Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5 6 tuổi tại trường mầm non đại mạch đông anh hà nội theo quan điểm “giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON

======

BÙI THỊ HUYÊN

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH CHO TRẺ 5-6 TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON ĐẠI MẠCH- ĐÔNG ANH- HÀ NỘI
THEO QUAN ĐIỂM “GIÁO DỤC LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục Mầm non

HÀ NỘI - 2019


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON

======

BÙI THỊ HUYÊN

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH CHO TRẺ 5-6 TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON ĐẠI MẠCH- ĐÔNG ANH- HÀ NỘI
THEO QUAN ĐIỂM “GIÁO DỤC LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Chuyên ngành: Giáo dục Mầm non
Người hướng dẫn khoa học

Th.S Vũ Long Giang

HÀ NỘI - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan tất cả khóa luận tốt nghiệp của tôi là sản phẩm nghiên
cứu của tôi tự nghiên cứu không trùng lặp với bất cứ một bài nghiên cứu khoa
học nào khác. Nếu sai thì tôi xin chịu hoàn toàn mọi trách nhiệm!
Hà Nội, tháng 5, năm 2019.
Sinh viên

Bùi Thị Huyên


DANH MỤC VIẾT TẮT

- NXB:

Nhà xuất bản

- ĐHQGHN:

Đại học Quốc gia Hà Nội

- SPHN:

Sư phạm Hà Nội

- SL:

Số lượng

- %:

Tỷ lệ phần trăm

- LTLTT:

Lấy trẻ làm trung tâm


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu. ................................................................................... 3
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu. ............................................................. 4
5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
6. Giả thuyết khoa học. ..................................................................................... 5
7. Cấu trúc khóa luận. ....................................................................................... 5
NỘI DUNG ....................................................................................................... 7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH
CHO TRẺ 5-6 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON ĐẠI MẠCH THEO QUAN
ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM........................................ 7
1.1. Tổng quan những nghiên cứu liên quan đến tổ chức hoạt động tạo hình
cho trẻ 5- 6 tuổi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. .....................

7
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về tạo hình. .................................................. 7
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
........................................................................................................................... 8
1.1.3. Nghiên cứu về tổ chức hoạt động tạo hình theo quan điểm giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm. .............................................................................................. 9
1.2. Hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi. .......................................................... 9
1.2.1. Khái niệm hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi. ...................................... 9
1.2.2. Đặc điểm hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi....................................... 10
1.2.3. Nội dung của hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi. ............................... 13
1.3. Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm............................................... 28
1.3.1. Khái niệm quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm........................... 28


1.3.2. Đặc trưng của việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. .............................. 29
1.3.3. Ưu điểm của việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. ................................ 30
1.4. Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi theo quan điểm giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm. ............................................................................................ 31
Kết luận chương 1. .......................................................................................... 33
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH
CHO TRẺ 5-6 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON ĐẠI MẠCH – ĐÔNG
ANH – HÀ NỘI THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC “LẤY TRẺ LÀM
TRUNG TÂM”. .............................................................................................. 34
2.1. Thực trạng của tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi tại trường
mầm non Đại Mạch......................................................................................... 34
2.1.1. Trang thiết bị trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi tại
trường Mầm non Đại Mạch............................................................................. 34
2.1.2. Nội dung của hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non
Đại Mạch. ........................................................................................................ 34
2.1.3. Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi tại trường

mầm non Đại Mạch......................................................................................... 39
2.2. Thực trạng về việc vận dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
vào tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi tại Trường Mầm non Đại
Mạch................................................................................................................ 39
Kết luận chương 2: .......................................................................................... 42
CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG QUY TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TẠO
HÌNH CHO TRẺ 5-6 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON ĐẠI MẠCH
THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM. ............ 43
3.1. Cơ sở để xây dựng quy trình. ................................................................... 43
3.2. Quy trình tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi trong trường Mầm
non Đại Mạch theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm....................... 44


KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 54
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 55
PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài.

