Giáo án HH9- Chuong IV(Hoàn chỉnh)

Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
Tiết 58 HÌNH TRỤ – DIỆN TÍCH XUNG QUANH
VÀ THỂ TÍCH CỦA HÌNH TRỤ
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:
I. Mục tiêu:
- HS được nhớ lại và khắc sâu các khái niệm về hình trụ (đáy của hình trụ, trục, mặt xung quanh,
đường sinh, độ dài đường cao, mặt cắt khi nó song song với trục hoặc với đáy)
- Nắm chắc và biết sử dụng công thức tính diện tích xung quanh, diện tich toàn phần vµ thể tích của
hình trụ
II. Ph¬ng tiƯn d¹y häc
- ThiÕt bÞ quay h×nh ch÷ nhËt ABCD ®Ĩ t¹o lªn h×nh trơ, mét vËt cã d¹ng h×nh trơ, cốc thuỷ tinh đựng nước,
ống nghiệm hở hai đầu dạng hình trụ . Tranh vẽ hình 73, 75, 77, 78 sgk và tranh vẽ hình lăng trụ đều
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y
Ho¹t ®éng cđa GV Ho¹t ®éng cđa HS Néi dung ghi b¶ng
H§1 : Giới thiệu về chương IV
- GV: Ở lớp 8 ta đã biết một số khái niệm
cơ bản của hình học không gian, ta đã được
học về lăng trụ đứng, hình chóp đều. Ở
những hình đó, các mặt cđa nó đều là một
phần của mặt phẳng. Trong chương IV này,
chúng ta được học về hình trụ, hình nón,
hình cầu là những hình không gian có
những mặt là cong.
-Để học tốt chương này, cần tăng cường
quan sát thực tế, nhận xét hình dạng các
vật thể quanh ta, làm một số thực nghiệm
đơn giản và ứng dụng những kiến thức đã
học vào thực tế.
H§2 : T×m hiĨu vỊ h×nh trơ
- GV đưa hình 73/ SGK vµ giới thiệu: Khi

quay hình chữ nhật ABCD một vòng quanh
cạnh CD cố đònh, ta được một hình trụ.
- GV giới thiệu cách tạo nên hai đáy của
hình trụ, đặc điểm của đáy
+ Cách tạo nên mặt xung quanh của hình
trụ
+ Đường sinh, chiều cao, trục của hình trụ.
- GV yêu cầu hs đọc sgk tr. 107
- GV yêu cầu hs làm ?1/ SGK
- GV híng dÉn HS quan s¸t vµ ph¸t hiƯn c¸c
u tè cđa h×nh trơ
- HS: Nghe GV tr×nh
bµy
- HS: Nghe GV tr×nh
bµy
- HS: §äc SGK
- HS: Thùc hiƯn ?1
vµ th«ng b¸o kÕt qu¶
- Từng HS quan sát
vật hình trụ mang
theo và cho biết
1 . Hình trụ
- Khi quay hình chữ nhật ABCD
một vòng quanh cạnh CD cố đònh,
ta được một hình trụ.
TrÇn V¨n Thn - 1 - Trêng THCS NghÜa H¶i
MỈt ®¸y
MỈt ®¸y
MỈt xung quanh
r

h
d
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
H§3 : T×m hiĨu c¸ch cắt hình trụ bởi một
mặt phẳng :
- GV: Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng
song song với đáy thì mặt cắt là hình gì?
+ Khi cắt hình trụ bởi mặt phẳng song song
với trục DC thì mặt cắt là hình gì?
- GV thực hiện trực tiếp cắt trên hai hình
trụ (Bằng củ cà rốt)
- Yêu cầu HS quan sát hình 75/ SGK
-GV phát cho mỗi bàn HS một ống nghiệm
hình trụ hở hai đầu. Yêu cầu hs thực hiện ?
2 / SGK
H§4. C¸ch tÝnh diƯn tÝch xung quanh cđa
h×nh trơ
- GV đưa hình 77 lên bảng phụ và giới
thiệu diện tích xung quanh của hình trụ như
sgk
+ Hãy nêu cách tính diện tích xung quanh
của hình trụ đã học ở tiểu học? Cho biết
bán kính r và chiều cao của hình trụ h ở
hình 77 / SGK
-p dụng tính diện tích xung quanh của
hình trụ?
- GV: Diện tích toàn phần bằng diện tích
xung quanh cộng với diện tích hai đáy.
+ Hãy nêu công thức và áp dụng tính đối
với hình 77 .

