Báo cáo pháp luật và đạo đức trong truyền thông

Trang 1

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
KHOA ĐA PHƯƠNG TIỆN

HỌC PHẦN: PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÀI TẬP LỚN CUỐI KỲ
***
Họ tên sinh viên: Bùi Thị Hương
Mã sinh viên:
Lớp:

B15DCTT036
D15CQTT02-B

Giảng viên: TS. Trần Đức Lai

Hà Nội- Tháng 05 năm 2018

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 2

ĐỀ 01:
Những năm trước tại Việt Nam, Báo chí đã đồng loạt đưa
tin vụ “Nước mắm nhiễm arsen”, có tới hơn 50 Cơ quan Báo chí
đã bị các cơ quan QLNN xử phạt ở các mức độ khác nhau. Là

ngưới làm công tác truyền thông, trên cơ sở nghiên cứu các bài
báo này và hiểu biết về Pháp luật và Đạo đức Truyền thông em
hãy nhận xét và nêu quan điểm của mình về hiện tượng này.

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 3

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU.............................................................................4
I. NHÌN LẠI VỤ VIỆC “NƯỚC MẮM NHIỄM ARSEN”............5
1. Thông tin sai sự thật gây phương hại đến lợi ích quốc gia. .5
2. Nỗi oan “nước mắm truyền thống” sớm được hóa giải.......6
II.

PHÂN TÍCH HIỆN TƯỢNG BẰNG QUAN ĐIỂM CÁ NHÂN
7

1. Về mặt pháp luật trong báo chí truyền thông...................7
2. Về mặt đạo đức trong báo chí truyền thông......................8
3. Về mặt tự do ngôn luận trong báo chí truyền thông........8
4. Trách nhiệm xã hội của hệ thống truyền thông...............9
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................10

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036

Trang 4

LỜI NÓI ĐẦU
Những năm trước tại Việt Nam, Báo chí đã đồng loạt đưa
tin vụ “Nước mắm nhiễm arsen”, có tới hơn 50 Cơ quan Báo chí
đã bị các cơ quan QLNN xử phạt ở các mức độ khác nhau. Trên
cơ sở nghiên cứu các bài báo này và hiểu biết về Pháp luật và
Đạo đức Truyền thông, Bài tập lớn cung cấp thông tin về sự kiện
cũng như những hãy nhận xét và quan điểm cá nhân về hiện
tượng này.
Bài tập lớn là quá trình tìm hiểu về vụ việc theo tuần tự
thời gian, sự kiện và kết quả cũng như tích lũy kiến thức về các
vấn đề liên quan đến Pháp luật và Đạo đức truyền thông nhằm
có cái nhìn khách quan nhất về vụ việc này về nhiều mặt như:
Pháp luật, đạo đức, tự do ngôn luận, trách nhiệm xã hội đến hệ
thống truyền thông. Từ đấy đưa ra bài học cho những người làm
truyền thông hiện nay.
Mặc dù có rất nhiều sự cố gắng, nhưng thiếu sót là điều
khó tránh khỏi, bởi vậy em rất mong nhận được sự góp ý, nhận
xét từ quý thầy giáo.
Em xin chân thành ơn thầy giáo Trần Đức Lai – người đã
tận tâm hướng dẫn để em có thể hoàn thành bài tập lớn cuối kỳ
này.
Một lần nữa xin chân thành cảm ơn thầy !

