26 ý nghĩa của bảng tuần hoàn

Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

Ngày soạn: 26/ 10/ 2018
Tiết PPCT 26: Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ
Kiến thức
Nêu được: Mối quan hệ giữa vị trí các nguyên tố trong bảng tuần hoàn với cấu tạo nguyên tử và tính chất cơ bản của nguyên tố và
ngược lại.
Kĩ năng
Từ vị trí nguyên tố trong bảng tuần hoàn các nguyên tố, suy ra:
- Cấu hình electron nguyên tử
- Tính chất hoá học cơ bản của nguyên tố đó.
- So sánh tính kim loại, phi kim của nguyên tố đó với các nguyên tố lân cận.
* Trọng tâm: Mối quan hệ giữa vị trí các nguyên tố trong bảng tuần hoàn với cấu tạo nguyên tử và tính chất cơ bản của nguyên tố.
Thái độ
- Say mê, hứng thú, tự chủ trong học tập; trung thực; yêu khoa học.
2. Định hướng các năng lực có thể hình thành và phát triển
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực hợp tác (trong hoạt động nhóm).
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ: Diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân.
- Năng lực tính toán qua việc giải các bài tập hóa học.
II/ Phương pháp và kĩ thuật dạy học
1/ Phương pháp dạy học: Phương pháp dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.
2/ Các kĩ thuật dạy học
- Hỏi đáp tích cực.
- Khăn trải bàn.
- Nhóm nhỏ.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Giáo viên (GV)
- Làm các slide trình chiếu, phiếu học tập, giáo án.
- Nam châm (để gắn nội dung báo cáo của HS lên bảng từ).
2. Học sinh (HS)
- Học bài cũ.
- Tập lịch cũ cỡ lớn hoặc bảng hoạt động nhóm.
- Bút mực viết bảng.
IV. Chuỗi các hoạt động học

1


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

A. Hoạt động trải nghiệm, kết nối (20 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
- Huy động HĐ nhóm: Sử dụng kĩ thuật hoạt động nhóm nhỏ để hoàn thành nội
các kiến thức dung trong phiếu học tập số 1.
đã được học - GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, giao nhiệm vụ cho các nhóm hoàn
của HS về thành nội dung trong phiếu học tập số 1
nguyên tử,
Phiếu học tập số 1
BTH ở bài Câu 1: Biết nguyên tố X có số thứ tự là 8, thuộc chu kì 2, nhóm VIA.
trước,
tạo Hãy xác định :
- Số hạt proton, số electron.

nhu cầu tiếp
- Số lớp electron.
tục tìm hiểu
- Số electron lớp ngoài cùng.
kiến
thức
- Tên nguyên tố.
mới.
Câu 2: Biết cấu hình electron nguyên tử của một nguyên tố Y là:
- Tìm hiểu về 1s22s22p63s23p3. Hãy xác định vị trí của Y trong bảng tuần hoàn ?
cách so sánh Câu 3: Nguyên tố Z ở ô thứ 16 , thuộc chu kì 3 , nhóm VIA. Hãy xác
tính chất hóa định Z là:
học của một
- nguyên tố hóa học nào, kim loại hay phi kim?.
- hóa trị cao nhất với oxi, công thức oxit cao nhât?
nguyên
tố
- hóa trị với hiđro, công thức hợp chất khí với hiđro?
với
các
- oxit và hiđroxit là axit hay bazơ?
nguyên
tố
Câu 4: Hãy sắp xếp theo thứ tự tăng dần tính phi kim của các nguyên
lân cận.
tố X , Y , Z ở trên ?
- Rèn năng
- Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm và giao mỗi nhóm thảo luận 1 nội
lực hợp tác
dung. Các nhóm thảo luận và viết kết quả của mình vào bảng phụ.

và năng lực
HĐ chung cả lớp:
sử dụng
- GV từng nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung.
ngôn ngữ:
Diễn đạt,
Vì là hoạt động trải nghiệm kết nối để tạo mâu thuẫn nhận thức nên
trình bày ý
giáo viên không chốt kiến thức. Muốn hoàn thành đầy đủ và đúng
kiến, nhận
nhiệm vụ được giao HS phải nghiên cứu bài học mới.
định của bản - GV chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức.
thân.
+ Dự kiến một số khó khăn, vướng mắc của HS và giải pháp hỗ
trợ: HS có thể có thể quên sự biến đổi tính chất trong một chu kì và
nhóm
2

GV: Nguyễn Văn Thắng
Sản phẩm

Đánh giá
+ Qua quan sát:
Câu 1: Nguyên tử của nguyên tố Trong quá trình
hoạt
động
X có:
nhóm
GV
quan

