Giáo án Lịch sử 11 bài 23: Phong trào yêu nước và cách mạng ở Việt Nam từ đầu thế kỷ XX đến Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914)

Bài 23. PHONG TRÀO U NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG Ở VIỆT NAM ĐẦU
THẾ KỈ XX ĐẾN CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914)
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Giải thích được ngun nhân nảy sinh khuynh hướng vận động cứu nước mới đầu thế
kỉ XX.
- Biết được những điểm giống nhau và khác nhau của hai khuynh hướng cứu nước đầu
TK XX.
2. Kĩ năng
- Biết so sánh sự giống nhau và khác nhau của hai khuynh hướng cứu nước đầu thế kỉ
XX.
3. Tư tưởng
- Thán phục tinh thần u nước của các nhà cách mạng đầu thế kỉ XX.
II. Phương pháp dạy học:
III. Chuẩn bị của thầy và trò
1. Chuẩn bị của thầy
- Sưu tầm tranh ảnh tài liệu các nhà u nước trong thời kì này.
2. Chuẩn bị của trò
- Sưu tầm tư liệu tranh ảnh, mẩu chuyện về các nhà u nước trong giai đoạn này.
IV. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức (1’) Nắm sĩ số lớp học.
2. Kiểm tra bài cũ (5’)
- Câu hỏi:
+ Cơng cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp đã làm cho kinh tế Việt Nam có
những chuyển biến như thế nào ?
+ Những chuyển biến của xã hội Việt Nam khi thực dân Pháp tiến hành cơng cuộc
khai thác ?
- Đáp án:
+
+
+

3. Dạy - học bài mới (39’)
- Giới thiệu bài mới (1’) Cơng cuộc khai thác bóc lột lần thứ nhất đã làm cho xã hội Việt
Nam có những chuyển biến, nhiều giai cấp mới xuất hiện, mỗi giai cấp có một thái độ
chính trị khác nhau nên đầu thế kỉ XX, phong trào cách mạng Việt Nam cũng xuất hiện
các khuynh hướng cách mạng khác nhau. Để hiểu rõ điều này chúng ta sẽ đi vào tìm
hiểu bài học 23.
Thơ
øi
Hoạt động của
Hoạt động của học
Kiến thức
lượ
giáo viên
sinh
ng
1. PHAN BỘI CHÂU VÀ XU HƯỚNG BẠO ĐỘNG
12’
Hoạt động 1: Cá nhân
- GV nhắc lại phong trào
đấu tranh của nhân dân


ta cuối thế kỉ XIX dưới
ngọn cờ Cần vương
muốn đánh đuổi giặc
Pháp khôi phục lại chế
độ quân chủ chuyên chế
bị thất bại.
- Đầu thế kỉ XX, phong
trào yêu nước của nhân

dân ta xuất hiện tính
chất mới theo khuynh
hướng nào ?
- Nguyên nhân nảy sinh
phong trào vận động
giải phóng dân tộc đầu
thế kỉ XX theo khuynh
hướng tư sản ?

- HS: Phong trào đầu thế kỉ
XX theo khuynh hướng
cách mạng tư sản.
HS:
-Chủ quan:
+ Sự xuất hiện phương
thức sản xuất TBCN và
các giai cấp tầng lớp mới.
+ Thất bại của PTGPDT
theo con đường quân chủ
chuyên chế.
- Khách quan:
+ Tác động của tư tưởng
DCTS từ Trung Quốc và
Nhật Bản.

- HS: Dùng bạo lực để a. Phan Bội Châu
giành độc lập dân tộc.
- Vài nét về tiểu sử
- GV giới thiệu vài nét về
Phan Bội Châu (SGK)

Phan Bội Châu kết hợp - HS:
b. Chủ trương và hoạt
với hình ảnh SGK.
+ Thành lập Duy tân hội động của Phan Bội
- Chủ trương cách mạng (05-1904). Cương lĩnh của Châu
của Phan Bội Châu ?
Duy tân hội là đánh đuổi - Chủ trương:
giặc Pháp, giành độc lập, Dùng bạo lực để giành
- Nêu những bằng thiết lập một thể chế quân độc lập dân tộc.
chứng chứng minh Phan chủ lập hiến ở Việt Nam.
- Hoạt động:
Bội Châu chủ trương
+ Tổ chức phong trào
+ Thành lập Duy tân
giải phóng dân tộc theo Đông Du, đưa học sinh hội (05-1904). Cương
khuynh hướng tư sản sang Nhật du học.
lĩnh của Duy tân hội là
bằng phương pháp bạo
+ 1912, thành lập Việt đánh đuổi giặc Pháp,
động ?
Nam Quang phục hội giành độc lập, thiết lập
nhằm đánh đuổi giặc một thể chế quân chủ
Pháp, khôi phục nước Việt lập hiến ở Việt Nam.
Nam, thành lập nước cộng
+ Tổ chức phong trào
hoà dân quốc Việt Nam.
Đông Du, đưa học sinh
VNQPH trừ khử những tên sang Nhật du học.
thực dân đầu sỏ, đánh vào
+ 1912, thành lập Việt

các đồn binh của thực dân Nam Quang phục hội
Pháp.
nhằm đánh đuổi giặc
+ 24-12-1913, Phan Bội Pháp, khôi phục nước
Châu bị bọn quân phiệt Việt Nam, thành lập


Trung Quốc bắt giam ở
nhà tù Quảng Đông. Cách
mạng Việt Nam trải qua
những ngày tháng khó
khăn.

