Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết ivanhoe của walter scott

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA NGỮ VĂN

======

NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG
TIỂU THUYẾT IVANHOE CỦA
WALTER SCOTT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Văn học nước ngoài

HÀ NỘI - 2019


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA NGỮ VĂN

======

NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG
TIỂU THUYẾT IVANHOE CỦA
WALTER SCOTT
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Văn học nước ngoài

Người hướng dẫn khoa học

ThS. ĐỖ THỊ THẠCH

HÀ NỘI - 2019


LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới cô giáo - Thạc sĩ Đỗ Thị Thạch
đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện khóa luận
“Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Ivanhoe của Walter Scott”.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các cô giáo trong tổ Văn học nước
ngoài, các thầy cô trong khoa Ngữ văn - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2
đã tạo điều kiện thuận lợi và đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn
thành khóa luận tốt nghiệp này.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2019

Tác giả khóa luận

Nguyễn Thị Hồng Nhung


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp “Thế giới nhân vật trong tiểu
thuyết Ivanhoe của Walter Scott” là kết quả nghiên cứu của riêng tôi dưới sự

hướng dẫn của cô giáo - Thạc sĩ Đỗ Thị Thạch. Kết quả nêu trong này là hoàn
toàn trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2019

Tác giả khóa luận

Nguyễn Thị Hồng Nhung


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1
2. Lịch sử vấn đề ............................................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu................................................................ 4
4. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 4
5. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 4
6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
7. Bố cục............................................................................................................ 4
NỘI DUNG....................................................................................................... 5
Chương 1. CÁC KIỂU NHÂN VẬT TRONG IVANHOE CỦA
WALTER SCOTT .......................................................................................... 5
1.1. Đôi nét về Walter Scott và tiểu thuyết hư cấu lịch sử Ivanhoe của
Walter Scott....................................................................................................... 5
1.1.1. Nhà văn Walter Scott .............................................................................. 5

1.1.2. Tiểu thuyết Ivanhoe ................................................................................ 6
1.2. Cơ sở hình thành thế giới nhân vật trong Ivanhoe..................................... 8
1.2.1. Yếu tố lịch sử, thời đại ............................................................................ 8
1.2.2. Thế giới quan, nhân sinh quan của nhà văn.......................................... 10
1.3. Khái niệm nhân vật và thế giới nhân vật ................................................. 11
1.4. Khảo sát và phân loại nhân vật trong Ivanhoe......................................... 13
1.4.1. Khảo sát nhân vật trong Ivanhoe .......................................................... 13
1.4.2. Phân loại nhân vật trong Ivanhoe ......................................................... 14
1.4.2.1. Xét từ góc độ thể loại ......................................................................... 14
1.4.2.2. Xét từ góc độ phân hóa giai cấp, tầng lớp trong xã hội ..................... 16
1.4.2.3. Xét từ góc độ nội dung tư tưởng hay phẩm chất nhân vật................. 17
Chương 2. TỔ CHỨC THẾ GIỚI NHÂN VẬT TRONG IVANHOE
CỦA WALTER SCOTT............................................................................... 21
2.1. Quan hệ tình cảm, nghĩa vụ ..................................................................... 21
2.1.1. Quan hệ chủ tớ, vua tôi ......................................................................... 21


2.1.2. Quan hệ ruột thịt.................................................................................... 24
2.1.3. Quan hệ đồng đội, bạn bè...................................................................... 27
2.1.4. Quan hệ yêu đương ............................................................................... 29
2.2. Quan hệ hình thức, tính chất .................................................................... 33
2.2.1. Quan hệ đối chiếu, tương phản ............................................................. 33
2.2.1.1. Dân tộc Saxon và dân tộc Norman..................................................... 33
2.2.1.2. Người Gia - tô giáo và người Do Thái............................................... 35
2.2.1.3. Bạo lực và tình thương....................................................................... 37
2.2.1.4. Thượng võ, dũng cảm và nham hiểm, hèn nhát................................. 39
2.2.2. Quan hệ bổ sung, hỗ trợ ........................................................................ 41
2.2.2.1. Quan hệ bổ sung, hỗ trợ tích cực ....................................................... 41
2.2.2.2. Quan hệ bổ sung, hỗ trợ tiêu cực ....................................................... 43
KẾT LUẬN .................................................................................................... 47

TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

1


Văn học Anh thế kỉ XIX là một trong những nền văn học phát triển rực
rỡ nhất, với nhiều thành tựu lớn khiến thế giới phải kinh ngạc. Văn học thời kì
này đã phản ánh khá đầy đủ những biến động cách mạng, những tư tưởng lớn
của thời đại cũng như tình hình phức tạp của xã hội Anh. Trong thời kì này
nhiều trào lưu văn học xuất hiện như: trào lưu lãng mạn, trào lưu hiện thực...
ảnh hưởng đến văn học các nước trên thế giới. Tìm hiểu về văn học Anh sẽ
giúp ta hiểu rõ hơn về một trong những nền văn học phát triển nhất thế giới.
Walter Scott sinh ngày 15/8/1771 tại tỉnh Edinburgh nước Anh. Ông là
nhà văn lãng mạn tiến bộ. Các tác phẩm của ông thể hiện quan điểm dân chủ,
đấu tranh chống các thế lực phản cách mạng, quan tâm đến khát vọng của giai
cấp công nhân Anh đầu thế kỷ XIX… Ông là một trong những tên tuổi vĩ đại
của thể loại tiểu thuyết lịch sử. Trong các tác phẩm của mình, Walter Scott
thường chọn những thời điểm lịch sử bộc lộ mâu thuẫn và xung đột giai cấp
gay gắt nhất từ đó ông thấy rõ vai trò của nhân dân trong các sự biến ấy. Nhà
thơ Nga Pu-skin xếp ông ngang hàng với Shakespeare; Balzac coi ông như
bậc thầy của mình; Bêlinxki coi ông là người đầu tiên viết tiểu thuyết lịch sử
ở Châu Âu...
Ivanhoe là tiểu thuyết hư cấu lịch sử nổi tiếng nhất của nhà văn Walter
Scott. Tác phẩm lấy bối cảnh là nước Anh thế kỉ XII, một thời kì loạn lạc với
những mâu thuẫn cao độ về văn hóa, quan niệm, tín ngưỡng, ngôn ngữ và lối

sống. Những nhân vật và sự kiện lớn trong truyện chủ yếu dựa trên sự kiện
lịch sử có thật, nhưng được xây dựng một cách sinh động, đầy lôi cuốn qua trí
tưởng tượng phong phú và ngòi bút lãng mạn của tác giả. Tác phẩm đề cao
tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc và tinh thần thượng võ cao quý của
người Anh thời cổ. Họ là những con người dũng cảm, cương trực, yêu chuộng
tự do, đặc biệt là có ý thức dân tộc mãnh liệt, căm thù quân xâm lược và sẵn
sàng hi sinh vì hòa bình và công lý. Với giá trị về lịch sử văn hóa và tính nhân
đạo sâu sắc, Ivanhoe xứng đáng là một trong những tiểu thuyết tiêu biểu cho
nền văn học cổ điển của nước Anh nói riêng và thế giới nói chung. Chính nhờ

