Giao an PTNL mon hoa hoc 9 chuan 2019

Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
Tiết 37:

Ngày soạn 1 tháng 1 năm 2019
Ngày dạy 8 tháng 1 năm 2019
AXIT CACBONIC VÀ MUỐI CACBONAT

I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Biết được
- H2CO3 là axit yếu, không bền
- Tính chất hóa học của muối cacbonat ( tác dụng với dung dịch axit, dd bazơ, dd muối #, bị
nhiệt phân hủy
- Chu trình của cacbon trong tự nhiên và vấn đề bảo vệ môi trường sống
2. Kỹ năng:
- Quan sát TN, hình ảnh TN và rút ra tính chất hóa học của muối cacbonat
- Xác định được phản ứng có thực hiện được hay không và viết các PTHH
- Nhận biết một số muối cacbonat.
3. Thái độ
- Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường sống
4. Năng lực – phẩm chất:
4.1. Năng lực:
- Hình thành cho hs năng lực: năng lực giải quyết vấn đề, năng lực quan sát, năng lực hoạt

động nhóm
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực quan sát tìm tòi, năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào
cuộc sống
4.2. Phẩm chất:
- Hình thành phẩm chất: Có trách nhiệm bảo vệ môi trường tự nhiên. Yêu gia đình, quê
hương , đất nước.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:
- H/c: Na2CO3, NaHCO3, K2CO3, Ca(OH)2, HCl, CaCl2, quỳ tím
- Dụng cụ: ống nghiệm (6), Giá TN (1), kẹp gỗ (1), ống dẫn L có nút cao su (1)
- Tranh vẽ: Chu trình cacbon trong tự nhiên
2. Học sinh:
- Nghiên cứu trước bài mới
III. TIẾN TRÌNH TIẾT HỌC
1. Ổn định tổ chức
* Kiểm tra sĩ số.
* Kiểm tra bài cũ.
2. Tổ chức các hoạt động dạy học
2.1. Khởi động.
* Hoạt động khởi động
Tổ chức học sinh khởi động qua câu hỏi thực tế
Gv cho hs qs một viên đá
Các em đã biết gì về thành phần, tính chất và các ứng dụng của đá vôi trong cuộc sống?
- Hs thảo luận nhóm đưa ra các phương án trả lời
- Gv ghi các ý trả lời của hs ra góc bảng
Gv : Vậy đáp án câu hỏi này sẽ được giải đáp trong bài hôm nay
Hoạt động 1: Axit cacbonic và muối cacbonat.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung

1


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, quan sát tìm
tòi, hoạt động nhóm, luyện tập
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp
đôi, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực quan sát,
năng lực vận dụng, có trách nhiệm bảo vệ
môi trường tự nhiên.
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cá nhân trả
lời câu hỏi:
- Cho biết trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí
của H2CO3
Yêu cầu hs hoạt động cặp đôi trả lời câu hỏi:
- H2CO3 có những tính chất hóa học nào? Có
tác dụng với muối clorua, muối sunfat không?
- Tại sao nói H2CO3 là axit không bền?
- GV tổng kết các ý kiến của HS, nhận xét và

chốt kết luận.

I. Axit cacbonic (H2CO3)

1) Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí
- SGK - T88
2) Tính chất hóa học
- H2CO3 là axit yếu: D2 H2CO3 làm quỳ
tím chuyển màu đỏ nhạt
- H2CO3 là axit không bền dễ bị phân hủy
thành CO2 và H2O

→

H2CO3 ¬ 
CO2 + H2O

Hoạt động 2: Muối cacbonat
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, quan sát tìm II. Muối cacbonat
tòi, hoạt động nhóm, luyện tập
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp
đôi, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực quan sát,
năng lực vận dụng, có trách nhiệm bảo vệ
môi trường tự nhiên.
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cá nhân trả
lời câu hỏi:

? Có mấy loại muối cacbonat? Các loại đó 1. Phân loại
khác nhau ở điểm nào? Lấy Vd?
Có hai loại muối cacbonat là muối trung
hoà và muối axit.
- Muối cacbonat trung hoà: Na 2CO3,
K2CO3, CaCO3...
- Muối hiđrocacbonat
: NaHCO3,
Ca(HCO3)2.....
- Hs cá nhân tra bảng tính tan - T170 SGK kết 2. Tính chất hoá học
hợp thông tin SGK trang 88
a, Tính tan:
KT trình bày 1 phút
- Đa số các muối cacbonat đều không tan
? Xác định tính tan của muối cacbonat?
trừ Na2CO3, K2CO3
- Hầu hết muối – HCO3 đều tan
b, Tính chất hóa học
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động nhóm (khăn 1. Tác dụng với axit
trải bàn) trả lời câu hỏi:
NaHCO3 + HCl →NaCl + CO2 ↑+ H2O

2


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
? Dựa vào tính chất hóa học của muối và các
điều kiện của phản ứng trao đổi, hãy dự đoán
tính chất hóa học của muối cacbonat?
- Viết các PTHH xảy ra ?
- Hs thảo luận nhóm câu hỏi
- Đại diện nhóm trình bày. Các nhóm khác
nhận xét, bổ sung
- Gv nhận xét và chốt kiến thức
- Gv đưa ra 3 Vd: Na2CO3 + CaCl2
Na2CO3 + KCl
CaCO3 + NaCl
? Trong 3 cặp chất trên, cặp chất nào xả ra
phản ứng? Viết PTHH?

