Tải bản đầy đủ (.pdf) (87 trang)

Quyền và trách nhiệm của các bên khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo pháp luật lao động Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1015.48 KB, 87 trang )

I HC QUC GIA H NI
KHOA LUT

NG TH HI YN

QUYềN Và TRáCH NHIệM CủA CáC BÊN KHI
ĐƠN PHƯƠNG CHấM DứT HợP ĐồNG LAO ĐộNG
THEO PHáP LUậT LAO ĐộNG VIệT NAM

LUN VN THC S LUT HC

H NI - 2018


I HC QUC GIA H NI
KHOA LUT

NG TH HI YN

QUYềN Và TRáCH NHIệM CủA CáC BÊN KHI
ĐƠN PHƯƠNG CHấM DứT HợP ĐồNG LAO ĐộNG
THEO PHáP LUậT LAO ĐộNG VIệT NAM
Chuyờn ngnh: Lut Kinh t
Mó s: 8380101.05

LUN VN THC S LUT HC

Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS TRN TH THY LM

H NI - 2018



LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Đặng Thị Hải Yến


MỤC LỤC
Trang
T

M
D
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN, TRÁCH NHIỆM
CỦA CÁC BÊN KHI ĐƠN PHƢƠNG CHẤM DỨT HỢP ĐỒNG
LAO ĐỘNG VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT.............................. 8
1.1.

Sự cần thiết phải quy định quyền và trách nhiệm của các
bên khi đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động ......................... 8

k

1.1.1. Khái niệm về quyền và trách nhiệm của các bê
ươ

ấm dứt hợ



ơ

ộng................................................... 8

1.1.2. Sự cần thi t phả quy ịnh quyền và trách nhiệm của các bên
k
1.2.

ơ

ươ

ấm dứt hợ



ộng ................................... 10

Phân loại quyền và trách nhiệm của các bên khi đơn phƣơng
chấm dứt hợp đồng lao động ............................................................ 13


1.3.

Nội dung pháp luật về quyền và trách nhiệm của các bên
khi đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động .............................. 14

1.3.1. Quyền và trách nhiệm củ
chấm dứt hợ
1.3.2.





k

ơ

ươ

ộng .............................................................. 14

Quyền và trách nhiệm củ
chấm dứt hợ

1.4.



ườ
ười sử d




k

ơ

ươ

ộng ................................................................. 16

Pháp luật một số nƣớc về quyền và trách nhiệm của các bên
khi đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động .............................. 18

Kết luận Chƣơng 1 ........................................................................................ 22


Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH
VỀ QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC BÊN KHI
ĐƠN PHƢƠNG CHẤM DỨT HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG .............. 23
2.1.

Quyền và trách nhiệm của ngƣời lao động khi đơn phƣơng
chấm dứt hợp đồng lao động ........................................................... 23

2.1.1. Quyền và trách nhiệm của
chấm dứt hợ




2.2.

ộng k

ộng ú

2.1.2. Quyền và trách nhiệm của
chấm dứt hợ

ườ



ơ

ươ

uật ..................................... 23
ườ

ộng k

ơ

ươ

ộng trái pháp luật........................................ 33

Quyền và trách nhiệm của ngƣời sử dụng lao động khi đơn
phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động ............................................ 41


2.2.1. Quyền và trách nhiệm củ
ươ

ấm dứt hợ

2.2.2. Trách nhiệm củ
dứt hợ
2.3.





ười sử d

ười sử d




ú


k

ơ

uật........................ 41
k


ơ

ươ

ấm

ộng trái pháp luật ................................................. 47

Thực tiễn thi hành pháp luật về quyền và trách nhiệm của
các bên khi đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động ................ 51

Kết luận Chƣơng 2 ........................................................................................ 58
Chƣơng 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP
LUẬT VỀ QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC BÊN KHI
ĐƠN PHƢƠNG CHẤM DỨT HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG ............... 59
3.1.

Hoàn thiện pháp luật về quyền và trách nhiệm của các bên
khi đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động .............................. 59

3.1.1. Yêu cầu hoàn thiện pháp luậ
chấm dứt hợ



ộng Việt Nam về ơ

ươ


ộng ............................................................... 59


3.1.2. Một số ki n nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về quyền và trách
nhiệm củ
3.2.

ê k

ơ

ươ

ấm dứt hợ



ộng ...... 63

Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp
luật lao động về đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động......... 68

Kết luận Chƣơng 3 ........................................................................................ 71
KẾT LUẬN .................................................................................................... 72
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 74


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT


STT

Ý NGHĨA

KÝ HIỆU

1

B

Đ 2012

2

HĐ Đ

Hợ

3

ILO

Tổ chứ

4

N Đ

N ườ


5

NSD Đ

N ười sử d

Bộ luậ




ă

2012

ộng
ộng quốc t
ộng
ộng


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
ộng thì sẽ tạo nên quan hệ lao

Khi xã hội có nhu cầu sử d ng sứ
ộng. Trong nền kinh t thị ườ , HĐ Đ à

ộng. T e


hợp tác của các bên trong quan hệ
thuận các nội dung về quyề ,

ĩ

ê qu

thực hiện và chấm dứ HĐ Đ ới m
ích cầ



ượ . D

ộng luôn là vấ

ức chủ y u thể hiện sự

í

ó, N Đ à NSD Đ

ỏa

n các quá trình giao k t,

uố

ù


à ướ

n các lợi

ó, iệc bảo vệ quyền của các bên trong quan hệ lao

ề trọng tâm trong việc hoạ

ịnh chính sách và pháp luật

ộng của Việt Nam.

về

Thực tiễ

ã



HĐ Đ ạo thuận lợi cho các bên trong quan

ộng khi giao k t, thực hiện công việc theo thỏa thuậ . Để bả

hệ

ảm

quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể khi một bên không còn muốn ti p
t c thực hiện HĐ Đ do ý chí của họ ò


ỏi pháp luật phải có nhữ

chặt chẽ, c thể về việc này bởi hệ quả củ
không nhỏ. Chấm dứ HĐ Đ à ấ
ó ê qu
cực, ả

ó ối với các bên và xã hội là

ề ược pháp luậ

ộng rất coi trọng

n quyền và lợi ích của các bên trong quan hệ

Chấm dứ HĐ Đ ê

khỏi những quyề

ơ
à

ộng.

