Giáo án Lịch sử 11 bài 9: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 1921)

Bài 9. CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917 VÀ CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ
CÁCH MẠNG
(1917-1921)
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm được:
- Những nét chính trong tình hình kinh tế, chính trị, xã hội nước Nga đầu thế kỉ XX.
- Những diễn biến chính của Cách mạng tháng Hai và Cách mạng tháng Mười Nga
1917.
- Cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ chính quyền Xơ Viết.
- Ý nghĩa Cách mạng tháng Mười Nga.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng tổng hợp và hệ thống hố các sự kiện lịch sử.
- Biết khai thác tranh ảnh, để hiểu rõ nội dung các vấn đề lịch sử.
3. Tư tưởng
- Bồi dưỡng thái độ cách mạng, nhận thức đúng đắn về cuộc cách mạng xã hội chủ
nghĩa đầu tiên trên thế giới.
- Hiểu rõ mồi quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với Cách mạng tháng Mười Nga.
II. Phương pháp dạy học:
III. Chuẩn bị của thầy và trò
1. Chuẩn bị của thầy
- Lược đồ nước Nga đầu thế kỉ XX.
- Tranh ảnh về Cách mạng tháng Mười Nga.
- Tư liệu về Cách mạng tháng Mười Nga và Lênin.
2. Chuẩn bị của trò
- Làm bài tập.
- Đọc kỹ sách giáo khoa trước ở nhà.
IV. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức (1’) Nắm sĩ số lớp học.
2. Kiểm tra bài cũ (5’)
- Câu hỏi:
+ Trả bài kiểm tra, nhận xét bài làm của học sinh.

- Đáp án:
+
+
+
3. Dạy - học bài mới (39’)
- Giới thiệu bài mới (1’) Đầu thế kỉ XX có một sự kiện lịch sử có ý nghĩa trọng đại đã mở
ra một kỉ ngun mới cho lịch sử lồi người. Đó là: Cách mạng tháng Mười Nga-Cách
mạng tháng Mười Nga đã nổ ra và thắng lợi, nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên
thế giới xuất hiện. Chính quyền Xơ Viết đã làm được gì, cuộc đấu tranh chống thù trong
giặc ngồi để bảo vệ chính quyền Xơ Viết ra sao, Cách mạng tháng Mười Nga có ý
nghĩa như thế nào ? Bài học hơm nay chúng ta sẽ được biết những vấn
đề đó.
Thơ
Hoạt động của
Hoạt động của học
Kiến thức
øi
giáo viên
sinh


löôï
ng
I. CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917
1. Tình hình nước Nga trước cách mạng
**Hoạt động 1: Cá nhân
- GV sử dụng lược đồ
giới thiệu về đế quốc
Nga.
- Nga là một nước quân

- Hãy cho biết những chủ chuyên chế, tàn tích
nét chính về tình hình phong kiến đã kìm hãm sự
chính trị của nước phát triển của chủ nghĩa tư
Nga đầu thế kỉ XX ?
bản Nga.
- Nga hoàng tham gia
- GV khai thác thông tin Chiến tranh thế giới thứ
trong bức ảnh “Người nhất đẩy nước Nga vào
lính Nga ngoài mặt trận” khủng hoảng trầm trọng.
để thấy sự thiệt hại - Nga liên tiếp bị bại trận
nặng nề của Nga trong trong chiến tranh.
chiến tranh, nó như giọt
nước cuối cùng tràn bát
6’
nước đầy, đưa nước
Nga tiến sát đến một
cuộc cách mạng.
- Em có nhận xét gì về
tình cảnh người nông - Nông dân, công nhân bị
dân, công nhân Nga bóc lột nặng nề, bần cùng
trước cách mạng ?
hoá, nạn đói, nạn thất
nghiệp trầm trọng, số
- GV tổng hợp và kết người chết, bị thương
luận: Cách mạng bùng ngoài mặt trận tăng cao,…
nổ là điều không thể
tránh khỏi.