đâu là đáy, ®©u lµ
mỈt xung quanh,
đâu là đường sinh
của hình trụ đó
- LÇn lỵt tõng HS tr¶
lêi c¸c c©u hái cđa
GV
- HS: Quan s¸t GV
thùc hµnh
- HS thực hiện ?2 :
Mặt nước trong cốc
là hình tròn (cốc để
thẵng). Mặt nước
trong ống nghiệm
(để nghiêng) không
phải là hình tròn
- HS: Nghe GV tr×nh
bµy
- HS: Muốn tính
diện tích xung
quanh của hình trụ
ta lấy chu vi đáy
nhân với chiều cao.
- HS : r = 5 (cm)
h = 10 (cm)
- HS: Thùc hiƯn vµ
th«ng b¸o kÕt qu¶
- HS: Nghe GV tr×nh
bµy
- HS: Nªu c«ng thøc

tÝnh diƯn tÝch toµn
phÇn vµ lµm bµi tËp
¸p dơng
2. Cắt hình trụ bởi một mặt phẳng
:
- Khi cắt hình trụ bởi một mặt
phẳng song song với đáy thì mặt
cắt là hình tròn
- Khi cắt hình trụ bởi mặt phẳng
song song với trục DC thì mặt cắt là
hình chữ nhật
3 . Diện tích xung quanh của hình
trụ
Sxq = 2
π
Rh
Trong ®ã: Sxq: DiƯn tÝch xung quanh
R: B¸n kÝnh ®¸y
h: ChiỊu cao

* ¸p dơng
Cho: r = 5 (cm)
h = 10 (cm)
DiƯn tÝch xung quanh cđa h×nh trơ ®ã
lµ:
S
xq
= 2
π
r.h ≈ 2. 3,14. 10

≈ 314 (cm
2
)
- DiƯn tÝch toµn phÇn cđa h×nh trơ ®-
ỵc tÝnh b»ng c«ng thøc:
S
TP
= 2
π
rh + 2
π
r
2

* ¸p dơng
Cho: r = 5 (cm)
h = 10 (cm)
DiƯn tÝch toµn phÇn cđa h×nh trơ ®ã
lµ: S
TP
= S
xq
+ 2S
đ

= 2
π
rh + 2
π
r

2

≈ 314 + 2 . 3,14 . 5
2

≈ 314 + 157 ≈ 471 (cm
2
)
TrÇn V¨n Thn - 2 - Trêng THCS NghÜa H¶i
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
H§5: C¸ch tÝnh thĨ tÝch cđa h×nh trơ
- GV: Hãy nêu công thức tính thể tích hình
trụ?
- p dụng: Tính thể tích của một hình trụ
có bán kính đáy là 5 cm, chiều cao hình trụ
là 11 cm
- GV: Yªu cÇu HS ®äc VD vµ lêi gi¶i SGK
trang 109
H§ 6 : Luyện tập – Cđng cè
1. Bài 3 : / 110 sgk
- GV đưa đề bài lên bảng phụ, yêu cầu hs
chỉ ra chiều cao và bán kính đáy của mỗi
hình .
2. Bài 4 / 110 sgk
- GV yêu cầu hs tóm tắt đề bài
- GV: Nªu c¸ch tÝnh?
3. Bài 6 / 111 sgk
- GV nªu ®Ị bµi
- GV: Hãy nêu cách tính bán kính đường
tròn đáy .

