Luận văn thạc sỹ - Huy động tiền gửi tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á, Chi nhánh Thái Hà – Thực trạng và giải pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN


THÁI ĐÌNH SỸ

HUY ĐỘNG TIỀN GỬI
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
BẮC Á, CHI NHÁNH THÁI HÀ –THỰC TRẠNG
VÀ GIẢI PHÁP

Hà Nội - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sỹ kinh tế “Huy động tiền gửi tại Ngân
hàng thương mại cổ phần Bắc Á, Chi nhánh Thái Hà – Thực trạng và giải pháp”
là do chính bản thân tôi nghiên cứu và thực hiện. Các số liệu trong Luận văn được
thu thập từ thực tế có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy, và hoàn toàn khách quan. Tôi
xin tự chịu trách nhiệm về tính xác thực của toàn bộ dữ liệu đưa ra trong Luận văn.
Hà Nội, ngày tháng

năm 2017

Tác giả Luận văn

THÁI ĐÌNH SỸ


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................5
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH.......................................................6

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 4 3.................................................6
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH 5 3.................................................6
MỞ ĐẦU 6 3........................................................................................... 6
3 84 3....................................................................................................... 6
4 84 3....................................................................................................... 6
5 84 3....................................................................................................... 6
3 84 3....................................................................................................... 6
4 84 3....................................................................................................... 6
5 84 3....................................................................................................... 6
3 84 3....................................................................................................... 6
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 4....................................................6
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH 5....................................................6
MỞ ĐẦU 7.............................................................................................. 6
3 85.......................................................................................................... 6
3 85.......................................................................................................... 6
4 85.......................................................................................................... 6
4 85.......................................................................................................... 6
5 85.......................................................................................................... 6
5 85.......................................................................................................... 6
3 85.......................................................................................................... 6
3 85.......................................................................................................... 6
4 85.......................................................................................................... 6
4 85.......................................................................................................... 6


5 85.......................................................................................................... 7
5 85.......................................................................................................... 7
3 85.......................................................................................................... 7
3 85.......................................................................................................... 7
MỞ ĐẦU................................................................................................. 8

3............................................................................................................. 86
4............................................................................................................. 86
5............................................................................................................. 86
3............................................................................................................. 86
4............................................................................................................. 86
5............................................................................................................. 86
3............................................................................................................. 86


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BacABank
NH
NHNN
VNĐ
TCKT
TCTD
TMCP

: Ngân hàng TMCP Bắc Á
: Ngân hàng
: Ngân hàng Nhà nước
: Việt Nam đồng
: Tổ chức kinh tế
: Tổ chức tín dụng
: Thương mại cổ phần


DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH
BẢNG

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 5....................................................3
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH 6....................................................3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 4 3 6..............................................3
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH 5 3 6...............................................3
MỞ ĐẦU 6 3 6........................................................................................ 3
3 84 3 6.................................................................................................... 3
4 84 3 6.................................................................................................... 3
5 84 3 6.................................................................................................... 3
3 84 3 6.................................................................................................... 3
4 84 3 6.................................................................................................... 3
5 84 3 6.................................................................................................... 3
3 84 3 6.................................................................................................... 3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 4 6.................................................3
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH 5 6.................................................3
MỞ ĐẦU 7 6........................................................................................... 3
3 85 6....................................................................................................... 3
3 85 6....................................................................................................... 3
4 85 6....................................................................................................... 3
4 85 6....................................................................................................... 3
5 85 6....................................................................................................... 3
5 85 6....................................................................................................... 3
3 85 6....................................................................................................... 3
3 85 6....................................................................................................... 3
4 85 6....................................................................................................... 3


4 85 6....................................................................................................... 3
5 85 7....................................................................................................... 4
5 85 7....................................................................................................... 4
3 85 7....................................................................................................... 4

3 85 7....................................................................................................... 4
MỞ ĐẦU 8.............................................................................................. 4
3 86.......................................................................................................... 4
4 86.......................................................................................................... 4
5 86.......................................................................................................... 4
3 86.......................................................................................................... 4
4 86.......................................................................................................... 4
5 86.......................................................................................................... 4
3 86.......................................................................................................... 4
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................5
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH.......................................................6
MỞ ĐẦU................................................................................................. 9
Trong bảng 2.16, theo kết quả thống kê F = 82,178 với Sig. =0,000 < 0,01 có thể kết luận rằng
mô hình đưa ra phù hợp với dữ liệu thực tế. Hay nói cách khác, các biến độc lập tương quan
tuyến tính với biến phụ thuộc và mức độ tin cậy 99%................................................................60

3............................................................................................................. 87
3............................................................................................................. 87
4............................................................................................................. 87
4............................................................................................................. 87
5............................................................................................................. 87
5............................................................................................................. 87
3............................................................................................................. 87
3............................................................................................................. 87


4............................................................................................................. 87
4............................................................................................................. 87
5............................................................................................................. 87
5............................................................................................................. 87

3............................................................................................................. 87
3............................................................................................................. 87


9

MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Hiện nay, hệ thống ngân hàng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong nền kinh
tế, bởi vì ngân hàng kinh doanh loại mặt hàng nhạy cảm, đó chính là tiền và những
khoản tương đương tiền. Kênh truyền dẫn mà ngân hàng tạo ra giống như những
“mạch máu” giúp nuôi sống và thúc đẩy nền kinh tế ổn định và phát triển, chức
năng trung gian của ngân hàng giữa tiết kiệm và đầu tư, giữa những chủ thể thừa
vốn và các chủ thể cần vốn, ngân hàng trực tiếp huy động vốn hay cho vay các hoạt
động của nền kinh tế, điều tiết giữa các vùng, các ngành một cách tối ưu và hiệu quả
nhất. Tuy nhiên, tổng nguồn vốn huy động tiền gửi của hệ thống ngân hàng thương
mại chiếm một tỷ trọng khá nhỏ so với tổng nguồn vốn nhàn rỗi của toàn xã hội.
Hoạt động huy động vốn tiền gửi là một trong những hoạt động quan trọng nhất của
ngân hàng thương mại, bởi nó chính là nguyên liệu đầu vào để luân chuyển và phân
phối tạo ra những sản phẩm thiết thực cho nền kinh tế. Trong giai đoạn khó khăn
với những diễn biến bất lợi về nền kinh tế thế giới cũng như trong nước, ngành
ngân hàng Việt Nam cũng trải qua nhiều biến động, được nhắc đến nhiều về các vấn
đề như thanh khoản, nợ xấu, lợi nhuận sụt giảm, tái cơ cấu hệ thống ngân hàng....
Để đảm bảo nguồn vốn huy động đầu vào của ngân hàng được ổn định với chi phí
thấp nhất luôn là mục tiêu hàng đầu của mỗi ngân hàng. Hiện tại các ngân hàng
đang ở trong một cuộc chiến gay gắt về công tác huy động vốn tiền gửi, điều này
làm cho các ngân hàng ra sức đưa ra những sản phẩm tiết kiệm mới lạ, hấp dẫn
nhằm đáp ứng nhu cầu gửi tiết kiệm của người dân, thế nên mục tiêu đặt ra là làm
thế nào để gia tăng huy động vốn tiền gửi, tạo nguồn vốn dồi dào, chi phí rẻ, chất
lượng cao đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, có được nguồn lợi nhuận ổn