Na2CO3 + 2HCl→2NaCl +CO2↑ + H2O

* Muối cacbonat tác dụng với axit mạnh
hơn axit cacbonic tạo thành muối mới và
giải phóng khí CO2
2. Tác dụng với dung dịch bazơ
Na2CO3+Ca(OH)2 →CaCO3 + 2NaOH
- 1 số dd muối cacbonat tác dụng với dung
dịch bazơ -> muối cacbonat không tan và
bazơ mới
* Chú ý: Muối hiđro cacbonat tác dụng

với dung dịch bazơ -> muối trung hòa và
nước
NaHCO3 + NaOH →Na2CO3 + H2O
? Tại sao muối cacbonat không tác dụng với Ba(HCO3)2+2NaOH→BaCO3↓+ Na2CO3
kim loại?
+ H2O
3. Tác dụng với muối
? Muói cacbonat có những tính chất hóa học Na2CO3 + CaCl2 →CaCO3 + 2NaCl
nào? trong những tính chất hóa học dó cần * DD muối cacbonat tác dụng với dung
chú ý dến những điều gì?
dịch muối # -> 2 muối mới
4. Muối cacbo nat bị nhịêt phân hủy
- Nhiều muối cacbonat(trừ muối cacbonat
trung hòa của kim loại kiềm (I) đẽ bị nhiệt
phân hủy, giải phóng ra CO2
t
CaCO3 
→ CaO + CO2↑
t
2NaHCO3 
→ Na2CO3 + CO2↑ +
- Hs: Đọc thông tin SSSGK - T90
H2 O
KT trình bày 1 phút
3) Ứng dụng
?Muối cacbonat có những ứng dụng gì?
- SGK - T90
0

0

Hoạt động 3: Chu trình cacbon trong tự nhiên
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, quan sát tìm III. Chu trình cacbon trong tự nhiên
tòi, hoạt động nhóm
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm
- SGK - T90
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp đôi
- Định hướng NL, PC: năng lực quan sát,
năng lực vận dụng, có trách nhiệm bảo vệ môi
trường tự nhiên.
Yêu cầu HS quan sát tranh H3.17 SGK hoạt
động cặp đôi trả lời câu hỏi:
+ Trình bày chu trình cacbon trong tự nhiên
+ Trong tự nhiên cacbon được chuyển hóa như
thế nào?
- Hs thảo luận nhóm câu hỏi
- Đại diện nhóm trình bày. Các nhóm khác

3


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
nhận xét, bổ sung
- Gv nhận xét và chốt kiến thức
2.3. Hoạt động luyện tập.
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, luyện tập
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm. KTB
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực vận dụng, PC tự tin.
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động nhóm (khăn trải bàn) trả lời câu hỏi:
HS làm việc theo nhóm, mỗi các nhân viết ý kiến của mình vào một góc bảng nhóm. Sau đó
thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến ghi vào giữa bảng. Hết thời gian, đại diện nhóm trình bày,
các nhóm khác nhận xét chéo
1. Cho biết các cặp chất nào sau đây tác dụng được với nhau?
A, H2SO4 và KHCO3
B, Na2CO3 và KCl
C, BaCl2 và K2CO3
D, Ba(OH)2 và Na2CO3
2. Hãy phân biệt các chất rắn sau: BaSO4, CaCO3, NaCl
- Làm BT4 SGK - T91
- Nêu tính chất hóa học của muối cacbonat
2.4. Hoạt động vận dụng.
- Trong bình chữa cháy chứa H2SO4 và NaHCO3. Khi mở khóa van của bình, hai chất tiếp
xúc với nhau sinh ra CO2. Hãy viết phương trình giải thích quá trình trên
- trong phân tử NaHCO3 còn nguyên tử hiđrô trong gốc axit, em hãy lấy VD chứng minh
NaHCO3 vừa tác dụng được với dd axit, vừa tác dụng được với dd kiềm
- tương tự như NaHCO3, em có thể viết phương trình phản ứng của NaHSO 4 hoặc NaH2PO4
với dd H2SO4 và dd NaOH (hoặc với dd H3PO4 và NaOH). ( về nhà làm)
2.5. Hoạt động tìm tòi mở rộng.

- Học thuộc tính chất hoá học cuâxit và muối cacbonat. Chú ý so sánh tính chất hoá học của
muối trung hoà và muối axit
- Về làm bài tập sgk/91
- Chuẩn bị bài sau : Silic-công nghiệp silicat
- Đọc thêm : ‘’Em có biết’’
- Tìm hiểu thêm về chu trình cacbon

4


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.