2


Ivanhoe mà một năm sau đó, Scott đã được phong tặng tước hiệu Nam tước
và trở thành Sir Walter Scott.
Các tác phẩm của Walter Scott nói chung, tiểu thuyết Ivanhoe nói riêng
được sáng tác từ khá lâu vì vậy có rất ít người nghiên cứu, phê bình về tiểu
thuyết này; nhiều khía cạnh về nội dung và nghệ thuật cần được khám phá
trong tác phẩm đến nay còn bỏ ngỏ. Với đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu
thuyết Ivanhoe của Walter Scott”, người viết hi vọng sẽ đóng góp thêm một
tiếng nói, một hướng phân tích mới trong đặc sắc nghệ thuật của cuốn tiểu
thuyết, đồng thời khẳng định tên tuổi cũng như tài năng của Walter Scott.
2. Lịch sử vấn đề
Walter Scott là tác giả vĩ đại đầu tiên của thể loại lãng mạn lịch sử. Hay
nói cách khác, ở phương Tây tiểu thuyết lịch sử chính thức ra đời với Walter
Scott đầu thế kỉ XIX (1814), cùng thời với chủ nghĩa lãng mạn. Trong sự
nghiệp sáng tác của mình, ông đã để lại nhiều tác phẩm được coi là tiêu biểu
cho nền văn học cổ điển Anh như: Ivanhoe, Rob Roy, Trái tim của
Midlothian... Walter Scott và những tác phẩm của ông từ lâu đã là niềm say
mê của nhiều thế hệ bạn đọc và giới nghiên cứu thế giới. Tuy nhiên, do hạn

chế ngoại ngữ nên chúng tôi không có điều kiện tham khảo các tài liệu nước
ngoài. Cuốn tiểu thuyết Ivanhoe được in khá phổ biến ở Việt Nam, tuy nhiên
những bài nghiên cứu về nó không nhiều. Qua nghiên cứu chúng tôi có thể
điểm qua các công trình nghiên cứu như sau:
Trên trang web , tác giả Đông Phương đã nêu
cảm nhận của mình về tiểu thuyết Ivanhoe: “Ivanhoe là một bản anh hùng
ca đề cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc và đức tính thượng võ
cao quý của người Anh thời Trung Cổ” [12].
Ở trang web o/sir-walter-scott-tac-gia-cuaivanhoe-dai-dien-cua-tinh-hiep-si, bài viết với tiêu đề: “Sir Walter Scott, tác
giả của Ivanhoe, đại diện của tinh thần hiệp sĩ” có nhắc đến qua về nội dung
cũng như giá trị tư tưởng của tác phẩm: “Cuốn sách chứa đầy những nhân vật
đa dạng, cả hư cấu và lịch sử, cả thượng võ và bỉ ổi: Richard Sư Tử Tâm,
Rebecca xinh đẹp, Isaac cha cô, Rowena đáng yêu và kiều diễm, Cedric người

3


Saxon, Robin Hood và những người đàn ông vui vẻ, hoàng tử John nổi tiếng,
hiệp sĩ dòng đền Brian de Bois - Guilbert, Urfried hữu dụng, người phục vụ
Gurth trung thành và Wamba hài hước. Cuộc chiến mà Ivanhoe phải đối mặt
là giữa những lời thề “cổ xưa” và “hiện đại” - không phải là Norman và
Saxon hay người Do Thái với Kitô giáo, mà là vấn đề nhân đạo và vô nhân
đạo hoặc đơn giản hơn, cái tốt và cái xấu. Đó là một thế giới tưởng tượng
vươn tới hiện đại khi đối mặt với những định kiến và sự phóng túng, những
đức hạnh và những tệ nạn. Cuộc đấu đã diễn ra ở nhiều cấp độ, bất chấp
những thách thức và cuối cùng đã thành công tốt đẹp” [11].
Cuốn tiểu thuyết cũng được một số tác giả luận văn Thạc sĩ quan tâm
nghiên cứu đó là:
Vũ Thị Thanh Hương, (2008), “Kịch tính trong Ivanhoe của Walter
Scott”, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư phạm Hà Nội. Luận văn này đã tìm hiểu

nghệ thuật tổ chức kịch tính của Scott trong việc tổ chức xây dựng cốt truyện,
xây dựng nhân vật và vai trò của nó trong việc tạo nên nét đặc sắc của tác
phẩm Ivanhoe, từ đó đi sâu vào nghiên cứu kịch tính trong tổ chức không
gian, thời gian và đối thoại của tác phẩm [4].
Trần Thị Ngọc, (2018), “Nghệ thuật tổ chức không gian trong Ivanhoe
của Walter Scott”, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư phạm Hà Nội. Luận văn khai
thác khái niệm không gian và liệt kê, phân tích từng kiểu không gian để giúp
người đọc có được những cơ sở lí luận chung nhất về vấn đề tổ chức nghệ
thuật không gian. Nghiên cứu khái niệm nhân vật và việc tổ chức nhân vật
trong các không gian. Trên cơ sở đó làm rõ nghệ thuật tổ chức không gian để
tạo kịch tính và khẳng định giá trị của nghệ thuật tổ chức không gian trong
tiểu thuyết lịch sử nói chung và tiểu thuyết Ivanhoe nói riêng [6].
Trong những tài liệu mà chúng tôi tìm được, chúng tôi nhận thấy những
bài báo, những công trình nghiên cứu đi trước đã đề cập đến khá nhiều
phương diện đặc sắc trong tác phẩm Ivanhoe của Walter Scott. Tuy nhiên hầu
hết trong số đó vẫn chưa nghiên cứu một cách quy mô, hệ thống về thế giới
nhân vật trong tiểu thuyết Ivanhoe. Vì thế, khóa luận này sẽ đi sâu khai thác
phương diện nhân vật trong tiểu thuyết hư cấu lịch sử Ivanhoe. Trên cơ sở đó,
góp phần làm rõ hơn về sáng tác của Walter Scott đồng thời khẳng định thêm
tính hữu hiệu của việc nghiên cứu văn học từ sự phân tích thế giới nhân vật.