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036

Trang 5

VỤ VIỆC “NƯỚC MẮM NHIỄM ARSEN” VÀ BÀI
HỌC CHO CÁC CƠ QUAN BÁO CHÍ
I.
NHÌN LẠI VỤ VIỆC “NƯỚC MẮM NHIỄM ARSEN”
1. Thông tin sai sự thật gây phương hại đến lợi ích quốc gia
Cách đây 2 năm về trước, một vụ việc chấn động ngành
truyền thông, một bài học không-thể-không-nhớ cho các cơ
quan báo chí trong nước.
Liên tục 7 ngày từ 10-10 đến 17-10-2016, một trong những
tờ báo lớn nhất Việt Nam- Báo Thanh Niên đã đăng những bài
viết được cho là “đánh” nước mắm truyền thống với thông tin
mập mờ như: “Nước+ hóa chất= nước mắm công nghiệp”,
“Làm gì để nước mắm Việt vươn ra thế giới? Đi tìm nước mắm
sạch”, “Cẩn trọng với hàm lượng thạch tín”, “Tiêu chuẩn nào
cho nước mắm Việt?”, “Lỗ hổng trong quy trình về phụ gia thực
phẩm”,.. Tờ báo này đưa ra nhận định nước mắm có nồng độ
đạm càng cao thì khả năng nhiễm thạch tín càng cao và công
bố kết quả: “80/106 mẫu vượt ngưỡng thạch tín”.
Chiều 17-10, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt
Nam (VINASTAS) công bố kết quả chương trình khảo sát chất
lượng 150 mẫu nước mắm thành phẩm đóng chai của 88 nhãn
hiệu được sản xuất tại các cơ sở có địa chỉ tại 19 tỉnh, thành
phố trên toàn quốc và 1 mẫu của Thái Lan. VINASTAS kết luận
“các mẫu nước mắm có độ đạm càng cao, tỉ lệ mẫu có hàm
lượng arsen tổng vượt ngưỡng quy định càng tăng, cụ thể là
95,65% số mẫu khảo sát có độ đạm từ 40 độ trở lên được đánh

giá là hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng quy định”, đưa ra kết
luận: 101/150 mẫu khảo sát không đạt quy định theo quy
chuẩn của Bộ Y tế.
BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 6

Từ những bài báo và kết quả khảo sát của Báo Thanh Niên và
VINASTAS, nhiều cơ quan báo chí đã đồng loạt đăng tải thông
tin về vụ việc này, cộng đồng mạng xã hội (bao gồm các nghệ
sĩ, diễn viên, người dùng,..) nhanh chóng chia sẻ bài viết; trên
mạng xã hội loan truyền thông tin lo ngại về sức khỏe cộng
đồng khi dùng nước mắm truyền thống khiến người tiêu dùng
hoang mang cực độ.
Từ ngày 12 đến 23-10, truyền thông xã hội có trên 44.000
bài viết, 95.000 lượt chia sẻ, 108.000 thảo luận, 50 cơ quan
báo chí đã cho đăng gần 560 tin, bài (170 tin, bài công bố kết
quả khảo sát có nội dung sai sự thật từ Báo Thanh Niên và
VINASTAS; 390 tin, bài thông tin kết quả công bố từ Bộ Y tế và
các cơ quan chức năng).
2. Nỗi oan “nước mắm truyền thống” sớm được hóa giải
Bộ Thông tin và Truyền thông khẳng định: Kết quả công bố
của Báo Thanh Niên cũng như VINASTAS là mập mờ, không giải
thích giữa 2 loại asen hữu cơ và asen vô cơ loại nào là độc hại,
loại nào là không độc hại. Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với
giới hạn ô nhiễm kim loại nặng trong thực phẩm được ban hành
theo Thông tư số 02/2011 của Bộ Y tế chỉ quy định giới hạn đối

với asen vô cơ, còn asen hữu cơ không quy định giới hạn.
Có tới hơn 50 Cơ quan Báo chí đã bị các cơ quan Quản lý
nhà nước xử phạt ở các mức độ khác nhau.
Báo Thanh Niên bị phạt 200 triệu đồng do đưa thông tin
sai sự thật lên mặt báo gây phương hại đến lợi ích quốc gia
theo Nghị định số 159/2013 quy định xử phạt vi phạm hành