ạnh mặt tích cực còn có thể gây những hậu quả tiêu

ưởng xấu cho xã hộ

củ NSD Đ. Hà


quy ịnh

ũ

ươ
ĩ

ư ời sống củ N Đ, ợi ích kinh t
ấm dứ HĐ Đ sẽ giải phóng các chủ thể

ã

ng ràng buộc họ ướ

ược coi là biện pháp hữu hiệu bảo vệ các bên của quan hệ
vi phạm cam k t trong hợ

ó à à

ày

ộng khi có sự

ồng, vi phạm pháp luật t phía bên kia hay các

ường hợp pháp luậ quy ịnh. Hành vi này sẽ bảo vệ N Đ k ỏi sự tuỳ tiện
chấm dứ HĐ Đ ủ NSD Đ,

ược lạ


ũ

bảo vệ NSD Đ, ả

ảm các

quyền và lợi ích hợp pháp của họ trong các chuẩn mực, ơ sở pháp lý do pháp
luậ



quy ịnh.
1


Việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia quan hệ
ộng là mố qu
u

,

â

ó ó ướ

à

ầu của pháp luậ


. Đảm bảo quyề

ơ

ộng bền vững và góp phần cân bằng mứ
ườ

ộng. Ở ước ta, quyề

ơ

ày ã ượ

ư

à Bộ luậ

ều của Bộ luậ

ươ

ộng, việ





à

ă


ă



quan. Việ

ộng của thị

ấm dứ HĐ Đ ủa các chủ
ă

1947 ại S c lệnh số

ã ó

ần làm ổ

d

, ảm bả

à

ĩ

ộng trong xã

à ơ à


ệc củ N Đ
ô, ị

ý,

quy ịnh của pháp luật dần lỗi thời và
ư

ù ợp với yêu cầu của thực tiễn gây
, ặc biệ

quy ịnh về HĐ Đ à

ề chấm dứ HĐ Đ ủ NSD Đ. N ày 18/6/2012, Quốc hộ
ĩ Việ N

ã

ô

qu B

ộng củ

ạo luậ

ước Cộng

Đ 2012, có hiệu lực thi
quy ịnh của


hành t ngày 01/5/2013 với nội dung k th a và hoàn thiệ

ph

ểm sản

ược quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Tuy

ề bất hợ

pháp luật về quan hệ

ực

ệc lựa chọn, bố trí s p x p lao

nhiều ướng m c trong quá trình áp d

hoà xã hội chủ

ản liên

ê qu

ù ợp với ngành nghề, quy

nhiên, trong quá trình thực hiệ ,
bộc lộ một số vấ


ổi, bổ sung một

ịnh các quan hệ

ư quyền tự quy t củ NSD Đ
N Đ

ịnh

2002, 2006, 2007 và các ă

quy ịnh củ N à ướ

ộng, quyền tuyển d

vấ

ể xây dựng thị ường lao

1994, uật sử

hội, bảo vệ ược quyền tự do về lựa chọn việ

xuấ k

ấm dứ HĐ Đ ủa

quy ịnh về “bãi kh ướ ” ủa chủ và thợ. S u ó

29/SL vớ


ũ

ước nói

ộ linh hoạ , ă

ộng ã ược ghi nhận t

thể trong quan hệ

số

ươ

ộng là y u tố ơ ả

các bên tham gia quan hệ



ướ

ây. Đồng thời kh c

ược những bất cập phát sinh t thực tiễn áp d ng pháp luật.
Tuy

ê B


Đ 2012 ược áp d ng vào thực tiễ

ũ

số k ó k ă , ướng m c, bất cập, gây nhiều tranh luận cả ê
luận và thực tiễ , ặc biệt là các vấ

ề ê qu

2

n quyề

ã ộc lộ một
ươ
ơ

d ện lý
ươ


chấm dứ HĐ Đ. So với pháp luật ơ

ươ

ấm dứt HĐ Đ của các quốc

gia trên th giớ (Đức, Nga, Trung Quố …),
ộng quốc t ILO có liên quan (Cô
thống pháp luật Việt Nam về ơ



ư ươ
, ò

sâu rộ



ước của Tổ chức lao

ước số 158, 135…), quy ịnh của hệ
ươ

ấm dứt HĐ Đ vẫn còn nhiều

ồng. Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc t ngày càng
ỏi cần phải có sự cải cách nhanh chóng, phù hợp, hiệu quả của

pháp luậ , ặc biệt là pháp luật về HĐ Đ à ơ
e

ướng nội luậ

ó

ô

ươ


ấm dứt HĐ Đ

ước của ILO mà Việt Nam tham gia và ti p

thu có chọn lọc những quy ịnh ti n bộ trong pháp luậ

ộng củ

ước

trên th giới.
ộng trong thời

T những yêu cầu của thực tiễn thi hành pháp luậ

ề về lý luận pháp lý

gian qua, cho thấy việc nghiên cứu làm rõ một số vấ
ê qu

n quyền và trách nhiệm củ N Đ, NSD Đ k

dứt HĐ Đ, thực trạ

quy ịnh của pháp luật, t

ơ

ươ






ó

ấm
ướng,

giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về quyền và trách nhiệm của
ê k

ơ

ươ

hấm dứt HĐ Đ ó ý

ĩ

ực tiễn sâu s c.