định và thúc đẩy phát triển nền kinh tế xã hội của đất nước.
Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á lại là một ngân hàng ra đời sau với quy
mô vốn và hoạt động nhỏ, Ngân hàng Bắc Á cũng cần nguồn vốn với chi phí thấp
và chất lượng từ nguồn tiền nhàn rỗi trong dân cư. Trên địa bàn khu vực miền Bắc,
nhiều chi nhánh của Ngân hàng Bắc Á có kết quả kinh doanh ấn tượng, quy mô


10

không ngừng được phát triển, mở rộng. Là một trong số các chi nhánh thành lập từ
rất sớm, chi nhánh Thái Hà luôn nằm trong các chi nhánh dẫn đầu về hiệu quả hoạt
động và quy mô huy động vốn. Bên cạnh kết quả đạt được, BacABank Thái Hà vẫn
còn những hạn chế, chưa tận dụng tốt các cơ hội để khai thác tối đa tiềm năng của
mình. Qua thời gian làm việc tại Ngân hàng TMCP Bắc Á - Chi nhánh Thái Hà, tôi
nhận thấy đây là một vấn đề cần được quan tâm, hoàn thiện hơn trong thời gian tới.
Tuy nhiên, vẫn chưa có đề tài nào nghiên cứu về huy động tiền gửi tại BacABank
Thái Hà. Vì vậy, đứng ở cả góc độ lý thuyết lẫn thực tiễn đều rất cần có một nghiên
cứu đánh giá thực trạng huy động tiền gửi tại BacABank Thái Hà nhằm áp dụng
những kiến thức khoa học trong lĩnh vực nghiên cứu để tìm ra các vấn đề còn tồn tại
của khả năng huy động vốn tiền gửi và nguyên nhân của nó. Từ kết quả nghiên cứu
đó sẽ đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao khả năng huy động vốn tiền gửi. Do
đó, tôi chọn đề tài "Huy động tiền gửi tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á,
chi nhánh Thái Hà-Thực trạng và giải pháp" làm luận văn Thạc sỹ
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Almossawwi (2001) đã thực hiện một nghiên cứu nhằm tìm ra các tiêu chí lựa
chọn ngân hàng để sử dụng dịch vụ tiền gửi của khách hàng trẻ tuổi. Trong nghiên
cứu này, mẫu khảo sát gồm có 1000 sinh viên tuổi từ 19 tới 24 của trường đại học
Bahrain, phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để phân tích dữ liệu nghiên cứu
và nghiên cứu đã sử dụng phương pháp trích yếu tố là Principal components với phép
quay Varimax cùng với điểm dừng khi trích các yếu tố có Eigenvalues lớn hơn một

để xác định các nhân tố chính. Kêt quả nghiên cứu chỉ ra được 04 nhân tố có tác động
chính đến khả năng thu hút khách hàng trẻ tuôi sử dụng dịch vụ tiền gừi là (1) Công
nghệ/Danh tiếng, (2) Sự thuận tiện, (3) Lợi ích tài chính và (4) Đội ngũ nhân viên. Từ
kết quà nghiên cứu, các ngân hàng thương mại có thể dựa trên các nhân tố này để xây
dựng chiến lược thu hút khách hàng tiền gửi đối với khách hàng trẻ tuổi.
Reman và Ahmed năm 2008 tại Pakistan đã phân tích các nhân tố chính làm
gia tăng khả năng huy động vốn tiền gửi của ngân hàng. Nghiên cứu này tiến hành
khảo sát 358 khách hàng, thang đo của nghiên cứu gồm có 20 biến quan sát được
xâv dựng dựa trên các nghiên cứu tương tư ở những quốc gia khác và thực trạng các


11

ngân hàng tại Pakistan. Phân tích cronbach’s alpha đã được sử dụng trong nghiên
cứu này nhằm kiểm định độ tin cậy của thang đo đã xây dựng trước đó. Kết quả
nghiên cứu đã chỉ ra những nhân tố quan trọng tác động đến huy động vốn tiền gửi
của khách hàng gồm có: (1) Hệ thống ngân hàng trực tuyên; (2) Lãi suất; (3) Môi
trường bên trong và bên ngoài của ngân hàng; (4) Sự thuận tiện. Kết quà nghiên cứu
cung cấp cho các ngân hàng định hướng trong việc thiết kế các chiến lược kinh
doanh trong môi trường kinh tế năng động và cạnh tranh.
Nãm 2014, Saleh Saud Almejyesh và Khaled Subhi Rajha đã thực hiện một
nghiên cứu để xác định các nhân tố tác động đến việc gửi tiền tiết kiệm của khách
hàng cá nhân tại các ngân hàng Hồi Giáo ở Ả Rập Saudi. Nghiên cứu được thực
hiện bằng cách khảo sát 154 khách hàng cá nhân tại 03 ngân hàng. Mô hình đề xuất
của nghiên cứu gồm 04 biến độc lập là (1) danh tiếng và uy tín, (2) mạng lưới chi
nhánh. (3) đức tin Hồi giáo và (4) lãi suất tiết kiệm và biến phụ thuộc là hành vi gửi
tiền tiết kiệm của khách hàng cá nhân. Nghiên cứu đã sử dụng kiêm định One
sample T - test để kiểm định các giả thuyết đặt ra. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra
nhân tố mạng lưới chi nhánh, đức tin Hồi giáo và lãi suất tiết kiệm có ảnh hưởng
đến hành vi gửi tiền tiết kiệm của khách hàng cá nhân. Trong khi đó, nhân tố danh

tiếng và uy tín không có tác động đến hành vi gửi tiền của các khách hàng.
Ngô Thị Thanh Hà (2013), Tăng cường huy động vốn tại Ngân hàng Đầu tư và
phát triển Việt Nam – chi nhánh Phú Tài, Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh, Đại
học Đà Nẵng. Đối với đề tài này, tác giả đã phần nào hệ thống hóa được các vấn đề
cơ bản về hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại, nêu ra được các nhân
tố ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn, nêu rõ nội dung tăng cường hoạt động
huy động vốn của NHTM. Luận văn cũng chỉ ra những đặc điểm cơ bản ảnh hưởng
đến hoạt động huy động vốn của Chi nhánh. Luận văn cũng cho thấy những thành
tựu, hạn chế về tình hình huy động vốn của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt
Nam – Chi nhánh Phú Tài và đã chỉ ra những nguyên nhân chủ quan cũng như khách
quan của những tồn tại hạn chế trong việc huy động vốn của Chi nhánh. Từ đó, tác
giả đưa ra những giải pháp của Chi nhánh đã thực hiện trong thời gian qua, cũng như
các giải pháp sẽ áp dụng trong thời gian tới nhằm phát triển tình hình huy động vốn.