1


Hiện nay phương pháp giáo dục LTLTT đang rất phổ biến và đã được
thực hiện rất hiệu quả tại nhiều trường mầm non. Giáo dục LTLTT là việc các
nhà giáo dục không chỉ truyền đạt cho trẻ một lượng kiến thức một cách thụ
động và sắp xếp từ trước, mà các nhà giáo dục sẽ tạo điều kiện cho trẻ có cơ
hội sáng tạo, tư duy và để cho mọi trẻ chủ động hơn trong việc học của mình,
trẻ tự chiếm lĩnh kiến thức và kinh nghiệm trong khi học. Để đạt được điều

này thì các nhà giáo dục (giáo viên) cần phải tìm hiểu và nắm rõ được sự
hứng thú, các nhu cầu, trình độ, kĩ năng của từng trẻ trong lớp, trên cơ sở đó
giáo viên cần đưa ra nội dung phương pháp và cách thức tiến hành với từng
nhóm trẻ và từng cá nhân trẻ sao cho phù hợp. Việc giáo dục LTLTT sẽ giúp
thế mạnh của mỗi trẻ đều được hiểu, đánh giá chính xác và được phát huy,
đây là cơ hội tốt nhất để trẻ thành công. Bằng phương pháp LTLTT, trẻ sẽ
tích cực, chủ động tham gia các hoạt động, làm việc theo nhóm để được trải
nghiệm, trao đổi, chia sẻ và trình bày ý kiến của mình về vấn đề đang cần giải
quyết; biết suy nghĩ và vận dụng những điều mình đã học vào thực tế cuộc
sống, giải quyết các tình huống mà trẻ gặp phải…
Nhận thức được điều này giáo dục mầm non đã không ngừng nâng cao
và tích cực sử dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong quá trình
giáo dục, ngành giáo dục mầm non đã áp dụng những biện pháp giáo dục tiên
tiến và không ngừng thay đổi nhằm tạo ra những thành tựu to lớn trong công
cuộc đào tạo nguồn nhân lực tri thức, phát triển những nhân tài cho xã hội và
đất nước những năm tháng đầu đời.
Giáo dục mầm non hiện nay đang thực hiện chương trình giáo dục mầm
non mới, giáo dục trên 5 lĩnh vực cơ bản nhằm phát triển toàn diện cho trẻ em
về mọi mặt đó là: lĩnh vực phát triển thể chất, lĩnh vực phát triển nhận thức,
lĩnh vực phát triển thẩm mĩ, lĩnh vực phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội.
Trong 5 lĩnh vực trên thì lĩnh vực phát triển thẩm mĩ là một nội dung
chiếm vị trí quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non. Và trong đó
hoạt động tạo hình là một hoạt động nhận thức khá là đặc biệt, nó được coi là

2


con đường giáo dục thẩm mĩ hiệu quả nhất. Là một bộ môn khó nhưng nó
luôn luôn hấp dẫn đối với trẻ, giúp trẻ phản ánh được mọi thứ xung quanh,
cuộc sống của con người một cách phong phú và đa dạng thông qua ngòi bút

tạo hình. Đặc biệt hơn nữa thông qua hoạt động tạo hình trẻ tự do sáng tạo và
thể hiện tư duy logic của chính bản thân mình. Ngoài việc hoạt động tạo hình
nó giúp phát triển về lĩnh vực thẩm mĩ thì nó còn có ý nghĩa tích cực trong
việc chuẩn bị cho trẻ có các kĩ năng học tập để bước vào lớp 1 sắp tới như: tư
thế ngồi học, các kỹ năng cầm bút, cách sử dụng màu sắc,...trẻ được làm quen
với nền nếp thói quen học tập, làm quen với đồ dùng học tập (bút, giấy, màu,
bảng…)
Như vậy, hoạt động tạo hình là một phương tiện thích hợp và là ngôn
ngữ phong phú đa dạng giúp trẻ không chỉ tiếp cận thế giới xung quanh mà
còn phản ánh thế giới xung quanh thông qua nhận thức, cách nhìn nhận và thể
hiện tình cảm của trẻ như: yêu, ghét, mơ ước…
Thực tế ở các trường mầm non hiện nay thì việc tổ chức hoạt động tạo
hình cho trẻ theo nội dung chương trình mẫu giáo 5-6 tuổi cũng đã được chú
trọng hơn song bên cạnh đó vẫn còn nhiều những tồn tại, những hạn chế cần
được khắc phục, sửa chữa và quan tâm nhiều hơn. Giáo viên còn lúng túng và
gặp khó khăn trong việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ trong chương trình
Giáo dục Mầm Non mới. Chất lượng của các giờ hoạt động tạo hình còn thấp,
bởi các giờ học còn mang tính chất khuôn mẫu và áp đặt, thiếu đi sự mềm mại
và sáng tạo, kĩ năng dạy cho trẻ còn chưa được giáo viên quan tâm, đầu tư
nhiều. Giáo viên cũng chưa hướng cho trẻ tự mình sáng tạo nhiều mà chủ yếu
phụ thuộc vào sự chỉ dẫn của cô, trẻ chưa phát huy được tư duy logic của
mình, khiến cho trẻ trở nên thụ động hơn. Mặt khác, do các nguyên vật liệu
đồ dùng phục vụ cho hoạt động tạo hình giá thành còn khá cao cho nên việc
đầu tư vào hoạt động tạo hình của trẻ ở trường chưa được đầu tư đúng mức.
Việc sử dụng phương pháp LTLTT rất phù hợp để tổ chức hoạt động
tạo hình, ở đó trẻ sẽ tự mình thỏa thích sáng tạo và làm nên được những gì trẻ
muốn, phát huy được tính tích cực, chủ động, mạnh dạn, tự tin, tư duy, sáng
tạo.... Từ đây trẻ có thể tự khám phá, trải nghiệm và sáng tạo mọi thứ xung
quanh mà trẻ đã biết giúp trẻ nhớ lâu hơn, nhận thức được mọi thứ thế giới
3