ịnh chọ Đề tài “Quyền và trách

T những lý do trên, tôi quy

nhiệm của các bên khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo pháp
luật lao động Việt Nam” ể à

ề tài nghiên cứu luậ


ă

ạ sĩ.

2. Tình hình nghiên cứu
Chấm dứt HĐ Đ nói chung là vấ

ề ượ

ề cập trong khá nhiều

khóa luận, luậ

ă , uận án, tài liệu, bài vi t nghiên cứu ở nhữ

ó

nhau về các vấ

ề có liên quan. Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam vẫ

ộ khác
ư

ó

nhiều ề tài, công trình nghiên cứu khoa học pháp lý chuyên sâu về quyền và
trách nhiệm củ


ê k

ơ

ươ

ấm dứt HĐ Đ.

Các tài liệu là giáo trình, bài giảng Luậ
học có vi t về vấ

ề ơ

ươ

ộng củ

ườ

ấm dứt HĐ Đ của N Đ, NSD Đ

3

ại
ư:


ộng củ T ườ

Giáo trình Luậ


Đại học Luật Hà Nội, Nxb. Công an

nhân dân (2008) do tác giả C u T
ộng củ T ườ

Hưởng chủ biên; Giáo trình Luật lao

Đại học Luật TP. Hồ C í M
ê ,…

(2011) do PGS.TS Trần Hoàng Hải chủ
ườ

Tạ

, Nx . Đại học quốc gia

ào tạo ngành luật học có nhiều luận án, luậ

về ề tài liên quan, có thể kể
Nguyễn Hữu Chí vớ
Việt Nam”; uận án ti

ư: Luận án ti

n

ă


t

sĩ uật học (2002) của

ề à “Hợp đồng lao động trong cơ chế thị trường ở
sĩ uật học (2007) của Trần Thị Thuý Lâm vớ

ề tài

“Pháp luật về kỷ luật lao động ở Việt Nam - Thực trạng và phương hướng
hoàn thiện”; uận án ti

sĩ uật học (2013) của Nguyễn Thị Hoa Tâm vớ



à “Pháp luật về đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động - Những vấn đề lý
luận và thực tiễn”; uậ

ă

ạ sĩ uật học (2013) của Phan Thị Thuỷ với

ề à “Quyền chấm dứt hợp đồng lao động của người sử dụng lao động trong
pháp luật Việt Nam”;

uậ

ă


ạ sĩ

uật học (2015) của Nguyễn Ngọc

ề tài “Trách nhiệm của người sử dụng lao động khi chấm dứt hợp

Hanh vớ

đồng lao động - Thực trạng và một số kiến nghị”; Luậ
(2016) củ Vũ T ị Thanh Hậu vớ


ạ sĩ uật học

ề tài “Quyền lợi của người lao động khi

chấm dứt hợp đồng lao động”; Luậ
Dươ

ă

ă

ạ sĩ uật học (2012) củ Đỗ Thùy

ề tài “Quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ theo quy định của

pháp luật lao động”,…
ă


Ngoài ra, còn có một số bài vi
uyê

à

ư: Bài vi t của Ti

ê

ạp chí khoa học pháp lý

sĩ Đà T ị Hằng, Tạp chí Luật học (số

01/2001) về “Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động”; Bài vi t của
PGS.TS Nguyễn Hữu Chí, Tạ

í N à ước và Pháp luật (số 09/2002) về

“Chấm dứt Hợp đồng lao động”; Bà

t của Nguyễn Thị Hoa Tâm, Tạp chí

N à ước và Pháp luật (số 08/2009) về “Quyền đơn phương chấm dứt hợp
đồng lao động”; Bài vi t của Phạm Công Bảy, Tạp chí Toà án nhân dân (số

4


03/2007) về “Vấn đề đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động - lý luận và
thực tiễn”; Bài vi t của Thạ sĩ Vũ T ị Thu Hiền, Tạp chí Nghề luật (2010)

về “Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người sử dụng lao
động - từ quy định của pháp luật đến thực tiễn áp dụng”; Bài vi t của Ti



Trần Hoàng Hải & Thạ sĩ Đỗ Hải Hà, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp (2011)
về “Hoàn thiện quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động đơn
phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật”.
Các công trình nêu trên của các tác giả ã ề cậ
ýk

u ê qu

n nhiều khía cạnh

n HĐ Đ của N Đ và NSD Đ ph c v cho
ồng, giải quy t tranh chấ

quá trình giao k t, thực hiện hợ

ộng và hoàn thiện pháp luậ

sinh trong quan hệ

công trình nghiên cứu trên ũ

ã

p cận vấ


về quyền chấm dứ HĐ Đ dưới nhiều ó

ộng phát

ộng Việt Nam. Các

ề HĐ Đ

ó ó ấ



ộ khác nhau và là những công

trình nghiên cứu công phu, có giá trị khoa học lớn cả về lý luận và thực tiễn.
Tuy

ê ,

y,

ư

ó

ều công trình khoa học nghiên cứu

chuyên sâu và riêng biệt về quyền và trách nhiệm của N Đ và NSD Đ khi
ơ


ươ

ấm dứt HĐ Đ trong pháp luật Việt Nam.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục đích nghiên cứu
ề có tính lý luận về quyền và trách nhiệm của

- Nghiên cứu những vấ
N Đ à NSD Đ k

ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ

e

uậ

ộng

quy ịnh của pháp luậ

ộng

Việt Nam.
- Tìm hiểu,
Việt Nam về ơ

hiệu quả củ

â
ươ

í ,



ấm dứ HĐ Đ ủ N Đ, NSD Đ,

ực trạng và

quy ịnh pháp luật trong thực tiễn áp d ng.

- Đề xuất, ki n nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về ơ
ươ
bả

ấm dứ HĐ Đ à â

ệu quả thực thi trong thực t , góp phần

ảm quyền lợi của các bên trong quan hệ

5

ộng.



