Tại sao người Việt nói tiếng anh không hay?!

Tại sao Người Việt nói tiếng Anh không hay.?
Tiếng Việt cơ bản là âm đơn, đặc biệt giọng Bắc khá thuần,
không có các giọng nặng và âm tiết đặc trưng (accent), nên học
các ngoại ngữ khác không bị ảnh hưởng nhiều về accent. Tuy
nhiên, tiếng Việt nói không có trọng âm và ngữ điệu...
(vì đã có đủ 5 thanh rồi, ngữ điệu làm gì nữa), nên học các tiếng của châu Âu thường cũng
nói ngang ngang và đều đều như tiếng Việt, nhưng cũng nhờ thế mà dễ nghe (nếu nói chậm
và rõ từng chữ).
Làm gì, người ta cũng dễ mắc một số điểm vướng mắc dẫn đến sai lầm (pitfalls), khiến
việc thực hiện khó thành công theo ý muốn. Nói tiếng Anh cũng không là ngoại lệ. Trước
hết, có những điểm dễ mắc cần tránh khi học nói tiếng Anh như sau:
1. “Ếch ngồi đáy giếng”
Người ta thường khá thiển cận nếu chưa đi sâu vào một vấn đề nhất định, đặc biệt khi mới
bắt đầu học hay tập luyện một cái gì đó. Sự thiển cẩn “ếch ngồi đáy giếng” này dẫn đến
các hệ quả là:
a. Đặt mục tiêu không cao:
Trước khi làm gì ta cũng phải đặt ra mục tiêu rõ ràng để giúp cho việc thực hiện có định
hướng (người phương Tây gọi đó là phương pháp Backcasting). Nhưng thông thường khi
người ta kém (do mới bắt đầu học) nên hay bị mắc bệnh “ếch ngồi đáy giếng”, không biết
thế nào mới là đạt yêu cầu, chưa nói thế nào mới là giỏi thì gần như không có khái niệm.
Khi người ta mới học tiếng Anh, nếu thấy một người nói chuyện được với người nước
ngoài đã thấy là kinh lắm, và chỉ mong được như thế là thoả mãn lắm rồi. Rồi khi bắt đầu
tậm toẹ có chút căn bản, thì lại thần tượng những người “phun tiếng Anh như gió” (bất
luận họ nói đúng hay sai).
Thông thường, người Việt mình cũng chỉ đặt mục tiêu đến thế là hết, nên khi đã nói tiếng
Anh được lưu loát, “như gió”, thì thường tự thoả mãn mình mà không cố gắng trau dồi,
nâng cấp nó lên nữa. Đặc biệt những người học chuyên về tiếng Anh ở các trường Ngoại
Ngữ, hay hơn nữa là người được đi nước ngoài thì càng coi thường, vì nghĩ rằng mình có
điều kiện và môi trường như thế, thể nào mà chả giỏi tiếng Anh nói chung và nói tiếng Anh
nói riêng. Với một suy nghĩ “ấu trĩ” dường vậy, nên tỉ lệ những người giỏi tiếng Anh cũng
như nói tiếng Anh hay ở người Việt là rất khiêm tốn, không ngoại lệ những người có điều

kiện đi học bằng tiếng Anh, kể cả Việt Kiều.
Vì vậy, để có thể đạt một kết quả cao trong học tiếng Anh lẫn nói tiếng Anh, ta cần phải
đặt mục tiêu rất cao. Riêng về chuyện nói, thì ta phải lấy mức trần là các chính khách Mỹ
hay Anh (những người có tài hùng biện) để mà phấn đấu. Điều này không hẳn có nghĩa là
ta sẽ phải nói hay được như họ, tất nhiên về lý thuyết, chừng nào chưa nói được như họ,
nghĩa là ta vẫn có thể phải cố gắng luyện tập tiếp. Tuy nhiên, vì thường con người hiếm ai
có thể đạt 100% mục tiêu cả, thường là một số % nhất định nào đó, nếu ta đặt mục tiêu
thấp tè, thì dù đạt 99% cũng chả thể bằng đặt mục tiêu cao chót vót nhưng đạt độ 50% thôi.
Trong trường hợp này cũng thế, nếu ta đặt mục tiêu chỉ là nói lưu loát, thì có khi ta chỉ đạt
gần được mức ấy, nghĩa là chưa có gì là ghê gớm cả, nghe vẫn có thể “khô” như thường.
Nhưng nếu đặt mục tiêu là Bill Clinton, thì chí ít không nói hay bằng ông ta (mà nói hay
bằng thế quái nào được con người tài năng hùng biện thế) thì cũng phải nói hay chả kém
gì, hay thậm chí hay hơn cả người bản ngữ bình thường. Phải làm cho người bản ngữ phải
ngạc nhiên khi ta vừa cất lên một câu nói, thế mới tạm coi là nói tiếng Anh khá. Giống
người Việt ta thôi, khi nghe người nước ngoài nói một thứ tiếng Việt chuẩn xác, ta cũng
chả trầm trồ bỏ bố đi chứ, nhỉ?
b. Tinh tướng [-X
Người ta khi đạt được một cái gì trong mắt nguời khác thì thường bị tật tự mãn, tự kiêu mà
dân gian gọi là tinh tướng. Chính vì thế, họ càng thích thể hiện, mà càng thích thể hiện thì
tâm hồn càng bất an, càng dễ mắc tật loi choi mà không nói cho chuẩn theo ý mình được.
Hơn nữa, vì tinh tướng, nên họ không biết mình, cứ nghĩ là mình giỏi lắm, vì thế càng
không thể phát hiện cái sai, cái kém của mình để mà phấn đấu tiếp.
Tôi quen một số người, đều có khả năng nói tiếng Anh lưu loát trước đông người, nhưng vì
họ nghĩ rằng mình thế là quá kinh (so với người ở Việt Nam) rồi, nên chả nhìn lên, chỉ
nhìn xuống, mãi mà vẫn chỉ ở một mức đủ cho dân Việt lác mắt, nhưng dân Tây thì e
rằng... Có lẽ mỗi người phải có lúc „ngộ” ra, hiểu được thế nào mới là mức giỏi thực sự, và
từ đó thấy rõ ràng cái yếu kém của mình, nhận ra rằng con đường đi đến chỗ tối ưu còn
gian nan lắm, thì mới có thể tiếp tục vươn lên được.
2. Hấp tấp
Người Việt (mà cả người nước khác nữa) khi học nói thường có xu hướng thích nói nhanh,