xung quanh một cách hồn nhiên nhất và trẻ được thể hiện điều mà trẻ cảm
nhận. Khi áp dụng phương pháp này vào việc tổ chức hoạt động tạo hình ở
trường mầm non giáo viên chỉ đóng vai trò hướng trẻ để trẻ tự làm theo tư
duy sáng tạo của mình, từ đó khả năng của mỗi trẻ sẽ được phát huy tốt nhất.
Để làm được việc này, các cô cần phải biết được hứng thú, khả năng nhu cầu
của từng trẻ, đề từ đó xây dựng được các hoạt động phù hợp với từng đối
tượng và từng nhóm trẻ. Trong quá trình thực hiện tổ chức, mỗi giáo viên cần
áp dụng linh hoạt phương pháp giảng dạy, các cô không chỉ truyền thụ mà
còn tạo cơ hội để trẻ tự thể hiện sáng tạo, tự khám phá. Vì vậy việc áp dụng
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm vào trường mầm non nói chung và
vào việc tổ chức các hoạt động tạo hình nói riêng là vô cùng cần thiết và phù
hợp để đào tạo các mầm non của đất nước ta.
Trường mầm non Đại Mạch là một trường đã được công nhận là trường
mầm non đạt chuẩn chất lượng giáo dục và đào tạo, các cán bộ giáo viên và
quản lí nhà trường đều hướng việc giáo dục và chăm sóc trẻ sao cho tốt nhất.
Thông qua việc nghiên cứu và đã tiến hành thực tập tại trường cộng với tầm
quan trọng của việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi theo quan
điểm lấy trẻ làm trung tâm. Vì vậy đề tài “Tổ chức hoạt động tạo hình cho
trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm Non Đại Mạch- Đông Anh- Hà Nội theo quan
điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” được lựa chọn để nghiên cứu.
Hi vọng, kết quả của việc nghiên cứu sẽ góp phần không nhỏ vào nâng
cao hiệu quả giáo dục của ngành mầm non.
2. Mục đích nghiên cứu.
Qua đề tài “Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi tại trường
Mầm Non Đại Mạch- Đông Anh- Hà Nội theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm” nhằm đề ra các biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động tạo
hình hiện nay tại các trường mầm non.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu.

Nghiên cứu cơ sở lí luận của hoạt động tạo hình về phương pháp giáo
dục LTLTT.
4


Nghiên cứu thực trạng của phương pháp lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát
triển hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi.
Xây dựng quy trình dạy học tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi
tại trường Mầm Non Đại Mạch- Đông Anh- Hà Nội theo phương pháp lấy trẻ
làm trung tâm.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.
Đối tượng: Mối liên hệ giữa tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi
trường mầm non Đại Mạch theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm.
Khách thể: Quá trình việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi
trường Mầm Non Đại Mạch – Đông Anh – Hà Nội
Phạm vi nghiên cứu: Đề tài giới hạn nghiên cứu việc tổ chức hoạt động
tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi. Việc thực hiện đề tài tổ chức hoạt động tạo hình cho
trẻ 5-6 tuổi theo quan điểm giáo dục LTLTT được tiến hành tại trường Mầm
Non Đại Mạch- Đông Anh- Hà Nội.
5. Phương pháp nghiên cứu.
5.1. Quan điểm nghiên cứu.
Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm: Trẻ là chủ thể của tri thức vì
vậy khi hoạt động giáo viên nên hướng vào trẻ, tạo mọi điều kiện cho trẻ để
trẻ tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất.
Quan điểm giáo dục tích hợp: Là việc giáo viên kết hợp các môn học với
nhau khi thực hiện để thể hiện bản chất của đối tượng.
Quan điểm duy vật biện chứng: Những mối liên hệ và sự phát triển của
đối tượng trong giáo dục.
Quan điểm lịch sử: Là quan điểm dựa vào đặc điểm tâm sinh lí và khả
năng nhận thức của trẻ để tiến hành hoạt động.