12

Mai Xuân Phúc (2013), Mở rộng huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Phương
Tây chi nhánh Đà Nẵng, Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng.
Đối với đề tài này, luận văn nêu rõ quan điểm và nội dung về mở rộng huy động
vốn của NHTM: mở rộng quy mô, mở rộng thị phần, chi phí huy động hợp lý, cơ
cấu huy động vốn hợp lý và tiêu chí đảm bảo chất lương dịch vụ thông qua số liệu
khảo sát của ngân hàng; đồng thời luận văn cũng đã nêu lên được các nhân tố ảnh
hưởng đến hoạt động mở rộng huy động vốn của NHTM và một số kinh nghiệm về
huy động từ các ngân hàng trong nước và nước ngoài. Trên cơ sở lý luận cơ bản ,
tác giả đánh giá thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Phương Tây – Chi
nhánh Đà Nẵng trong giai đoạn 2010-2012. Sau cùng, tác giả đã đánh giá những kết
quả đạt được và những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân để từ đó đưa ra giải pháp
nhằm mở rộng hoạt động huy động vốn của Ngân hàng TMCP Phương Tây – Chi
nhánh Đà Nẵng.

Nguyễn Thị Thiên Hương (2013), Huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ
phần Quốc Tế chi nhánh Đăk Lăk, Luận văn thạc sĩ Tài chính ngân hàng, Học viện
Hành chính. Đối với đề tài này, luận văn cũng đã hệ thống hóa được các vấn đề cơ
bản về hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại, nêu các phương thức
huy động vốn, quan niệm về hiệu quả huy động vốn, các tiêu chí đánh giá hiệu quả
huy động vốn, các nhân tố tác động đến hoạt động huy động vốn của ngân hàng
thương mại, kinh nghiệm và bài học của một số ngân hàng. Luận văn phân tích thực
trạng công tác huy động vốn tại chi nhánh và đánh giá công tác nâng cao hiệu quả
huy động vốn của chi nhánh. Từ đó đưa ra những giải pháp như: Nhóm giải pháp đa
dạng hóa hình thức và phương thức huy động; Xây dựng cơ chế lãi suất huy động
vốn linh hoạt; nhóm giải pháp cải thiện cơ cấu nguồn vốn, sáng tạo trong việc cung
cấp các sản phẩm của Ngân hàng TMCP Quốc Tế; tăng cường công tác quảng cáo,
tiếp thị, khuyến mãi, chăm sóc; mở rộng, đa dạng hóa khách hàng; nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ.
Nguyễn Ngô Duyên Thùy, (2013) “Giải pháp nâng cao huy động tiền gửi tại
Ngân hàng TMCP Á Châu”, Luận văn thạc sĩ kinh tế Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí
Minh. Đề tài khảo sát các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng huy động vốn từ tiền gửi


13

của Ngân hàng. Luận văn sử dụng phương pháp kháo sát, điều tra chọn mẫu, thống kê,
tổng hợp và so sánh. Dữ liệu đã thu thập được phân tích thông qua phần mềm xử lý
SPSS. Qua kết quả đánh giá và kiểm định bằng hai công cụ hệ số tin cậy Cronbach
alpha và phân tích nhân tố EFA đã khẳng định năm nhân tố của thang do chất lượng
dịch vụ Ngân hàng TMCP Á Châu đó là giá cả và đồng cảm, khả năng đáp ứng, năng
lực phục vụ, an toàn và độ tin cậy. Kết quả phân tích hồi quy cho thấy trong năm thành
phần cấu tạo nên chất lượng dịch vụ thì giá cả, đồng cảm có hệ số cao nhất, kế đến là
độ an toàn, năng lực phục vụ, khả năng đáp ứng và cuối cùng là độ tin cậy.
Tóm lại, các công trình nghiên cứu trên đã khái quát những lý luận cơ bản về

huy động vốn và hiệu quả huy động vốn, các nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn
và các tiêu chí đo lường hiệu quả huy động vốn của ngân hàng thương mại, qua đó
phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả huy động vốn và đưa ra những giải pháp
tăng cường, nâng cao hiệu quả huy động vốn tại một ngân hàng cụ thể.
Tuy nhiên, mỗi ngân hàng khác nhau sẽ có cách thức huy động vốn, chiến
lược huy động vốn, đặc điểm tình hình hoạt động kinh doanh khác nhau, và các
ngân hàng sẽ có những giải pháp khác nhau để nâng cao hiệu quả huy động vốn
nhằm đáp ứng nhu cầu kinh doanh của mình. Hiện nay chưa có tác giả nào viết về
đề tài “Huy động tiền gửi tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á, Chi nhánh
Thái Hà - Thực trạng và giải pháp".
3. Mục đích nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về huy động tiền gửi của Ngân
hàng thương mại.
- Phân tích thực trạng huy động tiền gửi cá nhân của ngân hàng thương mại CP
Bắc Á chi nhánh Thái Hà từ 2014 đến 2016
- Đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh huy động tiền gửi cá nhân tại ngân
hàng TMCP Bắc Á chi nhánh Thái Hà.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
4.1 Đối tượng nghiên cứu: Các loại hình tiền gửi mà ngân hàng cung cấp, các
nhân tố ảnh hưởng, đồng thời xác định các loại hình tiền gửi mang lại lợi nhuận cao
nhất cho ngân hàng.
4.2 Phạm vi nghiên cứu: các loại hình tiền gửi tại NH Bắc Á - chi nhánh Thái
Hà, thời gian từ 2014 đến 2016.