12’

nước Cộng hoà dân
quốc Việt Nam.
VNQPH trừ khử những
tên thực dân đầu sỏ,
đánh vào các đồn binh
của thực dân Pháp.
+ 24-12-1913, Phan
Bội Châu bị bọn quân
phiệt Trung Quốc bắt
giam ở nhà tù Quảng
Đông. Cách mạng Việt
Nam trải qua những
ngày tháng khó khăn.
2. PHAN CHÂU TRINH VÀ XU HƯỚNG CẢI CÁCH
Hoạt động 1: Cá nhân

a. Phan Châu Trinh
- Vài nét về tiểu sử
- GV giới thiệu vài nét về
Phan Châu Trinh (SGK)
Phan Châu Trinh kết - HS: Đấu tranh ôn hoà
hợp với hình ảnh SGK.
công khai, nâng cao dân
trí, dân quyền.
b. Chủ trương và hoạt
- Em hãy cho biết chủ
động
trương cách mạng của
- Chủ trương:
Phan Châu Trinh như
Đấu tranh ôn hoà công
thế nào ?
khai, nâng cao dân trí,
- HS: Vận động phong trào dân quyền.
- Những hoạt động của Duy tân ở Trung Kì.
- Hoạt động:
Phan Châu Trinh để
+ Vận động phong trào
thực hiện chủ trương
+ Cổ động chấn hưng Duy tân ở Trung Kì.
đó ?
thực nghiệp, lập hội kinh
+ Cổ động chấn hưng
doanh.
thực nghiệp, lập hội kinh
+ Phát triển nghề làm doanh.

- Phong trào Duy tân là vườn, nghề thủ công.
+ Phát triển nghề làm
là một cuộc vận động
+ Mở trường dạy học vườn, nghề thủ công.
yêu nước mang tính theo lối mới.
+ Mở trường dạy học
chất cải cách xã hội, cổ
+ Vận động cải cách theo lối mới.
vũ ý thức tự cường dân trang phục và lối sống.
+ Vận động cải cách
tộc. 1908, thực dân
trang phục và lối sống.
Pháp đàn áp phong trào.
Phan Châu Trinh bị bắt
và bị đày sang Côn Đảo.
Hoạt động 2: Thảo luận
nhóm
- So sánh điểm giống và - Giống nhau: Đều muốn
khác nhau trong chủ cứu nước theo khuynh
trương cứu nước của hướng tư sản.
Phan Bội Châu và Phan - Khác nhau: Ở biện pháp


Châu Trinh.

cách mạng. Phan Bội
Châu chủ trương bạo động
còn Phan Châu Trinh chủ
trương cải cách.
3. ĐÔNG KINH NGHĨA THỤC. VỤ ĐẦU ĐỘC BINH SĨ PHÁP Ở HÀ NỘI VÀ NHỮNG

HOẠT ĐỘNG CUỐI CÙNG CỦA NGHĨA QUÂN YÊN THẾ
12’ Hoạt động 1: Cá nhân
a. Đông Kinh nghĩa
thục
- Giới thiệu về sự ra đời
- ĐKNT là một trường
của ĐKNT: Trong khi
học do Lương Văn Can,
Phan Bội Châu đang
Nguyễn Quyền,… lập ra
đẩy mạnh cuộc vận
ở Hà Nội, hoạt động từ
động vũ trang GPDT và
03-1907 đến 11-1907.
các tỉnh Trung Kì đang
sôi sục cuộc vận động
Duy tân, thì ở Hà Nội
các sĩ phu tiến bộ như HS:
Lương
Văn
Can,
+ Dạy các môn Lịch sử,
Nguyễn Quyền,… cùng Địa lí, Cách trí, Vệ sinh,…
một số người mở trường
+ Biên soạn, dịch thuật
dạy học lấy tên là Đông một số sách báo, thấm - Hoạt động:
Kinh nghĩa thục.
đượm tinh thần duy tân,
+ Dạy các môn Lịch
- ĐKNT có những hoạt yêu nước.