- Tính thể tích hình trụ .
* Hướng dẫn häc ë nhà :
- Nắm chắc các khái niệm về hình trụ .
- Nắm chắc các công thức tính diện tích
xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích
hình trụ và các công thức suy diễn của nó.
-Bài tập 7, 8, 9, 10 / 111, 112 sgk
1, 3 / 122 sbt
- HS: Muốn tính
thể tích hình trụ ta
lấy diện tích đáy
nhân với chiều cao.
- HS nêu cách tính:
V =
π
r
2
h
≈ 3,14 . 5
2
.11
≈ 863,5 (cm
3
)
- HS: §äc SGK
- HS: Trả lời
- HS: : r = 7cm
S
xq
= 352cm

2

Tính h = ?
- HS: Thùc hiƯnvµ
tr¶ lêi
- HS đọc và tóm tắt
đề bài
- Mét HS ®øng t¹i
chç tr¶ lêi
- Mét HS lªn b¶ng
tÝnh. HS c¶ líp cïng
lµm vµ nhËn xÐt, bỉ
sung
4. Thể tích hình trụ
V = S
đ

. h =
π
r
2
h
Với r là bán kính đáy, h là chiều
cao hình trụ .
- VD: Cho r = 5cm
h= 11cm
TÝnh V = ?
Gi¶i
V =
π

r
2
h
≈ 3,14 . 5
2
.11
≈ 863,5 (cm
3
)
5. Luyện tập
1. Bài 3 : / 110 sgk
- H×nh a) h = 10cm; r = 4cm
- H×nh b) h = 11cm; r = 0,5cm
- H×nh c) h = 3cm; r = 3,5cm
2. Bài 4 / 110 sgk
Cho biÕt : r = 7cm
S
xq
= 352cm
2

Tính h = ?
Gi¶i
S
xq
= 2
π
r.h
xq
s

352
h 8,01
2 R 2. .7
⇒ = = ≈
π π
(cm)
Vậy chọn E
3. Bài 6 / 111 sgk
Cho: h = r
S
xq
= 314 cm
2

Tính r =?; V = ?
Gi¶i
S
xq
= 2
π
rh mà h = r
⇒ S
xq
= 2
π
r
2


xq

2
S
314
r 50
2 2.3,14
⇒ = ≈ ≈
π
⇒ r =
50
(cm) (V× r > 0)
V =
π
r
2
h
≈
π
. 50 .
50

≈ 1110,16 (cm
3
)
TrÇn V¨n Thn - 3 - Trêng THCS NghÜa H¶i
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
Tiết 59 LUYỆN TẬP
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:
I. Mục tiêu
- Thông qua bài tập , hs hiểu kó hơn các khái niệm về hình trụ

- HS được rèn kó năng phân tích đề bài, áp dụng các công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn
phần, thể tích của hình trụ cùng các công thức suy diễn của nó.
- Cung cấp cho hs một số kiến thức thực tế về hình trụ .
II. Ph¬ng tiƯn d¹y häc
- B¶ng phơ, thíc th¼ng, compa ..........
* Bµi tËp tr¾c nghiƯm
1. Điền đủ kết quả vào ô trống của bảng sau
r d h C(
đ
) S
đ
S
xq
V
25 mm 7 cm
6 cm 1 m
5cm 1 lít
2. Có hai bể đựng nước có kích thước sau :
Bể I Bể II

10m 8m


10m
8m
a. So sánh lượng nước chứa đầy trong hai bể .
A. Lượng nước ở bể 1 lớn hơn bể 2
B. Lượng nước ở bể 1 nhỏ hơn bể 2
C. Lượng nước ở bể 1 bằng lượng nước ở bể 2
D. Không so sánh được lượng nước chứa đầy của hai bể vì kích thước của chúng khác nhau .

