Giải pháp để học sinh học tốt phân môn học hát ở lớp 6

“ Giải pháp để học sinh học tốt
phân môn học hát ở lớp 6”

1. Phần mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp
Trong thời kỳ đổi mới và phát triển mọi mặt về kinh tế-văn hoá-chính trị và
xã hội hiện nay Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề Giáo dục con người
phát triển toàn diện đặc biệt là thế hệ trẻ.
Giáo dục đã trở thành nhân tố tích cực, một động lực thúc đẩy sự phát triển
của sản xuất mà sản phẩm chính là nguồn nhân lực cho xã hội, mở đường cho sự
phát triển kinh tế khoa học công nghệ, văn hoá…vv. Đại hội VIII của Đảng ta
khẳng định: “Phát triển giáo dục và khoa học là quốc sách hàng đầu nhằm xây
dựng chiến lược con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước, đưa đất nước phát triển nhanh chóng và bền vững, mau chóng sánh vai được
với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới” từ ý nghĩa và tầm quan
trọng ấy mà đòi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới mục tiêu, nội dung, hình thức,
phương pháp đào tạo, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo một cách toàn diện có
hiệu quả cao, thiết thực. Đặc biệt là hệ thống giáo dục phổ thông, một bậc học vô
cùng quan trọng. Đây là bước tạo nên sự hình thành và phát triển nhân cách của
lớp trẻ Việt Nam. Một trong những môn học có ý nghĩa to lớn và tích cực trong
việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh đó là môn âm nhạc.
Âm nhạc là loại hình nghệ thuật quan trọng, gắn bó với cuộc sống thường ngày của
mỗi con người, phản ánh cuộc sống bằng các hình tượng âm thanh cho con người
từ lúc sinh ra cho đến hết cuộc đời.Mục đích của giáo dục âm nhạc trong nhà
trường THCS là vô cùng quan trọng, bởi đã đưa âm nhạc vào đời sống của học
sinh góp phần giáo dục thẩm mỹ, đạo đức lối sống, phát triển trí tuệ, thể chất ở học
sinh, khích lệ các em có khả năng phát triển toàn diện để sau này trở thành những
con người “Vừa hồng vừa chuyên” xây dựng đất nước đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của
cách mạng dưới sự lãnh đạo của nước ta.
Là một giáo viên dạy tại trường THCS, trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc
thông qua các phân môn: Dạy hát, nghe nhạc, tập đọc nhạc, âm nhạc thường thức,

chính vì vậy phải có tinh thần trách nhiệm cao, có kiến thức chuyên môn giỏi, có
1


tâm hồn và lối sống trong sáng lành mạnh, có tình thương yêu học sinh để hướng
các em vào học môn âm nhạc có hiệu quả cao nhất.
Với điều kiện hiện nay vừa là chủ quan vừa là khách quan, các phương tiện
và cơ sở vật chất dành cho giảng dạy âm nhạc còn gặp nhiều khó khăn. Cho nên
nhìn chung hiệu quả giáo dục môn âm nhạc, trong đó có phân môn học hát còn hạn
chế. Qua học tập và thực tiễn trong công tác giảng dạy môn âm nhạc ở trường
THCS . Tôi đã có những kết quả nghiên cứu để góp một phần nhỏ cho sự nghiệp
chung và có những bổ ích thiết thực cho bản thân nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả
giảng dạy phân môn học hát cho học sinh trường THCS nói chung và trường
THCS nơi tôi giảng dạy nói riêng nhằm góp phần tích cực cho ngành giáo dục đào
tạo nơi có nhiệm vụ cao cả là: “ Nâng cao trí tuệ, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài cho đất nước” đó chính là đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi ngày một cao hơn của
ngành giáo dục đào tạo từ trung ương, tỉnh và huyện đã luôn luôn quan tâm, trực
tiếp chỉ đạo, hướng dẫn cho giáo viên giảng dạy môn âm nhạc ở các cấp học phổ
thông đúng quy định, khoa học và thiết thực. Ở bậc học sinh THCS học đủ 13
môn, riêng học sinh khối lớp 6 học 12 môn trong đó có cả môn âm nhạc. Ngoài
nhiệm vụ cung cấp kiến thức, phương pháp đào tạo nhằm nâng cao chất lượng đào
tạo đối với đội ngũ giáo viên phổ thông nói chung giáo viên âm nhạc noí riêng có
khả năng đáp ứng được yêu cầu của ngành giáo dục đào tạo trong giai đoạn cách
mạng mới đó là: Cung cấp kiến thức và rèn luyện kỹ năng về nghệ thuật âm nhạc
và trước hết là ca hát cho học sinh. Riêng ở trường THCS nơi tôi đang giảng dạy
môn âm nhạc, tôi vẫn thực hiện 3 phân môn: Học hát, Nhạc lý - tập đọc nhạc và
âm nhạc thường thức có hiệu quả cao được học sinh yêu thích âm nhạc, tập trung
tiếp thu bài giảng có hiệu quả tốt đẹp. Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn âm
nhạc ở trường THCS một yêu cầu được đặt ra cho bản thân tự rèn luyện phấn đấu,
đó là làm thế nào để dạy tốt quả là không đơn giản. Bởi vậy tôi luôn cố gắng vươn