3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
T những m

í

ê

ứu nêu trên, luậ

ă x

ịnh các nhiệm

ư s u:

v c thể



- Nghiên cứu,

quy ịnh của pháp luật hiện hành về

ê k

quyền và trách nhiệm củ
-P â í ,

ơ


ươ

ấm dứ HĐ Đ.

ực tiễn thi hành và hiệu quả củ
ê k

luật về quyền và trách nhiệm củ

ơ

ươ

quy ịnh pháp

ấm dứ HĐ Đ.

- Đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng
cao hiệu quả thi hành pháp luật về ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
-B

Đ 2012 và c


-C

ô

ă

ản quy phạm pháp luật ướng dẫn về HĐ Đ.

ước của ILO và pháp luậ

ộng về HĐ Đ ủa một số

ước trên th giới.
quy ịnh về quyền và trách nhiệm của các bên

- Thực tiễn áp d
k

ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ.

4.2. Phạm vi nghiên cứu
Quyền và trách nhiệm của các bên khi chấm dứ HĐ Đ à
có thể ti p cậ

e


ĩ

ộng hẹp khác nhau. Tuy nhiên, trong luậ

tác giả chỉ tập trung nghiên cứu ở ó
lợ

à

ĩ

ũ

ư

ột vấ



ă này,

ộ hẹp, c thể chỉ nghiên cứu về quyền

của các bên khi chấm dứ HĐ Đ, không nghiên cứu về ă
ủ t c mà các bên phải thực hiện khi chấm dứt hợ



ồng.


5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để làm rõ các vấ
của chủ


ề nghiên cứu, luậ

ă

ận d

ươ

ĩ duy ật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ
k

qu

chấm dứt HĐ Đ. uậ

sự thể hiện củ
ă

ũ

ĩ M

quy ịnh pháp luật về ơ

ược nghiên cứu dự


6

ê

uận
- Lênin
ươ

ường lối, chính


sách phát triển kinh t - xã hội, phát triển thị ườ
quốc t củ Đả

à

ộng và hội nhập

à ước ta.

Trong quá trình nghiên cứu, tác giả ã sử d
cứu chung của khoa học xã hộ

à

ươ

ê


ể nghiên cứu ề tài, chủ y u bao gồm:

luật họ

ươ
ươ

ê
ứu ặc thù của
phân tích, tổng

hợ , ối chi u - so sánh,… nhằm minh chứng cho những lập luận, những
nhậ xé

, k t luận khoa học của luậ

ă .

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
ă

Luậ

ó

ần xây dựng lý luận chuyên sâu, toàn diện, hệ thống về

quyền và trách nhiệm của N Đ, NSD Đ k
Luậ


ă

ó

ể làm tài liệu tham khả

dựng pháp luậ ,

ơ
ơ qu

ươ
quả

ấm dứ HĐ Đ.
ý

à ước xây

ười làm công tác nghiên cứu khoa học pháp lý, học tập,

giảng dạy chuyên ngành và không chuyên ngành luật hoặc sử d ng trong
công tác thực tiễn tại các ngành Tòa án,
giải quy t các v việc c thể liên quan tớ
Ngoài ra, luậ

ộng - T ươ
ơ

ươ


à Xã ộ



ấm dứt HĐ Đ.

ă còn có thể ược N Đ và NSD Đ tham khả

ể chấm dứt

HĐ Đ, giải quy t tranh chấp phát sinh sau khi chấm dứt HĐ Đ.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở ầu, k t luận và danh m c tài liệu tham khảo, luậ
k t cấu gồ

3

ươ

ă

:

Chương 1: Một số vấn đề lý luận về quyền, trách nhiệm của các bên
khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ và sự điều chỉnh của pháp luật.
Chương 2: Thực trạng pháp luật Việt Nam hiện hành về quyền và trách
nhiệm của các bên khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ và thực tiễn áp dụng.
Chương 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao
hiệu quả thực hiện pháp luật về quyền và trách nhiệm của các bên khi đơn

phương chấm dứt HĐLĐ.

7


Chƣơng 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN, TRÁCH NHIỆM CỦA
CÁC BÊN KHI ĐƠN PHƢƠNG CHẤM DỨT HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG
VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT
1.1. Sự cần thiết phải quy định quyền và trách nhiệm của các bên
khi đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động
1.1.1. Khái niệm về quyền và trách nhiệm của các bên khi đơn
phương chấm dứt hợp đồng lao động
“Quyền”

e

ĩ

u

ấ à “khả năng thực hiện ý chí của mình

được pháp luật hoặc xã hội chấp nhận, là cái mà pháp luật, xã hội, phong tục
hay lẽ phải cho phép hưởng thụ, vận dụng, thi hành, và khi thiếu được yêu
cầu để có, nếu bị tước đoạt có thể đòi hỏi để giành lại” [54].
Phân biệt với “quyền lợi” là “lợi ích được hưởng mà người khác không
được xâm phạm đến”.
“Trách nhiệm” là “điều phải làm, phải gánh vác hoặc phải nhận lấy về
mình” [66, tr.1678]. Còn theo cuốn T


ển ti ng Việt, Nxb. Giáo d c, “trách

nhiệm” là “phần việc được giao cho hoặc coi như được giao cho, phải đảm
bảo làm tròn, nếu kết quả không tốt thì phải gánh chịu hậu quả” [67].
Phân biệt với “nghĩa vụ” là “việc mà pháp luật bắt buộc phải làm”.
N ư ậy, “

ệ ” ó phạm vi rộ

ơ “

HĐ Đ ề bản chất là một hợ
uộ

u

ê

ó

quyền và

n liền với nhau. Giữ N Đ à

ơ sở HĐ Đ ược ký k t giữa hai bên. Tuy

nhiên trong quá trình thực hiện hợ
tuân thủ các thoả thuậ


”.