10’

a. Chính trị
- Đầu thế kỉ XX, Nga là
một nước quân chủ
chuyên chế, đứng đầu
là Nga hoàng
- Nga hoàng đẩy nhân
dân Nga tham gia vào
cuộc chiến tranh đế
quốc gây nên những
hậu quả kinh tế xã hội
nghiêm trọng.
*Kinh tế: suy sụp, lạc
hậu, kiệt quệ vì chiến
tranh, nạn đói xảy ra ở
nhiều nơi. Công- nông
nghiệp đều bị đình đốn.
b. Xã hội
- Đời sống của nông
dân, công nhân và hơn
100 dân tộc khác trong
đế quốc Nga vô cùng cơ
cực.
- Phong trào phản đối
chiến tranh đòi lật đổ
Nga hoàng diễn ra khắp
nơi.
-> Nước Nga tiến sát
đến một cuộc cách
mạng.
-> Cách mạng bùng nổ

là điều không thể tránh
khỏi.
2. Từ Cách mạng tháng Hai đến Cách mạng tháng Mười
*Hoạt động 1: Cá nhân
a. Cách mạng tháng
- Mở đầu là cuộc biểu tình Hai 1917
- Yêu cầu học sinh đọc của 9 vạn công nhân ở thủ - 2-1917, cách mạng
sách và tóm tắt diễn đô Pê-tơ-rô-grát.
bùng nổ bằng
cuộc
biến của Cách mạng - Sau đó phong trào lan biểu tình của 9 vạn công
tháng Hai.
nhanh khắp thành phố, nhân ở thủ đô Pê-tơ-rôchuyển từ tổng bãi công grát.
chình trị chuyển sang khởi - Sau đó, phong trào lan
nghĩa vũ trang.
nhanh khắp thành phố,


- Tại sao ở Nga tồn tại
cục diện hai chính
quyền song song tồn
tại ?

- GV nêu câu hỏi: Em
nhận xét gì về tính
chất của cuộc cách
mạng tháng Hai? So
sánh với các cuộc
cách mạng tư sản đầu
thời cận đại .

- GV bổ sung, so sánh
với các cuộc cách mạng
tư sản trước đây, rút ra
tính chất của nó để hs
hiểu rõ hơn.

- Quân khởi nghĩa chiếm
các công sở, bắt giam các
bộ trưởng và tướng tá Nga
hoàng, chế độ quân chủ
sụp đổ.
- Chỉ trong 8 ngày, quần
chúng cả nước đã vùng
dậy lật đổ chế độ cũ, bầu
ra các đại biểu công-nôngbinh. Giai cấp tư sản thành
lập Chính phủ lâm thời.
Nga trở thành một nước
cộng hoà.
- Cách mạng tháng Hai
thắng lợi. Cục diện hai
chnh quyền song song tồn
tại hình thành.
- HS trả lời:
- Nó phản ánh tương quan
lực lượng giữa giai cấp tư
sản và giai cấp vô sản,
chưa bên nào đủ sức loại
trừ đối phương.
- Cách mạng tháng Hai là
một cuộc cách mạng

DCTS kiểu mới do g/c VS
lãnh đạo, động lực cách
mạng là liên minh công
nông. Đã lật đổ được chế
độ Nga hoàng, tạo ra khả
năng thủ tiêu chủ nghĩa tư
bản thiết lập chủ nghĩa xã
hội.

chuyển từ tổng bãi công
chính trị sang khởi
nghĩa vũ trang.
- Chỉ trong 8 ngày, quần
chúng cả nước đã vùng
dậy lật đổ chế độ cũ,
bầu ra các xô viết đại
biểu
công-nông-binh.
Giai cấp tư sản thành
lập Chính phủ lâm thời.
Nga trở thành một nước
Cộng hoà.
- Cách mạng DCTS
tháng Hai thắng lợi. Cục
diện hai chính quyền
song song tồn tại hình
thành.
-Tính chất:
-Cách mạng tháng Hai
là một cuộc cách mạng

dân chủ tư sản kiểu
mới.

*Hoạt động2: Cá nhân
- Cách mạng tháng Hai
thắng lơị, cục diện hai
chính quyền song song
tồn tại. Hai chính quyền
này đại diện cho hai lợi
ích giai cấp khác nhau
nên không thể cùng tồn
tại và xung đột là điều
không thể tránh khỏi.
- Trước tình hình này,
đảng Bôn-sê-vích Nga

- Lê-nin và Đảng Bôn-sêvích đã chuẩn bị kế hoạch
tiếp tục làm cách mạng lật
đổ chính phủ tư sản lâm
thời.
- 8 tháng đấu tranh chuyển
biến từ đấu tranh hoà bình
đến đấu tranh vũ trang,
tiến tới khởi nghĩa giành
chính quyền.
- Đầu 10-1917, Lê-nin trực
tiếp về nước lãnh đạo cách

b.Thắng
lợi

mạng XHCN
Mười 1917

Cách
tháng

- 4-1917, Lê-nin thông
qua Luận cương tháng
tư chỉ ra mục tiêu và
đường lối chuyển từ
cách mạng DCTS sang
cách mạng XHCN.
- Trước hết chủ trương


có chủ trương và hành mạng.
động gì ?
- GV tóm tắt diễn biến
Cách mạng tháng Mười.
GV có thể trình bày
thêm sự nhạy bén kịp
thời trong chỉ đạo cách
mạng của Lê-nin: “Vô
luận bằng cách nào
cũng không được để
chính quyền nằm trong
tay Kê-ren-ki và bè lũ - Đảng Bôn-sê-vích chủ
cho đến ngày 25-10”.
trương đấu tranh hoà bình
để tập hợp lực lượng đủ

sức lật đổ giai cấp tư sản.
Sau đó chuyển sang khởi
nghĩa vũ trang giành chính
quyền.

đấu tranh hoà bình để
tập hợp lức lượng. Đầu
10-1917, không khí CM
bao trùm cả nước. Lê
nin về nước trực tiếp
lãnh đạo cách mạng
khởi nghĩa vũ trang
giành chính quyền.
- Đêm 24-10, khởi nghĩa
bắt đầu.
- Đêm 25-10, quân khởi
nghĩa chiếm Cung điện
Mùa Đông. Chính quyền
tư sản sụp đổ. Tiếp
theo, cách mạng thắng
lợi ở Mát-xcơ-va.
- Đầu 1918, thắng lợi
hoàn toàn trên đất nước
Nga.
II. CUỘC ĐẤU TRANH XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ CHÍNH QUYỀN XÔ VIẾT
1 . Xây dựng chính quyền Xô Viết
10’
* Hoạt động 1: Cá nhân
- Đêm 25-10-1917, Đại
hội Xô viết toàn Nga lần

- Trong khi cuộc tấn - Đại hội Xô viết toàn Nga II, tuyên bố thành lập
công Cung điện Mùa lần II (25-10-1917) tuyên chính quyền Xô Viết do
Đông đang diễn ra thì bố thành lập chính quyền Lê-nin đứng đầu.
Đại hội Xô viết toàn Nga Xô viết.
+ Nhiệm vụ:
lần thứ hai khai mạc.
+ Nhiệm vụ:
- Đập tan bộ máy
- Đập tan bộ máy nhà nhà nước cũ .Xây dựng
- Đại hội đã có những nước cũ .Xây dựng bộ bộ máy nhà nước mới.
quyết định gì và đem máy nhà nước mới của
- Thông qua Sắc lệnh
lại lợi ích cho ai ?
nhân dân lao động.
hoà bình và Sắc lệnh
- Thông qua Sắc lệnh ruộng đất.
hoà
bình và Sắc lệnh + Biện pháp:
ruộng đất đã đáp ứng
- Thủ tiêu tàn tích
được nguyện vọng cấp của chế độ phong kiến,
thiết của quần chúng.
xoá bỏ các đẳng cấp
+ Biện pháp:
phong kiến, đặc quyền
- Thủ tiêu tàn tích của của Giáo hội, nam nữ
chế độ phong kiến, xoá bỏ bình đẳng.
các đẳng cấp phong kiến,
- Xây dựng lực lượng
đặc quyền của Giáo hội, Hồng quân để bảo vệ

nam nữ bình đẳng.
chính quyền Xô viết.
- Xây dựng lực lượng
- Nhà nước tiến hành
Hồng Quân để bảo vệ quốc hữu hoá các nhà
chính quyền xô viết
máy, xí nghiệp của giai


2. Bảo vệ chính quyền Xô viết
6’
*Hoạt động 1: Cá nhân
- Chính quyền Xô viết
vừa mới thành lập đã
đứng trước thử thách
gì ?
-> Lê-nin: “giành chính
quyền đã khó, giữ chính
quyền càng khó hơn”.
- Liên hệ đến tình hình
nước ta sau Cách mạng
tháng Tám 1945.
- Trước tình hình đó,
chính quyền Xô viết có
chủ trương gì ? Kết
quả ?

- Nguyên nhân nào đã
dẫn đến thắng lợi công
cuộc chống thù trong

giặc ngoài của nước
Nga ?

- Nhà nước tiến hành
quốc hữu hoá các nhà
máy, xí nghiệp của giai cấp
tư sản.
- Thành lập Hội đồng
kinh tế quốc dân tối cao để
xây dựng nền kinh tế của
chế độ mới.

cấp tư sản.
- Thành lập Hội đồng
kinh tế quốc dân tối cao
để xây dựng nền kinh tế
của chế độ mới.

- Quân đội 14 nườc đế
quốc cấu kết với bọn phản
cách mạng trong nước tấn
công tiêu diệt nước Nga xô
viết. Cuộc chiến đấu chống
thù trong giặc ngoài trong
điều kiện vô cùng khốc liệt.

- Cuối 1918 quân đội
14 nước đế quốc câu
kết với bọn phản cách
mạng trong nước tấn

công tiêu diệt nước Nga
Xô viết. Cuộc chiến đấu
chống thù trong giặc
ngoài trong điều kiện vô
cùng khốc liệt.

- 1919, Nga thực hiện
Chính sách Cộng sản thời
chiến, huy động tối đa của
cải, nhân lực phục vụ cho
cuộc chiến đấu.
- Nội dung:
+ Nhà nước kiểm soát
toàn bộ nền công nghiệp.
+ Trưng thu toàn bộ lưng
thực thừa.
+ Thi hành chính sách
cưỡng bức đối với toàn
dân (16 -50 tuổi).
- Hồng quân và nhân dân
Nga đã đẩy lùi được bọn
phản cách mạng. Đến
1920, chiến sự chấm dứt,
nhà nước Xô viết được
bảo vệ.

-1919, Nga thực hiện
chính sách Cộng sản
thời chiến, với nội dung:
+ Nhà nước kiểm soát

toàn bộ nền công
nghiệp.
+ Trưng thu toàn bộ
lưng thực thừa.
+ Thi hành chế độ lao
động cưỡng bức.

-> Chính sách cộng sản
thời chiến đã huy động
tối đa của cải, nhân lực
phục vụ cho cuộc chiến
đấu. Cuối 1920, Nga đã
đẩy lùi được sự can
- Chính sách cộng sản thời thiệp của đế quốc, nhà
chiến đã huy động được nước Xô viết được bảo
nhân tài, vật lực của đất vệ.


- Hướng dẫn HS xem nước, sức mạnh và sự ủng
hình 25 “Bạn đã ghi tên hộ của nhân dân.
tình nguyện chưa”.
- Lòng yêu nước được
phát huy mạnh mẽ.
- Hồng quân chiến đấu
mạnh mẽ, dũng cảm.
III. Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI
* Hoạt động 1:
Cá
- Trong nước
nhân

- Trong nước:
+ Cách mạng tháng
- GV hướng dẫn HS so
+ Cách mạng tháng Mười Mười làm thay đổi vận
sánh về sự khác biệt làm thay đổi vận mệnh đất mệnh đất nước và số
Cách mạng tháng Mười nước và số phận nhân dân phận nhân dân Nga.
với các cuộc cách mạng Nga.
+ Mở ra kỉ nguyên mới
tư sản trước đó. Từ đó:
+ Mở ra kỉ nguyên nhân nhân dân lao động làm
- Nêu ý nghĩa thắng lợi dân lao động làm chủ đất chủ đất nước và vận
Cách
mạng
tháng nước và vận mệnh của mệnh của mình
Mười Nga 1917 ?
mình.
- Thế giới
- Thế giới:
+ Cách mạng tháng
+ Cách mạng tháng Mười Mười làm thay đổi cục
làm thay đổi cục diện thế diện thế giới.
giới.
+ Cổ vũ mạnh mẽ, để
- GV liên hệ Cách mạng
+ Cổ vũ mạnh mẽ, để lại lại nhiều bài học kinh
tháng Mười với Bác Hồ nhiều bài học kinh nghiệm nghiệm quý báu cho
và cách mạng Việt Nam. quý báu cho cách mạng cách mạng thế giới,
thế giới trong đó có Việt trong đó có Việt Nam.
Nam.
CỦNG CỐ, DẶN DÒ

1. Củng cố: GV tóm tắt lại nội dung chính của bài
- Tình hình nước Nga năm 1917 dưới chế độ Nga hoàng đứng trước một cuộc
cách mạng. Cuộc cách mạng tháng Hai đã lật đổ chế độ Nga hoàng, nền cộng
hoà được thành lập.
- 10-1917, cuộc Cách mạng XHCN tháng Mười Nga bùng nổ chấm dứt tình
trạng hai chính quyền song song tồn tại.
- Chính quyền Xô viết thành lập sau cách mạng tháng Mười đứng trước tình thế
2’
khó khăn thù trong giặc ngoài. Tuy nhiên, chính quyền Xô viết đã lãnh đạo nhân
dân đập tan được thù trong giặc ngoài, bảo vệ được chính quyền cách mạng.
- Cách mạng XHCN tháng Mười Nga thắng lợi có ý nghĩa to lớn đối với nước
Nga và trên thế giới.
2. Dặn dò
- Nắm bài học cũ và trả lời các câu hỏi SGK của bài.
- Chuẩn bị bài học tiếp theo.
- Tìm kiếm tham khảo những tư liệu về cách mạng tháng Mười và Lê-nin.
V. Rút kinh nghiệm

7’

……………………………………………………………………...
………………………………………..