lên để học tập nghiệp vụ, lý luận về chuyên môn thật giỏi. Gắn lý luận với thực
tiễn, bám sát đường lối chủ trương của đảng nhà nước về đường lối văn hoá văn
nghệ của đảng, nắm vững yêu cầu và sự đòi hỏi của ngành giáo dục đào tạo trong
giai đoạn hiện nay cũng như qua kinh nghiệm giảng dạy tôi đã chọn và nghiên cứu
với tên đề tài.

“ Giải pháp để học sinh học tốt phân môn học hát ở lớp 6”

2


1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp
Âm nhạc có một vị trí quan trọng trong đời sống con người, đối với mỗi
người hoạt động ca hát là nguồn nuôi dưỡng tinh thần. Các giai điệu trầm bổng, sự
phong phú của tiết tấu ở các thể loại bài hát sẽ đưa chúng ta vào thế giới một cách
tươi đẹp, hấp dẫn và lý thú. Ca hát luôn luôn giúp chúng ta cảm nhận cuộc sống
tươi đẹp tràn đầy niềm vui, niềm hạnh phúc. Từ khi còn nằm trong bụng mẹ trẻ
cũng có thể cảm nhận được ca hát một cách thụ động, phản ứng với âm nhạc ngay
lúc này. Nhiều công trình nghiên cứu khoa học trên thế giới đã chúng minh khi
người mẹ mang thai 4 tháng rưỡi trở đi, nếu cho thai nhi nghe một cách gián tiếp
các thể loại âm nhạc sẽ giúp cho trí tuệ thai nhi phát triển ngay từ lúc còn trong bào
thai. Rồi khi lọt lòng, trẻ đã từng bước tiếp xúc với những câu hát ru trìu mến, nhẹ
nhàng đầy tình cảm.
Từng bài hát câu hát đều phản ánh một cách hình tượng những khái niệm
sâu sắc về cuộc sống, thiên nhiên, cảnh vật, con người và các mối quan hệ, tư
tưởng , tình cảm. Hoạt động ca hát không chỉ là phương tiện thể hiện cảm xúc, suy
nghĩ của người hát, mà còn khơi dậy ở người nghe những xúc động tương ứng
những hiểu biết nhất định đem lại khoái cảm thẩm mỹ. Sức diễn cảm của giọng
hát, cùng với những phong cách, cử chỉ, nét mặt phù hợp sẽ thu hút được học sinh.
Nó khơi dậy ở học sinh những cảm xúc chân thực với cái đẹp, cái thiện.

Giáo dục và giảng dạy âm nhạc cho học sinh phổ thông có tác dụng lớn lao
vào đời sống tinh thần của các em, nhằm góp phần cùng các môn học khác để thực
hiện thắng lợi mục tiêu của ngành giáo dục đào tạo đề ra. Thấy rõ tầm quan trọng
của ca hát đối với học sinh, nên đòi hỏi những yêu cầu của việc dạy hát ở trường
THCS cần có những đổi mới.
Thực tế của môn âm nhạc nói chung, dạy phân môn học hát nói riêng thì còn
có nhiều người xung quanh nghĩ chưa đúng. Họ nghĩ rằng giáo viên chỉ cần biết
qua nhạc lý và biết hát là đủ. Chỉ cần dạy cho học sinh biết hát và hát đúng là
được. Nếu đứng bên ngoài thì số ít có suy nghĩ như vậy, còn thực tế thì khác.
Trong một tiết dạy hát nếu giáo viên chỉ đơn thuần dạy đúng bài hát cho học sinh
thì giờ học hát đấy chỉ dừng lại ở mức độ dạy bình thường. Ở đây ta phải thấy điều
quan trọng là qua bài hát đó có nội dung tư tưởng khơi dậy và tạo nên hưng phấn,
sự hứng thú sáng tạo và say mê nghệ thuật, sự chú ý thích thú tới nội dung cho các

