Xem http://crim inology.usf.edu/.


Chương trình đào tạo tội phạm học của Khoa Tội phạm học thuộc Trường
Đại học Indiana, Bang Pennsylvarìia.
Băng cử nhân Tội phạm học là một trong những lĩnh vực nghiên cứu phô biến
nhât ở Đại học Indiana của Bang Pennsylvania. Chương trình đào tạo được xây dựng
nhằm kết hợp hệ thống kiến thức của các khoa học khác về hành vi nhằm tập trung
vào việc giải thích hành vi phạm tội và quản lý tư pháp hình sự. Mục tiêu của
chương trình đào tạo này là nhằm cung cấp nền tảng kiến thức cơ bản cho các nghề
nghiệp khác nhau cũng như việc nghiên cứu tại trường luật hoặc các chương trình
đào tạo sau đại học.1 Cũng giống như các chương trình đào tạo tội phạm học ở Anh
mà chúng tôi đã trình bày ở trên, sinh viên chuyên ngành tội phạm học đã được dạy
tội phạm học ngay từ ờ năm thứ nhất với những kiến thức cơ bản như các Module:
Tội phạm và hệ thống tư pháp, Nghiên cứu về tội phạm học... Bên cạnh đó, sinh
viên cũng được học kiến thức thuộc chuyên ngành luật hình sự, luật tố tụng hình sự
như các Module: luật hình sự, Nghiên cứu các chế tài hình sự, Nghiên cứu Toà án và
hệ thống tư pháp hình sự, Nghiên cứu tư pháp liên quan đến người chưa thành niên

và pháp luật về người chưa thành niên... Các năm tiếp theo, sinh viên được học khá
nhiêu vấn đề thuộc lĩnh vực chuyên biệt của tội phạm học, đồng thời đây cũng là
những vân đê nôi cộm của xã hội đương đại Hoa Kì như các Module: An ninh máy
tính và phòng ngừa thiệt hại do mất dữ liệu máy tính, khủng bố, tội phạm cổ cồn
trăng, Tội phạm vê môi trường và công lý, Bạo lực và nạn nhân học, phụ nữ và tội
phạm... Đồng thời, để phục vụ tốt cho việc nghiên cứu ngành khoa học này, thì
Phương pháp nghiên cứu Tội phạm học được xây dựng là một Module, điều này cho
thây vai trò quan trọng của việc nhận thức đúng vê Phương pháp nghiên cứu Tội
phạm học. Bên cạnh việc nghiên cứu kiến thức chuyên ngành tội phạm học, sinh
viên cũng được nghiên cứu các vấn đề đương đại của tội phạm học như các Mođule:
Chủng tộc, dân tộc, cấu trúc xã hội và Tội phạm, Những vấn đề đương đại trong Tội
phạm học, Những tình huống khó xử trong tội phạm học và tư pháp hình sự
.. .Ngoài ra, sinh viên cũng được quyền lựa chọn đề tài nghiên cứu, được đi thực tập
nhăm mở rộng kiên thức thực tê cho sinh viên. Đặc biệt, đôi với một sô Module,
sinh viên chỉ được học sau khi đã học môn học tiên quyết.
Rất tiếc là chương trình đào tạo tội phạm học của Khoa Tội phạm học thuộc
Trường Đại học Indiana, Bang Pennsylvania không đăng tải phương thức kiểm tra
và đánh giá kết quả học tập trên mạng nên chúng tôi không trình bày vấn đề này.
Chương trình đào tạo cử nhản về tội phạm học của Khoa Tội phạm học và Tư
pháp hình sự của Đại học Indỉana, Bang Indiana2
Chương trình đào tạo Tội phạm học và Tư pháp hình sự của Đại học Indỉana,
Bang Indiana được thiết kết cho các sinh viên quan tâm đến các lĩnh vực hình phạt,
1 http://wwv/. iup.edu/page. aspx?id=3007
2 http://ww\vl .indstate.edu/ccj/academ icprograins/undergrad.htm l


thi hành pháp luật, tư pháp liên quan đến người chưa thành niên và an ninh của cá
nhân. Chương trình này cũng cung cấp kiến thức chuyên ngành cho các sinh viên
muôn theo học ngành luật hoặc nghiên cứu ở các trình độ cao hơn trong lĩnh vực Tội
phạm học và Tư pháp hình sự.1 Đe được nhận bằng cử nhân về Tội phạm học và Tư

pháp hình sự, người học phải trải qua 4 năm đào tạo với số tín chỉ phải hoàn thành
theo quy định chung của nhà trường là 124. Trong đó, có 39 tín chỉ của các môn
thuộc lĩnh vực tội phạm học và tư pháp hình sự. Các môn học khác sẽ thuộc các lĩnh
vực có liên quan.2 Điểm dễ nhận thấy là theo chương trình này, sinh viên được học
các kiến thức tội phạm học cơ bản trước khi được học kiến thức luật hình sự và tố
tụng và được học ngay từ năm đầu tiên. Đối với các lĩnh vực chuyên sâu của tội
phạm học, ngoài một số Module giống với trường đại học Indiana, Bang
Pennsylvania .. .còn có một số Module khác như An ninh về thể chế, công nghiệp và
thương mại , An ninh bán lẻ , Các mối quan hệ của cộng đồng và cảnh sát, Sinh học
giám định...Bên cạnh đó, sinh viên cũng được học nhiều kiến thức thuộc về điều tra
tội phạm như: Các kỹ năng thẩm vấn liên quan đến các biện pháp xử lý tội phạm,
Các nghiên cứu tình huống trong hoạt động của cảnh sát. Các vấn đề liên quan đến
cảnh sát như cơ cấu, tố chức, quản lí, quan hệ với cộng đồng được đề cập nhiều hơn
so với nội dung chương trình của trường Đại học Indiana, Bang Pennsylvania. Điều
này cho chúng ta thấy mỗi trường đều cố gắng xây dựng đặc trưng riêng trong
chương trình đào tạo của mình.
Bên cạnh đó, giống như trường Đại học Indiana, Bang Pennsylvania sinh viên
cũng được quyền lựa chọn đề tài nghiên cứu, được đi thực tập nhằm mở rộng kiến
thức thực tế cho sinh viên. Đặc biệt, đối với một sổ Module, sinh viên chỉ được học
sau khi đã học môn học tiên quyết.
Chương trình đào tạo Tội phạm học của Khoa Tội phạm học, Pháp luật và xã
hội của Đại học Cali/ornia-Irvine
Ở Đại học Caliíòmia- Irvine, để được nhận bằng cử nhân về Tội phạm học,
người học phải đáp ứng được những yêu cầu của chung của trường Đại học và yêu
câu của chuyên ngành Tội phạm học.
Yêu cầu chung của trường Đại học là những yêu cầu liên quan đến tiêu chuẩn
đê được tuyên vào trường và yêu cầu phải đạt mức điểm nhất định của một số môn
học kỹ năng như kỹ năng viết, kỹ năng trình bày và một số môn học với nội dung là
những kiến thức chung nhất của trường như lịch sử, tâm lý họ c...
Yêu cầu đối với chuyên ngành, người học phải học một số môn cơ bản của

ngành học (Lower Division) và các môn chuyên sâu (Upper Division). Đối với
ngành tội phạm học, người học phải học các môn cơ bản tối thiểu và 40 tín chỉ của
1 http://w w w l .indstate.edu/ccj/academ icprogram s/undergrad.htm l
2 http://w w w l .indstate.edii/ccj/academ icprogram s/inain.htm l


các môn chuyên sâu. Các môn học chuyên sâu được xác định như sau:
A. Ba môn học bắt buộc (12 tín chỉ); Sinh viên phải lựa chọn một môn học
của ba nhóm: Tội phạm học, pháp luật và xã hội (1) C101, C102, C103, C104,
C105; (2) C106, C107, C108, C109, C lio ; (3) C l l ì , C112, C113, C 114, Cl 15.
B- Bảy môn học tự chọn ở nhóm nâng cao (28 tín chỉ) được đánh số từ C100C191 được lựa chọn kết hợp với 3 lĩnh vực nghiên cứu trong phạm vi chuyên ngành:
(1) Hệ thông pháp luật, Pháp luật và xã hội, (2) Tội phạm và Tội phạm học, (3) Các
thiết chế kiếm soát xã hội chính thức. (Các môn học được thực hiện để đáp ứng yêu
câu của nhóm A có thê không được xem là đáp ứng yêu câu của nhóm B)
Do xuất phát từ tên gọi của chương trình đào tạo là Tội phạm học, Pháp luật
và xă hội nên sinh viên theo học chương trình này được học khá nhiều môn luật hơn
so với hai trường đại học của Hoa Kì đã trình bày ở trên như Luật Hiến pháp, Luật
dân sự, Luật gia đình.. Bên cạnh đó, một số vấn đề “gai góc” của xã hội đương đại
của Hoa Kì được đưa vào giảng dạy cũng khác so với hai trường này như các
Module: Bối cảnh cộng đồng của tội phạm, Giới và kiểm soát xã hội, các tội phạm
do tâm lí phân biệt đôi xử, Pháp luật và sự bất bình đẳng, Việc phạm tội của quan
chức quyền, Kiểm soát vấn đề bạo lực...Các kiến thức liên quan mật thiết đến tội
phạm học như xã hội học, tâm lí học chiếm tỉ lệ đáng kể. Có thể nói so với chương
trình đào tạo này đã cung cấp cho sinh viên kiến thức cơ bản cũng như chuyên sâu
vê tội phạm học, phông kiến thức luật đối với một số ngành luật cơ bản và kiến thức
xã hội khá phong phú.
Ngoài các chương trình đào tạo được trình bày ở trên, chúng tôi cũng đã
nghiên cứu chương trình đào tạo chuyên ngành tội phạm học ở một số trường đại
học khác của Hoa Kì. Qua đó, chúng tôi có một số nhận xét như sau:
Thứ nhất, nhìn tổng thể, chương trình đào tạo tội phạm học của 3 trường đại