ồng song v ,

trách nhiệm củ N Đ à NSD Đ uô
NSD Đ à

ĩ

ồng, không phả ú

à

ê

ũ

ã ược ký k t nên quyền và lợi ích hợp pháp của các

8


bên không phả uô
ơ

ượ

ảm bả . Để

ười tham gia quan hệ


ộng có

tự bảo vệ quyền lợi của mình, pháp luật cho phép các bên tham gia
ộng có quyề

quan hệ

kiện pháp lý làm ả

ơ

ươ

ưở

í

ược hợ

ũ

ượ

sự
ư

ồng. Tuy nhiên khi chấm dứt

ải thực hiện một số trách nhiệ


ê k , ồng thờ

s
ũ

n quyền và lợi ích củ

ường hợp họ không thể thực hiệ
HĐ Đ, ọ ũ

ấm dứ HĐ Đ k

(

ĩ

) nhấ

ưởng một số quyền lợi nhấ

ịnh với

ịnh t việc

chấm dứ HĐ Đ.
N ư ậy có thể hiểu:
Quyền của các bên khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ là những lợi ích
về vật chất hoặc tinh thần mà NLĐ, NSDLĐ được hưởng khi quan hệ HĐLĐ
giữa các bên kết thúc trước thời hạn.

Trách nhiệm của các bên khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ là những
nghĩa vụ mà NLĐ, NSDLĐ phải thực hiện khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ.
D

ó, quyền và trách nhiệm củ

HĐ Đ ó

ể ược ti p cậ dướ

-T e

ĩ

ó

ê k

ơ

ươ

ộ: rộng và hẹp (ti p cận trực ti p):

ộng: quyền và trách nhiệm mà các bên khi chấm dứt

HĐ Đ ược hiểu là các quyề

à


ĩ

mà các bên phải thực hiện trong

toàn bộ quá trình chấm dứ HĐ Đ, ức là bao gồm cả các quyề
v khi thực hiện việc chấm dứ

ũ

ư quyề

hậu quả của việc chấm dứ . T e

ĩ

à

ày

ĩ

dứt, thủ t c chấm dứt, giải quy t quyền lợ

à

ĩ

khi giải quy t

quyền và trách nhiệm của


các bên khi chấm dứ HĐ Đ sẽ bao gồm các nộ du
chấm dứt hợ

ấm dứt

à

ĩ

ư: ă

ứ chấm

của các bên khi

ồng.

- Còn ở ó

ộ ti p cận trực ti

( e

của các bên khi chấm dứ HĐ Đ

ỉ ơ

việc giải quy t hậu quả pháp lý k


ơ

ĩ

uần là quyền và trách nhiệm trong
ươ

9

ẹp): quyền và trách nhiệm
ấm dứ HĐ Đ.


Trong phạm vi luậ
là chỉ ề cậ

ă

ày,

ả ti p cậ

e
ê k

n các quyền và trách nhiệm củ

dứt, tức là trong việc giải quy t hậu quả pháp lý của việ

ó


ộ thứ hai tức
HĐ Đ ã

ơ

ươ

ấm
ấm

dứ HĐ Đ.
1.1.2. Sự cần thiết phải quy định quyền và trách nhiệm của các bên
khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động


Khi tham gia vào quan hệ
ịnh củ

ích nhấ

ê

,

ê

. Đối vớ N Đ ó à

NSD Đ ó là những khoản lợi nhuận mà họ

k ô

ò ý

ĩ

ĩ

e HĐ Đ à
ơ

quả pháp lý của việ
Đơ

ươ

ươ

àk ô

e

ạt thì việc duy

ại quyền lợi cho một

ịnh chấm dứt việc thực hiện

ấm dứ HĐ Đ.


ấm dứ HĐ Đ à
ưở

ối với

ều chủ thể quan tâm nhất là giải quy t hậu

và phức tạp, nó không chỉ ê qu
nghiệp mà còn ả

ậ , ò

êu ó k ô

trong các bên. Lúc này, một bên chủ ộng quy
quyề ,

u

u ược khi bỏ ra các chi phí

ầu vào của quá trình sản xuất. Khi những m
HĐ Đ ã ký k

ều ướng tới những lợi

ột trong những vấ

ề quan trọng


ộng tại các doanh

n việc sử d

n tình trạng việc làm củ N Đ, ới sự ổ

kinh t và xã hội của quốc gia. Việ

ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ k ô

ịnh


ộng giữa các bên mà còn làm phát sịnh quyền và

làm chấm dứt quan hệ

trách nhiệm của các bên phải thực hiện cho nhau. Thực tiễn thực hiện cho
thấy n u các bên không thực hiệ

ú

ộng, làm ả

n việ


chấ
ũ

ưở

ư uy í ,

quy ịnh này dễ dẫ

à , ời sống, danh dự củ N Đ,

sản xuất, kinh doanh củ NSD Đ. P

thi t phả quy ịnh quyền và trách nhiệm củ
dứ HĐ Đ
à

ơ

à
ươ

n tranh

í

ê k

ơ


uật cần
ươ

ấm

ảo vệ quyền lợi của một bên khi bên kia có

ấm dứt hợ



10

à ò

ể hạn ch một trong hai


ồng, buộc các bên phải cân nh

bên chấm dứt hợ

kĩ à

ước khi quy t

ịnh. C thể là:
Đối vớ N Đ, ơ

ươ


ấm dứ HĐ Đ à

ột hình thức bả

ảm

quyền làm việc củ N Đ, ọ ược tự do lựa chọn công việc và ký k HĐ Đ,
ồng thời có thể k