4


3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Triển khai đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Ivanhoe của
Walter Scott”, chúng tôi hướng tới mục đích xác định các kiểu nhân vật và
nghệ thuật tổ chức thế giới nhân vật trong cuốn tiểu thuyết này, góp phần
khẳng định giá trị của Ivanhoe và tài năng của nhà văn Walter Scott.
Để thực hiện mục đích trên chúng tôi đề ra những nhiệm vụ cụ thể sau:

- Xác định các kiểu nhân vật trong Ivanhoe của Walter Scott.
- Chỉ ra nghệ thuật tổ chức thế giới nhân vật của Walter Scott trong tiểu
thuyết Ivanhoe.
4. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu chính của khóa luận là thế giới nhân vật trong
tiểu thuyết Ivanhoe của Walter Scott.
5. Phạm vi nghiên cứu
Với đề tài: “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Ivanhoe của Walter
Scott”, chúng tôi chỉ tập trung khảo sát các vấn đề về thế giới nhân vật qua
bản dịch của Trần Kiêm, (2018), Ivanhoe, NxbVăn học; còn các vấn đề khác
nếu đề cập tới chỉ làm sáng tỏ luận điểm trên.
6. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện khóa luận này, chúng tôi sử dụng các phương pháp sau:
- Phương pháp phân tích tổng hợp, so sánh, đối chiếu.
- Phương pháp khảo sát - thống kê.
7. Bố cục
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, đề tài được triển khai thành 2 chương:
Chương 1: Các kiểu nhân vật trong tiểu thuyết Ivanhoe của Walter

5


Sc
o
Chươ
ng 2:
Tổ
chức
thế
giới

nhân
vật
trong
Ivanh
oe
của
Walte
r
Scott

6


NỘI DUNG
Chương 1
CÁC KIỂU NHÂN VẬT TRONG IVANHOE CỦA WALTER SCOTT
1.1. Đôi nét về Walter Scott và tiểu thuyết hư cấu lịch sử Ivanhoe của
Walter Scott
1.1.1. Nhà văn Walter Scott
Walter Scott sinh tại tỉnh Edinburgh nước Anh, trong một gia đình trí
thức, cha làm chưởng lý tại tòa án Edinburgh, mẹ là con một vị giáo sư y
khoa đại học. Thời niên thiếu, Scott bị liệt một chân; ông say mê đọc các
truyện lịch sử, các tiểu thuyết và loại thơ balat dân gian. Ông tốt nghiệp đại
học luật ở Edinburgh. Scott đi du lịch nhiều nơi trong nước, gần gũi với dân
chúng và thích tìm hiểu phong tục tập quán của nhân dân địa phương. Năm
1799, ông dịch tác phẩm của Goeth và bắt đầu làm thơ. Từ năm 1814, Scott
chuyển sang viết tiểu thuyết lịch sử. Những tập truyện nổi tiếng nhất của ông
là Truyện Waverly, Thời xưa bất tử, Ivanhoe, Chiếc gậy thần.
Ông đã nghiên cứu các tư liệu lịch sử để mô tả chân dung, trang phục,
hành vi, thói quen của các nhân vật thuộc nhiều hạng người thời trung cổ: quý

tộc, kị sĩ, thầy tu, kẻ cướp… Với trí tưởng tượng bay bổng và cảm hứng lãng
mạn, Walter Scott đã xây dựng những tính cách cao thượng, những mối tình
trong trắng, những hành động anh hùng đẹp đẽ, những đức tính hi sinh tuyệt
vời. Chính Scott đã làm cho các nhân vật sống động với những khát vọng,
những mộng ước và đam mê của con người thời đại mình. Chất anh hùng ca
trong các tiểu thuyết của Scott hòa lẫn với lí tưởng đạo đức làm cho người
đọc hướng tới một thế giới tốt lành hơn.
Công lao của Scott là ở chỗ đầu tiên sáng tạo loại tiểu thuyết lịch sử ở
nước Anh: đặt các nhân vật trong bối cảnh lịch sử, thể hiện các biến cố lịch
sử, mô tả tỉ mỉ phong tục tập quán, ngôn ngữ, đời sống xã hội thời trước.
Nhiều nhà văn ở châu Âu đã học tập thể tiểu thuyết lịch sử của Scott.

7


1.1.2. Tiểu thuyết Ivanhoe
Trong bài viết Về tiểu thuyết lịch sử, Trần Đình Sử nhận định: “Tiểu
thuyết lịch sử là một loại của tiểu thuyết, chuyên viết về những nhân vật và sự
kiện có thật trong lịch sử, do đó mà có tên gọi “lịch sử”. Đồng thời đó là tiểu
thuyết, chứ không phải là truyện sử hay kí sự lịch sử, bởi nó không chỉ kể lại
sự kiện và nhân vật, mà còn tái hiện lại cuộc sống con người với cả không khí
thời đại, các chi tiết về tâm hồn, cá tính, trang phục, nhà ở, đồ dùng, lời ăn
tiếng nói, bài ca, trò chơi… và đặc biệt miêu tả đời sống cụ thể sinh động của
nhân vật lịch sử. Tiểu thuyết cũng cung cấp một bức tranh có tính bách khoa
về thời đại mà nhân vật lịch sử của mình sống. Và vì thế bên cạnh nhân vật
lịch sử, buộc phải hư cấu thêm nhiều những nhân vật khác. Bởi vì các tài liệu
sử học mà nhà văn dựa vào thường chỉ nêu các sự kiện chính và nhân vật
chính. Bản thân sự kiện và nhân vật trong sách sử cũng rất giản đơn, sơ lược,
thiếu chi tiết, khi viết buộc nhà văn phải tưởng tượng thêm thắt. Nhân vật lịch
sử còn có anh em, họ hàng, có vợ con, người hầu, có bạn bè, tình nhân, hàng