Tiết 38:

Ngày soạn 1 tháng 1 năm 2019
Ngày dạy 9 tháng 1 năm 2019
SILIC - CÔNG NGHIỆP SILICAT

I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Biết được
- Silic là phi kim hoạt động yếu (tác dụng được với oxi, không phản ứng trực tiếp với hiđro)

- SiO2 là một oxit axit (tác dụng với kiềm, muối cacbonat kim loại kiềm ở nhệt độ cao)
- Một số ứng dụng quan trọng của silic, silic đioxit và muối silicat
- Sơ lược về thành phần và các công đoạn chính sản xuất thủy tinh, đồ gốm, xi mămg
2. Kỹ năng:
- Đọc và tóm tắt được thông tin về silic, silic đioxit và muối silicat, sản xuất thủy tinh, đồ
gốm, xi mămg
- Viết được các PT minh họa cho tính chất của silic, silic đioxit và muối silicat
3. Thái độ
- Biết bảo vệ môi trường khi sản xuất công nghiệp
4. Năng lực – phẩm chất:
4.1. Năng lực:
- Hình thành cho hs năng lực: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực quan
sát, năng lực hoạt động nhóm, năng lực thuyết trình
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực quan sát tìm tòi, năng lực ngôn ngữ hóa
4.2. Phẩm chất:
- Hình thành phẩm chất: Có trách nhiệm bảo vệ môi trường tự nhiên.. Nhân ái khoan dung.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:
- Tranh: 1 số đồ gốm sứ, thủy tinh, xi mămg
+ Sơ đồ lò quay Sx clanhke
- Vật mẫu: Đất sét, cát trắng
2. Học sinh:
- Nghiên cứu trước bài mới

5


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
III. TIẾN TRÌNH TIẾT HỌC
1. Ổn định tổ chức
* Kiểm tra sĩ số.
* Kiểm tra bài cũ.
- Nêu tính chất hóa học của muối cacbonat? Viết PT phản ứng minh họa?
2. Tổ chức các hoạt động dạy học
2.1. Khởi động.
* Hoạt động khởi động
Gv sử dụng kỹ thuật KWL
- Silic đioxit là các loại khí rất phổ biển trong tự nhiên và có nhiều vai trò với đời sống và sản
xuất:
- Các em đã biết được gì về các oxit của cacbon và muốn biết gì về oxit của cacbon ?
Các nhóm hs thảo luận đưa ra các ý kiến
Gv tổng hợp các điều hs muốn biết liên hệ vào bài .
2.2. Các hoạt động hình thành kiến thức.
Hoạt động 1: Silic
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, hoạt động I. Silic: (5’)
Si
nhóm
- NTK = 28
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, trình bày 1 phút

- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp
đôi, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực ngôn ngữ
hóa, PC có trách nhiệm bảo vệ môi trường tự
nhiên.
Yêu cầu hs Đọc thông tin SGK T92 hoạt
động cá nhân trả lời câu hỏi:
? Cho biết trạng thái tự nhiên của Si?
? Si có những tính chất vật lí nào? Từ những 1. Trạng thái thiên nhiên
tính chất đó người ta đã ứng dụng vào những - SGK (T92)
công việc gì?
- Ứng dụng: làm pin mặt trời, làm vật liệu bán
2. Tính chất
dẫn trong kĩ thuật điện tử
a) Tính chất vật lí
+ 1 Hs đọc “Em có biết” mục 1
- SGK (T92)
KT trình bày 1 phút
b) Tính chất hóa học
? Si là phi kim hoạt động mạnh hay yếu ? Dự - Si là phi kim hoạt động hoá học yếu hơn
đoán tính chất của Si ?
cacbon, clo
- ! Hs lên viết PTHH minh họa
- Ở nhiệt độ cao p/ư với oxi -> SiO2
t
(Si không phản ứng trực tiếp với H2 và kim
Si + O2 →
SiO2
loại)
0

Hoạt động 2: Silic đioxit
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, hoạt động II. Silic đioxit: SiO2 (10’)
nhóm, luyện tập

6


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình
bày 1 phút, khăn trải bàn
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp
đôi, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực quan sát,
năng lực vận dụng, năng lực ngôn ngữ hóa,
PC có trách nhiệm bảo vệ môi trường tự
nhiên.
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động nhóm (khăn
trải bàn) trả lời câu hỏi:

? SiO2 thuộc oxit gì?
? Dự đoán tính chất của SiO2
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả, nhóm khác
nhận xét, bổ sung ý kiến
? Giải thích vì sao SiO2 không phản ứng với
nước?
- Hs thảo luận nhóm câu hỏi
- Đại diện nhóm trình bày. Các nhóm khác
nhận xét, bổ sung
- Gv nhận xét và chốt kiến thức