ú HĐ Đ k

â N Đ ó

bảo hay bả

NSD Đ. T
NSD Đ,



N Đ

quy ịnh quyề

ượ

chấm dứ HĐ Đ
bả


à

ươ

dẫn tới tình trạ

ệ , N Đ ã ó

ưởng một số quyền lợi nhấ

ằm ghi nhận nhữ

ó

ó

ó

ưở

ươ
d

ê

à

ó,



N Đs uk

ấm dứ HĐ Đ ú
ư

y

uật

ó, k hoạch sản xuất kinh doanh



ượ N Đ

y

, ặc biệ

ộ, tay nghề cao và phả qu

có thể ả

ải tuyển d ng, bố í

ượ , NSD Đ
í à

th và bị tổn thấ


ạo. Ngoài ra, việ N Đ

ơ

pháp luật và trái pháp luật, tránh tình trạ

N Đ ùy ý

Đối vớ NSD Đ, ơ

ươ

ộ ,

ộng phù hợp vớ

ạn nhấ
ượng l

ị ,

ú



ộng xấu
ũ

ột



ần phải

ấm dứ HĐ Đ ú
ấm dứ HĐ Đ.

ấm dứ HĐ Đ ó ý

quyền tự do kinh doanh, tự do tuyển d
trong việc sử d

ươ

ạo mới

ấm dứ HĐ Đ

ộng của tập thể. Vì vậy, pháp luậ

quy ịnh trách nhiệm củ N Đ ả k

à

ối

ộng khác thay

cách tùy ý thể hiện sự thi u trách nhiệm của cá nhân họ à
thức tôn trọng kỷ luậ


ũ

uật cần phải

với những vị trí cầ N Đ ó
ươ

ó

ời gian tìm việc làm mới.

NSD Đ ị thiệt hạ . K

củ NSD Đ ị ả

ảm

ủ N Đ, ồng thời hỗ trợ,

ảm cuộc sống củ N Đ à
ều khi



ất việc làm, mất thu nhậ . D

ượ

p t c làm việc


ấm dứ HĐ Đ dù xuất phát t

Tuy nhiên, việ N Đ ơ
ũ

ò

u ầu chấm dứ HĐ Đ, k ô

qu

ơ

quyền lợi của họ k ô

ĩ

ú NSD Đ

ảm bảo
ạt

ướng phát triển trong t ng giai

ẩy sự phát triển của quan hệ

ộng và nâng cao chất

ộng. Tuy nhiên, n u NSD Đ ạm d ng việc chấm dứ HĐ Đ ó
11



thể gây ả

ưởng rất lớ

N Đ à xã ộ . K

dứ HĐ Đ, N Đ ột ngột bị mất việ
ưởng, ch

khoả

â

à

dứ HĐ Đ



ể buộc NSDLĐ

ươ

ủ N Đ

chấm dứ HĐ Đ ồ

u chấm


ải nghiêm kh c

ấm dứt hợ

ồng với

ượ

ường, cần thi t phải thi t lậ

k

ảm bả . K

ổn quan hệ

ó

ưởng tới chính bản

ưởng tới xã hộ

ó ời sống của

NSD Đ ơ
ũ

ộng tiêu cực tới sự ổ


í

ă ,t

ươ
ó ké

ịnh của xã hội.

ộng trong nền kinh t thị

ơ sở pháp lý cho hành vi của các chủ thể trong

quan hệ chấm dứ HĐ Đ ó
ều chỉnh vấ

N Đ k ô

ới việc nạn thất nghiệ

ây

Xuất phát t m

ề ơ

u

à ơ
ươ


ươ

ấm dứ HĐ Đ ó

ấm dứ HĐ Đ,

uật bảo vệ

ướng cho sự phát triển của các quan hệ này theo ý chí chủ quan của

N à ước, tạ k u
ươ

ý ể hạn ch những ả

ấm dứ HĐ Đ ề ( )

(iii) bả
k ô

ươ

ều này không chỉ ả

à ò ả
ĩ

theo nhiều tệ nạn xã hộ


à ị

N Đ

ứ HĐ Đ k

t ng thành viên trong xã hộ k ô

ê .K

uật cần phải quy

ồng b a bãi.



việc làm, không có thu nhập,
à

ơ

ưởng trực

à ước và xã hội, việc chấm dứ HĐ Đ sẽ có những tác

ộng không nhỏ. Đơ
â

k


ạng chấm dứt hợ
Đối vớ

ó,

ý ối vớ NSD Đ

ải cân nh

ấm

ới mất thu nhập, các

ảm bảo trợ cấ

uật. Hậu quả

N Đ,

ĩ

ọ. D

ịnh trách nhiệm củ NSD Đ
ơ



ươ


ộ bảo hiểm y t , bảo hiểm xã hội,… à ả

ời sống của bả

ti

à

NSD Đ ơ

ảm quyề

ơ

ươ

ươ

ưởng tiêu cực củ

d ện kinh t ; ( )

ươ

ơ

d ện xã hội;

ấm dứ HĐ Đ ủ N Đ à NSD Đ


ược lại lợi ích chung của xã hội và không trái với xu th phát triển

của các quan hệ

ộng.

T những phân tích nêu trên, có thể thấy rằng pháp luật cần thi t phải

12


quy ịnh quyền và trách nhiệm củ
ể bảo vệ quyền lợ

ê k

ơ

N Đ, NSD Đ; à

buộc các bên phải chấm dứt hợ



ươ

ấm dứ HĐ Đ

uộc trách nhiệm giữa các bên,


ú

uậ

ể tránh phải bồ

ường thiệt

hại cho phía bên kia.
1.2. Phân loại quyền và trách nhiệm của các bên khi đơn phƣơng
chấm dứt hợp đồng lao động
ê k

Sự phân loại quyền và trách nhiệm củ
dứ HĐ Đ à ơ sở cần thi


án, quy
ươ

í



ơ qu

x , ú

ó


ơ

ẩm quyề

ươ

ư

ấm
ững bản

n khi giải quy t những tranh chấp về ơ

ấm dứ HĐ Đ, qu

ó ảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp củ N Đ

à NSD Đ. Đồng thời, tìm ra những nguyên nhân, thực trạng vi phạm và
nghiên cứu, ư

