SKKN. Bồi dưỡng HSG Toán 5.

BỒI DƯỢNG HỌC SINH GIỎI
MÔN TOÁN 5

Người viết: Hà Việt Chương
GV. Trường Tiểu Học “A” Phú Lâm
A-.ĐẶT VẤN ĐỀ
rường tiểu học A Phú Lâm là một trường thuộc vùng nông thôn còn nhiều
khó khăn, trình độ dân trí chưa cao nên đa số phụ huynh học sinh của trường
còn lơ là, thiếu quan tâm đến việc học tập của con em mình. Từ đó chất
lượng học tập của học sinh thường ở mức độ trung bình hoặc khá, để đạt được
loại giỏi thật sự là rất hiếm.
T
T
Được Ban Giám Hiệu nhà trường phân công bồi dưỡng học sinh giỏi
nhiều nhăm liền, tôi nhận thấy các em chỉ đạt được thành tích cao hơn so với
lớp học. Các em chưa thật sự nắm được vấn đề một cách vững chắc, thiếu sáng
tạo, linh hoạt trong một số tình huống nhất đònh, chỉ biết vận dụng theo lối mòn
sẵn có, cho nên sẽ khó đạt được thành tích tốt trong học tập.
Từ những vấn đề nêu trên, tôi nghó rằng phải đầu tư nhiều hơn cho việc
bồi dưỡng cho các em về biện pháp học tập môn Toán, giúp các em có đủ khả
năng hiểu được vấn đề một cách chắc chắn, biết phân tích đề bài một cách rõ
ràng chính xác, giải quyết vấn đề hợp lí để đi đến việc giải bài toán đạt kết
quả như mong muốn.
Để giải quyết những vấn đề nêu trên, tôi xin trình bày một số việc làm
của mình trong công tác bồi dưỡng học giỏi môn Toán 5, như sau:
Sáng kiến kinh nghiệm trang 1

Hà Việt Chương
B-.NỘI DUNG, BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT
I-.EM LÀ AI?
Với câu hỏi: “Em là ai?”, tôi muốn tìm hiểu học sinh mình nó có khả

năng học tập cỡ nào, mực độ tiếp thu, tính sáng tạo, linh hoạt nó ra sao? để từ
đó tôi mới tìm ra cách hướng dẫn phù hợp với khả năng các em.
Việc tìm hiểu về các em không chỉ về mặt kiến thức mà phải còn tìm
hiểu thêm khả năng tiếp thu của các em ở mức độ nào? Các em có những thói
quen tốt, thói quen chưa tốt nào? Kể cả cách trình bày bài làm ra sao?
Bước đầu, tôi cho các em làm những bài tập đơn giản như các em đã
được tiếp xúc trong năm học lớp 4. Qua đó, có thể đánh giá được khả năng của
các em.
Biết được học sinh của mình, tuỳ theo từng em tôi có cách nhắc nhở
riêng với những điểm yếu cần khắc phục.
II-.QUÁ TRÌNH BỒI DƯỢNG:
1-.Xây dựng nề nếp học tập:
Điều trước tiên tôi quan tâm đó là nề nếp học tập trên lớp. Không phải
chỉ nghiêng về trật tự lớp học mà tôi còn chú ý ở các em cách dùng sách, vở,
thước, bút,… nói chung là dụng cụ học tập.
Khi nào sử dụng tập để làm bài, khi nào dùng nháp, khi nào phải làm bài
một cách độc lập, khi nào thì thảo luận nhóm. Điều này, trong khoảng 2 đến 3
tuần đầu các em sẽ quen và hiểu được ý tôi muốn các em lúc nào phải làm gì?
Có như thế, các em sẽ biết tập trung nghe giảng lúc nào? biết khi nào
phải làm bài? khi nào cần phải thảo luận và phát biểu ý kiến đóng góp cùng
các bạn hay cùng với thầy để xây dựng bài mới.
2-.Nghiên cứu chương trình môn TOÁN ở các khối lớp (thay sách):
Để hướng dẫn cho các em được tốt thì trước tiên, ta phải biết được các
em đã học những gì và những gì chưa học. Trong quá trình bồi dưỡng mình mới
hướng các em đến những kiến thức có liên quan đến những điều đã học. Tránh
việc bắt các em phải làm những việc mà các em chưa biết đến bao giờ.
Cho nên việc nghiên cứu chương trình ở các cấp lớp, giúp giáo viên bồi
dưỡng hiểu được các em đã học được những gì, và những gì chưa học. Từ đó,
có kế hoạch bồi dưỡng một cách hợp lý.
3-. Nghiên cứu Sách Giáo Khoa và nhiều tài liệu khác để soạn riêng

tài liệu bồi dưỡng thích hợp:
Để soạn tài liệu bồi dưỡng cho các em, trước tiên tôi nghiên cứu ở Sách
Giáo Khoa (lớp 4 - lớp 5) về các dạng bài tập và cũng tự suy nghó về yêu cầu
Sáng kiến kinh nghiệm trang 2