b. So sánh diện tích tôn dùng để đóng hai thùng đựng nước trên (Có nắp, không kể tôn làm nếp gấp)
A. Diện tích tôn đóng thùng I lớn hơn thùng II
B. Diện tích tôn đóng thùng I nhỏ hơn thùng II
C. Diện tích tôn đóng thùng I bằng thùng II
D. Không so sánh được diện tích tôn dùng để đóng hai thùng vì kích thước của chúng khác nhau
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y
Ho¹t ®éng cđa GV Ho¹t ®éng cđa HS Néi dung ghi b¶ng
H§1 : Kiểm tra – Chữa bài tập
- GV: Nªu yªu cÇu kiĨm tra:
+ HS1: Chữa bài 7 / 111 sgk
+ HS2: Chữa bài 10 / 112 sgk
- Hai HS lªn b¶ng kiĨm
tra
- HS c¶ líp theo dâi
nhËn xÐt vµ bỉ sung
I. Chữa bài tập
1. Chữa bài 7 / 111 sgk
Cho biÕt: h = 1,2m
§êng kÝnh ®¸y: d = 4cm = 0,04m
- Diện tích phần giấy cứng chính là diện
tích xung quanh của một hình hộp có đáy
là hình vuông có cạnh bằng đường kính
TrÇn V¨n Thn - 4 - Trêng THCS NghÜa H¶i
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
- GV: Nhận xét cho điểm
H§2 : Luyện tập
1. Bài 11 / 112 sgk
- GV đưa đề bài và hình vẽ lên
bảng phụ .
HD: Khi nhấn chìm hoàn toàn

một tượng đá nhỏ vào một lọ
thuỷ tinh đựng nước, ta thấy nước
dâng lên hãy giải thích?
+ Thể tích của lượng đá thế nào?
- GV: Hãy tính cụ thể .
2. Bài 12 /112 sgk
- GV: §a h×nh vÏ lªn b¶ng phơ
- Yªu cÇu HS ho¹t ®éng nhãm
- GV: Theo dâi, gióp ®ì HS ho¹t
®éng
3. Bµi 2/ SBT tr.122
- §Ị bµi vµ h×nh vÏ, GV ®a ra b¶ng
phơ
- Yªu cÇu HS thùc hiƯn vµ b¸o c¸o
kÕt qu¶
- GV: NhËn xÐt, ch÷a ®óng (nÕu
cÇn). Chó ý: HS cã thĨ tÝnh riªng
- HS: §äc ®Ị bµi
- HS: Khi tượng đá
nhấn chìm trong nước
đã chiếm một thể tích
trong lòng nước làm
nước dâng lên .
- HS: Thể tích của
tượng đá bằng thể tích
của cột nước hình tru
- HS: Thùc ghiƯn vµ
th«ng b¸o kÕt qu¶
- HS: Ho¹t ®éng theo
nhãm

- §¹i diƯn c¸c nhãm
tr×nh bµy kÕt qu¶
- HS líp nhËn xÐt bµi
lµm cđa nhãm b¹n
- HS: §äc ®Ị bµi vµ suy
nghÜ c¸ch lµm
- HS: Thùc hiƯn vµ
th«ng b¸o kÕt qu¶
- HS líp nhËn xÐt bỉ
sung
của h×nh tròn
S
xq
= 4 . 0,04 . 1,2 = 0,192 (m
2
)
2. Chữa bài 10 / 112 sgk
a. Cho biÕt: C = 13cm; h = 3cm
- Diện tích xung quanh của hình trụ là:
S
xq
= C . h = 13 . 3 = 39 (cm
2
)
b. Cho r = 5mm; h = 8mm
- Thể tích của hình trụ là:
V =
π
r
2

h = 3,14. 5
2
. 8 = 628 (mm
3
)
II. Luyện tập
1. Bài 11 / 112 sgk
- Khi tượng đá nhấn chìm trong nước đã
chiếm một thể tích trong lòng nước làm
nước dâng lên. Thể tích của tượng đá bằng
thể tích của cột nước hình trụ S
đ
bằng
12,5cm
2
và chiều cao bằng 8,5 mm = 0,85
cm. Ta cã:
V = S
đ
. h = 12,8 . 0,85 = 10,88 (cm
3
)
2. Bài 12 /112 sgk
* Quay hình chữ nhật quanh AB được hình
trụ có :

r = BC = a
h = AB = 2a
⇒ V
1

=
π
r
2
h =
π
a
2
.2a = 2
π
a
3

* Quay hình chữ nhật quanh BC được hình
trụ có :

r = AB = 2a
h = BC = a
V
2
=
π
r
2
h =
π
(2a)
2
. a = 4
π

a
3

* Vậy V
2
= 2 V
1
Chọn C
3. Bµi 2/ SBT tr.122
Cho r = 14cm
h = 10cm
Cã: Sxq + S
§
= 2
π
rh +
π
r
2
TrÇn V¨n Thn - 5 - Trêng THCS NghÜa H¶i
B
A
C
D
2a
B
C
h
r
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009