3


em, để làm được việc này đòi hỏi mỗi giáo viên phải có trình độ âm nhạc nhất định
và có hiểu biết về xã hội một cách sâu sắc.
2. Phần nội dung
2.1. Thực trạng của vấn đề
Trường THCS có môn học âm nhạc từ năm học 2001 – 2002. Giáo viên âm
nhạc tuy chỉ có một mình nhưng với lòng nhiệt huyết yêu nghề, yêu học sinh, yêu
trường lớp nên luôn được lãnh đạo, đồng nghiệp và học sinh yêu mến. Mặt khác
học sinh của trường nói chung đặc biệt là học sinh lớp 6 vừa chuyển cấp nói riêng
rất chăm ngoan, đa số các em là con em nông dân hoặc công chức…
Song hạn chế lớn nhất của các em là thói quen thụ động trong quá trình học
tập giờ học âm nhạc cụ thể là phân môn học hát, các em chưa chủ động tìm hiểu
bài, mà chỉ trông chờ giáo viên lên lớp hát và hát theo. Đối với các ký hiệu âm
nhạc ghi trên bài hát thì các em ít nhớ và tỏ ra lúng túng, năng lực cảm thụ âm

nhạc của các em học sinh còn rất hạn chế, thực tế cho thấy vì quá lệ thuộc vào các
bài hát trong sách giáo khoa, đây cũng là hạn chế vốn hiểu biết về phân môn học
hát trong chương trình, trong giờ học hát có nhiều em bước đầu còn e thẹn, rụt rè
không chủ động xây dựng bài. Riêng học sinh lớp 6 vừa ở tiểu học lên nên các em
còn nhút nhát bởi vậy giáo viên phải nhẹ nhàng bằng tình cảm và sự trừu mến của
mình để uốn nắn các em.
Kết quả điều tra: Phân môn học hát ở 2 lớp 6
Tên lớp Sĩ số

Thích

Bình thường

Không thích

Số lượng

%

Số lượng

%

Số lượng

%

6A

40

28

70

7

17,5

5

12,5

6B

36

24

66,8

6

16,6

6

16,6

Để điều tra một cách chính xác về mức độ yêu thích môn âm nhạc của học

sinh khối lớp 6 trường THCS bên cạnh việc phát phiếu thăm dò các em, tôi thường
quan sát thái độ biểu hiện cử chỉ của các em trong các giờ lên lớp. Nếu yêu thích
môn học các em sẽ chăm chú lắng nghe cô giảng ghi chép bài đầy đủ. Về nhà các
em sẽ tự giác học bài và làm bài tập chu đáo. Sau một thời gian quan sát và căn cứ
vào kết quả bài kiểm tra cho thấy : Kết quả trong quá trình khảo sát và điều tra
thực tế về phân môn học hát của học sinh khối lớp 6 trường THCS cho thấy: những
năm đầu thật bỡ ngỡ cho học sinh. Nhưng với sự nhiệt tình yêu quý học sinh, tôi
4


người giáo viên âm nhạc đã tận tình, gần gũi học sinh từng bước đưa các em vào
làm quen và ham thích môn học nên dần dần có chuyển biến rõ rệt. Một số em ham
thích không những chú ý học nhạc, học hát ở trường mà về nhà còn tiếp xúc với
các phương tiện có ở thông tin đại chúng như: đàn phím điện tử, đài, đĩa, băng, ti
vi, internet…có chọn lọc phù hợp với nội dung học tập của các em, điều này sẽ cho
thấy hiện tại và tương lai môn âm nhạc và phân môn học hát ở Nhà trường THCS
là vô cùng quan trọng và không thể thiếu được.
2.2. Nội dung
Phân môn học hát là một trong những nội dung quan trọng trong chương
trình âm nhạc THCS, học hát rèn luyện một số kĩ năng mang tính phổ thông về ca
hát được vận dụng và các bài hát cụ thể trong chương trình. Học hát các bài hát cụ
thể tách rời việc rèn luyện một số kĩ năng hát chung mà phải đi chính kĩ năng
chung và kĩ năng cụ thể của bài hát đó đúng với yêu cầu.
2.2.1. Các kĩ năng hát cần rèn luyện cho học sinh gồm có
* Tư thế hát:
Trong quá trình học hát trước hết phải luyện tư thế hát, hát tập thể có thể tiến
hành ở tư thế đứng hoặc ngồi.
- Khi đứng hát: người thẳng, đầu không nghiêng, không so vai, hai tay
buông dọc theo thân thoải mái, toàn bộ thân thể dồn vào 2 chân đều nhau.
- Khi ngồi hát: đầu và thân người giống như khi đứng hát, hai tay đặt trên