Hà Việt Chương
hệ thống các mãng kiến thức trong từng chương, từng nhóm bài được trình bày
qua các dạng bài luyện tập trong Sách Giáo Khoa.
Ngoài ra, bản thân còn tham khảo thêm nhiều tài liệu khác, cũng như
những bộ đề thi Học Sinh Giỏi của những năm trước đây. Với những tài liệu
tham khảo này, tôi phải chọn lọc những bài tập thích hợp với các em. Không
phải chọn những bài tập quá khó, vì với những bài tập quá khó không giúp ích
gì được cho các em, mà trái lại làm cho các em ngán ngại thêm hơn.
Tôi soạn tài liệu để bồi dưỡng cho các em, theo phương châm: “Biết đến
đâu học đến đấy. Học đến đâu hiểu đến đấy”, không thể bắt ép các em dồn vào
đầu óc mình những điều mà mình không hiểu được gì cả. Thà rằng chậm, từng
bước tạo cho các em có được những hành trang kiến thức thật sự của mình và
biết được trong gói hành trang đó có được những gì, nắm được tác dụng của
từng loại hành trang có được. Tôi nghó như thế những kiến thức các em có được
sẽ luôn ở bên mình trong suốt cuộc hành trình vươn tới tương lai.
4-.Xây dựng cho các em các bước để giải một bài toán:
Trước khi đi vào giải bài tập toán, tôi tập cho các em có được thói quen
thực hiện theo từng bước cụ thể để tìm hiểu đề bài thật chính xác rồi giải bài
tập một cách có hiệu quả.
Tôi yêu cầu các em phải thực hiện qua các bước như sau:

.Đọc kó đề bài (2 – 3 lần)

.Phân tích đề bài tìm cách giải.


.Tóm tắt đề toán (nếu cần).

.Giải bài toán (nháp).

.Trình bày bài giải.

.Kiểm tra kết quả.
.Đọc kó đề bài (2 – 3 lần)
-Tìm xem đề bài cho biết gì? Chúng có quan hệ với nhau như thế
nào?
-Bài toán hỏi gì? (Quan trọng)
.Phân tích đề bài tìm cách giải.
-Dựa vào câu hỏi của bài toán, đi tìm những điều cần thiết để tính.
-Căn cứ vào những điều đã cho để tìm cách giải.
-Dự đoán bài toán thuộc dạng bài toán gì?
.Tóm tắt đề toán (nếu cần).
Ở bước này, nếu thuộc những dạng toán điển hình (tìm 2 số khi biết:
Tổng và Tỉ, Hiệu và Tỉ, Tổng và Hiệu) khi xác đònh được đầy đủ 2 yếu tố thì
bắt buộc các em phải biết tóm tắt đề bài bằng sơ đồ đoạn thẳng. Còn thuộc
Sáng kiến kinh nghiệm trang 3

Hà Việt Chương
những dạng khác, tùy từng bài, nếu có thấy cần thiết phải tóm tắt thì tóm tắt
hoặc những bài hình học, khi cần thiết phải biết vẽ hình cho rõ ràng chính xác
để những dữ kiện có liên quan được thể hiện một cách rõ hơn thì phải vẽ hình.
.Giải bài toán (nháp).
Bước này tập cho các em rèn tính cẩn thận khi làm bài. Sau khi tìm hiểu
đề bài và đã thấy được hướng giải bài tập, các em liền ghi suy nghó của mình
ra nháp, kể cả việc thực hiện các phép tính (cộng, trừ, nhân, chia) và xem lại
thật chính xác trước khi ghi vào bài giải chính thức.