Sxq vµ S
§
råi céng kÕt qu¶ l¹i
4. Bµi 12/ SGK
- GV: Treo b¶ng phơ cã kỴ s½n
b¶ng sè liƯu. Yªu cÇu HS ®iền đủ
kết quả vào ô trống của bảng sau
- Dòng thứ ba gv hướng dẫn hs
làm:
+ Biết bán kính đáy r = 5cm, ta
có thể tính ngay được những ô
nào?
+ Để tính chiều cao h ta làm thế
nào?
+ Có h, tính S
xq
theo công thức
nào?
4. Bài tập trắc nghiệm
- Đề bài (GV đưa lên bảng phụ)
- GV cho hs làm bài 3 phút sau
đó thu bài và kiểm tra kết quả.
* Hướng dẫn häc ë nhà:
- Nắm chắc các công thức tính
diện tích và thể tích của hình trụ.
- Bài tập : 14 / 113 sgk
5, 6, 7, 8 / 123 sbt
- Đọc trước bài: Hình nón – Hình
nón cụt
+ n lại công thức tính diện tích

xung quanh và thể tích của hình
chóp đều
- HS dùng máy tính
lên bảng điền hai dòng
đầu
- LÇn lỵt tõng HS tr¶ lêi
c¸c c©u hái cđa GV
- HS: Thùc hiƯn vµ tr¶
lêi kÕt qu¶
=
π
r(2h + r)
=
7
22
. 14(2.10 + 14)
= 1496(cm
2
)
VËy chän E
4. Bµi 12/ SGK
4. Bµi tËp tr¾c nghiƯm
a. Tính ra V
1
= 160 π (m
3
)
V
2
= 200 π (m

3
)
⇒ V
1
< V
2
(Chọn B)
b. Tính ra :
Bể I : S
TP
= 112 π (m
2
)
Bể II : S
TP
= 130 π (m
2
)
⇒ S
1
< S
2
(Chọn B)
* Lu ý khi sư dơng gi¸o ¸n
- Tríc khi häc bµi nµy cho HS «n tËp kü thÕ nµo lµ h×nh trơ, c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch vµ thĨ tÝch cđa h×nh
trơ. Lu ý ph¶i rót gän c«ng thøc råi míi thay c¸c gi¸ trÞ t¬ng øng
- Khi ra bµi tËp nªn ®Ĩ thêi gian cho HS suy nghÜ råi míi gäi lªn b¶ng gi¶i
- HS hay quªn kh«ng ghi ®¬n vÞ trong c¸c kÕt qu¶
* Rót kinh nghiƯm
TrÇn V¨n Thn - 6 - Trêng THCS NghÜa H¶i

Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
Tiết 60 HÌNH NÓN – HÌNH NÓN CỤT
DIỆN TÍCH XUNG QUANH VÀ THỂ TÍCH CỦA HÌNH NÓN, HÌNH NÓN CỤT
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:
I. Mục tiêu
- HS được giới thiệu và ghi nhớ các khái niệm về hình nón : đáy, mặt xung quanh, đường sinh, đường
cao, mặt cắt song song với đáy của hình nón và các niệm về hình nón cụt
- Nắm chắc và biết sử dụng công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần vµ thể tích của
hình nón, hình nón cụt .
II. Ph¬ng tiƯn d¹y häc
- Thiết bò quay tam giác vuông ABC để tạo ra hình nón. Một số vật có dạng hình nón, một hình nón
bằng giấy.
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y
Ho¹t ®éng cđa GV Ho¹t ®éng cđa HS Néi dung ghi b¶ng
H§1: T×m hiĨu hình nón
- GV: Ta đã biết khi quay một hình
chữ nhật quanh một cạnh cố đònh ta
được một hình trụ. Nếu thay hình chữ
nhật bằng một tam giác vuông, quay
tam giác vuông AOC một vòng quanh
cạnh góc vuông OA cố đònh, ta được
một hình nón .
- GV vừa thục hiện quay tam giác
vuông vừa nói:
Khi quay :
+ Cạnh BC quét nên đáy của hình
nón, là một hình tròn tâm O.
+ Cạnh AC quét nên mặt xung quanh
của hình nón, mỗi vò trí của AC được