- Silic đioxit là một oxit axit
t
1. T/d với kiềm →
muố silicat và nước
t
SiO2 + 2NaOH →
Na2SiO3 + H2O
2. Tác dụng với oxit bazơ ở nhiệt độ cao
tạo thành muối
t
SiO2 + CaO →
CaSiO3
- Silic đioxit không p/ư với nước
o

o

o

Hoạt động 3: Sơ lược về công nghiệp silicat
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở hoạt động
nhóm
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình
bày 1 phút
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp
đôi, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực quan sát,
PC có trách nhiệm bảo vệ môi trường tự
nhiên.
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cặp đôi trả
lời câu hỏi:
1. Sản xuất đồ gốm, sứ
? Công nghiệp silicat gồm những nghành a, Nguyên liệu chính
nào?
Đất sét , thạch anh, fepat
? Đồ gốm gồm những sản phẩm nào? Phân b, Các công đoạn chính
biệt từng loại?
- Nhào đất sét, thạch anh và fepat với nước
? Cho biết nguyên liệu chínhvà các công để tạo thành bột dẻo rồi tạo hình , sấy khô
đoạn chính sản xuất đồ gốm?
thành các đồ vật
? Nêu cách tạo hình các đồ gốm sứ?
- nung các đồ vật trong lò ở nhiệt độ cao
? Kể tên các cơ sở sản xuất đồ gốm sứ nổi thích hợp
tiếng ở nước ta?Công ty sứ Hải Dương, c, Cơ sở sản xuất
Đồng Nai ...
Bát Tràng, Hải Dương, Đồng Nai, Sông

? Ở Lào cai những vùng nào có sản xuất Bé…
gạch ngói? Khi sx đồ gốm sứ cần chú ý đến
những điều gì?
2. Sản xuất ximăng

7


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
- Hs: Đọc thông tin SGK- T93 quan sát
H3.20
KT trình bày 1 phút
? Xi măng là gì? Cho biết thành phần chính
của xi măng?
? Nêu nguyên liệu và các công đoạn chính
sản xuất xi măng? (1 Hs lên chỉ tranh)
? Kể tên các cơ sở sx xi măng nổi tiếng ở
nước ta? - Hải Dương, Thanh Hoá, Hải
phòng
? Lào cai có những nhà máy sx xi măng ở
đâu?

Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cặp đôi trả
lời câu hỏi:
- Cho biết thành phần chính của thủy tinh?
( t/c SiO2 tác dụng với muối cacbonat của
kim loại kiềm ở nhiệt độ cao)
? Nêu các cơ sở sản xuất thủy tinh nổi tiếng
ở nước ta?
? trong Sx công nghiệp càn chú ý đến điều
gì?
? Công nghiệp silicat gồm những nghành
nào?
- GV tổng kết các ý kiến của HS, nhận xét và
chốt kết luận.

-Thành phần chính của ximăng:canxi
silicat, canxi aluminat
a, Nguyên liệu chính
- đất sét(có SiO2), đá vôi, cát
b, Các công đoạn chính: SGK / 93
c, Các cơ sở sản xuất ở nước ta
XM Hải Dương, Hải Phòng, Hà Nam…

3. Sản xuất thuỷ tinh
-Thành phần gồm của natri slicat và canxi
silicat
a, Nguyên liệu chính
Cát thạch anh, đá vôi, sôđa(Na2CO3)
b, Các công đoạn chính:
- Trộn hốn hợp đá vôi, cát, sôđa, theo tỉ lệ
thích hợp

- Nung trong lò nung ở khoảng 900o thành
thuỷ tinh dạng nhão
- Làm nguội từ từ , sau đó ép, thổi thuỷ tinh
dẻo thành các đồ vật
c, Các cơ sở sản xuất
ở hải Phòng, hà Nội, Bắc Ninh, Đà Nẵng…

2.3. Hoạt động luyện tập.
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở hoạt động nhóm
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, trình bày 1 phút
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân
- Định hướng NL, PC: năng lực vận dụng, PC nhân ái.
Yêu cầu hs hoạt động nhóm xây dựng sơ đồ tư duy tổng kết bài học:

8


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.

Yêu cầu hs hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi:
Câu 1: Trong tự nhiên silic tồn tại ở dạng:

A. Đơn chất.
B. Hợp chất
C. Hỗn Hợp.
D. Vừa đơn chất vừa hợp chất.
Câu 2: Nguyên liệu để sản xuất đồ gốm là:
A. Đất sét, thạch anh, Fenfat.
B. Đất sét, đá vôi ,cát.
C. cát thạch anh, đá vôi, sođa.
D. Đất sét, thạch anh, đá vôi.
Câu 3: Silic đioxit là một oxit axit vì phản ứng được với
A. Nước và kiềm.
B. Nước và oxit bazơ.
C. Kiềm và oxit bazơ.
D. Kiềm và oxit axit.
Câu 4: Thành phần chính của xi măng là:
A. CaCO3; Al2O3.
B. Đất sét, đá vôi, cát.
C. CaO; Al2O3.
D. CaSiO3; Ca(AlO2)2.
Câu 5: Natri silicat có thể được tạo thành bằng cách nào dưới đây?
A. Đun SiO2 với NaOH nóng chảy.
B. Cho SiO2 tác dụng với dung dịch NaOH loãng.