5


5.2. Phương pháp nghiên cứu lí luận.
Tìm hiểu, đọc, phân tích, tổng hợp khái quát hóa về cơ sở phương pháp
luận, những tài liệu về giáo dục học, tâm lí học và các công trình nghiên cứu
thực tiễn đã công bố: Montessori, Piaget…nhằm làm rõ hơn về các cơ sở có
liên quan đến đề tài đang nghiên cứu.
5.3. Phương pháp quan sát.
Quan sát các hoạt động học tập của trẻ ở trường mầm non. Đặc biệt quan
sát trẻ trong các giờ tổ chức hoạt động tạo hình. Đồng thời thu thập thông tin
từ các đối tượng có liên quan tới đề tài, nhằm xác định được thực trạng của trẻ
đang gặp phải, góp phần xây dựng cơ sở thực tiễn cho đề tài nghiên cứu và bổ
sung thông tin cho các phương pháp khác.
5.4. Phương pháp điều tra.
Dùng một hệ thống các câu hỏi đã được xây dựng từ trước cho các giáo
viên của Trường Mầm non Đại Mạch để tìm hiểu các thông tin về nhận thức
và cách thức tổ chức tạo hình cho trẻ tại trường.
5.5. Phương pháp phỏng vấn.
Trao đổi trực tiếp với giáo viên về những thông tin liên quan đến khả
năng sáng tạo và tưởng tượng của trẻ về các hoạt động trong giờ tạo hình.
Trò chuyện trực tiếp với trẻ để nắm bắt được các kinh nghiệm mà trẻ có
và thái độ của trẻ học bộ môn tạo hình hiện nay.
6. Giả thuyết khoa học.
Nếu xây dựng được được quy trình tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6
tuổi trường mầm non Đại Mạch theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm thì sẽ góp phần nâng cao được chất lượng đào tạo tại trường mầm non và
nâng cao chất lượng của việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ, giúp trẻ hình
thành khả năng tạo hình tốt hơn.

7. Cấu trúc khóa luận.
Ngoài phần mở đầu và kết luận thì nội dung chính của khóa luận tốt
nghiệp bao gồm các chương sau:
6


Chương 1: Cơ sở lí luận của tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6
tuổi tại Trường Mầm non Đại Mạch theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm.
Chương 2: Thực trạng về việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6
tuổi tại Trường Mầm non Đại Mạch theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm.
Chương 3: Xây dựng quy trình tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6
tuổi tại Trường Mầm non Đại Mạch theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm.

7


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1:
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH CHO
TRẺ 5-6 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON ĐẠI MẠCH THEO QUAN
ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM.
1.1. Tổng quan những nghiên cứu liên quan đến tổ chức hoạt động tạo
hình cho trẻ 5- 6 tuổi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về tạo hình.
Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ sao cho đạt được hiệu quả tối ưu và
tốt nhất là một điều mà các bậc phụ huynh cũng như các nhà trường mầm non
đang rất quan tâm và chú ý tới. Do vậy đã có rất nhiều nghiên cứu để làm cải

thiện và đưa ra những cách thức tốt nhất cho ngành mầm non nói chung và
cho các trẻ em nói riêng:
Tác giả Nguyễn Quốc Toản đã đưa ra giáo trình “ Phương pháp nặn
cho trẻ mầm non” đã nghiên cứu về cả đặc điểm và phương pháp nặn cho trẻ
mầm non.
Giáo trình “Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non”
(NXB Đại học Sư phạm 2010) của tác giả Nguyễn Quốc Toản. Cuốn giáo
trình này đã giới thiệu khái quát về trẻ em và khả năng tạo hình của chúng.
Trẻ sinh ra như thế nào? Chúng hình thành và phát triển ra sao? Liệu sự hình
thành và phát triển thể chất, nhận thức và tình cảm của trẻ có hài hòa với sự
hình thành phát triển tạo hình.
Giáo trình “Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non”
của tác giả Lê Thanh Thủy được biên soạn theo chương trình đào tạo và đang
được thực hiện ở các trường Sư Phạm đặc biệt là ở các Khoa Giáo Dục Mầm
Non. Với nội dung chủ yếu của giáo trình là: đặc điểm hình thành phát triển
hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non, vai trò hoạt động tạo hình đối với việc
phát triển toàn diện, mục đích, nhiệm vụ và nội dung cơ bản của hoạt động
tạo hình cho trẻ mầm non, các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động
tạo hình cho trẻ mầm non, một số yêu cầu về lập kế hoạch tổ chức và đánh
8