- 8 proton , 8 electron.
sát tất cả các
- 2 lớp electron.
nhóm, kịp thời
- có 6 electron ở lớp ngoài cùng.
phát
hiện
- nguyên tố oxi.
những
khó
vướng
Câu 2: Y : Ô 15; Chu kì 3; Nhóm khăn,
mắc của HS và
VA.
Câu 3: - Z là nguyên tố lưu có giải pháp hỗ
trợ hợp lí.
huỳnh, là phi kim.
- hóa trị cao nhất với oxi là 6, + Qua báo cáo
các nhóm và sự
công thức oxit cao nhất SO3.
góp ý, bổ sung
-- hóa trị với hiđro là 2, công thức
của các nhóm
hợp chất khí với hiđro là H2S.
khác, GV biết
- SO3 là oxit axit và H2SO4 là axit được HS đã có
mạnh .
được
những
Câu 4: HS có thể không sắp xếp kiến thức nào,

được thứ tự tăng dần tính phi kim những
kiến
hoặc chỉ sắp xếp được thứ tự của thức nào cần
2 cặp X và Y; hoặc Y và T mà phải
điều
không nhận ra được tính chất bắc chỉnh, bổ sung
cầu của giữa 3 nguyên tố trên.→ ở các hoạt
tạo mâu thuẫn nhận thức.
động tiếp theo.
 giáo viên dẫn dắt vào bài.
- HS phát triển được kĩ năng
luyện tập, tái hiện lại được kiến
thức cũ đã học ở bài trước.


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

B. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1: Quan hệ giữa vị trí của nguyên tố và cấu tạo nguyên tử của nó(10 phút)
Quan hệ vị trí và tính chất của nguyên tố
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
Sản phẩm
- Nêu được - HĐ nhóm: Sử dụng kỉ thuật khăn trải bàn để hoàn thành nội dung trong +Quan hệ giữa vị trí nguyên tố
mối quan hệ phiếu học tập số 2.
và cấu tạo nguyên tử của nó.

giữa vị trí của
Cấu
tạo
các nguyên tố
+
Quan
hệ
giữa
Phiếu học tập số 2
nguyên tử
trong BTH với
vị trí và tính
(Phiếu
này
được
dùng
để
ghi
nội
dung
bài
học
thay
cho
vở)
-Số p, số e
cấu
tạo
chất nguyên tố.
nguyên tử và

Câu 1: Dựa vào câu 1 và câu 2 trong phiếu học tập một hãy cho
Biết được vị trí
tính chất cơ
biết mối liên hệ giữa vị trí của một nguyên tố và cấu tạo nguyên
nguyên tố có -Số lớp e.
bản
của
tử của nó?
thể suy ra tính - Số e lớp
nguyên tố và
Vị trí của nguyên tố
Cấu tạo của nguyên tử
chất hóa học cơ ngoài
ngược lại.
bản của nó cùng.
- Rèn năng lực
như:
hợp tác và
. Tính kim loại, phi kim.
năng lực sử
. Hóa trị cao nhất của nguyên tố
dụng
ngôn
trong hợp chất với oxi, hóa trị
ngữ: Diễn đạt,
Câu 2: Dựa vào ví dụ 3 hãy cho biết mối liên hệ giữa vị trí và
của nguyên tố trong hợp chất với
trình bày ý
tính chất của nguyên tố?(Nếu biết được vị trí của nguyên tố trong
hidro.

kiến,
nhận
BTH có thể suy ra những tính chất hóa học cơ bản nào của nó?)
định của bản
. CT oxit cao nhất.
………………………………………………………………………
thân.
………………………………………………………………………
.CT hợp chất khí với hidro.
………………………………………………………………………
. CT hidroxit (nếu có) và tính
………………………………………………………………………
axit hay bazo của chúng.
-Các nhóm thảo luận, sau đó viết ý kiến của mình vào giấy và đưa ra ý kiến
chung của nhóm→viết vào bảng phụ.
- HĐ chung cả lớp: GV mời 2 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội
dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. GV chốt lại kiến thức.
Hoạt động 2: So sánh tính chất hóa học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận (5 phút)
3

Đánh giá
+ Thông
qua quan
sát mức độ
và
hiệu
quả tham
gia
vào
hoạt động

của
học
sinh.
+ Thông
qua
HĐ
chung của
cả lớp, GV
hướng dẫn
HS thực
hiện các
yêu cầu và
điều
chỉnh.


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

Mục tiêu
- So sánh được tính
kim loại, tính phi kim
của một nguyên tố
với các nguyên tố lân
cận.

Phương thức tổ chức

Kết quả
+ HĐ nhóm: Sử dụng kĩ thuật hỏi đáp tích cực để hoàn + So sánh tính chất hóa học của
thành tiếp nội dung trong phiếu học tập số 1, tập trung một nguyên tố với các nguyên tố
vào việc so sánh tính chất hóa học (tính kim loại, phi lân cận.
kim) của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận
8X và 16Y thuộc cùng nhóm
+ HĐ chung cả lớp: Các nhóm báo cáo kết quả và phản VIA→tính phi kim của X mạnh
- Rèn năng lực sử biện cho nhau. GV chốt lại kiến thức. (sản phẩm của hơn Y.
dụng ngôn ngữ: Diễn nhóm ở HĐ 1 vẫn được lưu giữ trên bảng)
16Y và 15T thuộc cùng chu kì
đạt, trình bày ý kiến, + Nếu HS vẫn không giải quyết được, GV có thể gợi ý 3→tính phi kim của Y mạnh hơn
nhận định của bản cho HS dựa vào quy luật biến đổi tuần hoàn tính chất của T.
thân.
các nguyên tố trong cùng chu kì và cùng nhóm A(chú ý →Sắp xếp theo thứ tự tăng dần
tính chất bắc cầu của các nguyên tố)

tính phi kim là: 15T < 16Y <8X.