9


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
C. Cho Si tác dụng với dung dịch NaCl.
D. Cho dung dịch K2SiO3 tác dụng với dung dịch NaHCO3.
2.4. Hoạt động vận dụng.
* BT: Hãy tìm công thức hoá học của những loại thủy tinh sao (viết dưới dạng các oxit):
a) Loại thủy tinh dùng trong xây dựng & đồ dùng gia đình có thành phần: 75% SiO2 , 12%
CaO , 13% Na2O
b) Loại thủy tinh chịu nhiệt dùng chế tạo bình cầu , ống nghiệm ... có thành phần: 18,43%
K2O , 10,89% CaO , 70,56% SiO2.
* BG: a) Đặt công thức tổng quát của loại thủy tinh dùng trong xây dựng là:
xNa2O.yCaO.zSiO2 (x,y,z > 0) & tỉ lệ x : y : z là tối giản
- Theo đầu bài ta có tỉ lệ: x : y : z =

13 12 75
: :
= 0,21 : 0,21 : 1,25
62 56 60

= 1 : 1 : 6
Công thức của thủy tinh loại này là: Na2O.CaO.6SiO2
b) cách giải tương tự như phần (a) & công thức hoá học là: K2O.CaO.6SiO2
2.5. Hoạt động tìm tòi mở rộng.
- Học thuộc bài theo SGK và vở ghi
- BTVN: bài 30.1 – 30.4 sách bài tập tr.34 - Đọc trước bài 31 sgk
- Tìm hiểu thêm về qui trình sản xuất xi măng

Ngày soạn 7 tháng 1 năm 2019
Ngày dạy 15 tháng 1 năm 2019
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NTHH

Tiết 39:
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Biết được
- Các nguyên tố trong bảng TH đươch sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân
nguyên tử. Lấy được Vd minh họa
- Cấu tạo bảng TH gồm : Ô nguyên tố, chu kì, nhóm, lấy Vd minh họa
2. Kỹ năng:

10


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
- Quan sát bảng TH, ô nguyên tố cụ thể, nhóm I, VII, chu kì 2,3 và rút ra nhận xét về ô
nguyên tố, chu kì, nhóm
3. Thái độ:
- Có lòng ham mê nghiên cứu tìm hiểu về cấu tạo và biến đổi của bảng TH

4. Năng lực – phẩm chất:
4.1. Năng lực:
- Hình thành cho hs năng lực: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực quan
sát, năng lực hoạt động nhóm
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực ngôn ngữ hóa
4.2. Phẩm chất:
- Hình thành phẩm chất: Tự lập, tự chủ. Nhân ái khoan dung.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:
- Máy chiếu. Bài soạn powerpoint.
2. Học sinh:
- Ôn lại cấu tạo nguyên tử của các nguyên tố
III. TIẾN TRÌNH TIẾT HỌC
1. Ổn định tổ chức
* Kiểm tra sĩ số.
* Kiểm tra bài cũ.
- Làm BT 30.1 SBT
- Nêu quá trình sản xuất thủy tinh, viết các PTHH xảy ra?
2. Tổ chức các hoạt động dạy học
2.1. Khởi động.
Hoạt động khởi động
Tổ chức cho hs khởi động qua trò chơi: Ai biết nhiều hơn
Luật chơi:
- Gv cho 3 hs tham gia
- Trong vòng 1 phút lần viết ác đáp án mà em biết
- Ai viết được đúng, nhiều hơn, nhanh hơn sẽ giành phần thắng.
Câu hỏi: Viết tên và kí hiệu các loại nguyên tố hóa học mà em biết ?
Gv tổ chức hs thi, nhận xét kết quả thi của hs
Dùng kết quả thi để vào bài
2.2. Các hoạt động hình thành kiến thức.

Hoạt động 1: Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, hoạt động I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố
nhóm, luyện tập
trong bảng tuần hoàn
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình
bày 1 phút, khăn trải bàn
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp đôi,
nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực ngôn ngữ hóa, ,
tự lập.
- Gv: chiếu bảng tuần hoàn, giới thiệu sơ lược
- Ngày nay bảng TH có hơn 114 nguyên
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cá nhân trả lời tố và được sắp xếp theo chiều tăng dần

11


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
câu hỏi:

của điện tích hạt nhân nguyên tử
- Các nhà khoa học đã tìm được bao nhiêu
nguyên tố hóa học?
- Nhà bác học nào là người đầu tiên xây dựng
bảng TH, sắp xếp theo nguyên tắc nào?
- Ngày nay bẳng tuần hoàn được sắp xếp theo
nguyên tắc nào?
- GV tổng kết các ý kiến của HS, nhận xét và
chốt kết luận.
Hoạt động 2: CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, hoạt động II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
nhóm, luyện tập
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình
bày 1 phút, khăn trải bàn
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp đôi,
nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực vận dụng, năng
lực ngôn ngữ hóa, PC nhân ái
- Gv chiếu bảng tuần hoàn
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cặp đôi trả lời
câu hỏi:
+ Quan sát bảng tuần hoàn và đọc nhanh các 1. Ô nguyên tố
thông tin lớn
- Cho biết số hiệu nguyên tử, KHHH,
- Bảng tuần hoàn gồm những phần nào?
tên nguyên tố, NTK của nguyên tố đó
- Ô nguyên tố cho ta biết những thông tin gì?
- Số hiệu nguyên tử = số đơn vị điện tích