giáo hoạt động tạo hình trong trường mầm non, tổ chức hoạt động vẽ, nặn,
xếp dán tranh trong trường mầm non và tổ chức cho trẻ làm quen với các tác
phẩm nghệ thuật tạo hình.
Giáo trình của Nguyễn Thị Thanh Giang về “Phương pháp tổ chức
hoạt động tạo hình” đã nêu nên vấn đề quan trọng đó là vai trò của hoạt động
tạo hình đối với trẻ mầm non và những đặc điểm tạo hình của trẻ phát triển
theo từng giai đoạn.
Giáo trình “Tạo hình và phương pháp hướng dẫn tạo hình cho trẻ em –

làm đồ chơi – Quyển 1,2” của tác giả Đặng Nhật Hồng đã nói đến việc hướng
dẫn trẻ tạo hình và các cách làm đồ chơi cho trẻ mầm non nhằm giúp trẻ có
khả năng tạo hình tốt và nhằm phát triển thẩm mĩ cho trẻ.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm.
Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiện nay đang rất phổ biến ở
ngoài và trong nước, đang được các trường học vận dụng vào việc giảng dạy
và đã có rất nhiều nhà nghiên cứu đã nghiên cứu về những vấn đề có liên
quan đến việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Có những bài báo, tạp chí giáo
dục đã viết về việc “Tiếp cận lí thuyết kiến tạo trong dạy học”, thuyết kiến tạo
đó đã viết về: Bản thân mỗi người học không phải là một cái “thùng rỗng” để
người dạy cho đầy kiến thức và kinh nghiệm vào đó mà là chủ thể hoạt động
dựa trên cơ sở vận dụng những kiến thức hoặc kinh nghiệm mà có từ trước đó
để giải quyết một tình huống mới nảy sinh và sự sắp xếp kiến thức mới vào hệ
thống kiến thức đã có từ trước và chỉ khi nào người học tạo được mối liên hệ
hữu cơ giữa kiến thức mới và cũ , sắp xếp vào hệ thống kiến thức đã có thì lúc
đó kiến thức mới sẽ có hiệu quả ứng dụng và không bị lãng quên”. Lí thuyết
kiến tạo đã nói về người học là chủ thể của hoạt động nhận thức, người học
phải tự ý thức được nhu cầu và việc học của mình từ đó rút ra được kiến thức
và kinh nghiệm cho bản thân mình mà không theo khuôn khổ và hình mẫu
người khác đặt cho mình. Như ông J.Piaget một người Thụy Sĩ đã nghiên cứu
về lý thuyết phát triển nhận thức của trẻ em và chia làm 4 giai đoạn phát triển
nhận thức. Đối với ông thì trẻ em là một chủ thể hoạt động, sống động, chủ
9


động trước môi trường sống. Một chủ thể khao khát tìm tòi và khám phá thế
giới xung quanh. Chính vì vậy mà nên để trẻ tự khám phá tìm tòi sẽ tốt hơn là
có sự chỉ dẫn của người lớn.
1.1.3. Nghiên cứu về tổ chức hoạt động tạo hình theo quan điểm giáo dục

lấy trẻ làm trung tâm.
Đã có rất nhiều tác giả nghiên cứu về tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ
và cũng đã rất nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra những dự án những quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, nhưng chưa có nghiên cứu nào về tổ chức hoạt
động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
1.2. Hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi.
1.2.1. Khái niệm hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi.
Theo quan điểm tạo hình của Nguyễn Quốc Toản thì hoạt động tạo
hình có khái niệm:
“Hoạt động tạo hình gắn liền với hoạt động của con người. Ngay từ
khi chưa có ngôn ngữ họ đã sử dụng hình vẽ như một phương tiện để giao tiếp
và truyền lại các kinh nghiệm sản xuất. Điều đó chứng tỏ hoạt động tạo hình
là một trong những nhu cầu rất cần thiết của đời sống con người.
Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động của con người để tạo
ra các sản phẩm có hình thể và màu sắc đẹp, đem lại khoái cảm thẩm mỹ cho
người xem – nhận ra cái đẹp và cảm xúc trước cái đẹp. Ví dụ: bức tranh, pho
tượng hoặc mọi thứ dùng trong cuộc sống thường ngày, như nhà cửa, công
viên, vải vóc, quần áo, ấm, bát, lọ hoa, giường tủ, giày dép, xe cộ,…
Hoạt động tạo hình là môn học ở các trường mẫu giáo,nhà trẻ. Ở các
trường phổ thông, các trường chuyên nghiệp gọi là Mỹ thuật.
Hoạt động tạo hình ở mẫu giáo gồm có:
Vẽ mẫu (vẽ theo mẫu – nhìn mẫu có thực để vẽ như quả, lọ (bình),
bông hoa, cây, các con vật,…)
Vẽ đề tài (vẽ tranh về đề tài cho trước như vẽ ngôi trường, vẽ con
vật,…)
10


Vẽ trang trí (trang trí cái khăn, cái bát,..)
Tập nặn (nặn quả cây, con vật quen thuộc,..)

