TỔNG QUAN VĂN HỌC

Tổng quan văn học Việt Nam
A/ Mục đích yêu cầu
B/ Phơng pháp và tiến trình lên lớp
I/ Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam
Kể tên các tác phẩm văn học mà em đã đợc học hoặc đợc đọc ?
Em hãy xếp các tác phẩm trên thành từng bộ phận văn học ?
Tiêu chí xếp loại của em là gì ?
Văn học Việt Nam là các sáng tác ngôn từ của nhân dân Việt
nam từ xa tới nay.Nó gồm 2 bộ phận lớn : văn học dân gian và văn
học viết
1/ Văn học dân gian gọi học sinh đọc
Đoạn 1 của phần này, sách giáo khoa trình bày vấn đề gì ? Phơng thức sáng
tác và lực lợng sáng tác, Thể loại, Đặc trng
a/ Phơng thức sáng tác và lực lợng sáng tác :
_ Tập thể và truyền miệng
Cá nhân trí thức có sáng tác văn học dân gian đợc không ?
_ Cá nhân trí trức sau này có thể tham gia sáng tác nhng phải theo đặc trng của
văn học dân gian phải trở thành tiếng nói tình cảm nhân dân
Đoạn 2, 3 sách giáo khoa trình bày vấn đề gì ?
b/ Thể loại
c/ Đặc trng :
Sáng tác tập thể và truyền miệng, gắn bó mật thiết với sinh hoạt cộng đồng
Em hiểu nh thế nào là sáng tác tập thể? Cá nhân có vai trò nh thế nào trong quá
trình sáng tác ấy ?
2/ Văn học Viết
Đọc đoạn 1 của phần này, ta cần lu ý điểm gì ?
+ Lực lợng sáng tác : Trí thức tài hoa
+ Phơng thức sáng tác : ghi lại bằng chữ viết
+ Đặc trng : mang dấu ấn cá nhân
a/ Chữ viết
Hãy cho cô biết, các tác phẩm sau đây đợc viết băng thứ chữ nào ?

Nh vậy nền văn học Việt Nam từ xa đến nay về cơ bản đợc viết bằng mấy thứ
chữ ?
Chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ
Chữ Hán vào nớc ta khi nào ?
Trịnh Thị Thái Dung Page 1 Tổng quan văn học Việt Nam -
10
*/ Chữ Hán :Vào nớc ta từ rất sớm ( khoảng thế kỉ 2 ) Đến thế kỉ 10 mới trở thành
văn tự để ghi lại và sáng tác
*/ Chữ Nôm
Chữ Nôm ra đời khi nào ? Vì sao nó ra đời ?
_ khoảng thể kỉ 13, dựa vào chữ Hán mà chiết tự ra
_ Nó ra đời do yêu cầu dân tộc hoá và lòng tự hào dân tộc
*/ Chữ Quốc ngữ
Chữ Quốc ngữ ra đời khi nào ? Vì sao nó ra đời ?
_ Là thứ chữ sử dụng con chữ la tinh để ghi âm tiếng Việt
_ Ra đời khoảng thế kỉ 17 do các giáo sĩ phơng Tây dùng vào mục đích truyền đạo
_ Nó ra đời do yêu cầu dân chủ hoá văn học
Theo các em văn học Việt Nam từ X hết XIX đợc ghi âm bằng thứ chữ gì ?
Hán và Nôm
Văn học Việt Nam từ đầu XX nay đợc ghi âm bằng thứ chữ gì
Hán, Nôm, chữ Quốc ngữ
Về cơ bản đó là nền văn học tiếng Việt đợc viết bằng Chữ
Quốc ngữ
3/ Hế thống thể loại của văn học viết
Cho một số tác phẩm văn học viết bằn chữ Hán với đầy đủ các thể
loại. Giáo viên hỏi :
Các tác phẩm này sáng tác trong thời kì nào ?
Nó đợc viết bằng thứ chữ gì ?
Nó đợc chia ra thành những thể loại nào ?
Tơng tự nh vậy đối với văn học viết bằng chữ Nôm

