thí nghiệm điện cao áp trong hệ thống điện

.

1. Khai ni~m ion hoa trong cha't khf ?
d tr~ng thai binh thuong, cac ph an tit cha't khi la nhli'ng ph'an tit trung hoa v'e dit;n.
Khi nhc}nduQc nang luQng ttr hen ngoai, cac di<$ntit cua phan tit khi se chuyS'n ttr vung
nang luQng trong ra vung ngoai (phan tit luc d6 gQi la phan tt't dang 0 tr~ng thai kich
thich) va ne'u nang luQng nhc}n vao du ldn (ldn hdn m()t gill tri Wi nao d6 gQi la nang
luQng ion h6a) thi cac di<$nttt ldp ngoai cung cua phan ttt khi se bi tach hoan loan khoi
phan tt't, t~o ra ion dudng (ion +) va cac di<$ntit e- (mang di<$ntich am).
NguQCl~i trong cha't khi,m()t s6e- tlf do vtra tach khoi phan ttt, c6 thS' barn vao cac
phan tit trung hoa, t~o thanh nhli'ng ion am.
Hi?n ttt{1ng lam cho cac phtln tit ch{{t khi hi m{{t di cac di?n tit llip ngoai cung tra
thanh ion dttang va cac e- II! do, hot;ic kfft hl;1p vai mQt sri e- tra thanh ion am g(Ji la hi~n
ttt{1ng ion h6a cha't khi.

Nang luQng ion h6a Wi cua cac cha't khi khac nhau thi khac nhau. Cha't khi c6 gia
tr~ Wi cang ldn thi cang b'en vli'ng (kh6 bi ion h6a) va nguQc l~i.
Vi d\,i khf SF6 c6 nang luQng ion h6a ldn hdn ra't nhi'eu l'an so vdi khong khi, vi
v~y nguoi ta da dung khf SF6 lam moi truong d~p h'B quang ph at sinh khi d6ng mo tie'p
diS'm cac may c.o{tdit$n caD ap...

2. cae qua trlnh ion hoa trong ch{{t khf ?
Hi~n ttiQng ion hoa trong cha't khi co th~ xay ra do nhi-eu nguyen nhan, tily theo
cac nguyen nhan nay ma ngtioi ta chia ion hoa thanh nhi-eud~ng :
a. Ion hoa va ch~m : Trong cha't khi, cac phan ta luon chuyi,n d(>ng h~n lo~n. M(>t phan
ta co kh6i ltiQng m, chuy~n d(>ng vdi vcJnt6c v se mang m(>tnang hiQng (dtidi d~ng d(>ng
nang) la Ev = mv2 / 2. Khi va ch~m vdi I phan ta khi khac, phan ta nay se truy-en cho
phan ta bI va ch~m nang ltiQng Ev = mv2 /2 noi tren va ne-u Ev > Wi (Wi cua ph'an ta bI
va ch~m) thi hi~n hi~n ttiQng ion hoa se xay ra. Do chmh la ion hoa va ch~m.
b. Ion hoa Quang : Photon cua tia sang co t'an s6' v se mang m(>tnang ltiQng Ep = hv (vdi

h = 6,6262 .10-34 Js la hhng s6 Planck). Khi photon d~p vao m(>t phan tt:t, no se truy-en
nang ltiQng cua minh cho phan ta do va ne-uEp> Wi (Wi cua ph'an ta nh~n photon) thi ion
hoa cling xay ra va gQi la ion h6a quang.

32


.
~

c. Ion hoa nhi~t : (j mQt nhit?t dQ T (tfnh b~ng OK), cac phan t.i- cha't khi mang mQt Dang
lli<Jng ET = 3kT/2 (k = 1,3807 .10-23 JI OKla hAng s6 Boltzmann). ET > Wi (Wi cua chlnh
ph~n tll" c6 nQi Dang ET ) thi hit?n tl.tqng ion h6a cling xay ra va gQi la ion h6a nhit?t.
Thlfc ra, ban cha't cua hit?n tl.tqng ion h6a nhit?t cling chfnh la ion h6a va ch~m. VI
v~y c6 thi; n6i ion h6a va ch~m la qua trlnh ion h6a cd ban va chu Ye'u trong cha'tkhi.
Trong mQt thi; tich cha't khi, khi quang dl.tCJng
tlf do trung binh cua cac phan tll" khl
cang Idn (nghia la m~t dQ cha't khi chug tha'p) va nhit?t dQ cha't khi chug cao thi slf ion h6a
xay ra trong cha't khi chug m~nh.
Do m~t dQ cha't khi tl It? thu~n vdi ap sua't cha't khi cho Den t6m l~i : Ap sua! chat
khi Gangthdp, nhi~t d(Jcha't khi Gangcao thi hi~n tl/{1ngion hoa Gangd2 xdy ra.
Ngl.t'<1i
ta da ap d\,ing di-eu nay trong vit?c che't~o cacmay cc1tdit?n dung khf Den.

3. Stf phong di~n trong ch{{t khf ?
a. Hien tlio'n2 ion h6a tron2 cha-tkhi dlidi lac dun2 cua dieD trlion2 :
Trong cac cha-tkhi luon luon t'Bnt~i m(}t s6 di~n tu t1.fdo nao d6. J:)~tcha-tkhf vao
vung co dic$ntrt/ong thl cac di~n tu t1.fdo nay se chuy~n d(}ng v-edt/o'ng c1.fcdlidi tac dl.ing
cua l1.fcdi~n trliong. Ne'u trt/(1c khi va chCilmvao cac ph'an tu trung boa ma cac dic$ntu nay
dii dCiltdt/QCm(}t v{in t6c du Idn th} se c6 ion hoa xay fa.

b. Thac dieD tti' :
Xet m(}t th~ tich cha-tkhi d~t trong m(}
di~n trt/ong mCilnhgil1a 02 ban c1.fc.M(}t eOt1.fd

(3

~

ban d'aU se chuy~n d(}ng v-e An6t (dlio'ng c1.fc
va tren dliong di no va chCilmvoi va ch~m vd

~~

m(}t ph'an tu trung boa. Gia su di~n trt/ong va
quiing dt/ong t1.fdo trung blnh du Idn d~ c6 io

0

h6a sinh ra va lam ph at sinh them 1 ion+ va 1 e
nl1a. e- vira phat sinh cling vdi eO ban d'au tie'
tl.ic chuy~n d(}ng v-e An6t dt/di tac dl.ing cua 11.f
di~n trli
.

mdi...qua trlnh tren c(f tie'p di~n va nhli v{iy tir
c' ban d'aU(gQi la eOth(f ca-p), s6lliQng cac c
sinh ra tang theo ca-p s6 nhan, tCilora m(}t "tha
dic$nta" d(!,v-c dt/dng c1.fc.
Do cac eO c6 kh6i It/Qng nha ~ v{in t6

lon, cac ion + c6 kh6i lliQng Idn ~ v{in t6c nho
Den thac c6 d~ng nhli hlnh ve 1 :
-Ph-an d-authac t{ip chung chu Ye'u la cac eO
-Ph-an cu6i thac t{ip chung chu Ye'ula cac ion+
33

moh 1


.