14

5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp thu thập dữ liệu
Số liệu thu thập dựa trên hai nguồn chính:

Số liệu thứ cấp: thu thập từ báo cáo tổng kết kết quả hoạt động sản xuất kinh
doanh, cân đối kế toán, … của BacABank Thái Hà và các nghiên cứu có liên quan.
Một số nhận định, đánh giá của các nhà chuyên môn, quản lý ngân hàng và
kinh tế được thu thập thông qua phỏng vấn bán cấu trúc.
Số liệu sơ cấp : thu thập từ phỏng vấn trực tiếp 250 khách hàng cá nhân sử
dụng dịch vụ gửi tiền tại ngân hàng BacABank Thái Hà.
- Thước đo
Tùy thuộc vào tính chất của các nhân tố, tác giả sử dụng các thang đo định
lượng, thang đo định danh và thang đo khoảng cách với các giá trị 1,2,3,4,5 được
quy ước tương ứng cho các giá trị của các biến quan sát theo thang đo Likert 5 cấp
độ với giá trị như sau:
1. Rất không đồng ý; 2. Không đồng ý; 3. Bình thường; 4. Đồng ý; 5. Rất đồng ý
- Phương pháp phân tích dữ liệu
Phân tích mô tả: mô tả thực trạng huy động tiền gửi của cá nhân tại ngân hàng
BacABank Thái Hà.
Phân tích định lượng: phân tích nhân tố khám phá EFA để tìm ra các nhóm nhân
tố tác động đến mức độ hai lòng của khách hàng về dịch vụ tiền gửi tại BacABank Thái
Hà. Hồi quy mô hình tuyến tính đề đánh giá tác động của các nhóm nhân tố đến mức
độ hai lòng của khách hàng về dịch vụ tiền gửi tại BacABank Thái Hà.
6. Kết cấu luận văn
- Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được
chia thành 03 chương.
Chương 1: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về huy động tiền gửi tại ngân
hàng thương mại.
Chương 2: Thực trạng huy động tiền gửi dân cư của Ngân hàng TMCP Bắc Á
- Chi nhánh Thái Hà từ năm 2014 đến 2016.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp đẩy mạnh huy động tiền gửi dân cư tại
Ngân hàng TMCP Bắc Á - Chi nhánh Thái Hà.

15

CHƯƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ
HUY ĐỘNG TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại và chức năng của ngân hàng
thương mại
1.1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại
Ngân hàng là một trong các tổ chức tài chính quan trọng nhất của nền kinh
tế. Để đưa ra được một định nghĩa về NHTM, người ta thường phải dựa vào tính
chất và hoạt động của nó trên thị trường tài chính, và đôi khi còn kết hợp tính chất,
mục đích và đối tượng hoạt động.
Theo Luật các tổ chức tín dụng do Quốc hội Nước Cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Việt Nam thông qua ngày 16 tháng 10 năm 2010, tại khoản 3 điều 4 thì:
“Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động
ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục
tiêu lợi nhuận.” Cũng theo đó, Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng
thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: a) Nhận tiền gửi; b) Cấp tín
dụng; c) Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản.
Mặc dù có nhiều cách thể hiện khác nhau, nhưng phân tích, khai thác nội
dung của các định nghĩa đó, người ta dễ nhận thấy các NHTM đều có chung một tính
chất, đó là nhận tiền ký thác - tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn, để sử dụng vào các
nghiệp vụ cho vay, chiết khấu và các dịch vụ kinh doanh khác của chính Ngân hàng.
Có thể khái quát khái niệm của NHTM như sau:
“Ngân hàng thương mại là một doanh nghiệp đặc biệt, kinh doanh trong
lĩnh vực tiền tệ với các hoạt động chủ yếu là huy động vốn, cho vay, đầu tư và các
hoạt động dịch vụ khác nhằm mục tiêu quan trọng là tối đa hoá lợi nhuận”.
1.1.2. Vai trò của ngân hàng thương mại
• Ngân hàng thương mại là nơi cung cấp vốn cho nền kinh tế
Vốn được tạo ra từ quá trình tích luỹ, tiết kiệm cuả mỗi cá nhân, doanh

nghiệp và Nhà nước trong nền kinh tế. Vì vậy muốn có nhiều vốn phải tăng thu


16

nhập quốc dân và có mức độ tiêu dùng hợp lý. Để tăng thu nhập quốc dân tức là cần
mở rộng quy mô chiều rộng lẫn chiều sâu của sản xuất và lưu thông hàng hoá, đẩy
mạnh sự phát triển của các ngành trong nền kinh tế, muốn làm được điều này cần
thiết phải có vốn. Mặt khác, khi nền kinh tế phát triển sẽ càng tạo ra nhiều nguồn
vốn, điều này sẽ có tác động tích cực đến hoạt động của ngân hàng. NHTM đứng ra
huy động các nguồn vốn nhàn rỗi và tạm thời nhàn rỗi ở mọi tổ chức cá nhân, mọi
thành phần kinh tế như: vốn từ nguồn tiết kiệm của các cá nhân trong xã hội hay
vốn tạm thời được giải phóng từ quá trình sản xuất. Bằng nguồn vốn huy động được
trong xã hội và thông qua hoạt động tín dụng sẽ cung cấp vốn cho mọi hoạt động
kinh tế và đáp ứng các nhu cầu vốn một cách kịp thời cho quá trình tái sản xuất.
Nhờ có hoạt động của hệ thống NHTM và đặc biệt là hoạt động tín dụng, các doanh
nghiệp có điều kiện mở rộng sản xuất, cải tiến máy móc công nghệ, tăng năng suất
lao động, nâng cao hiệu quả kinh tế.
• Ngân hàng thương mại là cầu nối giữa các doanh nghiệp với thị trường
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, hoạt động của các doanh nghiệp chịu
tác động mạnh mẽ của các quy luật kinh tế khách quan như quy luật giá trị, quy luật
cung cầu, quy luật cạnh tranh và sản xuất phải trên cơ sở đáp ứng nhu cầu thị trường,
thoả mãn nhu cầu trên mọi phương diện được thể hiện như: không những thoả mãn
nhu cầu về phương diện giá cả, khối lượng, chất lượng, chủng loại hàng hoá mà còn
đòi hỏi thoả mãn trên phương diện thời gian, địa điểm. Để đảm bảo đứng vững trong
cạnh tranh, đáp ứng tốt nhất các yêu cầu của thị trường buộc các doanh nghiệp phải
đạt được một hiệu quả nhất định theo quy định chung của thị trường. Doanh nghiệp
không những cần nâng cao chất lượng lao động, củng cố và hoàn thiện cơ chế quản lý
kinh tế, chế độ hạch toán kế toán…mà còn phải không ngừng cải tiến máy móc thiết
bị, dây chuyền công nghệ, tìm tòi sử dụng nguyên vật liệu mới, mở rộng quy mô sản

xuất một cách thích hợp. Những hoạt động này đòi hỏi một khối lượng lớn vốn đầu tư
nhiều khi vượt quá khả năng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Để giải quyết khó
khăn này, doanh nghiệp tìm đến ngân hàng xin vay vốn thoã mãn nhu cầu đầu tư của
mình. Thông qua hoạt động tín dụng, ngân hàng là chiếc cầu nối giữa các doanh
nghiệp với thị trường. Nguồn vốn tín dụng của ngân hàng cung ứng cho doanh


