Giáo án Lịch sử 10 bài 19: Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỷ X XV

BÀI 19
NHỮNG CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG NGOẠI XÂM Ở CÁC
THẾ KỈ X – XV
I- Mục tiêu bài nhọc
1- Kiến thức:
Giúp HS hiểu và nắm được
- Các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống của nhân dân ta, chống xâm
lược Mông-Nguyên ở các thế kỉ XIII
- Phong trào đấu tranh chống quân xâm lược Minh và khởi ngĩa Lam Sơn
- Trong sự nghiệp chống ngoại xâm vĩ đại đó, không chỉ nổi lên những trận quyết
chiến đầy sáng tạo mà còn xuất hiện một loạt các nhà chỉ huy quân sự tài năng
2- Thái độ:
- Giáo dục lòng yêu nước, ý thức bảo vệ nền đọc lập dân tộc và thống nhất của tổ
quốc
- Bồi dưỡng ý thức đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc, bồi dưỡng niềm
tự hào dân tộc và lòng biết ơn đối với các anh hùng dân tộc
3- Kĩ năng:
Rèn luyện cho HS kĩ năng nhận thức, phân tích, tổng hợp, kĩ năng vẽ và sử dụng
bản đồ cho HS
II- Tài liệu, thiết bị dạy học
Bản đồ lịch sử Việt Nam, tranh ảnh về các anh hùng dân tộc
III- Tiến trình giờ học
1. Ổn định
2.- Kiểm tra bài cũ:
Hỏi: - Nêu sự mở rộng và phát triển của nông nghiệp thời Lý – Trần?
- Thủ công nghiệp thời Lý-Trần-Lê có sự phát triển như thế nào?
3- Giảng bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

KIẾN THỨC CƠ BẢN

Hoạt động: cả lớp- cá nhân
- GV: Nắc lại quá trình thành lập và sụp
đổ của nhà Tống ở TQ
-GVH: Nêu nguyên nhân Tống xâm lược
nước Ta, triều đình đã tổ chức nhân dân
k/c và giành thắng lợi ra sao?
- HS: Tìm hiểu SGK rút ra ý chính trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung và chốt ý: 979

I- Các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược
Tống
1- Cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê
- Năm 980 nhân lúc triều đình nhà Đinh gặp khó
khăn,
Vua Tống cử quân sang xâm lược nước ta
-Trước tình hình đó thái hậu họ Dương và triều


Đinh
Tiên Hoàng và con trưởng bị ám sát, triều
đình nhà Đinh lục đục gặp nhiều khó
khăn, Vua mới Đinh Toàn 6 tuổi. Trước
nguy cơ đất nước bị xâm lược thái hậu họ
Dương Thị đã đặt quyền lợidân tộc lên
trên quyền lợi dòng họ, cùng với sự mưu
lược của Lê Hoàn trong quá trình chỉ huy
k/c lúc thì khiêu chiến vờthua để nhữ
giặc, lúc trá hàng và bất ngờđánh úp
- GVH: Em có nhận xét gì về thắng lợi
của cuộc kháng chiến chống Tống,

nguyên nhân của thắng lợi đó?
- HS: Suy nghĩ trả lời: cuộc kháng chiến
thắng lợi nhanh chống- nhân dân ta sống
trong cảnh yên bình-1075 nhà Tống mới
nghĩ đến xâm lược Đại Việt. Nguyên
nhân: Nhờ tinh thần yêu nước nồng
Nàn và ý chí đấu tranh kiên cường, bất
khuất
của nd Đại Việt, nhờ tài chỉ huy mưu
lược của Lê Hoàn, triều đình nhà Đinh và
Thái hậu họ Dương…..
* Hoạt động: cả lớp- cá nhân
- GVH: Nêu âm mưu xl nước ta của quân
Tống?
- HS: đọc sgk rút ra ý chính trả lời
-GV : nhận xét, bổ sung và chốt ý
- GVH: Trước âm mưu xâm lược của nhà
Tống thì nhà Lý đã đối phó ntn?
- HS: đọc sgk+ suy nghỉ trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung và chốt ý
- GV: cho hs nêu và phân tích ý nghĩa
của bài thơ Nam quốc sơn hà của Lý
Thường Kiệt?
- HS: suy nghí+ trao9 đổi trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung và chốt ý

đình nhà Đinh đã tôn Lê Hoàn lên làm vua để lãnh
đạo kháng chiến
- Dưới sự lãnh đạo mưu lược của Lê Hoàn quân và
dân Đại Việt đã chiến đấu anh dũng đánh tan quân

xâm lược Tống ở vùng Đông Bắc

2- Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý
- Để thoát khỏi khủng hoảng nhà Tống âm mưu
xâm
lược Đại Việt