- Từ số hiệu nguyên tử cho ta biết những gì của hạt nhân = số e trong nguyên tử = số
nguyên tử?
thứ tự của nguyên tố
- Quan sát ô 16 ta biết được những thông tin gì Vd: Số hiệu nguyên tử của natri là 11
của nguyên tố?
-> Na ở ô số 11, có điện tích hạt nhân
nguyên tử là 11+, có 11e trong nguyên
- Hs : Quan sát bảng (Trang 169 SGK) - Đọc tử Na
thông tin - T96
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động nhóm trả lời
câu hỏi:
? Chu kỳ là gì ?
2. Chu kì
? Tổng số có bao nhiêu chu kỳ ?
- Chu kì là dãy các nguyên tố mà
? Số nguyên tố trong mỗi chu kỳ là bao nhiêu?
nguyên tử của chúng có cùng số lớp e và
? nhận xét về số trị của chu kỳ với số lớp e của được xếp theo chiều điện tích hạt nhân
nguyên tử trong cùng chu kỳ ?
tăng dần.
+ Đại diện nhóm báo cáokết quả, nhóm khác * Tổng số có 7 chu kì:
nhận xét, bổ sung
- Chu kì 1 có 2 ngtố
chu kì
- Gv: Chốt kiến thức
- Chu kì 2,3 có 8 ngtố
nhỏ
- Hs quan sát cụ thể chu kì 1, 2, 3 lấy Vd
- Chu kì 4,5,6 có 18 ngtố
chu kì

- Chu kì 7 chưa có đủ các
lớn
nguyên tố

12


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
* Số thứ tự của chu kì = số lớp e
Vd: Chu kì 2: các nguyên tố đều có 2
lớp e trong nguyên tử, điện tích hạt nhân
- Hs: Quan sát bảng tuần hoàn và đọc thông tăng dần từ 3+ (Li) -> 10+ (Ne)
trong trang 97
Yêu cầu hs hoạt động cặp đôi trả lời câu hỏi:
? Các nguyên tố trong cùng một nhóm có những 3. Nhóm
đặc đặc điểm gì chung và được sắp xếp như thế - Nhóm là các nguyên tố mà nguyên tử
nào?
của chúng có số số e lớp ngoài cùng
? Nhận xét về số trị của nhóm với số e lớp ngoài bằng nhau và có tính chất tương tự nhau
cùng của nguyên tử
được xếp thành cột theo chiều tăng dần

- GV tổng kết các ý kiến của HS, nhận xét và của điện tích hạt nhân nguyên tử
chốt kết luận.
- Quan sát bảng tuần hoàn và Vd sơ đồ ngtử Li
nhóm I và ngtử Cl nhóm VII
KT trình bày 1 phút
? Li và Cl có mấy e ở lớp ngoài cùng?
? Nhóm I gồm những nguyên tố thuộc kim loại
hay phi kim?
? Nhóm VII gồm những nguyên tố thuộc kim
loại hay phi kim?
? Em có nhận xét gì về điện tích hạt nhân
nguyên tử của các nguyên tố trong cùng một
nhóm
? Khi biết số hiệu nguyên tử ta có thể biết được
những đặc điểm nào của nguyên tử đó
- GV tổng kết các ý kiến của HS, nhận xét và
chốt kết luận.
2.3. Hoạt động luyện tập.
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, luyện tập
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, trình bày 1 phút
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân
- Định hướng NL, PC: năng lực vận dụng, PC nhân ái
Yêu cầu hs hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi:
Bài tập: cho các nguyên tố có STT là 15, 14, 20, 19 trong BHTTH. Hãy cho biết:
1. vị trí nguyên tố trong BHTTH:
+ Số thứ tự, tên nguyên tố, kí hiệu
+ Chu kì
+ Nhóm
2. Đặc điểm vè cấu tạo nguyên tử của nguyên tố:
- Điện tích hạt nhân

- Số electron
- Số lớp electron
- Số electron lớp ngoài cùng
Yêu cầu hs hoạt động nhóm xây dựng sơ đồ sự biến đổi trong bảng hệ thống tuần hoàn

13


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.