chắc do ảnh hưởng bởi những quan điểm như "thằng/con đấy nói tiếng Anh như gió" và
suy ra nó giỏi tiếng Anh. Bên cạnh đó, nói nhanh bao giờ cũng dễ hơn, vì nói vo được, lấp
liếm đi các chỗ sai. Nguyên tắc của một môn gì đó, chẳng hạn trong thể thao, đi nhanh đã
khó, nhưng đi chậm mà chuẩn còn khó hơn.
Ví dụ bạn nào đã chơi trượt tuyết, trượt băng sẽ thấy để đi chậm và đúng kĩ thuật không
phải chuyện đơn giản. Những người tập thể thao không bài bản, thường cố chơi với tốc độ
nhanh khi bắt đầu vào guồng, vì làm nhanh sẽ dễ dẫn đến trạng thái “xung cơ” (phấn
khích) mà vào tay nhanh, rồi dần dần khi hoàn thiện trình độ mới điềm đạm dần; còn theo
hệ thống tập huấn chuyên nghiệp, người tập bao giờ cũng bắt đầu một cách chậm rãi nhưng
đúng kỹ thuật.
Trong tiếng Anh cũng vậy. Nếu bạn nào đang có thói quen tự nhiên nói "như gió", hay thử
nói thật chậm rãi thử xem, sẽ thấy rất khó, và phát hiện ra mình có nhiều cái sai thú vị phết
đấy. Hãy đi từ từ và chắc chắn, thà chậm mà đúng còn hơn nhanh mà sai.
3. Dục tốc bất đạt
Thiếu kiên trì hay “dục tốc bất đạt” là cố tật của con người. Trên đã bàn về hấp tấp trong
khi nói, nay lại là chuyện muôn thuở, hấp tấp vội vàng đốt cháy giai đoạn trong quá trình
luyện tiếng.
Bản thân tôi chập chững tự học tiếng Anh từ cuối cấp 1 bằng một cuốn sách tự học tiếng
Anh, liên tục tự học không qua một trường lớp chính thức nào (trừ môn tiếng Anh dở hơi
biết bơi được ném vào Phổ thông và Đại học) cho đến khi học xong đại học, đã từng
present 3h liên tục trước hàng chục giáo sư với sinh viên Canada trong một dự án hợp tác
và được họ đánh giá không đến nỗi.
Vậy mà cho mãi đến 3 năm trước đây mới phát hiện ra mình nói không chuẩn rất nhiều
chỗ, chứ chưa kể đến chuyện nói hay. Sau đó, tôi phải mất hơn nửa năm trời để luyện nói,
mỗi ngày bỏ ra ít thì 5 phút, nhiều thì nửa giờ để đọc ít thì 3 câu, nhiều thì một vài trang
tiếng Anh, để có thể điều chỉnh toàn bộ giọng nói lẫn “Từ vựng nói” của mình.
Sau đó, tôi vẫn luôn có ý thức trau dồi khả năng nói của mình mọi lúc mọi nơi tuy không
mang tính cấp tốc (intensive training) như vậy nữa, để được một giọng nói cũng không đến
nỗi quá tự ti khi ra gặp bạn bè quốc tế. Tuy vậy, vẫn còn nhiều điều phải phấn đấu nữa lắm