Giáo án Lịch sử 10 bài 16: Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc (tt)

BÀI 16
THỜI BẮC THUỘC VÀ CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC
(Tiếp theo)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Về kiến thức
- Giúp HS thấy được tính liên tục rộng lớn, quần chúng trong cuộc đấu tranh giành
độc lập dân tộc của nhân dân ta trong các thế kỷ I - IX. Nguyên nhân là do chính
sách thống trị tàn bạo của phong kiến phương Bắc và tinh thần đấu tranh bất khuất
không cam chịu làm nô lệ của nhân dân ta.
- Nắm được những nét chính về diễn biến, kết quả, ý nghĩa của một số cuộc khởi
nghĩa tiêu biểu: Hai Bà Trưng, Lý Bí, chiến thắng Bạch Đằng (938).
2. Về tư tưởng
- Giáo dục lòng căm thù quân xâm lược và đô hộ.
- Giáo dục lòng biết ơn các vị anh hung dân tộc, tự hào về những chiến thắng oanh
liệt của dân tộc.
3. Về kĩ năng
- Rèn kĩ năng hệ thống hóa kiến thức, lập bảng thốn kê, sử dụng bản đồ để trình
bày diễn biến.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Lược đồ khởi nghĩa Hai Bà Trưng, lược đồ chiến thắng Bạch Đằng (938).
- Bảng thống kê về các cuộc khởi nghĩa do GV tự chuẩn bị.
- Tranh ảnh trong SGK và tài liệu có liên quan.
III. TỔ CHỨC TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Chính sách đô hộ của chính quyền phương Bắc đối với nhân dân ta?
2. Mở bài
Trải qua nhiều thế kỷ bị phong kiến phương Bắc đô hộ từ 179 TCN đến 938 nhân
dân ta không ngừng nổi dậy đấu tranh giành độc lập. Để hiểu được tính liên tục,
rộng lớn tính chất quần chúng trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta
trong thời kỳ Bắc thuộc, chúng ta sẽ tìm hiểu bài 16.
3. Tổ chức dạy học

Các hoạt động của thầy và trò

Những kiến thức HS cần nắm vững

* Hoạt động 1: Cả lớp:
II. CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH
- GV sử dụng bảng thống kê các cuộc ĐỘC LẬP (THẾ KỶ I - ĐẦU THẾ
đấu tranh tiêu biểu chuẩn bị theo mẫu. KỶ X)
1. Khái quát phong trào đấu tranh từ
thế kỷ I đến đầu thế kỷ X.


Thời gian

Tên cuộc khởi nghĩa

Địa bàn

40
KN Hai Bà Trưng
Hát Môn
100, 137, 144
KN của ND Nhật Nam
Quận Nhật Nam
157
KN của ND Cửu Chân
Quận Cửu Chân
178, 190
KN của ND Giao Chỉ
Quận Giao Chỉ

248
KN Bà Triệu
542
KN Lý Bí
687
KN Lý Tự Tiên
722
KN Mai Thúc Loan
776- 791
KN Phùng Hưng
819- 820
KN Dương Thanh
905
KN Khúc Thừa Dụ
938
KN Ngô Quyền
- Sau đó GV yêu cầu HS đưa ra nhận xét
về các cuộc đấu tranh của nhân dân ta - Trong suốt 100 năm Bắc thuộc,
thời Bắc thuộc.
dân Âu Lạc liên tiếp vùng dậy đấu
- GV có thể gợi ý để HS có nhận xét, trả tranh giàng độc lập dân tộc.
lời...
- Các cuộc khởi nghĩa nổ ra liên
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận:
tiếp, rộng lớn, nhiều cuộc khởi
nghĩa có nhân dân cả ba quận tham
gia.
- Kết quả: Nhiều cuộc khởi nghĩa
đã thắng lợi lập được chính quyền
tự chủ (Hai Bà Trưng, Lý Bí, Khúc

Thừa Dụ).
- Ý nghĩa: Thể hiện tinh thần yêu
nước chống giặc ngoại xâm, ý chí
tự chủ và tinh thần dân tộc của nhân
dân Âu Lạc.
2. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu
HĐ 1: Nhóm - cá nhân
- GV chia lớp làm 4 nhóm, yêu cầu các
nhóm theo dõi sách giáo khoa. Mỗi
nhóm theo dõi một cuộc khởi nghĩa theo
nội dung.
+ Thời gian bùng nổ khởi nghĩa.
+ Chống kẻ thù nào (Triều đại đô hộ
nào).