2.4. Hoạt động vận dụng.
- Biết X có cấu tạo nguyên tử: Điện tích hạt nhân 13+, 3 lớp e, lớp ngoài cùng có 3 e. Hãy
cho biết X ở vị trí nào trong bảng tuần hoàn
2.5. Hoạt động tìm tòi mở rộng.
- Về nhà học bài: Dựa vào bảng TH các nguyên tố
- BTVN: 1, 2, 3 SGK trang 101
- Chuẩn bị bài sau: Sơ lược bảng TH các NTHH tiếp
- Tìm hiểu thêm về nguyên tắc xây dựng bảng HTTH

Ngày soạn 8 tháng 1 năm 2019
Ngày dạy 16 tháng 1 năm 2019

Tiết 40:
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC (tiếp)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Biết được:

14


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
- Quy luật biến đổi tính kim loại, phi kim trong chu kì, nhóm, lấy Vd minh họa
- Ý nghĩa của bảng tuần hoàn: Sơ lược về mối liên hệ giữa cấu tạo nguyên tử, vị trí nguyên tố
trong bảng tuần hoàn và tính chất hóa học cơ bản của nguyên tố đó.
2. Kỹ năng:
- Từ cấu tạo nguyên tử của một số nguyên tố điển hình (thuộc 20 nguyên tố dầu tiên) suy ra
vị trí và tính chất hóa học cơ bản của chúng và ngược lại.
- So sánh tính kim loại hoặc tính phi kim của một nguyên tố cụ thể với các nguyên tố lân cận
(trong 20 nguyên tố dầu tiên)
3. Thái độ:
- Có lòng ham mê nghiên cứu tìm hiểu về cấu tạo và biến đổi của bảng TH
4. Năng lực – phẩm chất:
4.1. Năng lực:

- Hình thành cho hs năng lực: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực quan
sát, năng lực hoạt động nhóm
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực ngôn ngữ hóa, năng lực vận dụng
4.2. Phẩm chất:
- Hình thành phẩm chất: Tự lập, tự chủ. Nhân ái khoan dung.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:
- Máy chiếu. Bài soạn powerpoint.
2. Học sinh:
- Ôn lại cấu tạo nguyên tử của các nguyên tố
III. TIẾN TRÌNH TIẾT HỌC
1. Ổn định tổ chức
* Kiểm tra sĩ số.
* Kiểm tra bài cũ.
- Biết số hiệu nguyên tử, chu kì, nhóm của nguyên tố ta dự đoán được những đặc điểm gì của
nguyên tử đó? Lấy VD?
2. Tổ chức các hoạt động dạy học
2.1. Khởi động.
Hoạt động khởi động
Tổ chức cho hs khởi động qua trò chơi: Ai nhanh hơn
Luật chơi:
- Gv cho 2 hs tham gia
- Trong vòng 1 phút viết nhanh tên các đáp án
- Ai viết được nhiều hơn, nhanh hơn, đúng hơn sẽ giành phần thắng
Câu hỏi: Cho các nguyên tố : K, Na Mg, Al, F, Cl, S, P, Cu, H, O, Si, Ca, Ag, Pb
- Hãy sắp xếp các nguyên tố trên theo thứ tự đúng của bảng HTTH ?
Gv tổ chức hs thi, nhận xét kết quả thi của hs
Dùng kết quả thi để vào bài
Hoạt động 1: SỰ BIẾN ĐỔI TÍNH CHẤT CỦA CÁC NGUYÊN TỐ.
Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, hoạt động III. Sự biến đổi tính chất của các
nhóm, luyện tập
nguyên tố trong bảng tuần hoàn
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình

15


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
bày 1 phút, khăn trải bàn
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp
đôi, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực vận dụng,
năng lực ngôn ngữ hóa, PC nhân ái
- Gv chiếu chu kì 2,3
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động nhóm (khăn
trải bàn) trả lời câu hỏi:
+ Quan sát chu kì 2,3, dựa vào kiến thức phần
I, II
? Từ đầu chu kì đến cuối chu kì sự biến đổi về:

+ Số điện tích hạt nhân?
+ Số e ở lớp ngoài cùng?
+ Tính kim loại và phi kim của các nguyên tố
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả, nhóm khác
nhận xét, bổ sung?
- Gv chốt lại kiến thức
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cá nhân trả
lời câu hỏi:
KT trình bày 1 phút
- Quan sát các nhóm, chú ý đến nhóm II và VII
? Nhận xét: Khi đi từ trên xuống dưới theo
chiều tăng dần điện tích hạt nhân ntử
+ Số lớp e biến đổi như thế nào?
+ Tính kim loại và phi kim của các nguyên tố
biến đổi ntn?
- Hs: Quan sát và phân tích nhóm I và nhóm
VII
? So sánh mức độ hoạt động hóa học của kim
loại (nhóm I) và phi kim (nhóm VII)
? Sự biến đổi của các nguyên tố trong chu kì
và nhóm đặc điểm gì khác nhau?
- GV tổng kết các ý kiến của HS, nhận xét và
chốt kết luận.