Cắt, xé dán giấy (ngôi nhà, bông hoa,…)
Xếp hình (xếp các hình có sẵn thành đề tài)
Xem tranh,…(xem tranh truyện, tranh sinh hoạt,…)”
Hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non 5-6 tuổi là một chương trình giáo
dục Mầm non phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lý và sự phát triển nhận thức
của trẻ lứa tuổi 5-6. Việc vận dụng chương trình tạo hình vào trẻ ở lứa tuổi
này giúp trẻ tiếp xúc với những màu sắc, sản phẩm và những nghệ thuật thẩm
mĩ của thế giới xung quanh trẻ. Vận dụng hoạt động tạo hình vào cho trẻ 5-6
tuổi còn giúp trẻ phát triển khả năng tạo hình và kĩ năng sáng tạo, kéo léo.
Chính vì thế mà việc tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình đã được xếp vào lĩnh
vực phát triển thẩm mĩ cho trẻ.
Hoạt động tạo hình trong chương trình giáo dục Mầm non cho trẻ 5-6
tuổi là một hoạt động vô cùng đặc biệt và quan trọng nó giúp cho trẻ phát
triển thẩm mĩ cũng như phát triển khả năng khéo léo và tinh tế ở trẻ, làm cho
trẻ phát triển một cách toàn diện nhất từ khi còn bé.
1.2.2. Đặc điểm hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi.
Theo “Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non” của
Nguyễn Quốc Toản thì đặc điểm hoạt động tạo hình của trẻ:
Qua 4 năm ở trường mẫu giáo, các em lứa tuổi này đã quen với nền
nếp sinh hoạt, học tập:
Trẻ em đã nắm được các kỹ năng tạo hình và hoạt động hứng thú, có
kết quả khả quan;
Các sản phẩm các em tạo ra hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng về hình
thức và màu sắc;
Thể hiện được sự cảm thụ, hiểu biết xung quanh.
Về quan sát nhận biết:
11


Trẻ em 5-6 tuổi đã quan sát có chủ định hơn- quan sát có nhận xét để

hiểu biết về đối tượng. Ví dụ:
+ Biết so sánh để nhận biết sự khác nhau của đối tượng về:
Hình dáng, kích thước và màu sắc;
Nhận biết thêm một số đồ vật, hoa quả và các con vật;
+ Biết một số thể loại tạo hình và đặt tên cho sản phẩm của mình như:
tranh tĩnh vật, tranh chân dung, tranh phong cảnh,…
+ Gọi tên được màu ở hộp sáp màu, chì màu, bút dạ,…
Về sử dụng phương tiện tạo hình:
Trẻ em 5-6 tuổi đã cầm bút, sáp, màu,… gọn, nhẹ nhàng, thoải mái

12


hơn.
Điều khiển các khớp ngón tay, cổ tay linh hoạt, do đó khi vẽ, nặn, xé,
dán, xếp hình dễ dàng.
Về vẽ nét, vẽ hình:
Trẻ em 5-6 tuổi vẽ nét theo ý muốn, định hướng được dài- ngắn, caothấp- vừa với bố cục ở phần giấy cho phép, không vượt qua ranh giới chung.
Nét vẽ tự nhiên không bị gò bó về kỹ thuật, mà đưa nét theo sự thích
thú. Vì thế nét vẽ đã hạn chế được đậm, nhạt đều đều, thô cứng, đã có chỗ
đậm chỗ nhạt, chỗ lửng ( ngắt quãng), biểu cảm hơn.
Hình vẽ đã rõ đặc điểm đối tượng , những hình ảnh phục vụ cho nội
dung xuất hiện ngày càng nhiều tạo cho bài vẽ rõ đề tài ,phong phú và vui
mắt.
Tuy nhiên hình vẽ ,bài vẽ của của một số trẻ ở lứa tuổi này có những
điểm cần chú ý . Ví dụ :
+ Vẽ hình nhỏ và đều làm cho bài vẽ vụn ;
+ Vẽ hình nhiều bài vẽ trở nên rối ;
+ Sắp xếp hình vẽ như kể, liệt kê, ít che khuất, thường là dàn theo hàng
ngang ,không có trên – dưới.