a/ Từ X _ hết XIX
*/ Văn học chữ Hán : Văn xuôi, thơ, văn biền ngẫu
*/ văn học chữ Nôm: Chủ yếu là thơ và truyện thơ
b/ Từ XX- nay
Hoạt động của giáo viên tơng tự nh trên
_ Loại hình và thể loại văn học có ranh giới rõ ràng hơn
_Có ba loại hình : Tự sự , trữ tình , kịch
II/ Quá trình phát triển của văn học Việt Nam
Đoạn 1 và 2 của sách giáo khoa đề cập đến vấn đề gì ?
Đặc điểm chung của quá trình phát triển văn học Việt Nam : Học sinh gạch
chân trong SGK
_ Thống nhất trong sự đa dạng và có bản sắc riêng của Mỗi vùng miền, tộc ngời.
Trịnh Thị Thái Dung Page 2 Tổng quan văn học Việt Nam -
10
_ Quá trình phát triển của văn học Việt Nam gắn chặt với lịch sử chính trị văn hóa
xã hội của đất nớc
_ Nó vận động qua 2 thời kì lớn : X XIX; XX đến 8/1945; từ 8/1945 đến hết TK XX
Cấu thành nên nền văn học Việt Nam gồm có 2 bộ phận lớn : Văn
học dân gian và văn học viết. Lẽ đơng nhiên khi xem xét quá trình
vận động (tiến trình phát triển ) của văn học Việt Nam chúng ta
phải nghiên cứu cả hai bộ phận này.
Nhng tại sao vào phần 1 của sách giáo khoa là thời kì văn học từ thế kỉ X XI
X mà không nói gì đến văn học dân gian ?
Xét về nhiều mặt văn học dân gian không có nhiều biến động
Văn học dân gian là cội nguồn còn văn học viết là diện mạo của nền
văn học dân tộc
1/ Thời kì văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX
ở phần này , sách giáo khoa trình bày mấy vấn đề ?
Hai vấn đề : Văn học viết bằng chữ Hán
Văn học viết bằng chữ nôm

a/ Văn học viết bằng chữ Hán
Trong phần a, sách giáo khoa trình bày những vấn đề gì ?
_ Tình hình phát triển
+ Sự ra đời : Từ thế kỉ X
+ Tồn tại trong hình thái xã hội phong kiến
+ Phát triển tới cuối thế kỉ 19 đầu 20
_ Nguyên nhân : Xây dựng và củng cố hình thái xã hội phong kiến Ghi lại những giá
trị văn hoá tinh thần của dân tộc
_ ảnh hởng :
+ Là chiếc cầu nối để tiếp nhận những học thuyết lớn của phơng Đông
+ Tạo điều kiện cho các thể loại văn học Trung Quốc ảnh hởng đến hệ thống thể
loại văn học Việt Nam
_ Thành tựu : có nhiều tác giả tác phẩm thuộc nhiều thể loại đáng tự hào
Gọi học sinh nêu trong sách giáo khoa
b/ Nền văn học viết bằng chữ Nôm
ở phần b này sách giáo khoa trình bày những vấn đề gì ?
_Tình hình phát triển
+ Ra đời khoảng thế kỉ 12 - 13
+ Tồn tại trong hình thái xã hội phong kiến.
+Phát triển mạnh từ thế kỉ 15 và đạt tới đỉnh cao ở thế kỉ 18
_ Nguyên nhân : Do nhu cầu phản ánh tâm t tình cảm của nhân dân
Do ý chí độc lập tự cờng
Trịnh Thị Thái Dung Page 3 Tổng quan văn học Việt Nam -
10
Do yêu cầu dân chủ hoá nền văn học
_ ảnh hởng :
+ Nhờ có chữ Nôm mà các thể thơ dân gian đợc sử dụng để sáng tác truyện thơ
nôm, khúc ngâm hát nói
+ Nhờ có chữ Nôm ghi âm tiếng Việt mà các sán tác bác học dễ dàng đến với nhân
dân