1) Trong một chu kì
- Đi tử đầu đến cuối chu kì theo chiều
tăng dần của điện tích hạt nhân:
+ Số e lớp ngoài cùng tăng dần từ 1 đến
8e
+ Tính kim loại của nguyên tố giảm dần

+ Tính phi kim của nguyên tố tăng dần
Vd: Chu kì 2, chu kì 3 SGK-T98

2) Trong một nhóm
- Khi đi từ trên xuống dưới theo chiều
tăng dần của điện tích hạt nhân:
+ Số lớp e nguyên tử tăng dần từ 1 đến 7
+ Tính kim loại của các nguyên tố tăng
dần
+ Tính phi kim của các nguyên tố giảm
dần
Vd: Nhóm I và nhóm VII SGK - T99

Hoạt động 2: Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NTHH
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, hoạt động IV. Ý nghĩa của bảng TH các NTHH
nhóm, luyện tập
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình
bày 1 phút, khăn trải bàn
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp
đôi, nhóm
- Định hướng NL, PC: năng lực vận dụng,
năng lực ngôn ngữ hóa, PC nhân ái
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cá nhân trả 1. Biết vị trí của các nguyên tố ta có thể
lời câu hỏi:
suy đoán cấu tạo nguyên tử và tính chất

16

Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
KT trình bày 1 phút
- Khi biết trí của các nguyên tố trong bảng hệ
thống tuần hoàn , ta có thể suy đoán được
những điểm gì về nguyên tử đó?
Yêu cầu hs n/c SGK hoạt động cặp đôi trả lời
câu hỏi:
- Biết nguyên tố A có số hiệu là 17, chu kì 3,
nhóm VII. Hãy cho biết cấu tạo nguyên tử và
tính chất nguyên tố A
- Nguyên tử của nguyên tố X có điện tích hạt
nhân là 12+, 3 lớp e, lớp ngoài cùng có 2 e .
hãy cho biết vị trí của X trong BHTTH và tính
chất cơ bản của nó?

- GV tổng kết các ý kiến của HS, nhận xét và
chốt kết luận.

nguyên tố
Ví dụ:

- Z = 17, điên tích hạt nhân là 17+, có
17e và 17p
- A ở chu kì 3 → nguyên tử A có 3 lớp e
- A thuộc nhóm VII → Lớp ngoài cùng
có 7e
- A là phi kim mạnh
2. Biết cấu tạo nguyên tử của nguyên
tố, ta có thể suy đoán vị trí và tính chất
của nguyên tố đó
ví dụ:
- Z= 12+ → STT là 12
- 3 lớp e → chu kì 3
- lớp ngoài cùng có 2 e → nhóm II
Tính chất: X là kim loại mạnh

2.3. Hoạt động luyện tập.
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, luyện tập
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, trình bày 1 phút
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân
- Định hướng NL, PC: năng lực vận dụng, năng lực ngôn ngữ hóa, PC nhân ái
Yêu cầu hs hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi:
- Nêu ý nghĩa của bảng HTTH. Sơ đồ hóa mối quan hệ đó?

Yêu cầu hs hoạt động nhóm xây dựng sơ đồ tư duy tổng kết bài học

17


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.

2.4. Hoạt động vận dụng.
Câu 1:Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học được sắp xếp theo nguyên tắc:
A. Chiều nguyên tử khối tăng dần.
B. Chiều điện tích hạt nhân tăng dần
C. Tính kim loại tăng dần.
D. Tính phi kim tăng dần.
Câu 2: Số thứ tự chu kì trong bảng hệ thống tuần hoàn cho biết:
A. Số thứ tự của nguyên tố.
B. Số electron lớp ngoài cùng.
C. Số hiệu nguyên tử.
D. Số lớp electron.
Câu 3: Số thứ tự nhóm trong bảng hệ thống tuần hoàn cho biết:
A. Số electron lớp ngoài cùng.
B. Số thứ tự của nguyên tố.
C. Số hiệu nguyên tử
D. Số lớp electron.
Câu 4:Dãy nào sau đây thể hiện mức độ hoạt động hóa học của kim loại tăng dần:
A. Be , Fe , Ca , Cu
B. Ca , K , Mg , Ag
C. Al , Zn , Co , Ca
D. Ni , Mg , Li , Fr

Câu 5: Dãy các nguyên tố xếp theo chiều tính phi kim tăng dần:
A. Mg, Na, Si, P
B. Ca, P, B, C
C. C, N, O, F
D. O, N, C, B
2.5. Hoạt động tìm tòi mở rộng.
- Dựa vào bảng TH để học và suy đoán tính chất của các nguyên tố
- BTVN: 6,7 (T101); 31.2; 31.5 (SBT)
- Chuẩn bị bài sau: Luyện tập chương 3; ôn tập nội dung kiến thức chương 3

18


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

*

Trường THCS Hùng Cường

.
.
- Tìm hiểu thêm sự biến đổi tính chất của các nguyên tố qua các chu kỳ ?

Thày cô liên hệ 0989.832560 ( có zalo ) để có trọn bộ nhé.
Trung tâm GD Sao Khuê nhận cung cấp giáo án, bài soạn powerpoit, viết SKKN, chuyên đề,
tham luận, bài thi e-Learing các cấp…

19

Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

.
.

20

*

Trường THCS Hùng Cường


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

.
.

21

*

Trường THCS Hùng Cường

Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

.
.

22

*

Trường THCS Hùng Cường


Giáo án hóa học 9

Gv: Đoàn Trung Đức

.
.

23

*

Trường THCS Hùng Cường