17

nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng mọi mặt của quá trình
sản xuất kinh doanh, giúp doanh nghiệp đáp ứng được các nhu cầu của thị trường, từ
đó tạo cho doanh nghiệp một chỗ đứng vững chắc trong cạnh tranh.
• Ngân hàng thương mại là công cụ để Nhà nước điều tiết
vĩ mô nền kinh tế
Trong sự vận hành của nền kinh tế thị trường, NHTM hoạt động một cách có
hiệu quả thông qua các nghiệp vụ kinh doanh của mình sẽ thực sự là một công cụ để
Nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế.
Bằng hoạt động tín dụng và thanh toán giữa các NHTM trong hệ thống các
NHTM đã góp phần mở rộng khối lượng tiền cung ứng trong lưu thông. Thông qua
việc cung ứng tín dụng cho các ngành trong nền kinh tế, NHTM thực hiện việc dẫn
dắt các luồng tiền, tập hợp và phân chia vốn của thị trường, điều khiển chúng một
cách có hiệu quả, thực thi vai trò điều tiết gián tiếp vĩ mô: “ Nhà nước điều tiết ngân
hàng, ngân hàng dẫn dắt thị trường”.
• Ngân hàng thương mại là cầu nối nền tài chính quốc gia và tài chính
quốc tế, thúc đẩy ngoại thương phát triển
Trong nền kinh tế thị trường khi mà các mối quan hệ hàng hoá tiền tệ ngày
càng được mở rộng thì nhu cầu giao lưu kinh tế - xã hội giữa các nước trên thế giới
ngày càng trở nên cần thiết và cấp bách.Việc phát triển kinh tế của mỗi quốc gia
luôn gắn với sự phát triển của nền kinh tế thế giới và là một bộ phận cấu thành nên
sự phát triển đó. Vì vậy, nền tài chính của mỗi nước cũng phải hoà nhập với nền tài

chính quốc tế. NHTM cùng các hoạt động kinh doanh của mình đã đóng một vai trò
vô cùng quan trọng trong sự hoà nhập này. Với các nghiệp vụ kinh doanh như: nhận
tiền gửi, cho vay, nghiệp vụ thanh toán, nghiệp vụ hối đoái và các nghiệp vụ khác,
NHTM đã tạo điều kiện thúc đẩy ngoại thương không ngừng được mở rộng. Thông
qua các hoạt động thanh toán, kinh doanh ngoại hối, quan hệ tín dụng với các
NHTM nước ngoài, hệ thống NHTM đã thực hiện vai trò điều tiết nền tài chính
trong nước phù hợp với sự vận động của nền tài chính quốc tế.
NHTM ra đời và phát triển trên cơ sở nền sản xuất lưu thông hàng hoá phát
triển và nền kinh tế ngày càng cần đến hoạt động của NHTM với các chức năng và


18

vai trò của mình.
Thông qua việc thực hiện các chức năng, vai trò của mình nhất là chức năng
trung gian tín dụng, NHTM đã trở thành một bộ phận quan trọng trong việc thúc
đẩy nền kinh tế phát triển.
1.2. Huy động tiền gửi và các hình thức huy động tiền gửi của ngân hàng
thương mại
1.2.1. Khái niệm về huy động tiền gửi và vai trò huy động tiền gửi của
ngân hàng thương mại
1.2.1.1. Khái niệm về vốn huy động: Vốn huy động của NHTM là những giá
trị tiền tệ do NHTM huy động được trên thị trường thông qua nghiệp vụ tiền gửi,
tiền vay và một số nguồn khác. Đây là nguồn vốn chủ yếu để ngân hàng tiến hành
các hoạt động đầu tư hoặc thực hiện các dịch vụ kinh doanh khác.
Bản chất của vốn huy động là tài sản thuộc các chủ sở hữu khác nhau, ngân
hàng chỉ có quyền sử dụng mà không có quyền sở hữu và có trách nhiệm hoàn trả
đúng hạn cả gốc lẫn lãi khi đến kỳ hạn (nếu là tiền gửi có kỳ hạn) hoặc khi khách
hàng có nhu cầu rút vốn. Vốn huy động đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động
kinh doanh của Ngân hàng. Ngân hàng thương mại huy động vốn dưới các hình

thức: Nhận tiền gửi (tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm);
phát hành các công cụ nợ (tín phiếu, trái phiếu); và nguồn vốn đi vay. Ngoài ra vốn
của ngân hàng còn được hình thành thông qua việc làm uỷ thác, đại lý cho các tổ
chức trong và ngoài nước hoặc cung cấp các phương tiện thanh toán như thẻ rút tiền
tự động từ máy ATM,... Nhìn chung nguồn vốn của ngân hàng được hình thành từ
nhiều nguồn khác nhau nhưng trong đó nguồn vốn huy động từ tiền gửi chiếm tỷ
trọng lớn nhất, chiếm khoảng từ 70% - 80% và nó có tính biến động.
Khái niệm về huy động tiền gửi: Huy động tiền gửi của NHTM là hình thức
huy động vốn thông qua nhận tiền gửi như: tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ
hạn, tiền gửi tiết kiệm,...
1.2.1.2. Vai trò của vốn huy động đối với hoạt động của Ngân hàng: Vốn huy
động hay còn gọi là vốn nợ là nguồn vốn chủ yếu của ngân hàng. Chất lượng và số
lượng của nó ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng các khoản vay và đầu tư.
Thứ nhất, vốn huy động là phương tiện giúp NHTM tổ chức mọi hoạt động