xóm, những điều mà các cuốn sử không mấy khi kể đến, mà có kể đến cũng
thường không có các chi tiết về khuôn mặt, giọng nói, tính nết. Mà không có
chi tiết thì không viết tiểu thuyết được. Như vậy vai trò sáng tạo của nhà tiểu
thuyết không phải là nhỏ và tiểu thuyết lịch sử không chỉ có nhân vật, sự kiện
lịch sử mà còn có nhiều nhân vật, sự kiện hư cấu” [14]. Nhà văn không chỉ
tưởng tượng mà còn đưa những sự kiện của quá khứ trở về thời hiện tại của
nó, cho người đọc sống lại. Chính vì thế mà nói chung các tác phẩm lịch sử,
sử kí, sử biên niên tuy đã có từ xưa, nhưng tiểu thuyết lịch sử thì ra đời khá
muộn. Nó chỉ ra đời trên nền tảng của tư duy tiểu thuyết. Nghĩa là khi nhà văn
đã biết lấy con người làm trung tâm, và chấp nhận sự hư cấu trong sáng tác.
Alexandre Dumas khẳng định: “Lịch sử chỉ là cái đinh để tôi treo bức
tranh của mình”. Từ những quan niệm ấy, có thể hiểu rằng yếu tố hư cấu
trong các tiểu thuyết lịch sử chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng! Tuy nhiên,
cần hiểu thế nào về vai trò của hư cấu - khả năng tái hiện lịch sử chân thực
theo cách hình dung gần đúng nhất với logic tâm lý và logic sự kiện, bổ sung
các khuyết thiếu, phục dựng các khuất lấp... Và “bức tranh” của nhà văn chỉ
có thể khơi mở những vấn đề ẩn khuất và lay động con người khi treo mắc

8


chắc chắn trên “cái đinh” chính sử - mảng lịch sử được kiểm chứng qua thời
gian và được khẳng định trong tâm thức dân tộc! Hư cấu chỉ giúp lịch sử đầy
đặn, đa chiều, gần gũi và chân thực, khiến hôm qua trở nên hữu ích với hôm
nay, hư cấu tuyệt đối không đồng nghĩa với xuyên tạc, bóp méo, đổi trắng
thay đen lịch sử, xúc phạm chiều sâu văn hoá dân tộc.
Có thể chia các tác giả tiểu thuyết lịch sử làm hai loại: một loại viết tiểu
thuyết như một cách tìm lại lịch sử, tái hiện lịch sử, lấy lịch sử làm mục đích
hướng tới; một loại chỉ coi lịch sử như một chất liệu, một phương tiện để qua
đó phục vụ cho mục đích sáng tạo nghệ thuật, thể hiện chủ đề tư tưởng của

mình. Tiểu thuyết Ivanhoe của Walter Scott được viết theo cách thứ hai. Tác
giả đã dựa vào một bi kịch cũ, ít giá trị, là Runnamede của Logan nhưng thay
hẳn cốt truyện và lồng vào một chủ đề mới. Câu chuyện xảy ra vào khoảng
thế kỉ XII, dưới triều đại vua Richard đệ nhất, tóm tắt như sau:
Ivanhoe là con trai lão Cedric, một nhà quý tộc Saxon. Chàng yêu tiểu
thư Rowena, dòng máu cuối cùng của hoàng tộc Saxon từng trị vì nước Anh.
Cedric nhận là người đỡ đầu cho Rowena, lão yêu quý cô như con đẻ. Mối
tình hai người không làm hài lòng lão Cedric vì ông có hoài bão giành lại
ngôi vua Anh về cho hoàng tộc Saxon, lúc này thuộc về chủng tộc Norman.
Để đạt mục đích ấy, ông dự định xe duyên Rowena cho Athelstane một quý
tộc Saxon lớn tuổi và đuổi con trai ra khỏi nhà. Ivanhoe đã tham gia cuộc
Thập Tự Chinh với vua Richard I ở Palestine (Đây là cuộc Thánh Chiến nhiều
năm trời trong thế kỉ XII do những đoàn quân Thập tự châu Âu kéo về Trung
Đông ra sức đánh chiếm vùng đất Palestine - “Đất Thánh” nơi chúa Jesus ra
đời…). Vua Richard bị bắt làm tù binh, giam ở nước Áo. Nhiều người dân
Anh tín nhiệm ông lo sợ ông không trở về Anh nữa. Hoàng thân John em ruột
Richard cầm quyền nhiếp chính ở nhà, tranh thủ thời cơ phản bội anh nhằm
cướp hẳn ngôi vua. Một thời gian sau, Richard và Ivanhoe bí mật trở về nước,
cải trang dự hội đấu võ, đánh bại tất cả các hiệp sĩ tay chân của hoàng tử
John. Ivanhoe bị thương nặng, chàng được cô Rebecca xinh đẹp cứu chữa
(con gái lão Isaac đã từng được chàng bảo vệ che chở). Đỉnh cao xung đột là
khi Cedric, Athelstane, Rowena, hai cha con Rebecca và cả hiệp sĩ Ivanhoe
đều bị phe Norman bắt giam ở tòa lâu đài kiên cố Torquilstone. Vua Richard

9


Sư Tử Tâm cùng với các hiệp sĩ lục lâm Locksley (nguyên mẫu Robin Hood
nhân vật truyền thuyết), tu sĩ Tuck và những người yêu công lý sống ngoài
vòng pháp luật đã kéo đến công phá lâu đài. Những người bị giam được giải

thoát, trừ Rebecca. Bois - Guilbert vì say mê nàng đã mở đường máu phá
vòng vây đem nàng đi nhốt vào một tu viện. Bị cự tuyệt ái tình, gã hiệp sĩ
Thánh Chiến này muốn trả thù liền ghép nàng vào tội phù thủy sử dụng tà
thuật, sẽ đem nàng thiêu sống trên giàn lửa… Ivanhoe thách y quyết đấu để
cứu nàng. Chàng dốc hết sức lực chiến đấu, cứu được Rebecca. Bè đảng của
hoàng tử John bị tiêu diệt. Ivanhoe cưới Rowena, còn hai cha con Rebecca rời
bỏ nước Anh trở về sống ở Palestine.
Những nhân vật và sự việc lớn trong tiểu thuyết như: Richard, John,
cuộc Thập Tự Chinh, việc Richard bị cầm tù, cuộc hội võ, sự áp bức, bóc lột
của bọn quý tộc, tình trạng xã hội hỗn độn, đen tối… đều là những sự thực
lịch sử. Tác giả đã mô tả đúng những phong tục, tập quán, những cách trang
phục và cả ngôn ngữ của thời đại. Bên cạnh giá trị lịch sử, tác phẩm còn có
một giá trị nhân đạo sâu sắc. Qua những nhân vật Cedric, Richard, Gurth…
Scott cũng tỏ thái độ chống áp bức và đề cao tự do. Đồng thời tác giả còn đề
cao những đức tính cao quý như tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tinh
thần ưa chuộng công lí, lòng vị tha, đức hi sinh, lòng dũng cảm, tính cương
trực... dưới hình thức phong tục mã thượng đẹp đẽ thời cổ. Như vậy, Walter
Scott đã phát huy tối đa vai trò sáng tạo của mình. Bên cạnh những nhân vật
lịch sử vĩ đại, to lớn luôn tồn tại những nhân vật hư cấu làm phông nền, bên
cạnh những sự kiện lịch sử quan trọng luôn tồn tại những sự kiện bình thường
chỉ mang ý nghĩa cá nhân. Tất cả quyện nhuần nhuyễn với nhau trong một kết
cấu khắng khít, tạo nên sự thành công của tác phẩm Ivanhoe.
1.2. Cơ sở hình thành thế giới nhân vật trong Ivanhoe
1.2.1. Yếu tố lịch sử, thời đại
Lịch sử Vương quốc Anh bắt đầu hình thành cách đây 500.000 năm,
trải qua nhiều thăng trầm. Trong lịch sử nước Anh có một giai đoạn vô cùng
đen tối, mở đầu bằng cuộc xâm chiếm của người Norman năm 1066. Quận
công William xứ Normandy (Bắc Pháp) có họ xa với vua nước Anh, đã vin