Slf hlnh thanh va ph at trit-n cua mQt thac diff:n tit chi xay ra trong mQt thai gian rlit
ng~n. De' duy tn ph6ng diqn thl ngoai thac dil)n tit th(( nhlit, ph.ii phat sinh ra cac thac
diff:n tit th{[ clip khac (thac th{[ 2, 3...), d-eu nay ph\;l thuQCvao nang l\1Qngtich lay d\1QC
cua cac ion+ sinh ra d thac diff:n tit tr\1oc khi chuyt-n dQng v-e am clfc.
Khi c6 ph6ng dit?n duy tn, khong sian giua 02 dit?n c\,ic la mQt vung c6 m~t dQ
dit?n tlch tl1 do ra't Idn, gQi la vung plasma. Plasma c6 dit?n d~n r'it Idn va du"<;1C
coi la
tr~ng thai thrt tu"cua v~t cha't (sau cac tr~ng thai r~n, long, khl ).

E

Vdi mQt vung di~n tr\tong ba't ky, ng\toi
ta d~nhnghia h~ so'd'Bng nha'tcua n6 la:
k = Emax/Emin ho~c k = Emax 1 Etb
Vdi Etb = (Emax + Emin) 12.
Ta th\tong dung k = Emax 1 Etb
* Khi k < 2 : di~n tr\tong la t\tdng do'i d-eu.

x

* Khi k > 4 : di~n tr\tong la ra't khong d-eu.
DS' tha'Yro hdn ta xet mQt vi dQ :
X6t di~n tr\tong giua 2 ban c\;ic hlnh c'flu (ho~c

E

hlnh trQ) d'Bng tam co ban kinh r va R.
Di~n tr\tong t'ili mQt diS'm c6 tQa dQ x la :
Ex = U/x. In(R/r)

vdi U la di~n ap giua 2 ban C\.fC.
x

T'ili m~t ban C\.fCnho x = r : Er = U/r.ln(R/r) = Emax.
T'ili m~t ban C\.fCIdn x = R : ER = U/R.ln(R/r) = Emin.
E

~ Nhanxet~
Di~n tr\tong giua 2 c\;ic la khong d-eu,
,8

C\.fcd'ili t'ili C\.fC
c6 ban kinh cong nho va c\;ic tiS'u
t'ili c\;ic c6 ban kinh cong Idn.
Tuy theo s\;i khac nhau giua r va R ma d\tong

r~R
r

cong di~n tr\tong c6 d'ilng khac nhau va tr\tong la
t\tdng do'i d'Bng nha't hay ra't khong d'Bngnha't.

x

Tii" nh~n xet tren, ta di d~n k~t lu~n :
Trong mfjt di{?ntrlldng khong dtJngnha't thi bao gid sl! ph6ng di?n cilng xua't phat tit
di?n cl!c c6 ban kinh Gongbe trlll1c.

34




.

CRUONGn .PRONG DItN XUNG KicH

6. D~ng CDadii;n ap phong dii;n xung kfch ?
Dit?n ap xung la nhung dit?n ap t'6n t~i trong khoang th~i gian ra't ng~n, th\i~ng thi
chi tlnh bhng ~s. Trong tht!c te-,cach dit?n cua cac thie-t bi dit?n th\i~ng phai chill nhang
s6ng dit?n ap xung vdi bien d() ra't Idn (hang tra.m de-nhang ngan KV) nh\ing chi t'6n t~i
trong khoang th~i gian khoang 100Jls, d6 la cac dong djt?n set.

ole
Cd c(u phong c1i~ndo c1i~nap xung gay ra :
Cling gio'ng nhu ph6ng di~n cua cha't khi trong di~n truong, nghia la : ion h6a
(thac di~n tti') ~ dong Plasma ~ ph6ng di~n tia lti'a. Tuy nhien ph6ng di~n khdng chuyl-n
thanh h'l>quang duy tn, VI ngu'l>nkhdng duy tn. C6 m(>tso'truong h<!pc6 h'l>quang duy tn
nhung khdng phai do di~n ap xung ma do di~n ap xoay chi-eucua thie-t hi di~n gay ra (luu

y la Ux d6ng vai tro m'l>i,sau d6 U- gay Den h'l>quang duy tn).
'" D~ng cua dii;n ap phong dii;n xung :
NguiJi ta nh~n tha'Y du cho di~n tfch
cua dam may gay nen ph6ng dit?n set la ldn
hay nho, thl d~ng cua dit?n ap (hay dong
dit?n) set d-eu co d~ng nhu hmh5. Cac d~i
luqng d~c trung cho mQt xung di~n ap duqc
ky hi~u nhu hmh 5, trong do :
-U max Ih bien dQ cua xung di~n ap
-'tds la thiJi gian di~n ap xung tang nhanh tir
0 ~ Umax. N6 d~c trung cho t6'c dQ tang

tds

dit?n ap xung ph-an d-au s6ng ('tdscang nho

Ts

t6'c dQ tang cang Idn va nguqc l~i)
.Ph'rin
d-aus6ng

-Ts coi nhu thiJi gian t5n t~i di~n ap xung.

Ph'rin.
duoi s6ng

Kha nang gay ra ph6ng di~n cho cach di~n
cua thic't b! ui<,n cling nhl.! lac h~i cua ui<,n
ap xung phl:l thuQc chu y6u vao hai d~i

ll.!qng, U max va'tds
U max cang Idn va 'tdscang nho ~ di~n ap
xung cang nguy hi~m.
f)~ ddn gian cho vi~c tinh toan, trong
thtfc t6 ngl.!iJi ta thl.!iJng xem dit?n ap xung
c6 d~ng nhu hmh 6.
37

Hlnh 6


Nglioi ta dlia ra cae d(;ings6ng chu.1nd~ tha nghii!rffi va cho 'tdsIrs
VI du : ::!:.I,2.50 (Qu6c T6' dung), nghia la song co 'tds= .I ,2J.lS,Ts = 50~lS

ho~c

::t:1,5.40 (Lien Xo cu)

7.ThiJi gian phong oi~n xung klch ?
0

.

Do Ux t'6n tc;titrong khoang thai gian rlit ng.1n (Ts rlit nha) cho nen cac giai doc;tn
c6 the' xay ra ph6ng dit$n ho~c kh6ng. Ye'u t6 anh hudng de'n ph6ng dit$n la thai gjan
ph6ng dit$n tp .
X6t ffi(>txung dit$n ap lac d\}ng leD cach dit$n cua ffi(>tthie't bi dieD nhu h)nh 7.
Dit$n ap b.1t d-autang leD tir 0 -:,. Uo

U

: la djt$n ap co the' gay ra ph6ng dit$n. Luc
d6 b.1t d-au co ion hoa va thac dit$n tu thu
nhlit xu lit hit$n (4 ph\} thu(>c't'ds)
-tk : Thy nhien de' duy trl -:,. phai c6 it nhlit

Va

ffi(>t dit$n tu thu clip xulit hit$n thai gian kl:
tir sau t, -:,. luc xulit bien e- thu clip d-autieD

t

la tk.
4

-tht : sau tk -)0 nhi~u thac dit$n tit -)0 dong
tien d~o -)0 ph6ng

dit$n nguQc, -)0 ph6ng

...~

tht

tk
tp

Hinh 7

dit$n hoan toan. khoang thai gian nay chfnh
Ia tht.