19

kinh doanh của mình.
Hay nói cách khác, vốn huy động được coi là đầu vào sống còn của ngân
hàng, ngân hàng không có vốn thì không thực hiện được các nghiệp vụ kinh
doanh.Những ngân hàng có quy mô vốn lớn là những ngân hàng có thế mạnh trong
kinh doanh. Chính vì thế, có thể nói: vốn là điểm đầu tiên trong chu kỳ kinh doanh
của ngân hàng. Do đó, ngoài vốn điều lệ theo quy định ban đầu, thì ngân hàng phải
thường xuyên chăm lo tới việc tăng trưởng vốn trong suốt quá trình hoạt động của
mình.
Thứ hai, vốn quyết định quy mô hoạt động tín dụng và các hoạt động khác
của ngân hàng.
Hoạt động tín dụng của ngân hàng phụ thuộc vào vốn của ngân hàng. Ngân
hàng có nhiều vốn sẽ có ưu thế cạnh tranh hơn so với các ngân hàng khác. Có nhiều

vốn ngân hàng sẽ có điều kiện để đưa ra các hình thức tín dụng linh hoạt, có điều
kiện để hạ lãi suất từ đó sẽ làm tăng quy mô tín dụng.
Mà vốn huy động của ngành ngân hàng lại chiếm tỷ lệ khoảng 2/3 trong tổng
nguồn vốn của ngân hàng, vì thế vốn huy động lại càng đóng vai trò quan trọng hơn
trong các hoạt động của ngân hàng hiện nay.
Thứ ba, vốn huy động quyết định năng lực thanh toán, khả năng chống đỡ
rủi ro thanh khoản, đảm bảo uy tín của NHTM trên thị trường
Điều kiện để xây dựng được uy tín của ngân hàng chính là vốn của ngân
hàng.Có nhiều vốn khả năng thanh toán của ngân hàng luôn được đảm bảo, các
khách hàng luôn cảm thấy yên tâm khi giao thiệp với ngân hàng.Trong nền kinh tế
nhiều biến động như hiện nay, khả năng thanh toán luôn được các ngân hàng quan
tâm hàng đầu và để làm được điều đó thì các ngân hàng luôn tìm cách huy động vốn
được nhiều hơn. Vốn huy động sẽ đảm bảo tính thanh khoản cao, tăng sức cạnh
tranh cho ngân hàng. Với xu hướng kinh doanh đa năng, các ngân hàng ngày càng
tham gia vào các lĩnh vực khác nhau như: đầu tư chứng khoán, liên doanh góp vốn,
đồng tài trợ các dự án…giúp ngân hàng phân tán rủi ro trên cơ sở một nguồn vốn
dồi dào, thường xuyên, liên tục.
Thứ tư, vốn huy động quyết định năng lực cạnh tranh của ngân hàng


20

Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập và cạnh tranh khốc liệt như hiện nay,
vốn là điều kiện không thể thiếu để các ngân hàng nâng cao năng lực cạnh tranh của
mình trên thị trường trong nước cũng như quốc tế. Theo quy luật kinh tế thị trường,
những tổ chức hoạt động không hiệu quả, quy mô vốn bé tất yếu sẽ bị giải thể hoặc
sáp nhập, không có chỗ đứng trên thị trường. Ngân hàng huy động được nguồn vốn
giá thấp, ổn định sẽ giúp ngân hàng tăng cường khả năng cạnh tranh của mình, chủ
động đưa ra phương án kinh doanh phù hợp, hiệu quả.
Qua đó, ta có thể thấy rằng vốn huy động có vai trò then chốt trong hoạt

động kinh doanh của ngân hàng. Vì vậy, đòi hỏi ngân hàng phải cực kỳ nhanh nhạy
trong việc huy động và điều hành vốn, tránh xảy ra tình trạng thừa hoặc thiếu vốn
làm giảm hiệu quả hoạt động của NHTM.
1.2.2. Các hình thức huy động vốn của ngân hàng thương mại
Huy động vốn là nghiệp vụ cơ bản của các NHTM hay còn gọi là nghiệp vụ
tạo vốn với nhiều hình thức đa dạng, phong phú nhằm thu hút vốn từ các tổ chức và
cá nhân trong nền kinh tế để phục vụ mục đích kinh doanh của mình. Như vậy, việc
đưa ra các hình thức huy động phù hợp linh hoạt là điều rất cần thiết đối với
NHTM. Có thể phân loại vốn huy động của ngân hàng theo các tiêu thức khác nhau:
1.2.2.1. Theo đối tượng huy động
- Vốn huy động từ cá nhân: Tiền gửi của cá nhân là một bộ phận thu nhập
bằng tiền của các tầng lớp dân cư trong xã hội gửi vào ngân hàng nhằm mục đích
tiết kiệm, kiếm lời và để thanh toán. Đây là nguồn vốn có tiềm năng lớn và khá ổn
định đối với NHTM. Nguồn vốn này rất đa dạng vì nó có thể huy động dưới nhiều
hình thức để phục vụ mục tiêu phát triển của ngân hàng. Các hình thức huy động từ
cá nhân gồm: tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi cá nhân (có kỳ hạn và không kỳ hạn), giấy
tờ có giá. Đây được xem là nguồn huy động đáng kể của ngân hàng để phục vụ cho
hoạt động kinh doanh của mình.
- Vốn huy động từ các tổ chức kinh tế, doanh nghiệp: Nguồn vốn này
chiếm tỷ trọng chủ yếu của tiền gửi thanh toán. Nó là nguồn vốn lưu động mà
doanh nghiệp xác định sẽ trả cho nhà cung cấp tại những thời điểm theo thời hạn
khác nhau. Tổ chức kinh tế có thể gửi vốn vào ngân hàng dưới các hình thức: tiền
gửi không kỳ hạn và tiền gửi có kỳ hạn với mức lãi suất hưởng khác nhau. Đồng


21

thời ngân hàng sẽ mở cho các đơn vị tổ chức, doanh nghiệp tài khoản tương ứng để
thuận tiện trong việc sử dụng.
- Vốn huy động từ các tổ chức tín dụng khác: NHTM có thể huy động