+ Địa bàn của cuộc khởi nghĩa.
+ Diễn biến chính quyền khởi nghĩa.
+ Kết quả, ý nghĩa.
GV phân công cụ thể:
+ Nhóm 1: KN Hai Bà Trưng.
+ Nhóm 2: KN Lý Bí
+ Nhóm 3: KN Khúc Thừa Dụ
+ Nhóm 4: Chiến thắng Bạch Đằng 938
- H theo dõi sách giáo khoa; thảo luận
theo nhóm, cử đại biểu ghi nội dung tóm
tắt cuộc khởi nghĩa vào giấy sau đó trình
bày trước lớp. Từng cá nhân nghe và ghi
nhớ.
- GV nhận xét phần trình bày của hai

nhóm sau đó sử dụng từng bảng thống
kê chi tiết về các cuộc khởi nghĩa tiêu
biểu của nhân dân ta thời Bắc thuộc,
theo mẫu sau.
Cuộc
Thời
khởi
gian
nghĩa
Hai Bà 3 - 40
Trưng

Kẻ
thù
Nhà
Đông
Hán

Địa bàn
Hát Môn
Mê Linh,
Cổ Loa,
Luy Lâu

Tóm tắt diễn
biến
- Tháng 3 - 40 Hai
Bà Trưng phất cờ
khởi nghĩa được
nhân dân nhiệt liệt

hưởng ứng chiếm
được Cổ Loa buộc
thái thú Tô Định
trốn về TQ. KN
thắng lợi, Trưng
Trắc lên làm vua
xây dựng chính
quyền tự chủ.
- Năm 42 Nhà
Hán đưa hai vạn
quân sang xâm
lược. Hai Bà
Trưng tổ chức

Ý nghĩa


Lý Bí

542

Nhà
Long
Lương Biên
Tô Lịch

Khúc
Thừa
Dụ

905

Đường Tống
Bình

kháng chiến anh
dũng nhưng do
chênh lệch về lực
lượng,
kháng
chiến thất bại Hai
Bà Trưng hi sinh.
- Năm 542 Lý Bí
liên kết các châu
thuộc miền Bắc
khởi nghĩa. Lật đổ
chế độ đô hộ.
- Năm 544 Lý Bí
lên ngôi lập nước
Vạn Xuân.
- Năm 542 nhà
Lương đem quân
xâm lược, Lý Bí
trao binh quyền
cho Triệu Quang
Phục tổ chức
kháng chiến 
năm 550 thăng
lợi. Triệu Quang
Phục lên ngôi vua.

- Năm 571 Lý
Phật Tử cướp
ngôi.
- Năm 603 nhà
Tùy xâm lược,
nước Vạn Xuân
thất bại.
- Năm 905 Khúc
Thừa Dụ được
nhân dân ủng hộ
đánh chiếm Tống
Bình, dành quyền
tự chut (giành
chức Tiết độ sứ).
- Năm 907 Khúc

- Lật đổ ách đô hộ
của nhà Đường.
giành độc lập tự
chủ.
- Đánh dấu thắng
lợi căn bản trong
cuộc đấu tranh
giành độc lập của


Ngô
Quyền

938

Nam
Hán

Sông
Bạch
Đằng

Hạo xây dựng
chính quyền độc
lập tự chủ.
- Năm 938 quân
Năm Hán xâm
lược nước ta, Ngô
Quyền lãnh đạo
nhân dân giết chết
tên phản tặc Kiều
Công Tiễn (cầu
viện Nam Hán) và
tổ chức đánh quân
Nam Hán trên
sông Bạch Đằng,
đập tan âm mưu
xâm lược của nhà
Nam Hán.

nhân dân ta thời
Bắc thuộc.
- Bảo vệ vững chắc
nền độc lập tự chủ

của đất nước.
- Mở ra một thời
đại mới thời đại độc
lập tự chủ lâu dài
cho dân tộc.
- Kết thúc vĩnh viễn
1 nghìn năm đô hộ
của phong kiến
phương Bắc.

4. Củng cố
- Tính liên tục và rộng lớn của phong trào đấu tranh chống Bắc thuộc.
- Đóng góp của Hai Bà Trưng, Lý Bí, Triệu Quang Phục, Ngô Quyền trong cuộc
đấu tranh giành độc lập thời Bắc thuộc.
5. Dặn dò
- Học bài, trả lời câu hỏi trong SGK trang 77 sưu tầm tư liệu lịch sử, tranh ảnh đền
thờ... các vị anh hùng đấu tranh chống ách áp bức đô hộ cuarpk phương Bắc.
- Tự hoàn thiện bản thống kê kiến thức về các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu.