Giáo án Lịch sử 11 bài 9: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 1921)

Bài 9
CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917
VÀ CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ CÁCH MẠNG (1917 1921)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức : Sau khi học xong bài học, yêu cầu HS cần:
- Hiểu được vì sao nước Nga năm 1917 lại có hai cuộc cách mạng: Cách mạng tháng Hai và
Cách mạng tháng Mười.
- Nắm được những nét chính về diễn biến của cuộc Cách mạng tháng Hai và Cách mạng tháng
Mười 1917.
- Hiểu được ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga và công cuộc xây dựng CNXH
( tiến hành CNH và tập thể hóa nông nghiệp)
2. Tư tưởng:
- Bồi dưỡng cho HS nhận thức đúng đắn và tình cảm cách mạng đối với cuộc Cách mạng xã hội
chủ nghĩa tháng Mười Nga.
- Giáo dục cho HS thấy được tinh thần đấu tranh và lao động của nhân dân Liên Xô.
- Hiểu rõ mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với Cách mạng tháng Mười.
3. Kỹ năng
- Biết sử dụng khai thác tranh ảnh, tư liệu lịch sử, bản đồ, lược đồ thế giới và nước Nga.
- Rèn kỹ năng tổng hợp và hệ thống hóa các sự kiện lịch sử.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY HỌC
- Bản đồ nước Nga đầu thế kỉ XX (hoặc bản đồ châu Âu)
- Tranh ảnh về Cách mạng tháng Mười Nga.
- Tư liệu lịch sử về Cách mạng tháng Mười Nga và Lê-nin.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
1. Dẫn dắt vào bài mới
2. Tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp
Hoạt động của GV và HS
* Hoạt động 1 : Cả lớp, cá nhân
- GV sử dụng bản đồ ĐQNga 1914 với lãnh
thổ chiếm 1/6 diện tích đất đai thế giới.
- GV tiếp tục yêu cầu HS đọc SGK

Hỏi: Cho biết nét nổi bật về tình hình nước
Nga trước cách mạng ?
- HS dựa SGK trả lời – GV chốt ý : ….
+ Những mâu thuẫn xã hội ở Nga trước cách
mạng (CN >< chủ TB; nông dân >< địa chủ;
các dân tộc >< chế độ Nga hoàng,…)
- GV minh họa :
+ Anh “Những người nông dân Nga đầu thế kỉ XX”
để HS thấy được: phương tiện canh tác lạc hậu ở Nga,
phần lớn lao động ngoài đồng đều là phụ nữ, đàn ông
phải ra trận.

Kiến thức HS cần nắm
I. Cách mạng tháng Mười Nga 1917
1. Nước Nga trước cách mạng.
- CT: Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế,
với sự thống trị tàn bạo của Nga hoàng
- KT: suy yếu lạc hậu ( tàn tích PK) + 1914, nước
Nga tham gia CTTG thứ I càng bộc lộ sự lạc hậu,
yếu kém của đất nước.
- XH: Nước Nga còn là “nhà tù” của các hơn 100
dân tộc trong ĐQ Nga.
-> Nga trở thành nơi tập trung các mâu thuẫn gay
gắt của thời đại. Phong trào phản đối chiến tranh,


+ Ảnh“Những người lính Nga ngoài Mặt trận tháng
1/1917”: cảnh tượng bãi xác binh lính Nga, chứng tỏ
ngoài mặt trận Nga đã thua trận.
+ Ảnh nơi ở của nông dân Nga năm 1917: họ vẫn

sống trong những túp lều lụp xụp, xiêu vẹo như thời
trung đại. Chứng tỏ sự lạc hậu trong nông nghiệp và
đời sống cực khổ của người nông dân.

* Hoạt động 2: Cả lớp
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK

đòi lật đổ chế độ Nga hoàng lan rộng khắp cả
nước. Nước Nga tiến sát một cuộc cách mạng.

2. Từ Cách mạng tháng Hai đến Cách mạng
tháng Mười.
- GV:Tóm tắt diễn biến cuộc cách a/ Cách mạng tháng Hai:
mạngTháng Hai: về nguyên nhân bùng nổ, - DB: Tháng 2/1917, cuộc CMDCTS bùng nổ ở
hình thức, lực lượng tham gia và kết quả Nga, với sự kiện mở đầu là cuộc biểu tình của 9
cách mạng.
vạn nữ công nhân thủ đô Pêtơrôgơrát -> Phong
- GV giúp HS hiểu về các “Xô viết”: đại trào đấu tranh lan rộng trong cả nước.
biểu công nhân và binh lính Pê-tơ-rô-gơ- - Kết quả: + Chế độ quân chủ Nga hoàng bị lật
rát”.
đổ
+ Nga trở thành nước Cộng hòa.
- GV hỏi: Căn cứ vào diễn biến, kết quả của
Cách mạng tháng 2/1917, em hãy cho biết - Tính chất : CMDCTS kiểu mới
tính chất của cách mạng ?)- HS suy nghĩ, trả
lời.( CMDCTS kiểu mới).
- GV hỏi:Tình hình nước Nga sau CM tháng
b/ Cách mạng Tháng Mười:
Hai có gì đặc biệt?
a/ Nguyên nhân:

- HS trả lời – GV chốt : …
- Tình hình nước Nga sau CM Tháng Hai rất
Hỏi: Cục diện chính trị này có thể kéo dài
phức tạp: đó là tình trạng 2 chính quyền song
được không? Tại sao?
song tồn tại
- HS suy nghĩ trả lời.
+ Chính phủ lâm thời (tư sản)
- GV nhận xét, kết luận: Cục diện chính trị
+ Chính quyền Xô viết của công nhân, nông
này không thể kéo dài vì hai chính quyền đại
dân và binh lính
diện cho hai giai cấp đối lập trong xã hội
-> 2 chính quyền với mục tiêu và đường lối chính
không thể cùng song song tồn tại.
trị khác nhau.
-GV hỏi: Trước tình hình phức tạp đó Lê Nin
- Để giải quyết tình hình phức tạp đó, V. Lê-nin
đã làm gì ?
đã đề ra Luận cương tháng Tư chỉ ra mục tiêu
- HS trả lời – GV chốt : …
đường lối chuyển từ CMDCTS sang CMXHCN
Trước tình hình đó Lê-nin đã thông qua b/ DB: - Đêm 24/10/1917, cuộc khởi nghĩa đã
Đảng Bôn-sê-vích đề ra bản Luận cương bùng nổ và thắng lợi ở thủ đô Pêtơrôgrát. Chính
tháng 4 …
phủ lâm thời bị lật đổ. Đến đầu năm 1918, cuộc
- GV tóm tắt diễn biến kết quả của khởi cách mạng thắng lợi trên phạm vi cả nước cùng sự
nghĩa và yêu cầu HS rút ra tính chất
thành lập Chính quyền Xô viết các cấp từ TW
- GV gợi ý cho HS : căn cứ vào mục tiêu đến địa phương.

CM, lãnh đạo CM, lực lượng tham gia, kết c/ Tính chất: CMVS
quả, hướng phát triển của CM để trả lời.
* Hoạt động 3:Cá nhân
II. Các cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy sự Chính quyền Xô viết
thành lập chính quyền Xô viết.
- GV thông báo:Ngay trong đêm 25/10 1. Xây dựng chính quyền Xô viết
- Đêm 25/10/1917, ĐH Xô viết toàn Nga lần


(7/11/1917 lịch Nga cũ) Đại hội Xô viết toàn
Nga lần thứ hai khai mạc ở Điện Xmônưi đã
thành lập chính quyền Xô viết do Lê-nin
đứng đầu.
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK
- Hỏi: Chính quyền Xô viết đã làm được
những việc gì và đem lại lợi ích cho ai?
- HS trả lời câu hỏi- GV chốt : …

thứ II đã tuyên bố thành lập Chính quyền Xô
viết.
- Nhiệm vụ hàng đầu của Chính quyền Xô viết
+ Đập tan bộ máy nhà nước cũ ( TS)
+ Xây dựng bộ máy Nhà nước mới của nhân
dân lao động.
- Chính quyền Xô viết đã thông qua 2 sắc lệnh
lịch sử : “Sắc lệnh hòa bình” và “sắc lệnh
ruộng đất”.
- Chính quyền Xô viết còn nhanh chóng xóa
bỏ những tàn tích của chế độ PK , tuyên bố

quyền dân tộc tự quyết và các quyền tự do dân
chủ khác, tiến hành quốc hữu hóa các nhà máy,
xí nghiệp của giai cấp tư sản.

* Họat động 4: Cả lớp
- GV yêu cầu HS đọc SGK
-GV Hỏi: Cho biết tình hình nước Nga sau
CM Tháng ?
- HS trả lời – GV chốt : …( Khó khăn- Thù
trong + giặc ngoài)
- GV thông báo : Để giải quyết tình hình khó
khăn đó nước Nga đã thực hiện chính sách “
Cộng sản thời chiến”
- GV yêu cầu HS đọc SGK để thấy được nội
dung, ý nghĩa của chính sách cộng sản thời
chiến.
- GV hỏi: Chính sách cộng sản thời chiến có
tác dụng, ý nghĩa gì?
- HS dựa vào chính sách, suy nghĩ trả lời.

2. Bảo vệ chính quyền Xô viết
- Từ cuối năm 1918, quân đội 14 nước đế quốc
cấu kết với các lực lượng phản động trong nước
mở cuộc tấn công vũ trang nhằm tiêu diệt nước
Nga Xô viết non trẻ.
Cuộc chiến ác liệt kéo dài 3 năm (1918 – 1920). Chính quyền Xô viết thực hiện chính sách cộng
sản thời chiến
+ Nội dung: ( SGK)
* Nhà nước kiểm soát toàn bộ nền CN
* Trưng thu lượng thực thừa của nông dân

* Thi hành chế độ lao động cưỡng bức
=>MĐ: nhằm huy động tối đa mọi nguồn của cải,
nhân lực của đất nước phục vụ cho cuộc chiến
đấu, chống thù trong giặc ngoài.
+ Kết quả: * Cuối năm 1920, chiến sự chấm dứt,
Chính quyền Xô viết được bảo vệ và giữ vững.

* Họat động 5: Cả lớp
III. Ý nghĩa Cách Mạng Tháng Mười Nga
- GV yêu cầu một HS nhắc lại kết quả của
- Cách mạng tháng Mười đã làm thay đổi hoàn
Cách mạng tháng Mười Nga. Kết quả đó có toàn tình hình đất nước và xã hội Nga
ý nghĩa gì với nước Nga và với thế giới.
+ nhân dân lao động, các dân tộc trong đế quốc
- HS suy nghĩ trả lời.
Nga được giải phóng
- Liên hệ với Việt Nam về tác động và ảnh
+ Họ được làm chủ đất nước, làm chủ vận
hưởng của CM Tháng Mười Nga đến việc mệnh của mình.
tìm đường cứu nước của Phan Bội Châu,
- Cách mạng tháng Mười Nga đã làm thay đổi
Nguyễn Ái Quốc
cục diện thế giới với sự ra đời của chế độ XHCN
ở nước Nga, cổ vũ, thúc đẩy phong trào cách mạng
thế giới.
4. Củng cố:


GV hướng dẫn HS trả lời câu hỏi: Tại sao năm 1917 nước nga lại diễn ra cách mạng xã
hội chủ nghĩa? Diễn biến, kết quả, ý nghĩa của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917?

5. Dặn dò:

Học bài, chuẩn bị trước bài mới, sưu tầm những tư liệu về công cuộc xây dựng
chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1921 - 1941).