sử, Địa lí, Cách trí, Vệ
động tiêu biểu gì ?
+ Diễn thuyết, bình văn sinh,…
để cổ động chữ Quốc ngữ.
+ Biên soạn, dịch thuật
+ Hô hào mở hội kinh một số sách báo, thấm
doanh
công
thương đượm tinh thần duy tân,
nghệp, lên án quan lại hủ yêu nước.
bại, chống lối học thi cử
+ Diễn thuyết, bình văn
cũ, bài trừ mê tín dị đoan, để cổ động chữ Quốc
… giới thiệu văn thơ yêu ngữ.
nước, ca ngợi truyền
+ Hô hào mở hội kinh
thống vẻ vang của dân tộc, doanh công thương
kêu gọi đoàn kết đấu tranh nghệp, lên án quan lại
cho lợi ích giống nòi.
hủ bại, chống lối học thi
cử cũ, bài trừ mê tín dị
đoan,… giới thiệu văn
thơ yêu nước, ca ngợi
- Qua những hoạt động
truyền thống vẻ vang
của ĐKNT, em có nhận
của dân tộc, kêu gọi
xét gì ?
đoàn kết đấu tranh cho
-> Đây là phong trào yêu

lợi ích giống nòi.
nước theo con đường
-> Hoạt động của ĐKNT
dân chủ tư sản trong
đã vươn ra ngoài xã hội
lĩnh vực văn hoá.
làm cho nhà trường trở
thành trung tâm của


- Bên cạnh cuộc vận
động yêu nước do các
sĩ phu khởi xướng, vào
thời gian này còn có
phong trào đấu tranh
của binh lính người Việt
trong quân đội Pháp. GV
tóm tắt ngắn gọn.
- Đêm 27-06-1908, sau
bữa tiệc, 200 tên lính
Pháp bị trúng độc. Kế
hoạch bị bại lộ, các binh
sĩ Pháp được cứu chữa,
binh lính người Việt bị
tướt vũ khí và nhốt trong
trại. Nghĩa quân ở vòng
ngoài không thấy ám
hiệu biết sự việc bị bại lộ
nên đã rút lui.
- Tuy bị thất bại nhưng

sự kiện này thể hiện
được điều gì ?

- Giới thiệu sơ lược về
những hoạt động của
nghĩa quân Yên Thế.

HS:
- Tuy bị thất bại nhưng đây
là cuộc nổi dậy đầu tiên
của binh lính người Việt
Nam trong quân đội Pháp
nó chứng tỏ binh lính
người Việt cũng là một lực
lượng trong cuộc đấu
tranh chống Pháp.

phong trào Duy tân ở
Trung Kì.
Tháng 11-1907, thực
dân Pháp ra lệnh đóng
cữa trường.
b. Vụ đầu độc binh
lính Pháp ở Hà Nội
- 1908, trại lính Pháp ở
Hà Nội bị đầu độc. Lực
lượng tham gia là binh
lính người Việt kết hợp
với nghĩa quân Yên
Thế.

- Tuy bị thất bại nhưng
đây là cuộc nổi dậy đầu
tiên của binh lính người
Việt Nam trong quân đội
Pháp nó chứng tỏ binh
lính người Việt cũng là
một lực lượng trong
cuộc đấu tranh chống
Pháp.
c. Những hoạt động
cuối cùng của nghĩa
quân Yên Thế
- Cuối 1-1909, Pháp huy
động lực lượng 15.000
quân tấn công căn cứ
Phồn Xương. Nghĩa
quân thực hiện chiến
thuật di chuyển, đánh
một số trận khi có điều
kiện thuận lợi và giành
được một số thắng lợi.
Đặc biệt là trận núi
Sáng, tiêu diệt trên 50 sĩ
quan và lính Pháp.
- Tuy nhiên, những cuộc
chiến đấu kéo dài đã
làm cho lực lượng nghĩa
quân ngày càng suy
kiệt, một số tướng lĩnh
hy sinh. Đề Thám quyết

định trở lại Yên Thế tiếp
tục chiến đấu. 02-1913,


Đề Thám bị tay sai của
Pháp giết hại.
CỦNG CỐ, DẶN DÒ
1. Củng cố
- GV tóm tắt lại những nội dung chính của bài học:
+ Đầu thế kỉ XX, ở Việt Nam xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới theo con
đường tư sản. Tiêu biểu là Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh. Phan Bội Châu
chủ trương cứu nước bằng con đường bạo động, còn Phan châu Trinh chủ
trương cứu nước bằng cuộc vận động cải cách.
+ Bên cạnh những hoạt động của PBC và PCT, ĐKNT cũng là một phong trào
yêu nước theo con đường DCTS trong lĩnh vực văn hoá diễn ra ở Hà Nội đã làm
5’
cho thực dân Pháp lo sợ.
+ Ngoài các hoạt động do các sĩ phu tiến bộ khởi xướng, trong thời gian này
còn có phong trào đấu tranh của binh lính người Việt trong quân đội Pháp và
hoạt động của nghĩa quân Yên Thế.
+ Tuy nhiên, các phong trào yêu nước của nhân dân ta đầu thế kỉ XX cuối cùng
đều bị thất bại.
2. Dặn dò
- Nắm bài học và trả lời các câu hỏi SGK của bài.
- Chuẩn bị bài tiếp theo.
V. Rút kinh nghiệm
……………………………………………………………………...
…………………………………………..
……………………………..………………………………………..
…………………………………………

……………………………………………………………………...…………………………