học nói trên của Hoa Kì dạy rất sâu kiến thức về tội phạm học cho sinh viên, bắt đầu
từ kiến thức cơ bản của tội phạm học như giới thiệu về tội phạm học, các học thuyết
trong tội phạm học, phòng ngừa tội phạm ... cho đến các lĩnh vực chuyên sâu của tội
phạm học. Sinh viên sau khi tốt nghiệp được cấp bằng cử nhân tội phạm học. Sinh
viên được dạy kiến thức cơ bản về tội phạm học ngay từ năm thứ nhất mà không cần
phải học các môn luật trước. Các lĩnh vực chuyên sâu của tội phạm học rất đa dạng
đề cập hầu hết các vấn đề được xã hội và Chính phủ quan tâm như các vấn đề: nạn
nhân học, giới và tội phạm, vấn đề bạo lực và kiểm soát bạo lực trong xã hội, tội
phạm được thực hiện do tâm lí phân biệt đối xử... Đặc biệt, trong chương trình đào
tạo, nhiéu môn khoa học khác được giảng dạy như là một môn khoa học bổ trợ cho
chuyên ngành tội phạm học như tâm lý học, xã hội học, sinh học, khoa học giám
định. Bên cạnh đó, các Module về chính trị, xã hội đã đề cập đến những vấn đề nổi
cộm của xã hội Hoa Kì đương đại đã giúp cho sinh viên có nền tảng kiến thức xã hội
cân thiêt, điêu này giúp họ rất nhiều trong công việc sau này rất là công việc có liên


r

\

9

quan vân đê phòng ngừa và kiêm soát tội phạm.
Thứ hai, tội phạm học là ngành học luôn thu hút sự quan tâm khá đông đảo
của giới nghiên cứu xã hội học, tâm lý học và luật học, sinh học ở Hoa Kì. Đây là
lĩnh vực nghiên cứu liên ngành khoa học xã hội, luật học và các khoa học xã hội
nhân văn .1 Điều này được thể hiện ở sự tồn tại của ngành đào tạo này trong nhiều
trường đại học ở Hoa Kì như đã nói ở trên. Ngành học này được đào tạo ở các bậc
học khác nhau từ cử nhân đến tiến sĩ và có thể tiến hành một cách độc lập với ngành
luật học mặc dù nó có mối quan hệ mật thiết với ngành luật học đặc biệt là luật hình