10

vào một lời hứa truyền ngôi vu vơ, đem quân đổ bộ lên Anh quốc năm 1066,
đánh thắng quân đội Anh ở trận Hastings và lên làm vua. William lên ngôi,
cùng người Bắc Pháp lập chính quyền mới. Họ sử dụng khá bừa bãi đất đai
chiếm của người Saxon để phong tước cho chiến hữu và làm phần thưởng cho
bạn bè. Các quý tộc Norman ngày càng chiếm đất, đánh thuế nặng vào dân
chúng, bắt họ làm việc. Sự bất bình giữa hai chủng tộc ngày càng lớn. Quý
tộc Bắc Âu ăn chơi phè phỡn, vui thú săn bắn, rượu chè và xung đột lẫn nhau.
Nhiều cuộc giao đấu xảy ra do mâu thuẫn nội bộ.
Một thế lực khác có uy quyền khá lớn ở Anh là Giáo hội. Giáo hội rất
giàu có, chiếm nhiều đất đai. Một số chức sắc cao của giáo hội chỉ lo ăn chơi
hưởng lạc hơn là cầu nguyện và hành đạo. Một số gia đình Do Thái sinh sống
và làm giàu ở Anh quốc, thường bị các quý tộc Bắc Âu vay tiền. Người Do
Thái bị thành kiến buôn bán và cho vay lãi nên họ không được thiên hạ ưa
chuộng.
Tiểu thuyết Ivanhoe lấy bối cảnh thế kỉ XII, dưới triều vua Richard I
cuộc xung đột hai chủng tộc Saxon và Norman ngày càng gay gắt. Điều này lí
giải vì sao trong tác phẩm tình hình chính trị - xã hội ở Anh được miêu tả “tuy
rằng không có chiến tranh khởi nghĩa, song dân tộc Saxon và dân tộc Norman
vẫn luôn luôn cách biệt nhau, vì giữa hai giống người có sự khác biệt về
chủng tộc, về địa vị; đối với người Saxon, vết thương của sự chiến bại vẫn
còn rớm máu vì họ luôn luôn so sánh tình trạng nô dịch hiện tại với quá khứ
tự do của họ” [7-tr.11]. Có thể nói tình hình xã hội ngột ngạt, mâu thuẫn
chủng tộc gay gắt ở nước Anh thế kỉ XII là yếu tố quan trọng hình thành nên
thế giới nhân vật trong Ivanhoe. Walter Scott đã cho thấy tinh thần yêu nước,
lòng tự hào dân tộc và đức tính thượng võ của người Anh thời cổ thông qua
việc xây dựng hình tượng các nhân vật: Cedric, Ivanhoe, anh chăn lợn Gurth,
thậm chí Locksley là đầu lĩnh một bọn cướp... Bên cạnh vấn đề chủng tộc,
đẳng cấp, tác giả còn đề cập đến vấn đề tôn giáo. Tác phẩm Ivanhoe đã đề cập

đến một vấn đề vô cùng nhức nhối trong lịch sử thế giới là chủ nghĩa bài Do
Thái. Chủ nghĩa bài Do Thái là sự thù địch hoặc thành kiến, hay phân biệt đối
xử đối với người Do Thái với danh nghĩa một nhóm chủng tộc và tôn giáo.
Nó có thể ở nhiều mức độ, từ sự căm ghét cá nhân cho đến các hành động

11


khủng bố bạo lực được thể chế hóa. Trong tác phẩm Ivanhoe, sự thù ghét
giống Do Thái đã

12


ăn sâu vào suy nghĩ của cả bốn giống người Norman, Saxon, Đan Mạch và
Briton, điều đó đã đẩy cha con người Do Thái Isaac - Rebecca và những người
Do Thái khốn khổ khác phải chịu sự đe dọa, kì thị, khinh bỉ.
Những vấn đề nóng bỏng trong lịch sử, xã hội Anh thế kỉ XII góp phần
hình thành thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Ivanhoe khiến những nhân vật
trong tác phẩm trở nên vô cùng chân thực, sinh động, phản ánh sâu sắc hiện
thực xã hội lúc bấy giờ.
1.2.2. Thế giới quan, nhân sinh quan của nhà văn
Thế giới quan có thể hiểu đơn giản là cái nhìn về các mặt của thế giới,
là bức tranh toàn cảnh về mối quan hệ của con người và tự nhiên, của con
người và con người. Thế giới quan bao gồm những nguyên tắc, quan điểm,
niềm tin, khái niệm, biểu tượng về toàn bộ thế giới, sự vật, hiện tượng, những
quy luật chung, là sự chỉ dẫn phương hướng hoạt động của con người.
Nhân sinh quan là một phạm trù dùng để chỉ những quan niệm, quan
điểm mang tính định hướng của con người về mối quan hệ của họ với gia
đình, xã hội và môi trường tự nhiên.