13


Về vẽ màu :
Vẽ màu tươi sáng ,đã chú ý đến độ đậm nhạt của màu và vẽ màu gọn
trong hình .
Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế sau :
+ Khi vẽ màu sáp thường di nhiều lần làm cho nền lì, bóng lên, khó


đẹp ;
+ Còn yếu về vẽ màu bột và màu nước. Lý do vì nhiều nơi không có
chất liệu này ( vừa đắt vừa khó sử dụng).
Về xếp hình :
Trẻ 5-6 tuổi xếp được hình theo ý thích.
Hình xếp thành đề tài rõ nội dung như: gia đình, lễ hội, vui chơi, các
con vật.
Về vẽ dán :
Trẻ 5-6 tuổi xé được hình đã rõ đặc điểm.
Xé thêm các bộ phận, chi tiết hợp với đối tượng.
Sắp xếp hình vẽ theo đề tài. Tuy nhiên, kĩ thuật xé dán vẫn còn chưa
mạnh dạn, còn dụt dè nên nét hình xé giấy gẫy vụn, thiếu nét xơm để diễn
hình.
Về tập nặn :
Trẻ 5-6 tuổi có thể nặn được quả cây, các con vật quen thuộc, dáng
người rõ đặc điểm qua các bộ phận chính.
Nặn được các chi tiết phù hợp với đối tượng, như: cuống, lá khi nặn
quả; tai, mắt, khăn, mũ khi nặn người,…
Tạo được dáng: đi, chạy, vẫy chào,…

Sắp xếp hình nặn thành đề tài theo gợi ý của giáo viên hoặc theo ý
thích, như: đấu vật, chọi gà, chọi trâu, lễ hội, bơi thuyền,…


Trên đây là đặc diểm và khả năng hoạt động tạo hình của trẻ em ở độ
tuổi mẫu giáo. Tuy nhiên, không phải là chuẩn mực, chính xác với tất cả. Bởi
vì:
- Đặc điểm và khả năng tạo hình của trẻ em rất đa dạng, phong phú thể
hiện ở các dạng sau:
Trẻ nhút nhát, Tạo sản phẩm chậm, theo khuôn mẫu, cần có sự giúp đỡ
của giáo viên.
Trẻ hoạt động khó khăn, thiếu tự tin phải mất nhiều thời gian mới có
sản phẩm, và thường là nhỏ.
- Hứng thú với các loại họat động tạo hình không đồng đều, thường yếu
ở xé dán và vẽ.
- Ở những địa phương, trường được sự quan tâm của cán bộ quản lí về
bồi dưỡng chuyên môn, nghiệm vụ cho giáo viên, cung cấp điều kiện thiết bị
cho dạy và học thì hoạt động tạo hình của trẻ em đi vào nền nếp, kết quả khá
rõ ràng. Ngược lại, địa phương, trường nào chưa chuẩn bị chu đáo thì dạy và
học tạo hình mới dừng lại ở mức sao chép như mẫu, không gây hứng thú học
tập và phát triển tưởng tượng sáng tạo cho trẻ.
Điều đó nói lên:
Trẻ rất thích thú với hoạt động tạo hình và hoạt động có kết quả, vì
hoạt động tạo hình vừa là chơi vừa là học – trẻ nhận thức thế giới qua các
hoạt động tạo hình.
Hoạt động tạo hình của trẻ có kết quả hay không phụ thuộc vào sự
quan tâm của người lớn – cán bộ quản lí và giáo viên, đồng thời cần cung cấp
các phương tiện: bút, màu vẽ, giấy, đất nặn,…tạo điều kiện cho trẻ hoạt động.
Vai trò tổ chức hướng dẫn của giáo viên có vai trò vô cùng quan trọng
đến giáo dục và tạo ra sản phẩm tạo hình của trẻ.