sự và tố tụng hình sự. Điều này thể hiện rất rõ trong chương trình đào tạo của các cơ
sở đào tạo ngành học này ở Hoa Kì. Bên cạnh các môn học chuyên về lĩnh vực tội
phạm học, một so môn luật được xem là môn học cơ bản của chuyên ngành tội phạm
học.
Thứ ba, chuyên ngành tội phạm học ở Hoa Kì cung cấp cơ hội nghề nghiệp
cho sinh viên tốt nghiệp có thể làm việc trong các cơ quan cải tạo và quản lý người
phạm tội bao gôm cả người đã thành niên và người chưa thành niên, các cơ quan thi
thành hình phạt đối với người phạm tội, các cơ quan thực thi pháp luật. Người tốt
nghiệp chuyên ngành tội phạm học và tư pháp hình sự cũng có thể tham gia vào các
chương trình phòng chống tội phạm đối với người chưa thành niên các cơ quan
nghiên cứu, lập kêt hoạch và hoạt định chính sách phòng và chống tội phạm cũng
như các tô chức bảo đảm an ninh của cá nhân.
Bên cạnh các quốc gia như Anh, Hoa Kì, thì ú c cũng là quốc gia hàng đầu thế
giới có ngành tội phạm học khá phát triển. Tội phạm học được đưa vào chương trình
giảng dạy ở nhiều trường đại học của ú c cách đây khoảng trên dưới 50 năm.
Chương trình tội phạm học được giảng dạy lần đầu tại trường Đại học tổng họp
Men-bơn vào năm 1951. Hiện tại, ở hầu hết các trường đại học và nhiều viện nghiên
cứu của Uc, tội phạm học có trong chương trình đào tạo ở cả bậc đại học và sau đại
học. Liên quan đến việc đào tạo chuyên môn về tội phạm học ở các trường đại học
của Úc, có một vài điểm chung đáng lưu ý sau đây:
Trong chương trình đào tạo cử nhân luật và các bằng cấp sau đại học về luật,
các trường luật của Ưc hâu như không giảng dạy tội phạm học mà môn học này có
trong chương trình đào tạo cấp các loại bằng sau đ â y :2
•
Cử nhân
tội phạm học (bacheỉor o f criminilogy)’,
•
Cử nhân khoa học pháp lí (bachelor oflegal studies)',
•
Cử nhân khoa học xã hội (bachelor o f social studies) và cử nhân văn

chương (bachelor o f arts) với ngành chuyên sâu (maịor sequence) là tội phạm học
(criminoỉogy) hoặc hệ thống tư pháp hình sự (criminal justice system).
1 http://w w w .iridiana.edu/~crim just/undergraduate hom e.php?nav=undergraduate
Xem tra n g n ạn g của Viện Nghiên Cứu Tội Phạm Học ú c : http://w w w .aic.gov.au/services/careers/courses.htm l


•

Các bằng cấp sau đại học về tội phạm học như: bằng sau đại học về t
phạm học (graduate diploma in criminology'), thạc sĩ tội phạm học (master o f
criminoỉogy) và tiến sĩ (PhD).
ơ các trường đại học của Uc, môn học và chuyên ngành tội phạm học hầu
như được đảm nhiệm bởi Khoa Khoa học Xã Hội (Facuỉty o f Social Sciences) hay
Khoa Văn chương và Khoa học Nhân văn (Faculty o f Arts and Humanities). Hiện tại,
một vài Khoa Luật hoặc Trường Luật ở trường đại học của ú c vẫn đảm nhiệm giảng
dạy và nghiên cứu tội phạm học. Tuy nhiên, như đã nêu ở trên, môn học này không
có trong chương trình đào tạo cử nhân luật hoặc các bằng cấp sau đại học về luật, mà
chỉ có trong các chương trình đào tạo riêng về tội phạm học.
Ngoài các trường đại học, hiện tại cũng có một số viện nghiên cứu chuyên
ngành ở Ưc tham gia đào tạo vê lĩnh vực tội phạm học chẳng hạn Viện Nghiên Cứu
Tội Phạm Học Uc (Australian Institute o f Crimỉnology), và Viện Nghiên Cứu về An
Toàn Công Cộng ú c (Australian Institute o f Public Safety),
Dưới đây, chúng tôi xin trình bày tóm tắt là chương trình đào tạo về tội phạm
học của một số trường đại học tiêu biểu của ú c.
Trường Đại học tổng hợp Men-bơn
Đại học Men-bơn là một trong số đại học lâu đời nhất và uy tín nhất của ú c.
Theo xếp hạng của một số tổ chức uy tín trên thế giới, Đại học Men-bơn được đánh
giá là một trong số 100 trường đại học hàng đầu của thế giới. Riêng về lĩnh vực luật
học và khoa học pháp lí, Đại học Men-bơn được xếp hạng hàng đầu của ú c và cùng
với một sô trường luật của Nhật Bản và Singapore nằm trong tốp các trường luật dẫn