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 7

chính trong hoạt động báo chí. Đây là mức phạt tiền cao nhất
đối với vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí.
VINASTAS với hành vi vi phạm phát hành tài liệu, ấn phẩm
thông tin, giáo dục, truyền thông về an toàn thực phẩm không
chính xác, không đúng sự thật gây ảnh hưởng xấu về dư luận
xã hội, các cơ quan chức năng đã xử phạt 15 triệu đồng. Cơ
quan quản lý cũng có quyết định buộc thu hồi để tiêu hủy tài
liệu, ấn phẩm vi phạm.
Kết luận của Bộ Thông tin và Truyền thông ngày 21/11 cũng
nêu tên 8 cơ quan báo chí bị phạt tiền do "đăng tải kết quả
công bố của cả Báo Thanh Niên và Vinastas, đã thông tin sai sự
thật có gỡ bài nhưng đến thời điểm lập biên bản vi phạm hành
chính chưa thực hiện cải chính, xin lỗi".
Ngoài ra, còn có 41 cơ quan báo chí chịu mức phạt nhẹ hơn.
Các báo này chịu mức phạt từ 10-15 triệu đồng.
II.

PHÂN TÍCH HIỆN TƯỢNG BẰNG QUAN ĐIỂM CÁ
NHÂN

Là người làm công tác truyền thông, trên cơ sở nghiên cứu
các bài báo này và hiểu biết về Pháp luật và Đạo đức Truyền
thông, em xin phép nhận xét và nêu quan điểm của mình về
hiện tượng này như sau:
1. Về mặt pháp luật trong báo chí truyền thông
Thứ nhất, Sự bất cập trong hệ thống văn bản quy phạm pháp
luật và sự thiếu minh bạch, thông tin mập mờ liên quan đến vụ
việc. Theo đó, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt
Nam (VINASTAS) với hành vi vi phạm được xác định là phát
BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 8

hành tài liệu, ấn phẩm thông tin, giáo dục, truyền thông về an
toàn thực phẩm không chính xác, không đúng sự thật gây ảnh
hưởng xấu về dư luận xã hội.
Thứ hai, Thiếu sót trong tổ chức biên tập và hoạt động quản
lý Tòa soạn tại Báo Thanh Niên. Cơ quan báo chí này với việc
nhận hỗ trợ quảng cáo, chuẩn bị tuyến bài, nội dung thông tin
để thông tin có chủ đích; đã tự lấy mẫu gửi đi xét nghiệm và
công bố kết quả không chính xác, đồng thời tổ chức thông tin
trên báo chí gồm 6 bài có nội dung thông tin sai sự thật đặc
biệt nghiêm trọng. Để xảy ra sai phạm trên, trách nhiệm thuộc

về một số cá nhân lãnh đạo Cơ quan báo chí và các Ban, làm
ảnh hưởng xấu đến uy tín của tờ báo.

2. Về mặt đạo đức trong báo chí truyền thông
Sự thiếu trách nhiệm, sa sút phẩm chất đạo đức của cán bộ
người làm báo, những người làm truyền thông trong cuộc chính
là nguyên nhân chủ quan dẫn đến sự việc “nước mắm nhiễm
arsen”
Báo chí được coi như một thứ quyền lực tác động mạnh tới
suy nghĩ và hành động của con người trong xã hội, trở thành bộ
phận quan trọng không thể thiếu trong đời sống xã hội. Báo chí
là yếu tố kích thích, thúc đẩy xã hội phát triển. “Đạo đức nghề
nghiệp nhà báo là hệ thống những quy tắc, chuẩn mực, giá trị
đạo đức đặc thù điều chỉnh thái độ và hành vi ứng xử của nhà
báo trong các mối quan hệ nghề nghiệp nhằm thực hiện chức
năng của báo chí.” Vậy mà những nhà báo viết bài về vụ việc
BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 9

nước mắm nhiễm arsen đã không tuân thủ đạo đức nghề
nghiệp của mình. Gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng tòa
soạn.
Ở các quốc gia và tổ chức quốc tế về báo chí đều có các bản
qui ước (mang tính ràng buộc) về đạo đức nghề nghiệp. Trong
vụ việc lần này, các cá nhân và tổ chức có liên quan đã vi phạm
những qui ước về đạo đức nhà báo về: Tiêu chuẩn cao nhất của

