Giáo án Lịch sử 10 bài 19: Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỷ X XV

Bài 19:
NHỮNG CUỘC KHÁNG CHIẾN
CHỐNG NGOẠI XÂM Ở CÁC THẾ KỈ X-XV
A. Mục tiêu: Học sinh cần:
- Gần 6 thế kỉ đầu thời độc lập, nhân dân Việt Nam liên tiếp phải tổ chức các cuộc kháng
chiến chống ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc. Nhân dân ta đã chủ động, sáng tạo đánh bại các
cuộc xâm lược; nổi lên những trận đánh lớn và các nhà chỉ huy quân sự tài năng.
- Bồi dưỡng lòng yêu nước, ý thức bảo vệ nền thống nhất, độc lập của Tổ quốc, ý thức
đoàn kết, tự hào dân tộc.
- Bồi dưỡng kĩ năng dùng bản đồ…
B. Chuẩn bị:
C. Lên lớp:
1. Ổn định:
2. Kiểm tra: - Biểu hiện sự phát triển kinh tế nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương
nghiệp ở thế
kỉ X-XV?
3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên- học sinh

Nội dung
I. Các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống:
Năm 979, Đinh Tiên Hoàng và con là 1. Cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê:
Đinh Liễn bị sát hại => triều đình gặp
khó khăn. Đinh Toàn lên ngôi còn nhỏ
=> nhà Tống xâm lược nước ta.
Thái hậu Dương Vân Nga và triều
đình suy tôn Lê Hoàn lên ngôi.
- Lê Hoàn lên làm vua, lãnh đạo cuộc kháng chiến.
- Năm 981, quân Tống tiến vào nước ta, bị nhân dân ta
Phát vấn.
đánh bại.

- Nguyên nhân thắng lợi:
+ Triều đình nhà Đinh vì quyền lợi dân tộc.
+ ýchí của quân dân Đại Việt.
Âm mưu xâm lược nước ta của nhà + Sự chỉ huy mưu lược của Lê Hoàn.
Tống: nhà Tống bị khủng hoảng phải 1. Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý (1075-1077):
đối phó với các nước Liêu, Hạ, trong
nước nhân dân nổi dậy => vua Tống
chủ trương đánh Đại Việt hi vọng
dùng chiến công ngoài biên giới để
trấn áp tình hình trong nước, khiến
các nước Liêu, Hạ kiêng nể…
Ung châu là căn cứ hậu cần lớn của
nhà Tống (có thành kiên cố với 5000
quân). LTK quyết đánh Ung Châu.


- Giai đoạn 1: Lý Thường Kiệt tổ chức thực hiện “Tiên
phát chế nhân”, đem quân đánh trước để chặn thế mạnh
của địch. Năm 1075 đánh sang đất Tống => sau đó rút về
nước phòng thủ.
- Giai đoạn 2: Năm 1077, 30 vạn quân Tống kéo vào nước
ta, bị nhân dân ta đánh bại bên bờ bắc sông Như Nguyệt.
Quân Mông Cổ xâm lược Nam Tống, - Kết quả: ta chủ động giảng hòa và kết thúc chiến tranh.
làm chủ Trung Quốc rộng lớn, lập nên II. Các cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông- Nguyên
nhà Nguyên => chinh phục á, Âu.
ở thế kỉ XIII:
Thế giặc mạnh và hung bạo.
Cuộc kháng chiến chống Tống có gì
đặc biệt? ->có giai đoạn kháng chiến
ngoài lãnh thổ.

Bài thơ Thần của LTK.

Nhà quân sự Trần Hưng Đạo, Trần
Thủ Độ, Trần Khánh Dư…
L1:trận Đông Bộ Đầu(bến sông Hồng,
gần dốc hàng Than, Hà nội)
L2: trận Hàm Tử, Chương Dương,
Vạn Kiếp.
L3: trận Bạch đằng.
Phát vấn.

Nhà Trần suy vong, 1400 nhà Hồ
thành lập, quân Minh xâm lược nước
ta, nhà Hồ tổ chức kháng chiến nhưng
thất bại.
Nước ta rơi vào ách thống trị của nhà
Minh.
Giai đoạn đầu hoạt động ở vùng núi
Thanh Hóa.
Giai đoạn 2 chủ động đánh chiếm
vùng đất phía nam và mở rộng tấn
công ra Bắc.
So sánh K/n Lam Sơn với các cuộc
k/c thời Lý, Trần: k/n Lam Sơn diến
ra trong hoàn cảnh bị nhà Minh đô hộ,
còn các cuộc k/c trước diễn ra khi
nước ta là một quốc gia độc lập, có
chủ quyền.

- Những năm 1258, 1285, 1287-1288, quân MôngNguyên 3 lần kéo sang xâm lược nước ta.

- Các vua Trần đã lãnh đạo nhân dân đánh giặc giữ nước.
- Thắng lợi tiêu biểu: Đông Bộ Đầu, Hàm Tử, Chương
Dương, Vạn Kiếp, Bạch Đằng.

- Nguyên nhân thắng lợi: có vua hiền, tướng tài. Triều
đình đoàn kết nội bộ và nhân dân đoàn kết chống xâm
lược.
III. Phong trào đấu tranh chống quân xâm lược Minh và
khởi nghĩa Lam Sơn:
- Năm 1407, cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà
Hồ thất bại => nước ta rơi vào ách thống trị của nhà
Minh.
- Năm 1418, khởi nghĩa Lam Sơn bùng nổ (do Lê Lợi và
Nguyễn Trãi lãnh đạo).
- Chiến thắng Chi Lăng- Xương Giang (cuối 1427)đánh
tan 10 vạn quân cứu viện, khiến giặc Minh tháo chạy về
nước.
- Đặc điểm:
+ Từ cuộc chiến tranh ở địa phương phát triển thành cuộc
chiến tranh giải phóng dân tộc.
+ Tư tưởng nhân nghĩa được đề cao.
+ Nghĩa quân có đại bản doanh và căn cứ địa.


4. Củng cố:
- Trải qua 5 thế kỉ độc lập, không một ntriều đại nào không phải tiến hành kháng chiến
chống ngoại xâm.
- Với tinh thần chủ động, sáng tạo, lòng yêu nước sâu sắc và lòng tự hào dân tộc nhân
dân ta đã đánh bại mọi cuộc xâm lược của kẻ thù.
5. Dặn dò:

- Làm bài tập 1/tr.100 vào vở.
- Tìm tài liệu đọc thêm về các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nhân dân ta.