đâu của khu vực Châu Á Thái Bình Dương. Như đã đề cập ở phần đầu, chương trình
tội phạm học lần đâu được giảng dạy tại ú c là ở Đại học Men-bơn vào năm 1951.1
Hiện tại chương trình tội phạm học của Đại học Men-bơn được đánh giá là chương
trình hàng đâu của Uc, thu hút một lượng lớn tiên tài trợ và hợp đông nghiên cứu
khoa học. Các dự án nghiên cứu tiêu biểu về tội phạm học của Trường hiện tại gồm
có: Đánh giá quôc gia vê các chiên lược thực hiện pháp luật về phòng chống ma túy
thông qua hệ thông truyên hình cáp; Nghiên cứu cách thức phản ứng của thâm phán
đôi với những khó khăn, thách thức trong quyết định hình phạt; Nghiên cứu về thổ
dân Úc và hệ thống tư pháp hình sự; và Nghiên cứu về cách thức mà các khu vực
nhạy cảm như sân bay, cảng biển và nhà máy lọc hóa dầu giải quyết những rủi ro do
tân công khủng bố và những thảm họa khác.
Dưới đây là các môn học liên quan đến tội phạm học trong chương trình đào
tạo cử nhân văn chương với chuyên ngành tội phạm học.
' Xem http://w w w .unim clb.edu.au/H B /areas/A C R lM /htm l


Thông thường đê đạt được bằng cấp này sinh viên phải học trong thời gian ba
năm và tích lũy đủ 100 điếm tín chỉ đối với các môn học liên quan đến chuyên
ngành tội phạm học (tương đương với 8 môn học chuyên ngành, mỗi môn học có giá
trị 12.5 điểm tín chỉ).
Việc học này được phân bổ như sau:
-

2 môn học chuyên ngành cho sinh viên năm thứ nhất (25 điểm tín chỉ);
3 môn học chuyên ngành cho sinh viên năm thứ hai (37.5 điểm tín chỉ);
3 môn học chuyên ngành cho sinh viên năm thứ ba (37.5 điểm tín chỉ).

Để giảng dạy các môn học về chuyên ngành tội phạm học, các giảng viên của
Trường sử dụng các phương pháp như thuyết trình, thảo luận, tình huống, tìm hiểu
thực tiên. Kĩ năng và phương pháp nghiên cứu được đặc biệt nhân mạnh vì mục tiêu

của việc đào tạo theo chương trình này là hướng tới sản phẩm là các nghiên cứu viên
làm việc cho các viện nghiên cứu hoặc những cán bộ làm việc cho các cơ quan nhà
nước liên quan đến việc xây dựng các chính sách về hình sự.
Các phương pháp kiểm tra đánh giá thông thường đối với sinh viên theo học
chuyên ngành tội phạm học bao gồm: viết luận theo các chủ đề do giáo viên yêu cầu
(độ dài bài luận thường từ 2000-3000 từ) và thi hết môn bằng hình thức thi viết (thời
gian 3 tiếng, đề thi có thế cho phép sử dụng tài liệu để làm bài (open book exams).
Đôi khi sinh viên cũng có thế được yêu cầu thực hiện một số đề tài thực tiễn và báo
cáo kết quả nghiên cứu cho giáo viên. Trên cơ sở báo cáo này, giáo viên sẽ đánh giá
và cho điêm sinh viên.
Cần lưu ý là ở các trường đại học của ú c, ngoài chương trình đào tạo cử nhân
3 năm, còn có chương trình đào tạo cử nhân hạng danh dự (honours degree). Sinh
viên có bằng cử nhân 3 năm sẽ được lựa chọn vào học theo chương trình này và nó
thường kéo dài thêm một năm sau khi sinh viên hoàn thành chương trình cử nhân 3
năm. Những người có bằng cử nhân hạng danh dự (honours degrees) có thể được xét
học thắng bậc học tiến sĩ (PhD) mà không cần phải học qua chương trình thạc sĩ.
Đôi với chương trình câp băng hạng danh dự ở năm học thứ 4, ngoài một sô môn
học, sinh viên được yêu cầu viết một luận văn về đề tài do sinh viên lựa chọn và
được Khoa phê duyệt (luận văn có độ dài khoản 15.000 từ). Thông thường sinh viên
có ba lựa chọn: 1, luận văn tội phạm học + seminar về luận văn + 2 môn học của
năm thứ 4; 2, luận văn tội phạm học + seminar về luận văn + thực tập về tội phạm
học; 3, luận văn tội phạm học + seminar về luận văn + 2 môn học của năm thứ 4 + 2
môn tự chọn khác của năm thứ 4.
Đ iển dễ nhận thấy là số môn học của sinh viên theo chuyên ngành tội phạm
học ờ Đại học Men-bơn không nhiều, nhất là ở năm thứ nhất chỉ có 2 môn, điều này
tạo cơ hội cho sinh viên có điều kiện được hiếu sâu về vấn đề được học. Các năm
tiêp theo, sinh viên được học nhiều hơn về liều lượng và cũng như các môn thuộc