nhà báo là thông tin khách quan, trung thực; Sự liêm khiết
trong nghề báo và Trách nhiệm xã hội của nhà báo.
3. Về mặt tự do ngôn luận trong báo chí truyền thông.
Trách nhiệm của cơ quan báo chí đối với quyền tự do báo chí,
quyền tự do ngôn luận trên báo chí là đăng tin, bài, tác phẩm
đúng tôn chỉ mục đích và không vi phạm các điều cấm. Tuy
nhiên sau vụ việc này, nhiều nhà báo, tờ báo có liên quan đã
thể hiện những biểu hiện tiêu cực trong đạo đức nghề báo như:
- Khuynh hướng xa rời tôn chỉ mục đích, tự ý đăng những
thông tin mập mờ, sai sự thật lên mặt báo, gây tổn hại
nghiêm trọng đến lợi ích quốc gia, hủy hoại sản phẩm
truyền thống.
- Khuynh hướng thương mại hóa, chạy theo lợi nhuận đơn
thuần. Ở đây Báo Thanh Niên đã nhận quảng cáo để tự ý
mang mẫu nước mắm đi xét nghiệm và viết những bài báo
thiếu tính chân thực, sai thông tin gây hoang mang cho
người tiêu dùng.
- Biết sai nhưng không cải chính. Liên tục đăng tải nhiều bài
viết sai sự thật.
- Thói quen “ăn theo”, làm theo phong trào, sử dụng tin, bài
người khác không rõ nguồn gốc hoặc không xin phép. Đây
BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 10

là lí do khiến vụ việc trở nên bùng nổ trong truyền thông
bởi có rất nhiều tờ báo khác nhanh chóng đăng tải thông

tin về vụ việc khi chưa biết thực hư số liệu thế nào.
- Thiếu tính nhân văn, thiếu trách nhiệm xã hội trong công
tác truyền thông. Vụ việc gây hoang mang cho người tiêu
dùng, hủy hoại hình ảnh sản phẩm truyền thống, gây tổn
hại to lớn đến uy tín doanh nghiệp và lợi ích quốc gia.
4. Trách nhiệm xã hội của hệ thống truyền thông
Nhà báo là một thành viên của đất nước, được nuôi dưỡng
bằng văn hóa vật chất và tinh thần của đất nước,… vì vậy cần
luôn luôn làm việc vì lợi ích đất nước, không làm tổn hại lợi ích
chung của đất nước. Việc nhà báo trong sự việc này viết bài
theo phong trào, không làm theo luật, không tôn chỉ đạo đức,
không truy suất sự thật cũng như không xác minh nguồn gây
ảnh hưởng đến cộng đồng, đi đầu đó là ảnh hưởng nghiêm
trọng đến độc giả và uy tín tòa soạn, ảnh hưởng đến hình ảnh
nước mắm truyền thống.
Qua phân tích, đánh giá thực trạng và nguyên nhân dẫn đến
vụ việc “ 50 Cơ quan Báo chí đã bị xử phạt khi đưa tin vụ “Nước
mắm nhiễm arsen”. Đây chính là bài học lớn nhất trong công
tác báo chí thời điểm đó cũng như hiện tại. Để góp phần ổn
định thông tin trong lĩnh vực truyền thông, phát triển báo chí
nước nhà, mọi cá nhân, tập thể người làm truyền thông cần:
Trung thành với lợi ích đất nước, nhân dân; Dũng cảm phát
hiện, biểu dương cái tốt, đấu tranh chống lại cái xấu; Tích cực
tham gia các hoạt động xã hội; và đặc biệt là Yêu nghề, gắn bó
với nghề, với thực tiễn.

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036

Trang 11

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036


Trang 12

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. 2007, Tài liệu “Luật báo chí và các văn bản hướng dẫn thi
hành”
2. Bảo Trân, (21/11/2016), Vụ “nước mắm nhiễm arsen”: Xử
phạt 50 cơ quan báo chí, Báo Người Lao Động Online
3. Hạnh Nguyên,(26/05/2017), “Phạt Vinastas 15 triệu đồng,
4.
5.

thu hồi tiêu hủy tài liệu”, Báo Vietnamnet.vn
(truy cập mạng Internet)
(truy cập mạng Internet)

BÀI TẬP LỚN PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THÔNG

BÙI THỊ HƯƠNG- B15DCTT036