+ Là điều kiện quan trọng của quá trình dân tộc hoá và dân chủ hoá nền văn học
viết thời trung đại
_Thành tựu :+ Tạo ra các thể thơ dân tộc
+ Hàng loạt các tác phẩm nổi tiếng đợc sáng tác bằng chữ Nôm
Học sinh nêu trong sách giáo khoa
Qua phần nghiên cứu trên em có thể rút ra kết luận gì về mối quan hệ giữa nền
văn học viết Việt Nam với nền văn học viết của các nớc ?
ảnh hởng của văn hoá khu vực trong đó chủ yếu là trung Quốc
2/ Thời kì văn học từ thế kỉ XX đến nay
a/ Trớc cách mạng
ở phần a, sách giáo khoa trình bày vấn đề gì ?
_ Hoàn cảnh x hộiã : Thực dân phong kiến
Dới sự đô hộ của thực dân Pháp, khoa cử chữ Hán đã chấm dứt ở
Bắc kì năm 1915, ở Trung kì năm 1918, nhà nho học chữ Hán ít
dần
Với chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp, cơ cấu xã
hội Việt Nam bị phân hoá sâu sắc, một loạt giai tầng xã hội mới ra
đời, các đô thị mới xuất hiện...Hình thành những nhu cầu về văn hoá
văn học khác nhau.
_ Vùng giao lu : +
+ Tiếp xúc với các nền văn hoá châu Âu
Thông qua tầng lớp trí thức Tây học (tiếng Pháp), văn học n ớc ta
thời kì này chịu ảnh hởng của văn học Pháp và châu Âu. Nên các
vấn đề đặt ra trong văn học thời kì này cũng khác so với văn học
trung đại
Ví dụ : Về nội dung : Con ngời có ý thức về cá nhân ( thể hiện trong
thơ mới 1932 1945 ), đấu tranh với các quan niệm cũ về gia đình
vốn gò bó tình yêu (một số tác phẩm của Tự lực văn đoàn )...
Về thể loại :Tiểu thuyết hiện đại đã chú ý trong đến qui luật tâm lí
của nhân vật.

Thơ mới có tính chất tự do hơn so với thơ Đờng luật, kịch nói hiện
đại với kịch hát truyền thống...
Trịnh Thị Thái Dung Page 4 Tổng quan văn học Việt Nam -
10
+ Đến đầu những năm 30 bớc vào quĩ đạo thế giới văn học hiện đại
_ Về chữ viết :
+ Viết bằng chữ Quốc ngữ : dùng con chữ la tinh ghi âm tiếng Việt
+ Ra đời khoảng thế kỉ 17 đến đầu 20 mới đợc dùng để sáng tác văn chơng
_ Thành tựu
+ Tạo ra một nền văn học viết bằng chữ Quốc ngữ có nhiều công chúng nhất trong
lịch sử
+ Có số lợng tác giả tác phẩm qui mô cha từng có (ví dụ sgk)
+ Có hệ thống thể loại mới không ngừng hoàn thiện
Đây là thời kì rực rỡ thứ hai trong lịch sử phát triển của văn học dân tộc
b/ Sau cách mạng
ở phần b, sách giáo khoa trình bày vấn đề gì ?
_ Hoàn cảnh x hộiã : Xã hội xã hội chủ nghĩa
Tiến hành hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc
Sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng cộng sản Việt Nam
_ Vùng giao lu : Tiếp thu các thành tựu văn hoá của nhân loại trong
việc tiếp xúc với châu Âu
Sự tiếp xúc này có khác so với trớc cách mạng không ?
_ Về chữ viết : Chữ Quốc ngữ ngày càng đợc hoàn thiện và có vị trí xứng đáng
_ Thành tựu : Một nền văn học mới ra đời và phát triển
+ Về đề tài : Gắn với công cuộc giải phóng dân tộc, cuộc kháng chiến
+ Về thể loại
+ Tác giả tác phẩm tiêu biểu.
Nh vậy ta có thể kết luận điều gì về sự vận động phát triển của nền văn học
Việt Nam ?
Gọi học sinh đọc sách giáo khoa

III/ Con ngời Việt Nam qua Văn học
Văn học phản ánh con ngời nà con ngời là tổng hoà các mối quan
hệ. Nên văn học cũng phản ánh con ngời trong mối quan hệ tổng
hoà đó
1/ Con ngời Việt Nam trong quan hệ với thế giới tự nhiên
Tại sao văn học lại phản ánh mối quan hệ của con ngời với thế giới tụ nhiên?
a/ Cơ sở vấn đề :
_ Con ngời luôn sống, gắn bó với môi trờng thiên nhiên quanh mình.
_ Con ngời luôn có nhu câu nhân thức lí giải các hiện tợng thiên nhiên, bày tỏ thình
cảm, thái độ của mình với thiên nhiên
b/ Biểu hiện
*/ Đối với văn học dân gian
Trịnh Thị Thái Dung Page 5 Tổng quan văn học Việt Nam -
10