Thực trạng quản lý phân cấp Ngân sách nhà nước tại huyện Xín Mần - tỉnh Hà Giang

Tìm hiểu về thực trạng phân cấp quản lý Ngân sách ở huyện Xín
Mần, tỉnh Hà Giang

1) Giới thiệu khái quát về huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang
Xín Mần là huyện vùng cao, biên giới nằm ở phía Tây của tỉnh Hà Giang,
cách trung tâm tỉnh lỵ 150 km. Phía Đông giáp huyện Hoàng Su Phì, phía Nam
giáp huyện Quang Bình của tỉnh Hà Giang, phía Tây giáp huyện Si Ma Cai và
huyện Bắc Hà của tỉnh Lào Cai; Phía Bắc giáp nước Cộng hòa nhân dân Trung
Hoa. Địa hình của huyện phân cắt mạnh, độ dốc lớn, độ cao trung bình từ 1200 đến
1600 mét so với mặt nước biển.
Là một huyện có địa hình phức tạp, nhiều núi cao, độ dốc lớn, bị chia cắt bởi
nhiều sông suối; giao thông đi lại khó khăn nhất là vào mùa mưa lũ; trình độ dân
trí còn thấp, không đồng đều; đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn, chủ yếu sống
bằng nghề nông lâm nghiệp (thuần nông);
thu ngân sách chủ yếu là cấp trên trợ cấp; nhu cầu đầu tư lớn nhưng nguồn
lực đầu tư hạn hẹp; dân cư sống không tập trung; thời tiết khí hậu khắc nghiệt,
thiên tai, bão lũ, sạt lở, rét đậm rát hại, dịch bệnh ở gia súc, gia cầm thường xảy ra;
hậu quả do chiến tranh biên giới còn một số tồn tại... ảnh hưởng không nhỏ đến
phát triển kinh tế - xã hội và tổ chức đời sống của nhân dân.
Xín Mần là một trong 6 huyện nghèo của tỉnh Hà Giang. Do đó, nguồn thu
của huyện không lớn. Trong tổng số thu ngân sách huyện chủ yếu là thu bổ sung từ
ngân sách cấp trên.
1) Về công tác phân cấp quản lý ngân sách huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang
Trong những năm qua tỉnh Hà Giang đã quán triệt các quan điểm, chủ
trương của Đảng và Nhà nước về phân cấp quản lý, thực hiện tăng cường phân cấp
QLNN về tài chính giữa các cấp chính quyền địa phương. HĐND tỉnh đã ban hành
Nghị quyết quy định về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi trên địa bàn tỉnh của
mỗi thời kỳ ổn định ngân sách, phù hợp với điều kiện phát triển KT-XH của địa
phương và trình độ của cán bộ làm công tác quản lý tài chính. Phân cấp nhiệm vụ
chi phải tương xứng với nguồn thu được phân cấp quản lý, đồng thời phải căn cứ
vào tình hình KT-XH, quốc phòng, an ninh, trình độ cán bộ quản lý trong từng thời

kỳ ổn định ngân sách. Trong thời kỳ ổn định ngân sách 2011- 2015, căn cứ quy
định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật, HĐND tỉnh Hà
Giang đã ban hành Nghị quyết số 29/2010/NQ -HĐND ngày 11/12/2010 và Nghị
1