- Trước âm mưu xâm lược của quân Tống, nhà Lý
đã tổ chức kháng chiến
+ Năm 1075 Lý Thường Kiệt chỉ huy quân đội
triều đình cùng các dân tộc miền núi đánh sang đất
Tống, đánh tan các đạo quân Tống ở đây
+ Năm 1077 30 vạn quân Tống kéo sang bị quân
ta đánh bên bờ sông Như nNguyệt. Cuộc kháng
chiến hoàn toàn thắng lợi
II- Cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông –
Nguyên ở thế kỉ XIII
- Trong 30 năm (1258-1288) quân Mông-Nguyên


hung bạo đã 3 lần đưa quân xâm lược nước ta
* Hoạt động: cả lớp- cá nhân
- GV: cho hs nhắc lại sự hình thành và
phát triển của đế quốc Mông- Nguyên: tk
XIII trên thảo nguyên MC hình thành nhà
nước pk(TCTH) –1271 vua MC ( HT Liệt
) lên ngôi lập ra nhà Nguyên – 1368 bị
sụp đổ
- GVH: Trước sự xl của quân M-N thì
vua tôi nhà Trần đã lđ nd chiến đấu ntn,

thắng lợi đạt được?
- HS: Đọc sgk+ suy nghĩ trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung và chốt ý và hỏi:
Do Nguyên nhân nào dẫn đến chiến thắng
3 lầnk/c chống M-N?: Suy nghĩ trả lời:
Nhà Trần có vua hiền, tướng tài, triều
đình quyết tâm đoàn kết nội bộ và nd
chống xâm lược, nhà Trần vốn được lòng
dân bởi những c/s kinh tế….

- Các vua Trần cùng hàng loạt vị tướng tài giỏi và
nhà quân sự thiên tài Trần Quốc Tuấn đã lãnh đạo
nhân dân cả nước quyết tâm đánh giặc giữ nước
- Vua tôi nhà Trần đã giành được những chiến
thắngở: Đông Bộ Đầu, Chương Dương,Hàm Tử,
Tây Kết,Vạn Kiếp tiêu biểu nhất là trận Bạch Đằng
năm 1288Đè bẹp ý chí xâm lược của quân MôngNguyên,bảoVệ vững chắc nền độc lập dân tộc

III- Phong trào đấu tranh chống quân xâm lược
Minh và khởi nghĩa Lam Sơn
- Năm 1407 cuộc k/c chống quân Minh của nhà
HồThất bại, nước ta rơi vào ách thống trị của nhà
Minh
* Hoạt động: cả lớp- cá nhân
- Năm 1418 cuộc k/n Lam Sơn bùng nổ do Lê Lợi
- GVH: Nêu tình hình nước ta trước khi - Nguyễn Trãi lãnh đạo
k/n Lam Sơn bùng nổ?
+ Cuộc k/n bắt đầu từ Lam Sơn ( T HÓA) – vào
- HS: Tìm hiểu sgk trả lời
Nam Sau đó tiến quân ra Bắc giành chiến thắng

- GV: nhận xét, bổ sung và chốt ý
Tốt Động Đẩy quân Minh vào thế bị động
- GVH: Cuộc k/n Lam Sơn diễn ra ntn? + Cuối 1427 quân ta giành chiến thắng ở Chi
Em hiểu gì về Lê Lợi, Nguyễn Trãi?
Lăng- Xương Giang đập tan 1 đạo quân cứu viện
- HS: Đọc sgk+ suy nghĩ và nhớ lại kiến của giặc,khiến chúng cùng quẩn tháo chạy về nước
thức cũ trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung
+ Lê Lợi: 1385-1433 là 1 hào trưởng có
uy tín,Có ảnh hưởng ở vùng LS ,ông tổ
Lê Hối t/c khai hoang- trang trại
+ Nguyễn Trãi: 1380-1442 kinh thành
Thăng
Long, cha nguyễn Ứng Long (NP Khanh) - Đặc điểm
đỗ tiến sĩ nhà Trần, làm quan nhà Hồ. + Từ cuộc chiến tranh địa phương phát triển thành
1400 NTđỗ thái học sinh tham dự chính cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc
quyền nhà Hồ..viết Bình Ngô Sách dâng + Suốt từ đầu đến cuối cuộc k/n tư tưởng nhân đạo
Lê Lợi
được đề cao


- GVH: Nêu vài nét về đặc điểm của cuộc + Có đại bản doanh và căn cứ để nghĩa quân đóng
k/nLS? So sánh với k/c thời Lý,Trần?
quân
- HS: Suy nghĩ, thảo luận trả lời
- GV: Nhận xét, bổ sung
+ Giong: chống kẻ thù hung hãn phương
Bắc,Có tiềm lực kt và quân sự mạnh, đều
thu hút đông đảo nd tham gia, gắn liền
với nhiều viên tướng tài ba và các vị

vua…..
+ Thời Lý, Trần đất nước độc lập càn k/n
LS đất nước bị quân Minh xâm lược…..
4. Củng cố- dặn dò:
- Khái quát lại các kiến thức chính trong bài.
- Nhắc HS về nhà học bài cũ, đọc trước bài mới và trả lời các câu hỏi trong SGK.
- Ra bài tập về nhà cho hs: lập bảng niên bểu các cuộc k/c và k/n chống ngoại xâm
từ thế kỉ X-XV theo mẫu sau:
Các cuộc k/c

Thời gian

Quân xâm
lược

Người chỉ
huy

Trận quyết chiến
chiến
lược