8. Dijc tinh V()O-gidy (v-s) cua stf ph6og dii;o ?
Do stf ph6ng di~n c6 phl;i thuQc vao Ye'u to' thdi gian, tuy theo di~n ap ma stf
ph6ng di~n c6 the' xay ra nhanh hay chc1im-::,.d~c tinh V -5 .
D~c tinh V -5 chinh la mo'i quan h~ Upd = f(tp)

f)/; co du'Qcd{lc tinh V -5 cua thie't bi
ngu'oi ta du ng mQt may phat xung phat ra
cac xung chu.1n vdi nhung bien dQ khac
nhau tac dQng ten cach di<$ncua thie't bi
di<$n.U ng vdi mQt di<$nap ta co mQt thai
tp

gian phung di<$n ~ ta co du'QCmQt di/;m

ffinh8

trong h<$tQa dQ (Upd, tp).
38


.

L~p l~i thi nghi~m nhi-eu l-an v(ji nhffng bien dO di~n ap khac nhau v~ nO'i t{(t ca
cac di~m thf nghi~m dltc;1C,
ta dltc;1C
dlt<1ngu~c tinh V -S cua thi6t hi.
Thtfc t6, do th<1igian ph6ng dit$n c6 ph\} thu(>cvao m(>tSO'y6u to' ng~u nhien nen

ta c6 ca m(>tdai d~c tuy6n V -S. Nglt<1ita thlt<1ngl{(y dlt<1ngd~c tuy6n trung blnh trong
dai lam d~c tuYe'n v -S cua thie't hi.

9. C6n~ d\lng va ca'ut~o cna ch6n~ Netvan?
Ch6'ng set van la mQt thilS'tbi dung de' baa Vt?cho cac thilS'tbi trong tr~m tranh
duQ'cdit?n ap xung qua Ion cua cac dong set truy-en vao fir duong day, bhng cach chia bdt
dong set xu6'ng da't trudc khi truy-en vao thilS'tbiCa'Ut~o cd ban cua ch6'ng set van 13

~[M!

mQt chu6i khe hd K n6'i tie'p vdi mQt ch'ang

~ ~

~~

di~n trd phi tuYe'n R n6'i da't. Cac khe hd khi

II<

c6 di~n ap xung set se ph6ng di~n, t~o
dong qua di~n trd R xu6'ng da't con khi di~n

R

ap xung set khong con thl b~t buQC phlli
d~p t~t h'a quang (ffinh 9).
f)i~n trd phi tuYe'n R c6 gia tq ra't

Hlnh9

ldn khi di~n ap d~t len n6 nho va ra't nho
khi di~n ap d~t len n6 Idn.
Toan bQ ch6'ng set van c6 the' xem
tudng dudng vdi mQt di~n trd R c6 gia trt
pht.1thuQc vao di~n ap d~t len ch6'ng set
van nhu hlnh 10.
M(Jt dieu ctln lliu

j lit khi ch9"
mnh 10

chffr,g set van di bao v? cho mi)t thitt bi thi
dl/ifng dtJt tinh V -S coo no phai luon luon
nlim th{{p hoo vit khong dl/tfc cdt dl/ifng dtJt
tinh V -S coo thi;!t bi dl/tfc bao v? Biiy
ciing chinh lit y nghia cua dl/ilng dtJt tinh

V -.~.
ffinh

39

1


.

CHUONG III. QUA BIeN AP KHj QUvEN Vit BAO vt CH6NG QUA DItN AP
,

...

KHIQUYEN

10. Hi;;n tdqng phong di;:n CUBset?
Set la mQt trliong hra't It'Jn
(trung b}nh khoang 5Km). Khi cac It'Jp m~y dliQc tich di~n de'n m(tc dO c6 th~ t~o nen
di~n trliong Ion Etb= 1 -2 KV Icm se hmh thanh dong Plasma phat tri~n tir dam m~y v"t;
phia m~t da't. Giai doc;1nnay gQi la giai doc;1n
ph6ng di~n lien d~o va dong gQi la tia lien
dc;10.T6c dQ di chuy~n trung bmh cua tia lien dc;10
trong l'fin ph6ng dit?n d'fiu lien khoang
1,5.107 cm/s, cua cac l'fin sau nhanh hdn va c6 the' dc;1ttt'Ji2.1010cm/s. Trong mQt l'fin set
danh c6 the' c6 nhi-eu l'fin ph6ng di~n ke' tie'p nhau, trung bmh la 3 rnn, d6 la do trong
cung mQt It'Jp may dit?n c6 th~ hmh thanh nhi-eu trung t~m di~n tfch, chung se l'fin lliQt
ph6ng di~n xu6ng da't. Khoang 80% cac trliong hmang dit?n tich ~m.
Tia lien dc;10la m6i trliong Plasma c6 di~n d~n ra't It'Jn.D'fiu tia n6'i vt'Ji mOt trong
cac trung t~m di~n tich cua It'Jp may dit?n nen mQt ph'fin di~n tich cua trung t~m nay di
vao trong tia lien dc;10
va phan b6 co the' xem nhli g'fin d"t;udQc theo chi"t;udai cua tia.

GJ
I"f1+
-+

't

..
t

.. :: ;1:"-

+"++T1'-t+

of..
..-+

-+"T"++"'~

of

Hlnh 12
Dlfdi lac d\}ng cua di~n trlfong cua tia lien dCi\O,
se co mQt slf t~p trung di~n tfch
khac da'u trcn m~t da't ma dia di6'm t~p trung chfnh tuy thuQc vao tlnh hlnh d~n di~n cua
da't va dQ cao cua cac ke't ca'u ben dlfdi. Ne'u vung da't co di~n d~n d'ong nha't thl dja die'm
t~p trung sc (j ngay phla dlfdi d'au tia lien dCi\O.
Trlfong hd~n khac nhau thi dong set se hlfdng v-enoi co di~n d~n cao nhlf: ao, h'o, song rCi\c:h,
noi
co ke't ca'u kim 10Ci\i
...
Qua trlnh phong di~n se ph at tril;n dQc theo dlfong suc no'i li-en gifta d'au tia lien
dCi\Ovdi noi t~p trung di~n tfch tren m~t da't vi d do clfong dQ di~n trlfong co trj so' ldn
nha't va nhlf v~y la dia dil;m set sc danh tren m~t da't da dlf40

IQc nay cda ph6ng dic$nset dfi dl.t<1cv~n dt,ing trong vic$cbao v~ ch6ng set danh thing cho
cac c6ng trinh, d6 la cQt thu set va day thu set. CQt, day thu set c6 dQ cao ldn va tri s6
dic$ntrd n6i da't nha (dic$nd~n Ion) se thu hut cac ph6ng dic$nset v-ephia mInh, do d6 t~o
ra mQt khu vt,tc an toaD xung quanh n6.