quyết số 28/2011/NQ-HĐND ngày 09/12/2011 quy định về phân cấp nguồn thu,
nhiệm vụ chi và tỷ lệ phần trăm phân chia các khoản thu giữa các cấp ngân sách.
* Về phân cấp ngân sách:
Thực hiện theo quy định của Luật ngân sách Nhà nước, UBND tỉnh đã cụ
thể hoá việc phân cấp ngân sách và quyết định về cơ chế điều hành ngân sách. Các
quyết định này đã quy định cụ thể phân chia nguồn thu, nhiệm vụ chi của các cấp
ngân sách gồm: phân chia nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách cấp tỉnh; phân chia
nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách cấp huyện và phân chia nguồn thu và nhiệm vụ
chi của ngân sách cấp xã. Việc phân định nguồn thu và tỷ lệ phân chia nguồn thu
giữa ngân sách các cấp được tính toán trên cơ sở tình hình thực tế của từng vùng,
miền đảm bảo nâng cao trách nhiệm, tính chủ động, sáng tạo trong khai thác, quản
lý nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, đồng thời tạo khả năng cân đối thu, chi
ngân sách nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trên từng địa bàn.
- Chi tiết phân cấp cho cấp huyện một số khoản thu như sau:
+ Qui định rõ những khoản ngân sách huyện hưởng 100% như:
• Thuế GTGT, TNDN, TTĐB, thu khác về thuế của các doanh nghiệp
• NQD trên địa bàn các huyện, thị xã do cấp huyện quản lý thu.
• Thuế môn bài; thuế tài nguyên thu từ DNNN trung ương, DNNN địa
phương, các DN NQD, thuế thu nhập cá nhân khấu trừ qua các đơn vị chi trả cấp
huyện quản lý.
• Lệ phí trước bạ ô tô xe máy, lệ phí trước bạ khác trên địa bàn huyện; phí
nước thải sinh hoạt; các khoản phí lệ phí do các cơ quan, đơn vị cấp hụyện tổ chức
thu (trừ các loại phí và lệ phí có quy định riêng).
• Tiền cho thuê và bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, thu thanh lý tài sản, thu

từ các hoạt động sự nghiệp của các cơ quan đơn vị cấp huyện.
• Thu phạt vi phạm hành chính do cấp huyện xử lý, các khoản thu khác theo
quy định của pháp luật do các cơ quan, đơn vị cấp huyện tổ chức thu.
• Thu đóng góp, viện trợ không hoàn lại của các tổ chức cá nhân ở trong và
ngoài nước cho ngân sách cấp huyện theo quy định của pháp luật.
• Thu kết dư ngân sách cấp huyện.

2


• Thu bổ sung từ ngân sách cấp tỉnh. Và thu chuyển nguồn ngân sách cấp
huyện.
+ Các khoản thu phân chia của ngân sách cấp huyện:
• Thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TTĐB hàng hóa dịch vụ trong nước thu từ
các HTX, kinh tế cá thể, hộ gia đình.
• Thu tiền bán đấu giá.
• Thu tiền sử dụng đất từ đấu giá, từ cấp quyền sử dụng đất ở cho hộ dân cư
trên địa bàn xã, thị trấn.
• Thuế thu nhập cá nhân tò chuyển quyền sử dụng đất và tài sản trên đất; thu
từ các hộ cá thể nộp thuế khoán ổn định, biếu tặng, thừa kế..., thu trên địa bàn xã,
phường, thị trấn.,
• Thuế nhà đất trên địa bàn phường.
• Thu tiền sử dụng đất từ đấu giá, cấp đất ở cho hộ dân cư, giao đất thu
tiền một lần trên địa bàn xã và khu tái định cư.
• Thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.
• Phí bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản.
- Việc phân cấp nhiệm vụ chi ngân sách các cấp ở địa phương thực hiện theo
Luật ngân sách Nhà nước, trong đó có chia ra chi thường xuyên, chi đầu tư phát
triển, chi bổ sung cho ngân sách cấp dưới và chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính. Các
nhiệm vụ chi này được tính toán trên cơ sở đảm bảo ngân sách tỉnh thực hiện

những nhiệm vụ chi lớn, có tính chiến lược như: chi trợ cấp do thiên tai, trợ giá, trợ
cước các sản phẩm của địa phương bao gồm: Trợ giá giống cây, giống con, trợ giá
xuất bản bảo, trợ giá chiếu bóng, chi đầu tư XDCB, chi sự nghiệp kinh tế, một số
khoản chi quan trọng như quy hoạch sử dụng đất đai, kiểm kê đất, lập hồ sơ địa
chính, hỗ ừợ khắc phục thiên tai lớn xảy ra trên địa bàn.
Có thể nói công tác phân cấp quản lý thu, chi ngân sách từ năm 2011 đến
năm 2015 của tỉnh đã đạt được nhiều kết quả trong việc khai thác, nuôi dưỡng
nguồn thu cho ngân sách của các huyện, thành phổ và nâng cao trách nhiệm của
các đơn vị sử dụng ngân sách.