Walter Scott đặc biệt say mê truyện cổ và thơ ca dân gian vùng Border
(một khu vực gần biên giới Anh và Scotland). Ông dành nhiều thời gian cho
việc sưu tầm và khám phá những giá trị văn hóa, văn học của vùng đất này.
Scott trải qua thời thơ ấu ở Sandy - Know, nơi đó, bà nội nhà văn đã kể cho
ông nghe truyền thuyết về những anh hùng hiệp sĩ của dân tộc ngày xa xưa.
Chịu ảnh hưởng từ những truyện kể của bà, Walter Scott đã xây dựng lên hình
tượng nhân vật Ivanhoe là một mẫu hình hoàn hảo cho một hiệp sĩ chân
chính, hội đủ những đức tính tốt đẹp trong người.
Walter Scott sống ở thế kỉ XIX. Thế kỉ XIX, giai cấp tư sản ở nhiều
nước Tây Âu lần lượt giành thắng lợi và củng cố chính quyền sau cuộc Cách
mạng tư sản Pháp 1789. Tại Pháp, cuộc đảo chính ngày 18 tháng Sương mù
(9/11/1799) đã chuyển chính quyền sang tay Napoleon thiết lập chế độ Tổng
tài (1799) và nền Ðế chế I (1804). Ðế chế Napoleon đã tiến hành chiến tranh
xâm lược châu Âu và hầu hết các nước châu Âu đều bị đặt dưới quyền cai trị
của đế quốc Pháp. “Liên minh thần thánh” châu Âu gồm các nước Anh, Phổ,
13


Áo, Nga, Tây Ban Nha đã chống lại Napoleon I. Quân đội Pháp thực hiện
đường lối xảo quyệt của Napoleon đã tham gia vào việc làm suy yếu các chế
độ phong kiến ở châu Âu, tạo điều kiện cho giai cấp tư sản ở nước đó một cơ
hội phát triển. Tuy vậy, chế độ áp bức của Napoleon đã thức tỉnh tinh thần
dân tộc và sự nổi dậy của phong trào giải phóng dân tộc. Walter Scott là
người chịu ảnh hưởng không nhỏ của tinh thần cách mạng của nhân dân Anh
thế kỷ XIX khi giai cấp tư sản phát triển mạnh mẽ và Anh quốc vừa chiến
thắng Napoleon đệ nhất sau nhiều năm cuộc xâm lăng của vị hoàng đế độc tài
này đã kiềm nén và “bảo hộ” Anh cũng như các nước Châu Âu. Chính vì vậy
chủ đề xuyên suốt của tác phẩm Ivanhoe là phản ánh tinh thần của nhân dân
nước Anh trong khoảng thế kỷ XIX, đó là tư tưởng yêu nước, yêu tự do, căm
thù quân xâm lược và bất khuất không chịu đầu hàng, mang trong mình tinh

thần thượng võ cao quý của người Anh cổ từ thời Anglo Saxon. Nhân vật
Cedric là một trong những đại diện tiêu biểu nhất cho những người Sacxon
thuần túy, có ý thức dân tộc mãnh liệt, đương đầu với bọn quý tộc Norman là
đại diện cho bọn xâm lược.
Huy động hiểu biết về lịch sử, xã hội Anh thế kỉ XII, những trải nghiệm
ở quê hương và những mảnh kí ức của mình, Walter Scott đã sáng tác nên
một kiệt tác cho văn học nhân loại. Trong đó, một thế giới nhân vật chân thực,
sống động hiện lên với các nhân vật tiêu biểu như: Richard, Cedric, Ivanhoe,
Rebecca, Rowena, Isaac, John, Bois - Guilbert... đã làm say mê biết bao thế
hệ bạn đọc.
1.3. Khái niệm nhân vật và thế giới nhân vật
Nói đến tác phẩm văn học là nói đến nhân vật, vì nhân vật chính là
phương tiện cơ bản để nhà văn khái quát hiện thực một cách hình tượng. Nói
như nhà văn Tô Hoài: “Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết
hết thảy một sáng tác” [3-tr.62]. Nhân vật chính là yếu tố dẫn dắt người đọc
vào thế giới đời sống được phản ánh qua lăng kính của tác giả. Nói đến nhân
vật là nói đến con người được miêu tả cụ thể bằng các phương tiện văn học.
Đó là một hiện tượng mang tính nghệ thuật, ước lệ khá cao. Thông qua việc
sáng tạo nhân vật, nhà văn thể hiện nhận thức, suy nghĩ của mình về một vấn
đề nào đó trong xã hội.
14


Trong cuốn 150 thuật ngữ văn học, Lại Nguyên Ân đề xuất một cách
nhìn khác. Ông xem xét nhân vật trong mối tương quan với cá tính sáng tạo,
phong cách nhà văn, trường phái văn học: “Nhân vật văn học là một trong
những khái niệm trung tâm để xem xét sáng tác của một nhà văn, một khuynh
hướng, trường phái hoặc dòng phong cách. Nhân vật văn học là hình tượng
nghệ thuật về con người, một trong những dấu hiệu về sự tồn tại toàn vẹn của
con người trong nghệ thuật ngôn từ. Bên cạnh con người, nhân vật văn học có

khi còn là các con vật, các loài cây, các sinh thể hoang đường được gán cho
những đặc điểm giống con người” [1-tr.24].
Theo cuốn Từ điển thuật ngữ văn học, nhóm tác giả Lê Bá Hán, Trần
Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi định nghĩa: “Nhân vật là con người cụ thể được
miêu tả trong tác phẩm văn học. Nhân vật văn học có thể có tên riêng, cũng có
thể không có tên riêng… Khái niệm nhân vật văn học có khi được sử dụng như
một ẩn dụ, không chỉ một con người cụ thể nào cả, mà chỉ một hình tượng nổi
bật nào đó trong tác phẩm... Nhân vật văn học là một đơn vị nghệ thuật
đầy tính ước lệ, không thể đồng nhất nó với con người trong đời sống” [2tr.235].
Như vậy giới nghiên cứu trong nước đã đưa ra những quan niệm cụ thể
về nhân vật văn học trên cơ sở tìm hiểu những nét nổi bật về nhân vật. Song
xét một cách chung nhất, các ý kiến đều gặp nhau trong sự khẳng định: nhân
vật văn học là thành tố quan trọng trong tác phẩm, là phương tiện để nhà văn
phản ánh đời sống và được nhà văn xây dựng bằng những yếu tố nghệ thuật
độc đáo. Nghiên cứu về tác phẩm văn chương cần phải tiếp cận nhân vật để
chỉ ra cái mới trong ngòi bút nhà văn và đưa ra kết luận về những đóng góp
riêng của nhà văn đó.
Thế giới nhân vật trong tác phẩm văn học là hình ảnh những con người
trong cuộc sống bước vào tác phẩm thông qua sự hư cấu và tưởng tượng của
nhà văn. Bởi lẽ, xét đến cùng mọi tác phẩm chân chính đều hướng đến mục
đích biểu hiện đời sống con người, hướng con người đến những giá trị của
chân - thiện - mĩ. Nói thế không có nghĩa nhân vật trong tác phẩm đồng nhất
với con người ở ngoài đời thật. Bởi lẽ xét đến cùng, thế giới nhân vật giúp
nhà văn bộc lộ quan niệm về cuộc đời và con người. Đồng thời, nó cũng giúp
người đọc lí giải cắt nghĩa cuộc đời và con người của nhà văn.
15