11. Cac giai do'()nphat triin cua phong diitn set?
0

.

Khi tia lien d-:lOphat tri~n de-n g'an m~t da-tthl trui:Jng trong khoang kh6ng gian
git1'acac di9n clfc se c6 tri so'ra-t ldn va bc1td'aUc6 qua trlnh ion h6a manh li9t d~n de-nslf
hlnh thanh dong plasma -+- qua trlnh ph6ng di~n nguph6ng di~n ngu0,05 + 0,5 to'c dQ anh sang. Trong giai d°-:ln nay di9n tich cua Idp may dit$n se theo dong
plasma nay chuy~n xu6'ng m~t da-tva t-:lOnen dong set.

12. Khai nii;m chung bao vi; set danh trtfc titp trong hi; th6ng dii;n ?
NhlJ da bitt, tac dQng cua h~ th6ng bao v~ thu set la 0 ch~ t~p trung di~n tfch 0
dinh b() ph~n thu set t~o Den tn.tCJngrrt ldn gil1a n6 vdi d'3u tia tieD d~o, do d6 thu hut cac
ph6ng di~n set va hinh thanh khu vlfc an toaD 0 bell dlJoi va chung quanh h~ th6ng thu

set.
Hit'$n nay ngl.!oi ta thl.!ong dung cac ht'$tho'ng thu set nhl.! c()t thu set, day thu set
d~ bao vt'$cho'ng set danh th~ng cho cac cong trlnh.
Ht'$th6'ng thu set bao g'om : b() ph~n thu set (kim, day thu set), b() ph~n n6'i da't va
day d~n lien ht'$hai b() ph~n tren v<1inhau (day n6'i da't).
* Of} ph4n thu set:
-Day thu set: thl.!ong lam b~ng thep ho~c day nhom 16i thep, c6 dl.!ong kfnh dti

l<1nd~ dam baa c6 th~ ti~p nh~n dong dit'$nset l<1n.
-C()t thu set hay kim thu set: thl.!ong lam b~ng d'ong, thep 6'ng hay thep thanh c6
trang kern va c6 dl.!ong kfnh dam bao d~ ti~p nh~n dong dit'$nset.
* B(i ph4n dQn dong d~n set: thl.!ong dung day d'ong c6 ti~t dit'$nco 50 mm2 hay thep
(trang kern). C6 th~ t~n dQng cac k~t ca'u thep lam gia do thi~t bi , c()t s.l{t ...1amb() ph~n
d~n dong set.
B(i ph4n nal dlt : g'Omnhung day d~n, thanh, CQCb~ng d'Ongho~c b~ng thep khong ri
lien k~t v<1inhau thanh ht'$th6'ng va chon trong long da't. N~u dung s~t phai tang ti~t dit'$n
d~ dam baa dit'$ntrd tan cua n6 be.

13. Xac djnh ph'CJrnvi bao v~ cua cqt thu set biing tht1c nghii;rn ?

a. Pham vi baa va cua mot cot thu set:
De' xac dinh ph~m vi baa v~ cua mQt cQt thu set, ngl.toi ta dung mQt mo hlnh nhl.t san :

41


.

Dung mOt may ph at xung (MFX)

..R

=..~:.~..~

~.

phat ra cac xung chuc1'ntruY'en d6n d'au m()t
kim nhQn (d~c trlfng cho d'au tia lien d~o). -'"--

:

D'au kim dlfcjc re tren mOt m~t phAng song ~

i

song va cach m~t da't mOt khoang H (H la

J

hf

H
t AA

V

dO caD dinh hlfdng cua tia tien d~o) trong
khu Vl.fCc6 tr'ong mOt cOt thu set h (h la dO

~

~

rO= 1,6h

caDcua cOt thu set).
N ...),.'t h " h '" , "
"'.

guut a n ~n t ay co mQt mot quan

-

Hi"", A~

h~ : H = k.h
Vdi : -h < 30m -+ k = 20.
-h > 30m -+ H = 600m .
Ti6n hanh thf nghi~m ra't nhi'eu l'an, k6t qua nh~n dlfcjc nhlf sau :
-N6u gQi R la khoang cach ngang tir d'au tia lien dCilO
d6n cOt thu set, th) :
+ Khi R < 3,5.h : loan bO cac l'an set danh d'eUhlfdng v'e cOt thu set.
+ Khi R> 3,5.h : C6 mOt so'l'an set danh vao cOt va mOt so'l'an set danh
xuo'ng da't. Tuy nhien trong ta't ca cac l'an danh xuo'ng da't do, die-m danh g'an cOt nha't
cling phai cach chan cQt mOt khoang ro = 1,6h .
Tom I~i, tren m~t da't c6 mQt ph~m vi an toan -khong bi set danh vdi mQi vi tn
cua d'au tia lien d~o -la vong tron, tam la chan cua cQt tho set, ban kfnh ro = 1,6h .
Dlfa vao thf nghi~m mOt v~t c6 dO caD hx , nglf(ji ta cling nh~n tha'Y no dlfcjc baD v~
an loan trong mOt khu vl.fCc6 ban kfnh rx, thoa bie-uthli'c :
rx = I ,6.p.h (h -hx)1 (h + hx)

(I)

Trong d6 p la h~ so':
V di : -h < 30m -+ p = I.
-h > 30m -+ p = ..[jO7fi= 5,51 {h.
Nhlf v~y, phl)m vi bao v~ cua c()t
tho set co d() cao h Is m()t hinh non

12.0:
~.b"'.

tron xoay nhr! hinh ve, co dr!(lng sinh
nhr! phddng trinh (I). Ta't ca nhung v~t
n~m trong khu vt,tc nay se dlfcjc baa v~ an
toan, v~t cang cao thi ban kfnh baD V9 rx
cang h~p.
Trang thi6t k6, de- ddn gian nglf(ji ta
thay dlfong sinh rx b~ng mOt dlfong gay khuc :
rx = 0,75.p.h (I -hx/h)

khi : hx > 2h 13

rx = I ,5.p.h (I -hx/0,8.h)

khi: hx ~ 2h 13

(2)
Hinh 14

b. Pham vi bao v~ cua 02 cot thu set cung do cao h. cach nhau mot khoang a :
42




.

14. Xac dinh ph~m vi baD v~ cua day thu set b~ng tht,fc nghi~m ?

a. Pb~m vi baa ve cua mot day thu set:
Thtfc hi~n thf nghi~m tlldng ttf nhll d6i vdi cQt thu set, nglloi ta cling t1m dllQC
vung baa v~ cua day thu set nhll hlnh 19a,19b:
Dai bao v~ bx cua day thu set dllQCtfnh theo cong thli"c:
bx = 1,2.p.h (h -hx) I (h + hx)

(1)
B =2h

"(1 b
Trang thiEt kE, d~ ddn gian ngl!{Ji ta thay bx bhng ffi()t dl!{Jng gay khuc
bx = O,6.p.h (I -hx/h)
bx= 1,2.p.h(l-hx/O,8.h}

khi: hx > 2h 13

(2)

khi:hx~2h/3

18

,2 h

O,6h
~ f'!c..