ượ

hững giải pháp nhằm giảm thiểu hiệ

chấm dứ HĐ Đ
vững của quan hệ

ực tiễn bở



ũ

ều này ả
ư sự ổ

ơ

ưởng rất lớ

ươ

n tính bền

ịnh và phát triển củ

ời sống

kinh t xã hội.
- Că

ứ vào chủ thể chấm dứ HĐ Đ
ê s uk

trách nhiệm củ

ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ ồm:


+ Quyền và trách nhiệm củ N Đ:
ượ

ưởng hoặc phải thực hiệ k

ơ

ó thể phân loại quyền và

quyền lợ
ươ

à

ĩ

àN Đ

ấm dứ HĐ Đ ú

luật và trái pháp luật;
+ Quyền và trách nhiệm củ NSD Đ:
NSD Đ ượ
ú

ưởng hoặc phải thực hiệ k

quyền lợ


à

ĩ



ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ

ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ

uật và trái pháp luật.
- Că

ứ vào tính hợp pháp củ

à

thì có thể phân loại quyền và trách nhiệm củ
dứ HĐ Đ ồm:

13


ê k

ơ

ươ

ấm


ê k

+ Quyền và trách nhiệm củ
ú

uật (là sự chấm dứ HĐ Đ uâ

luật về ă

ứ ũ

ư

ơ

ươ

e

ấm dứ HĐ Đ


ầy ủ quy ịnh của pháp

ủ t c chấm dứt);

+ Quyền và trách nhiệm của cá

ê k

trái pháp luật (là sự chấm dứ HĐ Đ



ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ

quy ịnh pháp luật về ă



quy ịnh của pháp luật về chấm

chấm dứt, thủ t c chấm dứt, tức là vi phạ
dứ HĐ Đ).

1.3. Nội dung pháp luật về quyền và trách nhiệm của các bên khi
đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động
ê k


Pháp luật về quyền và trách nhiệm củ

ơ

ươ

ấm

dứ HĐ Đ à tổng thể các quy định của pháp luật quy định về những lợi ích
vật chất hoặc tinh thần mà NLĐ hoặc NSDLĐ được hưởng và những nghĩa vụ
mà các bên phải thực hiện khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ.
K

HĐ Đ

ấm dứt, quan hệ

ộng giữ NSD Đ à N Đ k ô

còn tồn tạ , N Đ ó quyền tự do tìm việc làm mớ
còn trách nhiệ
này, quyề

à

yk ô

ú


ối vớ N Đ

e HĐ Đ. P

ĩ

ê

củ

ượ x

à NSD Đ ũ

uậ quy ịnh tại thờ

k ô
ểm

ịnh ph thuộc vào y u tố ú

uật của sự kiện chấm dứ HĐ Đ.

1.3.1. Quyền và trách nhiệm của người lao động khi đơn phương
chấm dứt hợp đồng lao động
* Quyền và trách nhiệm của NLĐ khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ
đúng pháp luật
Quyền của NLĐ:
K


N Đ ơ

quốc t , N Đ sẽ ượ

ươ

ấm dứ HĐ Đ ú

uật, theo thông lệ

ưởng một số quyền lợi nhấ

ịnh cả lợi ích về vật chất

14


ũ

ư

ần. Pháp luật hầu h t các quố

ề này

N Đ.

nhằm bảo vệ quyền lợ

N Đ ước h t sẽ ượ

trợ cấp sẽ ượ í

ều quy ịnh vấ

ươ

ưởng trợ cấp thôi việ

à

ô

ường số tiền

ứng với thời gian làm việc tại doanh nghiệp củ N Đ.

N Đ ược cộng dồn thời gian tham gia bảo hiểm xã hội khi làm việc
ơ qu , ơ

tại c

ị. Bên cạ

ó, N Đ ũ

ượ NSD Đ

ả sổ lao

ộng, sổ bảo hiểm xã hội, các giấy tờ khác liên quan.

N Đ ò
ươ



ượ NSD Đ
ày

ư



k

ản nợ ươ

,

y

é , ược nhận ph cấp, trợ cấ ,…

khoản tiền khác khi chấm dứ HĐ Đ. Xé

ền

ặc các

ề bản chất thì trợ cấp mất việc


làm bao gồm trợ cấp thôi việc và một khoản tiền bồ

ườ

N Đ

vị mất việc, mất thu nhập không do nguyên nhân chủ quan t



họ (

doanh nghiệp giải thể, ơ ấu lại tổ chức hoặc theo phán quy t củ

ư

ơ qu

có thẩm quyền,..).
N

à

,N Đ ò

ượ

nhằm hỗ trợ N Đ

ưởng một khoản trợ cấ d NSD Đ


ời gian họ bị mất việc làm. M

í



ủa khoản trợ

ể ghi nhận sự cống hi n củ N Đ ối với doanh nghiệp, v a hỗ

cấp này v

trợ họ trong thời gian tìm ki m việc làm mới.
Và N Đ ó

ể ược bồ

ường thiệt hại về mặt tinh thần do hai bên

thỏa thuậ [60, Đ ều 237].
Trách nhiệm của NLĐ:
K

N Đ ơ

quyề N Đ ượ
NSD Đ. Đó à
tiền bồ


ườ

ươ

ấm dứ HĐ Đ ú

ưởng thì họ ũ

uật, bên cạnh

ó hững trách nhiệm nhấ

ệm thanh toán các khoản nợ còn tồ
NSD Đ; ồ

ường các khoả

15

í



ối với

ọng, các khoản
ư

í à


ạo mà


NSD Đ ã



N Đ( ư

s u ó N Đ ại vi phạm thời gian làm
ươ

việc b t buộc theo cam k t); bàn giao lạ

ện, công c làm việc,

các tài liệu, hồ sơ ã ược giao khi thực hiện nhiệm v .
* Quyền và trách nhiệm của NLĐ khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái
pháp luật
K