.Trình bày bài giải.
Việc trình bày bài làm tuy các em đã được các thầy cô chủ nhiệm đã
hướng dẫn ở từng năm một trong quá trình học tập nhưng mỗi em có một tính
nết riêng. Có em kó lưỡng, có em cẩu thả, có em thì quá tiết kiệm giấy,… nên
mỗi em có thể có một biểu hiện riêng trong cách trình bày bài làm của mình.
Qua quá trình bồi dưỡng, tôi thường theo dõi cách trình bày của các em
để có hướng nhắc nhở, giúp các em khắc phục được những hạn chế mà thể
hiện bài làm một cách rõ ràng, sạch sẽ, đúng quy đònh.
Tuy là môn Toán nhưng tôi vẫn luôn để ý và sửa chữa các em về những
lỗi chính tả thường gặp khi trình bày bài giải một bài toán.
.Kiểm tra kết quả.
Tôi nghó, đây là một bước rất cần thiết để các em tự kiểm tra và đánh
giá lại kết quả bài làm của mình.
Với các em bước kiểm tra kết quả bài làm, thường thì các em ít quan tâm
đến. Cho nên việc làm bài sai mà không hay, không biết là chuyện thường gặp
ở các em. Qua nhận đònh này, tôi luôn xây dựng cho các em một thói quen
không thể thiếu là biết kiểm tra lại kết quả khi đã giải xong bài tập. Giúp các
em xác đònh được bước đầu kết quả bài giải của mình có đúng hay chưa? Khi
cần thiết, các em biết kiểm tra lại quá trình giải bài của mình, để chỉnh sửa lại
cho chính xác, phù hợp với yêu cầu bài toán.
5-.Ôn tập các kiến thức cơ bản:
Như tôi đã nói ở phần trên (soạn tài tiệu để dạy), để bồi dưỡng nâng cao
kiến thức cho các em, điều trước tiên tôi cho rằng: Các em phải nắm được
những kiến thức cơ bản đã học.
Thật ra, có một số em vào học bồi dưỡng mà kiến thức cơ bản, thậm chí
tôi cho là sơ đẳng các em còn không nhớ được. Ở đây tôi nói là không nhớ, chứ
không phải là không biết. Ví dụ như: Tìm thành phần chưa biết của phép tính
(tìm X), nêu quy tắc tìm số Trung Bình Cộng của nhiều số,… các em cũng
không phát biểu được. Có em hiểu được vấn đề nhưng nói chẳng thành câu !!
Cho nên, trong thời gian các em học ở những tuần đầu, tôi cố gắng tái

hiện lại cho các em những điều gì đã học được ở lớp 4. Có thể nói giống như
Sáng kiến kinh nghiệm trang 4

Hà Việt Chương
dạy lại những bài luyện tập ở lớp 4, nên ở từng mãng kiến thức tôi vừa ôn tập
lại cho các em, đến khi các em nhớ lại chính xác vấn đề, tôi lại có một số bài
tập nâng dần một cách nhẹ nhàng, đủ sức để các em hiểu được vấn dề một
cách mạch lạc, vững chắc.
Ví dụ: Ôn tập về phép nhân. Các em có hiểu phép nhân chính là phép
cộng các số hạng bằng nhau không? Trên cơ sở này, tôi cho các em thực hiện
phép so sánh giá trò 3 biểu thức như:
*. (6 +6+6+6+6) + (6+6+6) + (6+6)
*. 6
×
5 + 6
×
3 + 6
×
2
*. 6
×
(5 + 3 + 2)
Từ đó, các em sẽ hiểu phép cộng các số hạng bằng nhau chính là phép
nhân và hướng các em đến dạng bài tập một số nhân với một tổng (hiệu).
Về đo lường cũng thế, các em chỉ biết cơ bản mối quan hệ giữa các đơn
vò đo một cách máy móc, chưa hiểu được một cách tường tận về bản chất của
từng đơn vò đo cụ thể, trường hợp này tôi thường cho các em tham gia thực tế
qua những giáo cụ trực quan hay qua những tiết thực hành ở lớp, ở ngoài trời,…
6-.Cung cấp cho các em nhiều dạng bài tập:
Ngoài việc tái hiện cho các em các kiến thức cơ bản đã được học ở lớp 4

và đồng hành cùng các em với chương trình lớp 5 đang học ở lớp. Tôi mở rộng
thêm nhiều dạng bài tập khác để các em được làm quen.
Ngoài những dạng toán điển hình, tôi còn tham khảo, nghiên cứu và suy
nghó thêm nhiều dạng đề bài khác và từng loại bài tôi nâng dần vừa sức với
các em.
Chẳng hạn, về số tự nhiên, tôi hướng dẫn các em rõ thêm về cấu tạo
thập phân của số (phân tích số thành tổng tròn trăm, tròn chục và đơn vò), biết
thành lập số bằng những chữ số cho trước (Viết số có 3 chữ số khác nhau với
các chữ số: 1; 2; 3 hay Với 3 chữ số: 0; 1; 2, em hãy viết các số có 3 chữ số
khác nhau …v…v…). Dạng khác, khi ta thêm vào bên phải một số tự nhiên, 1-2
chữ số nào đó thì số tự nhiên đó nó sẽ thay đổi như thế nào? Hay khi thêm vào
bên trái số tự nhiên có 2 chữ số một chữ số nào đó thì số tự nhiên đó biến đổi
ra sao?…
Để nâng dần mức độ từ dễ đến khó, tôi xin điển hình về dạng bài tính
nhanh, như sau:
*.Đối với biểu thức có nhiều phép cộng, các em chú ý đến tổng các cặp
số tròn chục, tròn trăm
24 + 47 + 76 + 53 = (24 + 76) + (47 + 53) = 100 + 100 = 200
*.Biểu thức có cả cộng lẫn trừ, ta hiểu theo ý nghóa: cộng là thêm vào,
trừ là bớt ra, để chúng ta có thể sắp xếp một các hợp lí.
799 + 435 - 299 - 335 = (799 - 299) + (435 - 335) = 500 + 100 = 600
Sáng kiến kinh nghiệm trang 5