45

.
~

15. Cac khai nii;m chung nO1da't trong hi; th6ng dii;n ?
Tac dl;lng cua n6i da'tla nhhm tan cac dong dit$n Sl.fc6 trong h~ tho'ng dii;n vao da't
va giu cho uit$n the' cua cac ph'an tt:t bi Sl.fco'tha'p. DOng dit$n Sl.fc5 d day c6 th~ hi~u ]3 :
phung di~n cach ui~n, ro ri ui~n ra vo thie't hi, ph6ng di~n do set uanh ...
Tuy theo chuc nling ngltoi ta chia n5i da't ra lam ba lo~i :

a. N6i da't lam viec : Nh~m dam bao cac cht dQ lam vit$c blnh thl!<1ngcho ht$th6ng dit$n
va thitt bi di~n nhl! : N6i da't trung tinh MBA. may phat. may bu, n6i da't day trung tInh
trong ht$ th6ng pha -da't .n6i da't cac may bitn dong di~n. may bitn dit$n ap ...n6i da't
nay ul!QCthlfc hit$n tuy theo vao cht uQ lam vit$c cua h~ th6ng dit$n.
b. N({i da't an toaD hay n({i da't baa ve : N({i da't vo may va cac ktt ca'u kim lo{ii beD ngoai
cua thitt bi nh~m dam baa an tOaDcho nglioi v~n hanh khi cach die;n cua thitt bi bi hli
hong, ro ri die;n. N({i da't nay phai dam baa trong mQi cht de, (bmh thliong hay sl! cO')vo
cua thitt bi kh6ng co die;n ho~c chi co me,t die;n ap do tha'p d~ kh6ng lam nguy hi~m dtn
tinh m{ing cua con nglioi khi titp xlic vdi no.
c. N6i dtt ch6ng set: de' tan dong dit$n set m()t cach thucJnl(ji va gil1 cho dit$n the'cua cac
b() phcJntho set kh6ng qua cao de' tranh bi ph6ng dit$n nglt(jc tir n6 de-nthie't hi.
Khi c6 trang bi n6i dtt, dong dit$n ng~n m~ch do cach dit$n cua thie't bi dit$n vdi vo
hi hit hong, dong oit$n set ...se theo day n6i ott xu6ng cac oi<$nCl.fCva ch~y tan vao trong
art. Khi d6 t~i ban than thie-t bi va t~i cac die'm cua dtt iJ Ian ccJnse xutt hi<$ndi<$nthe'
phan b6 nhu hlnh 21.

Y'd.I~1
II

"

1~1t.lb

U6,,'~

~

On,;

14..2.. :
PIlAf)
qua

b6

mOl

di~n
thRnh

Ih~
n6i

47

khi

'!('Ing mf:11 cb~y

IlIf,n~

dirng.

Irong



Tu hmh 21, c6 the' tha'Y r~ng cang xa bQ ph~n n6i da't di~n ap cang giam va c6 the'
xem la di~n tht! hoan loan b~ng khong d die'm du xa bQ ph~n n6i da't (thong th\iong Ia
ngoai 20m). DQ d6c cua d\iong cong ph an b6 di~n tht! ph~ thuQc vao di~n d~n cua da't.
Di~n d~n cua da't cang Idn (nghia la di~n trd sua'tcua da't cang nho) thl d\iong cong cang
thoai va die'm c6 di~n ap b~ng khong cang xa.
Di~n trd sua'tcua da'tphl.i thuQc vao d{\c tinh cua n6, vao nhi~t dQ, dQ ~m va cha't
0

.-

lu(jng diqn phan ...chaa trong n6. Diqn trd sua't sc c6 gia tri Idn nha't vao mua dong khi
da't l~nh va mua he khi da't kho. Tr\idc khi thit!t kt! n6i da't c-anphai do di~n trd sua't cua
da't. Thong th\iong nen do di~n trd sua'tcua da't vao mua da't a'm, con vi~c tang di~n trd do
da't bi qua kho se d\i(jc tinh d~n b~ng h~ s6 hi~u chinh.
l)i~n trd n6i da't (hay con gQi la di~n trd tan) d\i"C xac dinh la ti s6 git1a di~n th~
tren bQ ph~n n6i da't so vdi die'm c6 di~n tht! b~ng khong, vdi tri s6 dong di~n qua bQ
hA
,." d ~
p ~nnol at:
Gia tri cua di~n trd n6i da'tphl.i thuQc vao kt!t ca'u, qui mo cua h~ th6ng n6i da't va

d 'A
-!. ~ . d ~
ltin tru suat cua at.
D6i vdi di~n c,!c ddn, t~i thai die'm c6 dong dit?n tan vao da't. nt!u lay ng\ioi ho{\c
mQt bQ ph~n nao d6 cua cd the' ng\ioi ch~m vao vo cua thit!t bi thi dit?n ap ti~p xuc Va, la
di~n ap gitia ch~ ch~m cua cd the' ng\ioi vdi chao ng\ioi d\i"C xac dinh :
Ua =
d day:

--Khi c6 ng\ioi di dt!n g-andie'm s'! c6.thl xua't hi~n di~n ap b\idc gitia hai chao Ub:
Vb =
De' tang tinh an loan, tranh cho Ua va Vb con kha Idn ng\ioi ta dung hai hay nhi-eu
di~n c'!c, b6 tn thich h(jp trong di~n tich d{\t thi~t hi. Thong th\iong la n6i da't hlnh vong
xung quanh thi~t hi.

~

o-,,:=!~...o.';;~.o---o--

Z-.im

f""--;,

On,qt/!P;;

not

LJ::-

'"
lOng th...,o

~--:;.:rA1/

~ ~-.nl,~~a)
lI~Qt

/
,

I

VC

I

I

I: I
I~I I

'

Ua',tb

~

~TR-r
11

b)
N,ii d51 hlnh ,'ong,

.II6Iridii:llclrCII.~idi.1
\1I,ing

cllrllg

thanh

111(11lIilll~.

Hlnh 22

48


.

M(>t di'eu c-an 1\tu y la khi co nhi'eu dicn Cl.tCda'u song song, giua chung se xua't
hi~n hi~n tu(jng man chAn (nhl1 hlnh 23) lam Siam bdt th~ tich da't d~ tan dong di~n cua
m~i dicn Cl.tC,nghia la dl1(:Jngnhl1Iam tang dit?n trd cua m~i dit?n Cl.tc.Do d6, ne-udicn trd
n6i da't cua m~i dit?n Cl.tCIa Rdc,thl di~n trd n6i da't cua ht?th6ng co n dit?n Cl.tCd'iu song
song vdi nhau khong phai la RdcIn, ma Ia :
Rod = RdcI n.Ksd

e

Hinh 2~
Trong d6 Ksd la h~ so'sit d\;1ngno'i da't.
H~ so' sit d\;1ngno'i da't se giam xu6ng khi ta.ng s6 di~n crfc va giam khoang cach
gili"a chung. Vi v~y, khi ta.ng s6 di~n crfc, nhltng kfch thltdc hang hay vong n6i da't khong
ta.ng thl di~n trd tan chi giam di chut It, va nhlt v~y la khong kinh tc", c'an phai xem xet.