Tuy nhiên, mỗi một thể loại văn học có một cách thể hiện thế giới nhân
vật riêng. Ở thi ca, thế giới nhân vật biểu hiện qua cái tôi trữ tình. Trong kịch,

thế giới nhân vật được xây dựng thông qua các xung đột. Ở văn xuôi nói
chung, thế giới nhân vật lại được tạo ra bởi các hình tượng nhân vật có cuộc
đời, tính cách, tâm trạng...
Bên cạnh đó, thế giới nhân vật của mỗi nhà văn cũng được hình thành
từ quan niệm nghệ thuật về con người. Thế giới nhân vật ấy lại mang những
đặc điểm tương ứng của từng thời đại văn học. Song chung quy lại, các nhà
văn đều tạo dựng thế giới những con người trong quá trình tranh đấu với
ngoại cảnh và bản thân.
1.4. Khảo sát và phân loại nhân vật trong Ivanhoe
1.4.1. Khảo sát nhân vật trong Ivanhoe
Khảo sát tiểu thuyết Ivanhoe, chúng tôi đã thống kê các nhân vật theo
các tiêu chí giới tính, giai cấp, tầng lớp, địa vị trong xã hội (Bảng khảo sát chi
tiết nằm ở phần phụ lục). Ở bảng khảo sát này chúng tôi chỉ thống kê các
nhân vật có lời thoại, hành động, có quan hệ chặt chẽ nhất đến nội dung cốt
truyện. Những nhân vật chỉ xuất hiện thoáng qua với tên gọi, hay thông qua
lời kể của các nhân vật khác, chúng tôi không liệt kê trong bảng này.
Tiểu thuyết Ivanhoe không phải là một tác phẩm đồ sộ nhưng có số
lượng nhân vật khá phong phú.
Qua thống kê ta thấy có 46 nhân vật trong đó có 41/46 nhân vật là nam,
5/46 nhân vật là nữ. Các nhân vật thuộc đủ mọi giai cấp, tầng lớp, địa vị trong
xã hội: vua, quý tộc, hiệp sĩ, tu sĩ, nông nô, lục lâm hay các nghề nghiệp khác
(thương nhân, thầy thuốc).
Trong đó có: 1 vua, 16/46 quý tộc, 16/46 hiệp sĩ, 9/46 tu sĩ, 14/46 nông
nô, 7/46 lục lâm, 3/46 nhân vật hành nghề khác. Trong số lượng những nhân
vật đã liệt kê ở trên, số lượng hiệp sĩ chiếm phần lớn hơn cả (chiếm 34,8%).
Có những người vừa là quý tộc vừa là hiệp sĩ, có những người vừa là lục lâm
vừa là hiệp sĩ, và đặc biệt hơn cả là những nhân vật vừa là tu sĩ vừa là hiệp sĩ.
Sở dĩ có trường hợp này vì trong xã hội châu Âu lúc bấy giờ, hiệp sĩ được cho
là những người lính mang áo giáp cưỡi ngựa, trở thành một đẳng cấp được
16

chính thức công nhận và được gọi là esquire. Bởi vì trang bị cho bản thân trên
chiến trường với ngựa và áo giáp là rất đắt so với thời ấy cho nên cũng liên
quan đến gia tài của họ. Dần dà, những nhà quý tộc, những người lãnh đạo
trong thời chiến, bắt đầu phản ứng bằng cách gia nhập vào đẳng cấp mới hình
thành ấy. Từ đó trở đi, tất cả những người quý tộc nam đều mong đợi sẽ trở
thành một hiệp sĩ. Ngoài ra, các hiệp sĩ cưỡi chiến mã oai dũng được coi là
lực lượng tinh nhuệ nhất trong quân đội các vương quốc. Họ đóng vai trò
quan trọng trong các cuộc Thập Tự Chinh và các cuộc chiến tranh khác.
Trong các cuộc Thập Tự Chinh, một số hiệp sĩ thề nguyện đi tu để giữ lòng
trinh bạch, thanh bần và họ gia nhập các dòng tu hiệp sĩ: dòng đền (Templar),
dòng Cứu tế. Chính vì vậy trong tác phẩm Ivanhoe có 6/16/46 nhân vật vừa là
hiệp sĩ vừa là tu sĩ. Điều này chứng tỏ những nhân vật mà Walter Scott đề cập
đến chủ yếu là hiệp sĩ với các hội thi, các cuộc đấu võ và tinh thần mã thượng
của họ.
Bên cạnh các nhân vật hiệp sĩ, số lượng các nhân vật quý tộc cũng
chiếm khối lượng vô cùng lớn (chiếm 34,8%), với 10/16/46 quý tộc người
Norman, 6/16/46 quý tộc người Saxon. Nhìn qua về tương quan lực lượng ta
có thể thấy, số lượng quý tộc người Norman áp đảo. Số lượng này cũng phần
nào thể hiện rõ tình hình chính trị của nước Anh lúc bấy giờ, đó là sự xung
đột trong nội bộ xã hội Anh, không chỉ giữa tầng lớp thống trị cầm quyền với
tầng lớp bị trị, mà còn giữa hai dân tộc Saxon và Norman.
1.4.2. Phân loại nhân vật trong Ivanhoe
Để nắm bắt được thế giới nhân vật đa dạng, phong phú, ta có thể tiến
hành phân loại chúng ở nhiều góc độ khác nhau.
1.4.2.1. Xét từ góc độ thể loại
Ivanhoe thuộc thể loại tiểu thuyết hư cấu lịch sử. Chính vì vậy bên cạnh
hệ thống nhân vật hư cấu bao giờ cũng phải có một hệ thống nhân vật lịch sử.
Hệ thống nhân vật lịch sử là một hệ thống tập hợp các nhân vật lịch sử có tên

tuổi, quê quán, công trạng, chiến tích được ghi chép rõ ràng trong chính sử.
Nhân vật lịch sử trong Ivanhoe là vua Richard I, hoàng tử John.
Vua nước Anh - Richard I hay còn gọi là Richard Sư Tử Tâm (1157 1199),
17


con Henry II, nổi danh vì tính dũng cảm và tài chinh chiến, rất mộ đạo Gia tô. Là một vị vua, tham vọng cao nhất của Richard là tham gia cuộc Thập Tự
Chinh lần thứ ba - sau khi Jerusalem bị Saladin chiếm đóng năm 1187. Tháng
6/1191 ông tới Jerusalem và tháng 7 tới Acre. Đến tháng 9, ông giành thắng
lợi tại trận Arsuf, giúp quân Thập Tự Chinh chiếm được Joppa. Mặc dù
Richard đã tiến đến rất gần mục tiêu chính của cuộc Thập Tự Chinh,
Jerusalem vẫn ở ngoài tầm với. Hơn nữa, mối bất hòa sâu sắc giữa quân đội
Pháp, Đức và Anh còn phát sinh thêm nhiều rắc rối. Sau một năm bế tắc,
Richard và Saladin đạt được một thỏa thuận ngừng bắn, và Richard bắt đầu
trở về quê nhà. Do thời tiết xấu, ông bị trôi dạt vào bờ biển gần Venice và bị
Công tước Leopold của Áo bắt giữ. Sau đó ông bị giao cho hoàng đế Đức
Henry VI, người ra giá khoản tiền chuộc lớn cho Richard: 150.000 mark.
Tháng 2/1194, Richard được thả. Ông lập tức quay lại Anh và lên ngôi lần thứ
hai, do lo sợ khoản tiền chuộc ràng buộc sự phụ thuộc của mình. Tuy vậy một
tháng sau đó, ông tới Normandy và không bao giờ trở lại. Năm năm cuối đời
ông chứng kiến những cuộc chiến tranh gián đoạn chống lại Philip II. Trong
cuộc bao vây lâu đài Chaluz ở miền trung nước Pháp, Richard bị thương nặng
và qua đời vào ngày 6 tháng 4 năm 1199. Người em trai John kế vị ngai vàng
sau nhiều năm âm mưu chống lại Richard khi ông vắng bóng ở quê nhà.
Hoàng tử John là con trai út của Vua Henry II của Anh và Quận nương
Eleanor xứ Aquitain, em trai ruột của vua Richard. Sau khi lên ngôi Richard
tập trung tiền bạc cho những cuộc viễn chinh và trao quyền cho hội đồng
Giám mục, tuy nhiên các Giám mục được Richard ủy quyền lại là những
người chống đối người Anh. Đất đai và của cải của chính quyền bị rơi vào tay
người nhà của các Giám mục làm dấy lên làn sóng căm thù trong nhân dân,

nắm bắt cơ hội đó cộng với sự hậu thuẫn to lớn từ gia đình người vợ Hadwisa,
John tự tôn vinh mình là người hùng trên đất nước lừa lọc. John tranh thủ sự
vắng mặt của Richard đã chiếm lấy các lâu đài ở Nottingham từ tay những
Nam tước. Trong khoảng thời gian Richard rời đất nước để tham gia Thập Tự
Chinh và bị vua nước Áo bắt làm tù binh, tận dụng cơ hội John nhận lời bắt
tay với giám mục quấy phá tình hình chính trị nước Anh. Đồng thời John cũng
bắt tay với vua Phillip dẫn quân đánh chiếm vài lâu đài và tiến về London.
Sau diễn biến nước Áo đồng ý trả tự do cho vua Richard, các Nam tước
thân
18


Richard tại London quay lại dồn sức đánh đuổi John và bao vây John tại
Normandy. Tháng 3 năm 1194 Richard được trả tự do và trở về trận đánh ở
Normandy để xoa dịu tình hình nội chiến cùng những rắc rối mà John đã gây
ra. Richard buộc tội John phản quốc và cho John thời hạn 40 ngày để nộp
phạt, tận dụng lòng nhân từ của Richard và sự khốn khéo của mình John đã
lấy lòng Richard và một năm sau ông ta lấy lại được danh hiệu Bá tước
Mortain và Gloucester. Sau khi Richard I chết, John được tôn lên làm vua
nước Anh.
Trong Ivanhoe, các sự kiện lịch sử: Richard I tham dự trận Thánh
Chiến lấy lại Đất Thánh ở Jerusalem, việc Richard I bị phe địch lừa bắt và
cầm tù ở Vienna (nước Áo), John âm mưu chống lại Richard I khi ông vắng
bóng ở quê nhà, sự kiện Richard I bỏ mình trong trận tấn công lâu đài Chaluz,
gần Limoges... đều được tác giả Walter Scott nhắc đến trong tác phẩm của
mình. Lấy lịch sử làm đối tượng miêu tả trực tiếp nên nhà văn Walter Scott
không hoàn toàn hư cấu trong việc miêu tả các nhân vật, hành động, biến cố
có liên quan đến lịch sử được đề cập trong tác phẩm. Các thông tin thuộc về
tính cách nhân vật, nguyên nhân diễn biến và điểm kết thúc câu chuyện trong
tác phẩm có sự tương thích nhất định với các thông tin liên quan đến nhân vật

và sự kiện lịch sử vốn được nêu ra trong chính sử.
Bên cạnh những nhân vật lịch sử có thật, Walter Scott còn hướng ngòi
bút của mình đến những con người bình thường, hoàn toàn không có tên trong
chính sử. Họ là những nhân vật hư cấu hoàn toàn, được tác giả xây dựng nhằm
làm sáng đẹp thêm về tài năng, lí tưởng và phẩm hạnh đạo đức của cá nhân
người anh hùng, cũng như làm nổi bật chủ đề tư tưởng của tác phẩm. Trong
Ivanhoe, các nhân vật hư cấu là: Cedric, Ivanhoe, Locksley, Isaac, Rebecca...
1.4.2.2. Xét từ góc độ phân hóa giai cấp, tầng lớp trong xã hội
Ivanhoe là cuốn tiểu thuyết lấy bối cảnh xã hội Anh thế kỉ XII - thời kì
Trung Đại. Lúc này trong xã hội Anh phân hóa thành 5 giai cấp, tầng lớp,
đẳng cấp cơ bản: vua, quý tộc, hiệp sĩ, tu sĩ, nông nô.
Vua là người đứng đầu tối cao, thực tế hoặc biểu tượng của một chính
quyền; trực tiếp hoặc gián tiếp có danh dự, quyền cai trị, cầm quyền một quốc
gia. Trong Ivanhoe, vua nước Anh là Richard I.
Quý tộc là một tầng lớp, giai cấp xã hội, có những đặc quyền, quyền
19