gọi là một đường sinh.
+ A là đỉnh của hình nón AO gọi là
đường cao của hình nón .
- GV đưa hình 87 / 84 HS quan sát .
- GV đưa một chiếc nón để hs quan
sát và thực hiện ?1/ SGK
(GV yêu cầu các nhóm hs quan sát
các vật hình nón mang theo và chỉ ra
các yếu tố của hình nón hoặc nêu các
vật có dạng hình nón)
- HS nghe trình bày và quan
sát thực tế, hình vẽ
- HS quan sát chiếc nón.
Một hs lên chỉ rõ các yếu tố
của hình nón : Đỉnh, đường
tròn đáy, đường sinh, mặt
xung quanh, mặt đáy.
1. Hình nón
- Quay tam giác vuông AOC
một vòng quanh cạnh góc
vuông OA cố đònh, ta được một
hình nón .
+ Cạnh BC quét nên đáy của
hình nón, là một hình tròn tâm
O.
+ Cạnh AC quét nên mặt xung
quanh của hình nón, mỗi vò trí
của AC được gọi là một đường
sinh.
+ A là đỉnh của hình nón AO

gọi là đường cao của hình nón.
TrÇn V¨n Thn - 7 - Trêng THCS NghÜa H¶i
A
O
C
§­êng cao
§­êng sinh
§¸y
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
H§2: T×m hiĨu diện tích xung quanh
hình nón
- GV: Thực hành cắt mặt xung quanh
của hình nón dọc theo một đường sinh
rồi trải ra
- GV: Hình khai triển mặt xung quanh
của hình nón là hình gì?
-GV: Nêu công thức tính diện tích
hình quạt tròn ?
-GV: Độ dài cung AA’A được tính như
thế nào ?
-GV: Tính diện tích quạt tròn AA’A ?
–GV: Đó cũng chính là S
xq
của hình
nón. Vậy S
xq
của hình nón là
S
xq
=

r
π
l
(Với r là bán kính đáy hình tròn
l
là độ dài đường sinh)
-GV: Tính diện tích toàn phần của
hình nón như thế nào?
- GV: Nêu công thức tính S
xq
của hình
chóp đều?
- GV: Nhận xét: Công thức tính diện
tích xung quanh của hình nón tương tự
như hình chóp đều, đường sinh chính
là trung đoạn của hình chóp đều khi số
cạnh của đa giác đáy gấp đôi lên mãi.
Ví dụ :
Tính S
xq
của hình nón biết :
h = 16 cm
r = 12 cm
- GV yêu cầu hs nêu cách tính .
(Gỵi ý: TÝnh ®é dµi ®êng sinh råi tÝnh
diƯn tÝch xung quanh)
H§3: T×m hiĨu thể tích hình nón
- GV: Người ta xây dựng công thức
tính thể tích hình nón bằng thực
nghiệm.