49


.

16. 81/ hlnh thanh 8'6 Quang?

0

Trong thao tac cac khi c\} d6ng c~t di~n, it nhi~u d~u c6 phat sinh h'B quang. Ne'u
h'Bquang khong dlf<;1C
d~p t~t nhanh ch6ng, c6 thli gay n~, pha ho~i cac thie-t bi di~n, gay
nguy hiTrong di-eu ki~n lam vi~c binh thui:Jng,khi cac d-au ti6p xuc cua cac khf cQ d6ng
c~t con dang d6ng, di~n ap giua cac d-auti6p xuc ra't nho n6 chi la di~n ap gian tren di~n
trd ti6p xuc ma th6i. Nhung khi cac d-auti6p xuc md ra, loan bQ di~n ap cua m~ng se d~t
tren khe hd giua cac d-auti6p xuc va trong khe hd t'Bnt~i mQt di~n trui:Jng.Clii:Jng dQ di~n
tnfi:Jng trong khe hd phQ thuQc vao Ct;lIy giua hai d-auti6p xuc. Khi cac d-au ti6p xuc v~a
mdi md ra Ct;lIy nay ra't nho va cui:JngdQ di~n trui:Jngtrong khe hd ra't Idn (c6 th~ d~t d6n
hang tram, hang ngan KV Icm). Dlidi lac dQng cua cui:JngdQ di~n trui:Jng m~nh. cac di~n
tit tt;l do trong cha't khf giua 2 d-auti6p xuc se hinh thanh dong di~n tit. Ba't c(f I cha't khf
nao cling c6 mQt so' di~n tit tt;l do se ch~y v-e Anot (dlidng ct;lc) vdi to'c dQ ra't Idn. M~t

khac, do lac dQng cua cui:JngdQ di~n tnfi:Jng nay, cac di~n tit tt;l do tren b-e m~t kim lo~i
Catot (am Ct;lc)cling se ri:Jikhoi catot ch~y v-e anot (hi~n tum~nh).
DOng di~n tit n6i tren se dl1Qcduy trl do cac nguyen nhan sau :
a. Hien tudng Ion h6a xun2 kfch
Cac di~n tti' tlf do trong khe h?Jgifi'a 2 d-autie'p xuc chuy~n d()ng vl.1it6c d() tang
d'an va ra't nhanh do d6 n6 tlch IllY m()t nang II1Qngra't Il.1n.Tren dl1fJngdi cac di~n tti' va
ch~m vao cac phan tti' trung tlnh va chuy~n nang II1Qngcho nhfi'ng phan tti' trung tlnh nay.
Ne-u nang II1Qngnhi}n dl1Qcdli Il.1n,cac phan tl1 trung tlnh se bi phIl vo lam xUa't hit?n I
dit?n tl1 va Ion + .f)it?n tnt'tl1QngIon h6a xung kfch cang m~nh.
b. Hien tlfo'n2 ohat xa nhiet dien tli':
Ch~ cu6i cung cua d-autie'p xuc tach ra c6 dong di~n ra't Idn va do d6 c6 nhi~t dQ
ra't cao. Dlldi tac dl,lng cua nhiCt dO cao, mQt s6 diCn tit trong kim lo~i se rfJi khoi b'e m~t
catot ch~y v-e anot. GQi la hiCn tllQng phat x~ nhiCt diCn tlf.
c. HieD t\to'DgIoD b6a cha't khf do Dbiet do cao :
Ke't qua cua Ion h6a xung kich va phat x~ nhi~t di~n t1i' lam cho khe hd git1a cac
d'au tie'p xuc cua may c~t chli'a d'aY di~n t1i'va Ion. H'o quang phu kin khe hd hlnh thanh
m()t khu vtfc phat x~ c6 di~n d~n r'it l<1n.
H'o quang dit?n la hit?n tuQ'ngph6ng dit?n duy trl trong cha't khl, d~c trung bdi dit?n
ap giang ra't nho (vai chvc V), m~t dQ dong dit?n ra't Idn (c6 the' d~t de'n hang ngan A/cm2)
50


.

va nhi~t d(> trong khu vlfc ph at x~ rlit caD. f)~ h'o quang t'on t~'j l~i dlfd-autic'p xuc khong dlf
80mA.

Nhi~t dQ cac ph-antrung tam h'o quang co the' d<;itireD IOOOOoc,
n6 ph1;lthuQc dong
di~n, tinh cha't cua m6i trl!ong cha't khf xung quanh va ap It,ic cua n6. Nhi~t dQ ireD b"e
m~t h'o quang c6 the' d<;itireD 4000oc. Nhi~t dQ cao cua h'o quang la do Dang Il!Qng Ia'Ytit
0

m<;ingdi~n.

Do nhi~t d(>h'o quang ra't cao, cac h~t v{it cha't trong khe hd (di~n tit, Ion + ,phan
tit trung tinh) se chuYe'n d(>ng ra't nhanh (chuYe'nd(>ng nhi~t) va va ch~m vao nhau. B1 va
ch~m, cac phan tit trung tinh c6 the' b1 pha vo va t~o thanh cac di~n tit va Ion dl1dng. Hi~n
tl1qng d6 chinh la hi~n tl1qng Ion h6a nhi~t.
Cac cha't khf se bi Ion h6a nhi~t khi nhi~t d() d~t tir 90000c d6n lOOOOoc.N6u c6
hdi kim lo~i. chi c-and~t dE'n4000oC + 5000oC la da c6 Ion h6a nhi~t. Khi may c~t mo.
bao giCJcling c6 m()t It hdi kim lo~i do cac d-au tiE'p xuc b6c ra. do d6 luon c6 Ion h6a
nhi~t. Khi cac d'au tiE'p xuc da mo ra m()t do~n t\tdng d6i l<'n, di~n tr\tCJngkhe ho gil1'acac
d-au tie-p xuc nho va do d6 hi~n t\tQng Ion hoa xung klch + b(fc x~ do c\tCJngd() di~n
tr\tCJngm~nh Siam di. Vi vc}ytrong giai do~n nay h'o quang con t'on t~i l~i d\tQCchu y6u la
do hi~n t\tQng Ion h6a nhi~t.
Cu()ng dQ Ion h6a nhi<$tph\} thuQc vao tfnh cha't cha't khf (tntdc hcS'tla dQ b-en v-e
di<$nva Ion h6a cua 06) va ph\} thuQc vao ap sua't cha'tkhf. Cac khf SF6, hydro c6 dQ b-en
v-e di<$nva nhi<$tdQ Ion h6a ra't cao so vdi khong khf va hdi nudc ...Vi v~y, SF6, H2
thu()ng duQc dung lam moi tnt()ng d~p t~t h'B quaog.
E::( \1ft.)