vốn bằng hình thức đi vay các NHTM khác và các tổ chức tín dụng. Loại vốn này
có lãi suất cao hơn lãi suất từ nguồn tiền gửi hay huy động từ cá nhân. Tuy nhiên
nó cũng hết sức cần thiết để đáp ứng nhu cầu dự trữ, chi trả cấp bách.Các ngân
hàng có thể vay mượn mà không cần đảm bảo hoặc được đảm bảo bằng chứng
khoán của kho bạc.
1.2.2.2. Theo thời gian huy động
Việc phân loại vốn theo thời gian có thể giúp cho ngân hàng có thể chủ động
được hoạt động tín dụng của mình. Tùy theo thời hạn tương ứng mà ngân hàng có
thể đề ra các giải pháp cụ thể để điều chỉnh nguồn vốn của mình.
- Vốn huy động ngắn hạn: Là những nguồn vốn huy động có thời hạn dưới
1 năm mà ngân hàng áp dụng để huy động vốn ngắn hạn trên thị trường. Để thỏa
mãn nhu cầu của khách hàng, ngân hàng đã chia nhỏ từng kỳ hạn thành nguồn 1, 3,
6, 9, 12 tháng với mức lãi suất phù hợp và thấp hơn so với loại có kỳ hạn dài
hơn.Nguồn vốn này thường chiếm tỷ trọng khá cao trong tổng nguồn vốn huy động
của ngân hàng.
-Vốn huy động trung hạn: Là những nguốn vốn huy động có thời hạn từ 1
đến 5 năm. Do thời hạn huy động khá dài nên nguồn này không được nhiều sự ưa
chuộng của khách hàng. Ngân hàng thường sử dụng nguồn vốn này để cho vay
trung hạn, vì vậy nó đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của
ngân hàng. Các ngân hàng cần phải thực hiện có hiệu quả các giải pháp để thu hút
được nhiều hơn nguồn vốn này.
- Vốn huy động dài hạn: Là những nguồn vốn huy động có thời hạn từ 5
năm trở lên, được dùng cho các dự án đầu tư dài hạn mang tính khả thi. Đây là
nguồn vốn ổn định mà ngân hàng huy động nhưng do kỳ hạn dài nên ngân hàng sẽ
phải trả chi phí cao cho những khoản vốn vay này.
1.2.2.3. Theo phương thức huy động
* Huy động vốn qua các khoản tiền gửi


22

Đây là nghiệp vụ truyền thống của bất cứ NHTM nào. Tiền gửi là khoản tiền
chủ yếu trong tổng nguồn vốn của ngân hàng, là nguồn vốn quan trọng để ngân
hàng thực hiện các nghiệp vụ tín dụng, là nền tảng cho sự thịnh vượng và phát triển
của ngân hàng. Ngân hàng cung cấp rất nhiều loại hình tiền gửi khác nhau và mỗi
công cụ huy động tiền gửi ngân hàng đưa ra đều có đặc điểm riêng. Để gia tăng
lượng tiền gửi trong môi trường cạnh tranh và để có được nguồn tiền có chất lượng
ngày càng cao, các ngân hàng đã đưa ra nhiều hình thức huy động vốn phong phú:
- Tiền gửi không kỳ hạn ( tiền gửi thanh toán hoặc tiền gửi phát séc): Là
loại tiền gửi mà người gửi tiền vào NHTM với mục đích chủ yếu là để thanh toán.
Chủ tài khoản có quyền phát hành séc hoặc chứng từ khác để chi trả cho bên thứ ba
hoặc rút tiền ra bất cứ lúc nào để đáp ứng nhu cầu sử dụng vào bất cứ lúc nào dù
ngân hàng đang gặp khó khăn về vốn hay thị trường đang không ổn định gây bất lợi
cho ngân hàng.
Qua nghiệp vụ này cả khách hàng và ngân hàng sẽ đều có lợi. Đối với khách
hàng nhờ gửi tiền vào ngân hàng mà được hưởng lãi suất thấp thậm chí là lãi suất
bằng không, nhưng họ lại được hưởng những dịch vụ miễn phí và những sản phẩm
tiện ích đi kèm như thanh toán bằng chuyển khoản hay nói cách khác đó được xem
là khoản lãi mà ngân hàng trả cho họ một cách gián tiếp. Tài khoản tiền gửi của
khách hàng chiếm phần lớn khách hàng là các tổ chức doanh nghiệp với mục đích
chủ yếu nhằm đáp ứng nhu cầu thanh khoản của họ. Vốn huy động từ tiền gửi này
được huy động trên cơ sở lòng tin và uy tín của khách hàng đối với ngân hàng. Còn
đối với ngân hàng thì tiền gửi thanh toán như một khoản nợ mà ngân hàng sẽ phải
trả cho khách hàng gửi tiền vào bất cứ lúc nào họ yêu cầu. Chi phí trả cho nguồn
tiền gửi này tương đối rẻ, ngân hàng có thể sử dụng nguồn tiền gửi này để cho vay,
tuy nhiên việc cho vay phải có mức độ, phải có dự trữ nhằm đáp ứng kịp thời, đầy
đủ các yêu cầu của khách hàng và chấp hành quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Ngày nay, các ngân hàng đang có sự cạnh tranh gay gắt trong các dịch vụ đặc biệt
trong việc huy động tiền gửi thanh toán.
- Tiền gửi có kỳ hạn: Đây là loại tiền gửi mà khi gửi tiền vào ngân hàng có

sự thỏa thuận giữa ngân hàng và khách hàng về lãi suất tiền gửi và thời hạn rút tiền.


23

Thông thường ngân hàng quy định khách hàng không được rút tiền trước thời hạn.
Tuy nhiên do áp lực cạnh tranh hiện nay, các ngân hàng vẫn phải chấp nhận cho
khách hàng rút tiền trước thời hạn nhưng người gửi chỉ được hưởng lãi suất thấp
hơn mức lãi suất đã thỏa thuận ban đầu thông thường là được hưởng mức lãi suất
của tiền gửi không kỳ hạn và chịu một mức phạt nhất định tùy thuộc vào chính sách
huy động vốn của ngân hàng và loại tiền gửi có kỳ hạn.
Tiền gửi có kỳ hạn là nguồn vốn mang tính ổn định và ngân hàng có thể sử
dụng nguồn vốn này một cách chủ động làm nguồn vốn kinh doanh. Do đó, để
khuyến khích khách hàng gửi tiền, các ngân hàng thường đưa ra nhiều loại kỳ hạn
khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu gửi tiền của khách hàng. Với mỗi kỳ hạn ngân
hàng áp dụng một mức tương ứng theo nguyên tắc: kỳ hạn càng dài thì mức lãi suất
càng cao và với nhiều điều khoản hấp dẫn khách hàng để tạo sự khác biệt.
- Tiền gửi tiết kiệm: Đây là loại tiền gửi của các tầng lớp dân cư trong xã hội
với mục đích tích lũy và hưởng lãi. Nhằm thu hút ngày càng nhiều tiền tiết kiệm,
các ngân hàng đều có gắng khuyến khích dân cư thay đổi thói quen giữ vàng và tiền
mặt tại nhà bằng cách mở rộng mạng lưới huy động đa dạng và lãi suất cạnh tranh
hấp dẫn.
Tiền gửi tiết kiệm được chia thành :
+ Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn: Là khoản tiền tiết kiệm mà khách hàng
có thể rút ra bất cứ lúc nào khi có nhu cầu sử dụng; khách hàng gửi tiền vào ngân
hàng với mục đích nhờ ngân hàng giữ hộ tiền là chủ yếu. Với tiền gửi tiết kiệm
không kỳ hạn ngân hàng chỉ trả cho người gửi tiền lãi suất bằng với lãi suất tiền gửi
thanh toán.Nguồn vốn này mang lại cho ngân hàng nguồn lợi thấp hơn vì lãi suất
thấp, tuy vậy nguồn vốn này không ổn định mà thường xuyên biến động đòi hỏi
ngân hàng phải có chiến lược trong việc huy động và sử dụng nguồn này.

+ Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn: Đây là nguồn vốn mang tính ổn định cao nên
ngân hàng rất chú trọng huy động nguồn vốn này. Nguồn vốn huy động này có chi
phí cao hơn so với các nguồn vốn không kỳ hạn nhưng tính thanh khoản kém hơn sẽ
giúp ngân hàng có thể sử dụng chúng vào hoạt động kinh doanh của mình.
Ngoài ra, còn có một số hình thức tiết kiệm khác, về cơ bản là tiết kiệm có


24

kỳ hạn nhưng cách thức gửi và rút tiền được thay đổi phù hợp với xu hướng chi tiêu
của khách hàng. Tiết kiệm tích lũy là một ví dụ: khách hàng sẽ căn cứ theo kế hoạch
tài chính của mình để gửi những khoản tiền cố định trong một khoảng thời gian nhất
định nhằm tích lũy tiền theo mục đích cần thiết. Đây là hình thức huy động vốn theo
hướng hỗ trợ những kế hoạch ổn định lâu dài của khách hàng, là dịch vụ được khá
nhiều ngân hàng cung cấp trong giai đoạn hiện nay làm đa dạng hơn các hình thức
huy động vốn của ngân hàng.
* Huy động vốn thông qua phát hành giấy tờ có giá
Huy động vốn thông qua việc phát hành giấy tờ có giá là việc các NHTM
phát hành các chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, kỳ phiếu ngân hàng để huy động vốn.
Trong hình thức này, ngân hàng chủ động phát hành chứng từ có giá theo đợt để bổ
sung nguồn vốn kinh doanh, mà chủ yếu là nguồn vốn trung và dài hạn. Hình thức
huy động vốn này được thực hiện dưới mục đích sử dụng vốn cụ thể, số lượng và
thời gian phát hành nhất định khi cần thiết
Đặc điểm của khoản nợ này có tính ổn định cao, quyền đòi tiền xếp sau các
lọai tiền gửi khác.Rất nhiều NHTM thiếu nguồn tiền gửi trung và dài hạn dẫn đến
không đáp ứng được nhu cầu cho vay trung và dài hạn. Do vậy việc phát hành các
giấy tờ có giá với thời hạn dài sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo và gia tăng
các nguồn trung và dài hạn cho ngân hàng. Ngân hàng có thể sử dụng nguồn vốn
này để cho vay các dự án, tài trợ cho trang thiết bị công nghệ và bất động sản cho
sản xuất của các doanh nghiệp và nhu cầu của người tiêu dùng. Huy động vốn bằng

cách phát hành giấy tờ có giá thường có lãi suất cao hơn các loại tiền gửi có cùng
kỳ hạn.
* Huy động vốn từ các khoản tiền vay
Trong khi tài khoản tiền gửi chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng nguồn vốn thì
cũng có những nguồn vốn tương đối quan trọng bắt nguồn từ các khoản vay.Các
khoản vay ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong hoạt động của các NHTM. Các
ngân hàng có thể đi vay từ nhiều nguồn khác nhau:
- Vay từ Ngân hàng Nhà nước: Các NHTM vay NHNN trong trường hợp
thiếu hụt dự trữ, để đáp ứng kịp thời nhu cầu thanh khoản và giải quyết vấn đề cấp


25

bách xảy ra chứ không phải đi vay để cho vay. Ngân hàng Nhà nước được coi là cứu
cánh hay người cho vay cuối cùng của NHTM.
Các hình thức vay thường gặp là thông qua chiết khấu hoặc tái chiết khấu các
giấy tờ có giá ngắn hạn khác. Việc cho vay của NHNN phụ thuộc rất nhiều vào
chính sách tiền tệ mà nó theo đuổi trong từng thời kỳ. Nếu trong thời kỳ thực hiện
chính sách tiền tệ thắt chặt việc cho vay của NHNN thường rất hạn chế, còn trong
thời kỳ thực hiện chính sách tiền tệ mở rộng thì ngược lại.Tuy nhiên, các ngân hàng
thường chỉ vay NHNN khi không còn giải pháp nào nhằm tránh việc sử dụng tối đa
hạn mức tái chiết khấu, mà qua đó có thể gây sự chú ý của NHNN.Vì vậy, nguồn
vốn này thường có thời hạn ngắn và thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn
vốn của NHTM.
- Vay từ các tổ chức tín dụng khác: Các NHTM có thể vay mượn lẫn nhau và
vay các TCTD khác trên thị trường liên ngân hàng. Nguồn vay mượn từ các NHTM,
TCTD khác là để đáp ứng nhu cầu dự trữ và chi trả cấp bách để đảm bảo thanh
khoản cho ngân hàng.Trong quá trình vay, ngân hàng đi vay liên hệ trực tiếp với
ngân hàng cho vay hoặc thông qua ngân hàng đại lý.Khoản vay có thể đảm bảo
bằng chứng khoán hoặc không cần đảm bảo tùy thuộc vào sự thỏa thuận của hai

ngân hàng.
- Vay trên thị trường vốn: NHTM vay thông qua hình thức phát hành các
giấy nợ ( kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu ) trên thị trường vốn. Đây là hình thức huy
động vốn trung và dài hạn cho ngân hàng.Thông thường đây là những khoản vay
không có đảm bảo, nên những ngân hàng lớn có uy tín hoặc trả lãi suất cao hơn sẽ
được vay nhiều hơn. Do tính phức tạp của loại hình cho vay này nên các ngân hàng
cần phân tích các nhân tố như quy mô, mệnh giá, lãi suất và thời hạn vay…
* Huy động vốn khác
Là những nguồn vốn ngân hàng huy động được khi thực hiện chức năng làm
trung gian thanh toán hoặc làm đại lý, tài trợ và ủy thác đầu tư.
- Vốn trong thanh toán: Là vốn hình thành qua các hình thức thanh toán
không dùng tiền mặt, tiền ký quỹ mở L/C, vốn tại ngân hàng đầu mối đối với các
hợp đồng tài trợ xuất phát từ các ngân hàng thành viên.