N Đ ơ

ươ

ấm dứ HĐ Đ

nhiệm bồ

ườ


một số ch

ộ trợ cấ k

. Quy ịnh này xuất phát t bản chấ

ấm dứ HĐ Đ

uật củ N Đ à à

ươ

NSD Đ

uật, họ phải có trách

ột khoản tiền và có thể k ô

ướ . D

hợp pháp hoặc vi phạm thủ t c
N Đ àk ô

ần thi t. Mặ k
ườ

chịu, khoản tiền bồ

ó,


ải trả

ưởng

à

ơ

k ô

ó ă



ệc trả trợ cấp thôi việc cho

, ây à ậu quả bất lợ

àN Đ

ượ

àN Đ

ải gánh

í

ất là


NSD Đ

khoản tiền phạt do bộ ước.
1.3.2. Quyền và trách nhiệm của người sử dụng lao động khi đơn phương
chấm dứt hợp đồng lao động
* Quyền và trách nhiệm của NSDLĐ khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ
đúng pháp luật
Quyền của NSDLĐ
K

NSD Đ ơ

ươ

yêu ầu N Đ
ườ

k

d

ệ , ô
, ô



dứ HĐ Đ ú




ợ ò



uậ , ọ ó quyề


,

k ả

ệ ; ó quyề yêu ầu N Đ à
à

ệ ,

à

ệu, ồ sơ ã ượ




k



ươ



ệ .
Trách nhiệm của NSDLĐ
K

NSD Đ







ơ

16

ươ





dứ HĐ Đ ú




uậ


ầu

quố

ả ợ ấ


ô

ệ , ợ ấ

e



uậ

ều ý

ĩ

à





y

s uk

qu
d

ườ
ợ ấ
K

ơ

ô







ấ à




à

ả ó








e ý

í



ày








ủ qu



í NSD Đ,…









ộ k

ó

ỗ ợ

N Đổ

à



N Đ

ấy ờ

ả ó


ă

ày

ư





é




ở ê .

uộ số
NSD Đ ò
ă

ằ ,



ưở , ề






ợ ấ



ó

quy ị




ớ.N

, ề

ợ ấ



d



ộ k ả

ủ Vệ N



à sẽ

N Đ


NSD Đ



xã ộ

ù


à ;





N Đ

N Đ ó

ĩ



ư ả ố ươ



ú

dứ HĐ Đ

ả ạ

ỉ, sổ ươ , sổ ả

ư

ệ sự

uậ

ườ

ảk ả








.Vệ

ậ d

ệ à



à
u



ày ó ý


ư


uậ

N Đ ã à

ợ ấ





u

ươ







ệ .P



k ô

k






N Đ

e

í

NSD Đ ớ N Đ ị
ư

quy ị

ă



ĩ

ò

ườ



é ,…

* Quyền và trách nhiệm của NSDLĐ khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ
trái pháp luật

V ệ NSD Đ ơ


u






à







ệ à




ườ



ư

ơ ả


ều ă



ườ .






à



ươ
ạ N Đ à

ườ

ưở

ấy

ứ ê

dứ HĐ Đ

ủ N Đ ê

ộ k

ày ó sự quy ị




à

ấ ớ

N Đ. Mứ
u

ứ ươ

ệ NSD Đ ơ

ươ

uộ số



N Đ







dứ HĐ Đ


ươ

ày, NSD Đ ó

ỗ quố

ủ N Đ. V ệ

17



e HĐ Đ ã ký k



k
ơ sở

ườ




uậ à




ướ

ây,

ườ


í

ưở

ể í

,

uậ
dứ HĐ Đ




ô ýk ô

u






à

ủ N Đ. D

ó

ơ



ươ


e

k ô


ượ


NSD Đ k


ấy



ấ ủ qu







k

ịu sự

N Đ ở ạ à
à ò

ó

à

uẫ

âu








ể ây




ê







N Đ

ỡ. N uyê
ều ưu

â xuấ
ơ k



ọ ó quyề

k ô

ạ qu

uậ . T
qu










ệ qu



N Đ
y

ủ N Đ à

uậ , ó à N Đ k ô

dứ HĐ Đ

ể ả

à

ý

k ô






ọ ó

ấ ợ

ê

k

ý ủ NSD Đ

k ó ó

ầ , â

ậu quả d


ơ ả

NSD Đ à k ó ó



ả k

ã ị






ủ NSD Đ ó à

ườ

, NSD Đ ó

ươ



ý.



ều à , quả

ê k ô







à ồ

ộ ,

ơ



dứ HĐ Đ





,

k


ạ qu

ọ , sử d

ưở
uậ

à quy ị


N Đd



ọ ây


ươ

uyể

ềk

à ò ả

ê



ơ

ả k ô





à




dứ HĐ Đ
uậ








uậ quy ị

à
qu

ây



k

N Đ

, ê

uộ

ược. Vì lúc này



ũ ã ị

qu


à



ệ s u ày

ơ .

1.4. Pháp luật một số nƣớc về quyền và trách nhiệm của các bên
khi đơn phƣơng chấm dứt hợp đồng lao động
ộng nói chung và nhữ

Hiện nay, pháp luậ
luậ

ều chỉnh về vấ

ước trên th giới ươ
việc giải quy t hậu quả

ề ơ

ươ

quy ịnh của pháp

ấm dứ HĐ Đ ó

ối hoàn thiện, có những nộ du
ýs uk


ồng. Tuy nhiên pháp luật của mỗ

ê

ơ

ước vẫn có nhữ

trên ý chí của n à ước. Nhiều quố

ó qu

18



ê

ươ
ươ


của các
ồng trong

ấm dứt hợp
ư

ê


dựa

ẳng giữ N Đ à


×