Đánh giá
+ Thông qua
quan sát mức độ
và hiệu quả tham
gia vào hoạt
động của học
sinh.
+ Thông qua HĐ
chung của cả lớp,
GV hướng dẫn
HS thực hiện các
yêu cầu và điều

chỉnh.

C. Hoạt động luyện tập (15 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
- Củng cố, khắc + HĐ nhóm và cá nhân: GV yêu cầu mỗi HS hoạt động cá nhân để hoàn thành
sâu kiến thức đã câu hỏi 1→5, sau đó hoạt động nhóm nhỏ để hoàn thành câu hỏi 6→7 trong phiếu
học trong bài về học tập số 3
mối quan hệ giữa
Phiếu học tập số 3
vị trí của nguyên
1/Cấu hình electron của nguyên tử X có electron ở phân mức năng lượng cao
tố và cấu tạo
nhất là 3p4. Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về nguyên tử X?
nguyên tử, quan
hệ giữa vị trí và A.Lớp ngoài cùng của X có 6 electron.
tính chất của B.X thuộc chu kì 3, nhóm VIA.
nguyên tố, so C.Hạt nhân nguyên tử X có 16 electron.
sánh tính chất D.Tổng số electron trên phân lớp s là 6.
hóa học của một
2/ Khi biết được vị trí của một nguyên tố trong BTH thì chưa thể biết:
nguyên tố với
các nguyên tố lân A.hóa trị cao nhất với oxi và hóa trị với hidro.
B.oxit, hidroxit có tính axit hay bazo.
cận.
- Tiếp tục phát C.tính kim loại hay tính phi kim.
triển năng lực: D.độ âm điện.
4

Kết quả

Kết quả trả lời
các câu
hỏi/bài tập
trong phiếu
học tập.

Đánh giá
+ GV quan sát và
đánh giá hoạt động
cá nhân, hoạt động
nhóm của HS.
Giúp
HS
tìm
hướng giải quyết
những khó khăn
trong quá trình
hoạt động.
+ GV thu hồi một
số bài trình bày
của HS trong
phiếu học tập để
đánh giá và nhận
xét chung.
+ GV hướng dẫn
HS tổng hợp, điều


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

tính toán, sáng
tạo

3/ Nguyên tử nguyên tố M có cấu hình electron là [Ar]4s 1. Phát biểu nào sau
đây không đúng về M?

Nội dung
hoàn thành
câu hỏi/bài
trong phiếu
tập.

A.M thuộc chu kì 4, nhóm IA.

HĐ:
các
tập
học

B.Hidroxit của M là một bazo mạnh.
C.Công thức oxit cao nhất của M có dạng M2O.
D.Công thức hợp chất khí của M với hidro có dạng MH.
4/Cấu hình electron của nguyên tử M có e ở phân mức năng lượng cao nhất
là 3d3. Vị trí của M trong BTH là
A.CK3; N IIIA.

B. CK3; N VB.

C. CK4, N IIB.

D. CK4; N VB.

5/ Sắp xếp theo thứ tự tăng dần tính kim loại của các nguyên tố sau: 11X; 19Y;
13T.
A. X, Y, Z.

B. T, X, Y.

C. Y, X , T.

D. X, T, Y.

6/Nguyên tố Y là phi kim thuộc chu kì 3, có công thức oxit cao nhất là YO 3.
Y tạo với kim loại M một hợp chất có công thức MY 2, trong đó M chiếm
46,67% khối lượng. Xác định tên nguyên tố M.
A. Al(27).

B.Fe(56).

C.Cu(64).

D. Cr(52).

7/ Hai nguyên tố X,Y thuộc cùng một nhóm A và ở hai chu kì liên tiếp trong
BTH, biết tổng số proton của hai nguyên tử X và Y là 32. Số hiệu nguyên tử
của X, Y lần lượt là
A.12;20.
B. 7; 25.

C.15; 17.
D. 8; 24.
- HĐ chung cả lớp: GV mời 5 HS bất kì (mỗi HS một câu) đứng tại chỗ trình bày
đáp án, giải thích. Cả lớp góp ý, bổ sung.GV mời hai nhóm bất kì trình bày cách
giải, đáp án của 2 câu còn lại. Cả lớp góp ý, bổ sung. GV tổng hợp các nội dung
trình bày và kết luận chung. Ghi điểm cho HS.

==============HẾT===============

5

GV: Nguyễn Văn Thắng
chỉnh kiến thức để
hoàn thiện nội
dung bài học.
+ Ghi điểm cho
nhóm hoạt động
tốt hơn.