đầu gối, lưng thẳng không tựa vào ghế, không vắt chân nọ lên chân kia.
- Tập tư thế hát đúng giúp cho việc hô hấp thuận lợi mà hô hấp là một việc
rất quan trọng trong quá trình ca hát.
* Hơi thở:
Trong ca hát hơi thở là một trong những vấn đề hết sức quan tâm, cách thở
đúng là biết cách hít vào một lượng hơi vừa đủ để hát hết một câu hát (câu hát có
thể dài ngắn khác nhau). Khi tập hít hơi vào không nên hít nhiều quá, hơi sẽ bị
căng phải lên gân không điều tiết được hơi. Giáo viên cần phải hướng dẫn học sinh
lấy hơi bằng mũi, không hít bằng miệng. Lấy hơi bằng miệng cổ họng chóng bị
khô, rát…

5


Khi hát các bài hát có nhịp độ chậm vừa phải, cần phải hướng dẫn cho các
em lấy hơi chậm hít bằng mũi, nên đánh dấu những chỗ lấy hơi trong bài hát để
học sinh có thể thực hiện đúng, biết cách lấy hơi, lấy hơi hợp lý mới có thể hát
ngân dài ở cuối câu hát.
* Hát chính xác
Trong ca hát việc hát chính xác có tầm quan trọng đặc biệt. Hát chính xác có
nghĩa là hát đúng giai điệu, tiết tấu của bản nhạc. Mức độ hát chính xác của từng
học sinh phụ thuộc vào khả năng nghe nhạc và khả năng của các cơ quan phát âm.
Nếu học sinh tập trung chú ý, phân biệt được rõ độ cao thấp, nhanh chậm của âm
thanh, ghi nhớ được giai điệu, tiết tấu của bản nhạc thì khi giáo viên hát mẫu các
em có thể nhắc lại chính xác, nếu học sinh phải hát cao hơn hoặc thấp hơn giọng
trung bình của bản thân thì có thể ảnh hưởng ngay tới việc hát chính xác. Một
trong những điều kiện để giúp cho học sinh phát triển kĩ năng hát chính xác là việc
lựa chọn giọng bài hát cho phù hợp với âm vực giọng của các em.
* Hát đồng đều
Giáo viên cần dạy cho các em có kĩ năng hát đồng đều và hoà giọng, có thể

vận dụng một số biện pháp sau:
- Thu hút sự chú ý của toàn thể học sinh.
- Dẫn vào câu hát đầu tiên bằng động tác chỉ huy hay nghe dạo nhạc hoặc
nghe giáo viên hát một câu ngắn rồi theo hiệu lệnh đến bắt vào bài.
- Theo động tác tay chỉ huy của giáo viên, học sinh có thể hát nhanh, chậm,
to, nhỏ, nhấn, nảy hoặc hát liền hơi.
- Giúp học sinh cách phát âm, nhả chữ đúng cũng làm cho giọng hát của các
em đồng đều, hoà hợp.
* Phát âm, nhả chữ, hát rõ lời
Nhả chữ là sự cấu tạo rành rọt, chính xác về phương diện phát âm của từ.
Khi hát tập thể cũng như hát cá nhân rất cần quan tâm đến vấn đề này.
Hát rõ lời góp phần truyền cảm và thông tin chính xác nội dung ca từ của bài
hát. Những nguyên tắc phát âm lời ca trong ca khúc Việt Nam có liên quan chặt
chẽ đến sự vận động của 6 thanh điệu (thanh không dấu, thanh dấu sắc, thanh dấu
huyền, thanh dấu hỏi, thanh dấu ngã, thanh dấu nặng) trong ngữ âm tiếng Việt
6