~

~It)

""""

}..n

.(0"\)

YfA)

...~

7

';'

(~)
~<

,1;)

f

Sl:i phQ thuQc cua cliong dQ dit?n
.~
dA d
' h'"
,. can
'" thlet
tntung
e uy tn 0 quang
va ap sUa'tcha'tkhf.
(u.9.f")

St,f phl;i thuQc cua clfl'Jng uQ uj~n

' h'"
-'" '" h '~ d A d
trlfung can t let e uy tn 0 quang

va dong dj~n h'o quang

,

(H. 9-tI)

TtYcac dltong cong tren ta tha-y\tng vdi 1 dong di~n h'OQuang nha-tdinh, de' duy tn
h'OQuang trong khf SF6, 82 doi hoi phai c6 1 di~n trltong ldn hOD,ra-t nhi-eu so vdi trong
khong khf.

51


Tang ap sua't cha't khf se lam cho Ion h6a nhic$tkh6 khan VI tang so' h~t trong mQt
ddn vi the' tfch -+ lam tang xac xua't va ch~m gil1a cac h~t chlta dli nang lltqng de' Ion h6a.
Tang dong di~n lam cho mc}td(>va t6c d(>chuy6'n d(>ng nhi~t cua cac hl;it tang len,
do d6 Ion h6a nhi~t cling tang theo.

Q

17. Cac nguycn 15'd4p t~t h,()Quang trong may c~t dii;n './'
-Khti' IoD trOD2-khe hd h'o auaDg Dho th6'i khi:

* Kha Ion la gl ? La hi~n tltdltdng ke't hTh6i khi vao khe hd h'o quang d~ tang kh1i' Ion la 1 bi~n phap dc}p t~t h'6 quang ra't
hi~u qua va dlf<;1C
ap d\lng ra't rQng rai. Bi9n phap th6i khi vao h'o quang c6 th~ ap d\lng
cho may c~t d'ftu. kh6ng khi va may ccittl,t sinh khf.
a. Tht1i khi trong bu'ong da12h'o Quangcua ma~ c.1tkhan!! khi :
Cae may c~t kh6ng khf dllQCtrang bi blnh chtta kh6ng khi Den vdi ap sua'tkhoang
8 -20KG/cm2. Khi c~t, van cua blnh Den khf dllQCmd ra kh6ng khl tit blnh chay qua 6ng
c6 tilt dit$n ldn vao bu"ang cua may c~t. Tit bu"ang nay kh6ng khfl~i qua cae 6ng c6 tie-t
dit$n nho hdn gi6ng nhll 6ng tang t6c, nen khans khi c6 dll<;1ct6c dQ crt ldn va th(,i dQC
vao cQth"aquang.
Do nhit?t d(j ra't cao, m~t d(j khong khf trong c(jt h'O quang nho hdn so vdi moi
truong xung quanh ra't nhi-eu (khoang 20 1'an)nen t6c d(j khf trong c(jt h'Oquang Ion hdn
t6c d(j khf d cac lop xung quanh ra't nhi-eu (t6c d(j ty It? nghich voi can b~c hai cua m~t
d(j). Vi v~y, c6 Sl;lkhue'ch tan ra't m~nh cac h~t t~ trong khu vl;lc c6 t6c d(j Idn, ra khu vl;lc
c6 t6c d(j nho va ngu<,1c
I~i, t~o nen II;lc c~t ra't ldn trong lop gioi h~n va gay nen chuy~n
d(jng xoay ra't m~nh. Ke't qua la toan b(j th~ tich khf trong khe hd h'Oquang chuy~n d(jng
ra't h~n Io~n. M~t khac, c(jt h'Oquang bi khong khf l~nh chua bi Ion h6a th6'i vao se ma't
tinh d'Ongnha't va bi chia cAt thanh hang ngan s<,1i
ra't nho. Cac s<,1inay khong ng~ng thay
d6'i h}nh d~ng va vi trf .N6 c6 nhi~t d(j va sua't Ion h6a ra't cao nhtfng I~i bi khf ttfdng d6i
I~nh va It Ion h6a baa bQC.
To'c dQ khue'ch tan t~ th~ itch hlnh tr\,l ra moi tr\f()ng xung quanh, ty It? nghjch vdi
can b~c hai cua d\f()ng kinh. VI v~y 9cac stan ra moi tnt()ng xung quanh (l~nh hdn va kern Ion h6a hdn) cang m~nh, ke't qua la
chuy~n dQng xo~n lam tang khue'ch tan len ra't nhi-eu (tlnh loan chltng to r~ng dQ khue'ch
tan khi c6 th6'i kht tang len ga'p hang tram l'an khi khong c6 th6'i kht va h'o quang l~i d'ong
nha't nh\fng vdi sua't Ion kern hdn). VI v~y, chi sau mQt khoang th()i gian ra't ng~n (ma'Y

ph'an trit?u giay), sau khi dong dit?n bie'n thien de'n trj so' khong, kht:t Ion tang len ra't
m~nh va dQ b-en v-e dit?n d\fQc ph\,lc h'oi cua khe hd ra't ldn, h'o quang ra't kh6 chay l~i
trong nt:ta chu ky tie'p theo.
52


b. Th~i khf troni! may c~t d-au:
Trong may c.i{td'au, d'au tie'p xuc mo ra trong d'au nhung do nhi~t d(j h'o quang ra't

0

.

caD nen d'aUse b6'c thanh hdi va bi phan rich thanh cac khf khac, chu Ye'ula hydro (70%),
hdi d'au va khf t~o thanh bQc khf, baD quanh h'o quang (hlnh a) nhung trong bQc khf, hdi
d'au va khf kh6ng chay duqc VI thie'u oxy, cu mQt gam d'au, dudi lac dgng nhi~t dQ cua h'o
quang, c6 the' cho khoang 1500cm3 hdi va khf 0 nhi~t dQ trong phong va ap sua't 1 at. Do
<16khi c~t, luQng hdi va khi trong may c~t d'au ra't nhi'Bu nhung the' rich bQc khi l~i ra't
nho, nen ap IlfC trong bQc khf ra't caD.

&1/

illnh 26 : Khe hd h'o quang trong may c~t di~n.
a. H'o quang chay tt[ do trong d-au.
b. Cac ta'm ngan xung quanh khe hd h'o quang.

Trong khi h'o quang chay, khi va hdi d-au v~n tie-p tl;lc sinh ra tit ldp b'e m~t gidi
h<:ingit1a bQCkhi va d-au va khong ngitng ch<:iYvao cQt h'o quang lam cho tie't di~n h'o
quang tang len va ma't tinh d'ong nha't, toan bQ th6' tich bQc khi chuy6'n dQng h6n lo<:in.