1.2.3. Nội dung của hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi.
Theo giáo trình “ Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm
non” của TS.Lê Thanh Thủy nội dung hoạt động tạo hình:


“Hoạt động tạo hình chính là một hình thức hoạt động nhận thức đặc
biệt mang tính hình tượng. Bởi vậy, nội dung của chương trình tạo hình có thể
được xem như hệ thống những nhiệm vụ giáo dục và phát triển cụ thể nhằm
hình thành ở trẻ khả năng nhận thức thẩm mĩ, khả năng phản ánh thế giới
xung quanh, thâm nhập vào thế giới xung quanh thông qua hoạt động tạo
hình.
Việc thực hiện những nội dung giáo dục và phát triển trên cần thông
qua các nội dung miêu tả bap gồm các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, con
người và các sự kiện trong xã hội và các mối quan hệ đa dạng giữa những đối
tượng đó. Các nội dung miêu tả phải được lựa chọn và sắp xếp theo hệ thống,
Phù hợp với yêu cầu về nội dung giáo dục và phát triển qua từng độ tuổi
của trẻ.
Nội dung giáo dục và phát triển của chương trình hoạt động tạo hình
Nội dung giáo dục và phát triển của hoạt động tạo hình tập trung vào
việc hình thành, bồi dưỡng ở trẻ những khía cạnh tâm lí sau:
• Các năng lực chuyên biệt cho hoạt động tạo hình:
Khả năng nhận biết, phân biệt, đánh giá bằng thị giác các hình dạng,
tương quan tỷ lệ về kích thức của các chi tiết ở đối tượng miêu tả, khả năng
định hướng không gian, các cảm xúc thẩm mĩ như cảm xúc về màu sắc, tính
nhịp điệu, thế cân bằng, vẻ hài hòa, cân dối,…
• Các kiến thức chuyên biệt cho hoạt động tạo hình:
Những hiểu biết sơ đẳng về kiến thức tạo hình cơ bản ( hiểu biết về
đường nét, hình dạng, màu sắc, bố cục…như những phương tiện tạo hình cơ
bản); hiểu biết về các chất liệu, vật liệu tạo hình và khả năng truyền cảm của
chúng,…

• Các kĩ năng chuyên biệt cho hoạt động tạo hình:
Khả năng điều chỉnh hoạt động giữa mắt và tay, khả năng vận động của
tay đủ đảm bảo cho việc thực hiện các hành động đồ họa ở các mức độ phức
tạp nhất định; nắm vững một số kĩ thuật sử dụng các loại công cụ , vật liệu tạo
hình.


Ngoài những khía cạnh chuyên biệt trên, nội dung của hoạt động tạo
hình còn định hướng vào việc hình thành ở trẻ các phẩm chất nhân cacshcaafn
thiết như: sự hiểu biết phong phú về thế giới xung quanh, các xu hướng, hứng
thú, động cơ hoạt động, những ham thích các nhân, lòng say mê lao động, ý
chí và các phẩm chất khác.
Để hình thành và phát triển khả năng nhận thức thẩm mĩ và hoạt động
thực tiễn cho trẻ, người ta phân các nội dung giáo dục và phát triển của tạo
hình thành bốn nhóm:
Nhóm 1: Các kiến thức, kỹ năng, năng lực thể hiện vật mẫu đơn giản (
một hoặc một nhóm vật mẫu).
Nhóm 2: Các kiến thức, kĩ năng, năng lực truyền đạt nội dung mạch lạc
(chủ đề, cốt truyện,…)
Nhóm 3: Các kiến thức, kĩ năng, năng lực trang trí.
Nhóm 4: Các kiến thức và kĩ năng mang tính kĩ thuật.
Việc tiếp thu các kiến thức , rèn luyện năng lực, kĩ năng theo các nội
dung giáo dục và phát triển của hoạt động tạo hình sẽ từng bước tạo cho trẻ
khả năng hòa nhập vào thế giới xung quanh, tìm hiểu, khám phá thế giới đó.
Cách phân loại trên sẽ giúp giáo viên mầm non dễ dàng tự xây dựng chương
trình, kế hoạch cho hoạt động cho trẻ và dễ dàng đánh giá toàn diện sự tiến bộ
của trẻ trong hoạt động.
Nhóm nội dung 1:Các kiến thức, các kĩ năng, năng lực thể hiện sự vật
đơn giản.
Trẻ mẫu giáo chưa thể nắm vững các phương pháp miêu tả hiện thực.

Chúng thường gặp rất nhiều khó khăn khi giải quyết các nhiệm vụ tạo hình do
cô giáo giao cho hoặc do tự trẻ đặt ra. Ví dụ như truyền đạt tỷ lệ tương đối
chính xác, sắp xếp cấu trúc hay xử lý màu sắc,…
Mặc dù trẻ mẫu giáo còn nhỏ và đối với chúng chỉ nên đưa ra những
nhiệm vụ tạo hình tương đối đơn giản, song chúng ta cần suy tính tới sự phát
triển nhận thức, nhân cách của trẻ mà quan tâm tới việc hướng cho trẻ lĩnh hội
dần dần các phương pháp phản ánh hiện thực vừa sinh động vừa gần gữi với