-GV: Đưa hình trụ và hình nón có đáy
- HS: Quan sát
- HS: Hình khai triển mặt
xung quanh của hình nón là
một hình quạt
-HS: Diện tích hình quạt tròn
: S
q
=
R
2
l
-HS: Độ dài cung AA’A
chính là độ dài đường tròn
(O; R) vậy bằng 2πR
- HS: S
quạt
=
2 r.
2
π l
=
r
π
l
- HS: Theo dâi, ghi vë
- HS : S
TP
= S
xq

+S
đ

=
r
π
l
+ π r
2

- HS: S
xq
của hình chóp đều
là : S
xq
= p . d
Với p là nửa chu vi đáy
d là trung đoạn của hình
chóp
- HS: Nghe GV tr×nh bµy
- HS: Thùc hiƯn vµ tr¶ lêi
2. Diện tích xung quanh hình
nón
- DiƯn tÝch xung quanh của hình
nón la:ø
S
xq
=
r
π

l
(Với r là bán kính đáy hình
tròn ,
l
là độ dài đường sinh)
- DiƯn tÝch toµn phÇn của hình
nón la:ø
S
TP
= S
xq
+S
đ

=
r
π
l
+ π r
2
Ví dụ :
Tính S
xq
của hình nón biết :
h = 16 cm
r = 12 cm
Gi¶i
-Độ dài đường sinh của hình
nón là :
2 2 2 2

h r 16 12= + = +l
= 20cm
S
xq
=
r
π
l
= π . 12 .20
= 240 π (cm
2
)
3. Thể tích hình nón
TrÇn V¨n Thn - 8 - Trêng THCS NghÜa H¶i
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
là hai hình tròn bằng nhau, chiều cao
của hai hình cũng bằng nhau. §ỉ đầy
nước vào trong hình nón rồi đổ hết
nước ở hình nón vào hình trụ.
- GV: Em hãy đo chiều cao của cột
nước này và chiều cao của hình trụ,
rút ra nhận xét?
- GV: Qua thực nghiệm ta thấy
V
H .nón
=
1
3
V
H trụ

Hay V
H .nón
=
1
3
π r
2
h
- p dụng : TÍnh thể tích của một hình
nón có bán kính đáy bằng 5 cm, chiều
cao 10 cm
H§4: T×m hiĨu hình nón cụt – Diện
tích xung quanh và thể tích hình nón
cụt
- GV sử dụng mô hình hình nón cụt
được cắt ngang bởi một mặt phẳng
song song với đáy để giới thiệu về
mặt cắt và hình nón cụt như SGK
- GV: Hình nón cụt có mấy đáy?
Là các hình như thế nào ?
GV đưa hình 92 SGK lên bảng phụ
giới thiệu : các bán kính đáy , độ dài
đường sinh , chiều cao của hình nón
cụt .
GV : Ta có thể tích S
xq
của nón cụt
theo S
xq

của hình nón lớn và hình nón
nhỏ như thế nào?
- GV: Ta có công thức :
S
xq nón cụt
= π (r
1
+r
2
)
l
-GV: Tương tự thể tích của nón cụt
cũng là hiệu thể tích của hình nón lớn
và hình nón nhỏ . Ta có công thức :
V
nón cụt
=
1
3
πh(r
2
1
+ r
2
2
+r
1
.r
2
)

- HS đo
+ Chiều cao cột nước
+ Chiều cao hình trụ
Nhận xét : Chiều cao cột
nước bằng
1
3
chiều cao cột
nước hình trụ.
- HS: Ghi c«ng thøc vµo vë
- HS đọc đề bài và tóm tắt
- HS nghe giáo viên trình
bày.
- HS: Hình nón cụt có hai
đáy là hình tròn không bằng
nhau
- HS: S
xq
của hình nón cụt là
hiệu gi÷a S
sq
của hình nón
lớn và hình nón nhỏ .
- HS: Ghi vë
- ThĨ tÝch cđa h×nh nãn lµ:
V
H .nón
=
1
3

π r
2
h
Trong ®ã r lµ b¸n kÝnh ®¸y, h lµ
chiỊu cao cđa h×nh nãn
* VÝ dơ: TÝnh V = ? biÕt:
r = 5 cm; h = 10 cm
Gi¶i
Adct: V =
1
3
π r
2
h
=
1
3
π . 5
2
. 10
=
250
3
π (cm
3
)
4. Hình nón cụt – Diện tích
xung quanh và thể tích hình
nón cụt
a. Khái niệm hình nón cụt