53


.

li~u cach di~n nay se phan tich thanh khi chu Ye'u la hydro v(Ji 6p llfc cao tht1i qua cac l~
ht1ng d thanh cua bu'6ng. H'6 quang cling bi chia thanh nhl1ng s<;1i
nho va chuy~n d()ng r6'i
lo~n, do d6 lam tang khutch tan va khtt Ion cua cQt h'o quang ra-tnhi'eu. VI v~y, khi dong
di9n qua tri s6'khong, h'6 quang bi d~p t~t va thti<:Jngkhong th~ chay l~i dti<;1c.
D~p tAt h'o quang b~ng cha't r~n sinh khi con tha'Ytrong cac C'3UchI.
2 -DaD tc1th'o auaOi! bhoi! cach di chuv~o 06 V30 m6i trl.t(Joi! XUOi! guaoh :

0

Djch chuyt!n h'o quang vao moi trt!<':Jng
xung quanh c6 lac d\lng nhli th6'i ngang h'o
quang, lam khue'ch tan tang len ra't m~nh. Djch chuye'n h'o quang c6 the' thl1c hi<$nbAng
cach Iqi d\lng tac d\lng tt!dng h~ giti'a dong di<$nva v~t s~t ttr hay dung th<1ittr.
Tren hlnh ve a cho thf dQ l(ji dQng Il/c d(>ng dj~n gi\1a dong di~n trong cac ph'an
khac nhau d~ dich chuy~n h'{>quang. Luc h'{>quang vita mdi phat sjnh, do d(J'j Iltu tl/
nhien, h'{>quang hi d~y ten phfa tren thanh dl.!ong vong cling. Be-n m(>tluc nao d6, dong
djt$n trong hai ph'an khac cua vong cung h'{>quang, h'aUnhl.! ngl.!(jc chj~u vdi nhau, do d6
Il/c d(>ng dit$n gi\1a chung d~y nhau lam cho h'{>quang cang daj ra va khue-ch tan ra't

m~nh.
F

F

F

t.die..
+..7

t ' ~-4-'"

Hinh 27 : Dtch chuy6'n h'o quang do llfc
dQng di~n giua cac ph-ankhac nhau cua
h'o quang

ffinh 28 : Dich chuy~n h'O quang do
lac dQng tlfdng h<1gil1a dong di~n h'O
quang va v~t s~t tit.

Khi oi g'rtn v~t sc1ttir h'o quang se hi keD vao v~t sc1ttir vdi ltfc Flam cho h'o quang
dich chuyt1n di (hinh 28)
,

F r II.' ~~II
,...~

~- .~

..:.
-_.~,

~

,

C4I1,
""rJIc.~~
Hi tf"'-1

~/

~
-\:l.e:.
e(i) <£>
(:£)
(£)
~ -'> -t.;ti ,
,'r.~-i~I.(lllj"~

Hinh 29 : Dich chuy6'n h'o quang do ll;ic thdi tl1
54


Nhtt chung ta dB bie-t, ne-uh'o quang chuYe'n dQng trong mQt fiX trtt(Jng th~ng g6c
y{}i n6, h'o quang se chiu ll!c tac dl;1ngd~y ra xa (hmh c ). Ne-u tren dtt(Jng h'o quang bi
d~y ra xa, lc;tic6 cac ta-mch~n cach dit$n, h'o quang se tie-p xuc y{}i cac ta-mch~n nay, lam
cho hit$n tttQng ke-t hQp tang len tuy khong nhi-eu l~m. Ne-u tren cac ta-mch~n nay lc;tic6
cac l~ h6'ng, h'o quang se th6'i qua cac l~ h6'ng lam cho khtt Ion tang len nhi-euhdn.

0

Kha Ion bhng cach dung t~ trliong dt1,djch chuyt1,nh'B quang vao m6i trliong xung
quanh. g~p trong cac khf c~ di<$nap tha'p.
3 -DaD t~t h'o auan.\i. tron2 khe ho heD hay troni! cac ranh heD lam b~ng vat lieu

cach djen r~n :

Nhlf chung ta da bitt, khi h'o quang titp XUCch~t che vdi di<$nm6i se lam tAng
khu Ion, do d6 tAng dlfQCd() b-en di<$ncua khe hd h'o quang. M~t khac, vdi ca'u t~o thich
hQp cua khe hd, c6 the' lam tang chi-eu dai va giam tilt di<$nh'o quang, do d6 khue'ch tac
tAng leu ra't nhi-eu. f)lf(jng kfnh cua ranh va b-e r()ng cua khc hd hyp cang nho qua trlnh
khutch tan cang m~nh.
D~p t~t h'8 quang theo nguyen t~c nay, th\iC1ngchi tha'Y trong cac may c~t dit?n ap
10KV trd l~i, VI vdi dit?n ap caDhdn, kh6 dam baa cach dit?n t~i ch6 c~t san khi da d~p t~t
h'8 quang.

4 -Dan t~t h'o Quang bdng cach nhan chia h'o auan1! thanh nhi-euh'o auan1! n1!~n:
Trong cac may c~t di~n ap cao d~ d~p t~t hB quang thliCJngphai c6 nhi~u ch6 c~t,
m6i ch6 c~t c6 mQt buBng d~p t~t hB quang. Khi dung nhi~u ch6 c~t, di~n ap d~t len m6i
ch6 c~t chi bhng mQt ph-an di~n ap cua nguBn cung ca'p, dQ dai t6'ng cua hB quang tAng
len, m6i hB quang ng~n se ti6p xuc ch{lt che vdi moi trliC1ngd~p t~t hB quang hdn va t6c
dQ keo dai hB quang tAng len. Ta't ca cac y6u t6 d6 d~u lam cho qua trlnh c~t dli<.1cd~
dang hdn.Uu di~m khac cua may c.1tco nhi-euch6 c.1tla co th~ ch6t~o cac bu5ng d~p t.!{t
h'o quang lieu chu.{n d~ l.!{p vao cac may c.1tdi~n ap khac nhau.
Nhu'ng khi c6 nhi-eu ch~ c~t. dit?n ap pht,lc h,()i ph an b6' gil"i'a cac ch~ c~t khong
d'ong d-eudo :
a) l)i~n dIn ky sinh cua khe hd ch6 c~t va di~n dung gil1a cac ch6 c~t vdi da-t.
b) l)i~n dIn song song vdi cac di~n dung trcn, do mi:lt ngoai cach di~n bi c1mhoi:lc
bc1nsinh fa.
c) f)i~n dIn con lc;iicua khe hd, sau khi d~p tAt h'Bquang, kh6ng gi6ng nhau.
5. Da}2 h'o guanS! bhnS! chao khanS! :

Trong moi truiJng chan khong, VI khong c6 cha'tkhi de-t~o nen moi truiJng Ion h6a
nen h'B quang khong c6 kha nang phat trie'n. Tuy nhien trong thl,ic te-, khong the' t~o ra
moi truiJng chan khong tuyt?t d6i duQc nen nguiJi ta chi co the' giam thie'u de-n mt'tc tha'p

nha't ap sua't cha't khi trong bu'Bng d~p h'B quang, saDcho h'Bquang va nang luQng do n6
sinh ra c6 gici tri khci nho va n"l1mtrong mt'tc cho phep.

55