3


Đối với huyện Xín Mần thì thực hiện phân cấp quản lý đã tạo động lực phát
triển, đòi hỏi công tác thu thuế chủ động, tích cực hơn trong việc đôn đốc, thực
hiện nhiệm vụ thu thuế, nhất là thu thuế của các công ty, doanh nghiệp,... do tỉnh
uỷ quyền thu đảm bảo hoàn thành và vượt chỉ tiêu giao thu hàng năm.
Về điều hành ngân sách:
- Thực hiện theo quy định của Luật ngân sách nhà nước, và căn cứ tình hình
thực tế công tác điều hành ngân sách được thể hiện qua một số nội dung
sau:
+ Các cấp chính quyền thực hiện giao dự toán cho các đơn vị sử dụng
ngân sách trực thuộc trên cơ sở số giao dự toán của cấp trên, định mức quy định
của Chính phủ và dự toán theo phương án phân bổ đã trình Hội đồng nhân dân
cùng cấp thông qua.
+ Chi ngận sách các cấp phải đúng mục đích, tiết kiệm, hiệu quả nếu thu
không đạt dự toán thì phải giảm chi tương ứng, không bố trí khoản chi chưa có
nguồn thu. Phải thực hiện dựa trên khả năng ngân sách của cấp mình và định mức,
chế độ chi tiêu trên cơ sở dự toán được duyệt. Thực hiện nộp và thanh toán qua
Kho bạc nhà nước các cấp.

Đối với xây dựng cơ bản, thực hiện cấp phát theo nguồn hình thành và theo
danh mục công trình được UBND các cấp có thẩm quyền phê duyệt và Kho bạc
nhà nước thanh toán theo khối lượng công việc đã hoàn thành.
2) Huyện tiếp tục đổi mới phân cấp quản lý ngân sách
- Tiếp tục thực hiện và phát huy nguyên tắc vừa đảm bảo tập trung cho NSNN
vừa phát huy được tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của địa phương trong
việc điều hành ngân sách đã được phân cấp. Để đảm bảo nguyên tắc này, HĐND
tỉnh chỉ quyết định ngân sách tỉnh và bổ sung ngân sách cho ngân sách cấp huyện.
HĐND cấp huyện, xã tự quyết định ngân sách cấp mình. Như vậy nâng cao được
tính chủ động sáng tạo của địa bàn, từ đó nâng cao chất lượng công tác lập dự toán
và điều hành ngân sách sát với dự toán được giao.
- Gắn việc phân cấp ngân sách với phân chia quyền lợi về kinh tế xã hội. Việc
phân chia các nguồn thu và các nhiệm vụ chi phải rõ ràng, cụ thể và ổn định : trong
một thời gian tương đối dài để các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch : và
phát huy vai trò, trách nhiệm trong việc xây dựng kinh tế - xã hội của địa phương
một cách ổn định. Khi phân định nguồn thu, ngân sách huyện cần nắm các nguồn
4


thu tập trang lớn để đảm bảo các nhiệm vụ chi cơ bản của huyện và để điều hoà
giữa các xã, thị trấn. Ngân sách xã cân đảm nhiệm các nguôn thu phù hợp với khả
năng khai thác, quản lý của mình. Nhằm đạt dược mục tiêu huy động GDP ngày
càng cao vào NSNN.

4) Kết luận
Việc phân cấp quản lý ngân sách địa phương đã được từng bước nghiên cứu
bổ sung, sửa đổi qua các năm cho phù hợp với đặc điểm tình hình phát triển kinh tế
- xã hội và yêu cầu quản lý theo từng giai đoạn trên cơ sở quy định của Luật ngân
sách nhà nước. Cơ chế phân cấp quản lý ngân sách hiện hành là cơ sở cho các
ngành, các xã thực hiện, là điều kiện thuận lợi trong chủ động khai thác, nuôi

dưỡng nguồn thu từ tiềm năng sẵn có, đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh
tăng thu cho ngân sách cấp mình cũng như ngân sách Cấp trên từ đó tạo tiền đề
quan trọng để tăng nguồn chi cho ngân sách địa phương. Thúc đẩy phát triển Kinh
tế - xã hội trên địa bàn huyện.

5