- Khi c¾t h×nh nãn bëi mét mỈt
ph¼ng song song víi ®¸y th×
phÇn mỈt ph¼ng n»m trong h×nh
nãn lµ mét h×nh trßn. PhÇn h×nh
nãn n»m gi÷a m¨t ph¼ng nãi
trªn vµ mỈt ®¸y ®ỵc gäi lµ mét
h×nh nãn cơt
b. Diện tích xung quanh và thể
tích hình nón cụt.
- S
xq
của hình nón cụt là hiệu
gi÷a S
sq
của hình nón lớn và
hình nón nhỏ .
S
xq nón cụt
= π (r
1
+r
2
)
l
- Thể tích của nón cụt cũng là
hiệu thể tích của hình nón lớn
và hình nón nhỏ
V
nón cụt
=

1
3
πh(r
2
1
+ r
2
2
+r
1
.r
2
)
TrÇn V¨n Thn - 9 - Trêng THCS NghÜa H¶i
r
1
r
2
h
l
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
H§5: Luyện tập – củng cố :
-GV : Nêu các công thức tính S
xq
, S
TP
,
V của hình nón, hình nón cụt?
- Lµm bài 15 tr 117 sgk
(Đề bài và hình vẽ đưa lên bảng phụ)

* Hướng dẫn häc ë nhà :
- Nắm vững các khái niệm về hình
nón.
- Nắm chắc các công thức tính diện
tích xung quanh, diện tích toàn phần
và thể tích hình nón
- Bài tập : 17, 18, 19, 20, 21, 22
sgk/118
- LÇn lỵt tõng HS tr¶ lêi c¸c
c©u hái cđa GV
- HS: §äc ®Ị bµi
- HS: Thùc hiƯn vµ nªu kÕt
qu¶
5. Luyện tập
Bài 15 tr 117 sgk
a. Đường kính đáy của hình
nón có d = 1

⇒

d 1
r
2 2
= =
b. Hình nón có đường cao h = 1
Theo đònh lí Pi ta go , độ dài
đường sinh hình nón là :
2
2 2 2
1 5

h r 1
2 2
 
= − = + =
 ÷
 
l

c. S
xq
=
1 5 5
r . .
2 2 4
π
π = π =l
S
TP
=
r
π
l
+ π r
2
=
( )
15
42
1
4

5
2
+=






+
π
π
π
d. V =
2
2
1 1 1
r h .1
3 3 2 12
π
 
π = π =
 ÷
 

* Lu ý khi sư dơng gi¸o ¸n
- Tríc khi häc bµi nµy cho HS «n tËp kü c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch vµ thĨ tÝch cđa h×nh chãp (Líp 8) Lu ý
c¸ch x©y dùng c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch cđa h×nh nãn
- Khi ra bµi tËp nªn ®Ĩ thêi gian cho HS suy nghÜ råi míi gäi lªn b¶ng gi¶i
- HS hay quªn kh«ng ghi ®¬n vÞ trong c¸c kÕt qu¶

* Rót kinh nghiƯm
TrÇn V¨n Thn - 10 - Trêng THCS NghÜa H¶i
Gi¸o ¸n H×nh Häc 9 – Ch ¬ng IV N¨m häc: 2008 - 2009
Tiết 61 LUYỆN TẬP
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:
I. Mục tiêu :
- Thông qua bài tập, hs hiểu kó hơn các khái niệm về hình nón .
- HS được luyện kó năng phân tích đề bài, áp dụng các công thức tính diện tích xung quanh, diện tích
toàn phần, thể tích của hình nón cùng các công thức suy diễn của nó .
- Cung cấp cho hs một số kiến thực thực tế về hình nón .
II. Ph¬ng tiƯn d¹y häc
- B¶ng phơ, thíc th¼ng, MTBT.......
* BT: §iỊn vµo b¶ng sau:
r (cm) d (cm) h (cm)
l
(cm)
V (cm
2
)
10 10
10 10
10
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y
TrÇn V¨n Thn - 11 - Trêng THCS NghÜa H¶i