2.2.2. Những phương pháp đổi mới trong dạy học (tác giả sáng tạo)
Xác định rõ việc dạy học Âm nhạc ở trường THCS là dạy học cho tất cả học
sinh, không phân biệt có năng khiếu âm nhạc hay không có năng khiếu âm nhac.
Chính môn học mang lại cho học sinh những kiến thức mang tính văn hoá. Âm
nhạc phổ thông để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện góp phần tích cực hoàn
thiện nhân cách người lao động mới. Chính vì vậy việc dạy âm nhạc cho học sinh
không tập trung vào việc rèn luyện những kỹ năng, kỹ xảo như dạy cho người sẽ
theo con đường âm nhạc sau này, mà dạy âm nhạc làm tác động đến cả thế giới
tinh thần của học sinh, giúp các em phát triển về tình cảm, thẩm mĩ, đạo đức, trí
tuệ góp phần làm cân bằng, hài hoà các nội dung giáo dục chung. Ngoài ra dạy học
âm nhạc cũng không đi sâu vào các kiến thức thuộc về lí thuyết âm nhạc mà cái
chính là tạo điều kiện để học sinh được hoạt động với âm nhạc qua ca hát và tiếp

xúc với âm nhạc bằng nghe nhạc có hướng dẫn và bình luận.
Riêng ở trường THCS việc đổi mới phương pháp dạy ở nước ta thường có
hai khuynh hướng:
Một là: Tập trung dạy nhạc lí, tập đọc nhạc- đây là dạy cho học sinh hiểu sâu
về lí thuyết âm nhạc để học sinh biết đọc nhạc thành thạo tiến tới có thể sử dụng
bản nhạc khi hát khi đàn.
Hai là: Tập trung vào việc dạy hát, khuynh hướng này thể hiện tính thiết thực
và phần nào có quan tâm đến tính đại trà đến việc dạy học âm nhạc ở các trường
trên diện rộng.
Để dung hoà cả 2 khuynh hướng dạy âm nhạc nêu trên, chương trình âm
nhạc THCS được thiết kế theo mô hình dạy âm nhạc có 3 phần: Môn học hát, nhạc
lí- tập đọc nhạc và âm nhạc thường thức.
Điều đáng quan tâm là đổi mới phương pháp dạy học âm nhạc ở phân môn
học hát tập trung ở các vấn đề sau:
- Giới thiệu bài hát
- Tìm hiểu về bài hát.
- Nghe hát mẫu.
- Khởi động giọng ( Luyện thanh ).
- Tập hát từng câu.
7


- Hát cả bài
- Cũng cố, kiểm tra.
- Luyện tập củng cố theo nhóm, cá nhân, tổ chức cho học sinh hoạt động và
biểu diễn .
Để đổi mới, cải tiến phương pháp dạy hát cần xem xét một số việc cụ thể
như sau:
+ Giới thiệu bài hát: Mục tiêu để học sinh biết tên bài hát,tên tác giả, xuất
xứ hoặc nội dung bài hát. Lời gới thiệu hay sẽ gợi nên không khí tích cực và hứng

thú học hát cho học sinh. Giáo viên có thể chọn nhiều cách để giới thiệu. Cách thứ
nhất là giáo viên thuyết trình,cách thứ hai là giáo viên để giới thiệu bài hát, cách
thứ ba là giáo viên sử dụng tranh ảnh minh họa cho bài hat để học sinh nhận xét về
nội dung của chúng, từ đó giáo viên dẫn dắt vào giới thiệu bài hát.Với những bài
dân ca hoặc bài hát nước ngoài, giáo viên nên dùng bản đồ, tranh ảnh dể giới thiệu
thêm về vị trí địa lí, thiên nhiên, và đời sống con người nơi đó.
+ Tìm hiểu về bài hát: Dạy hát ở THCS, tìm hiểu về bài hát giúp học sinh
hiểu nội dung bài hát, nắm được cấu trúc (chia doạn,chia câu) và các kí hiệu âm
nhạc trong bài. Khi dạy tìm hiểu bài hát, giáo viên đặt cho học sinh một số câu hỏi,
ví dụ: Bài có thể chia thành mấy đoạn, mỗi đoạn có mấy câu hát? Trong bài có
những kí hiệu âm nhạc nào? Lời ca có từ nào các em chưa hiểu ý nghĩa? Lời ca có
hình ảnh, ý tứ nào hay?...
+ Nghe hát mẫu: Giáo viên có thể trình bày hoặc cho học sinh nghe bài hát
qua băng, đĩa nhạc khi máy và băng đĩa có âm thanh chuẩn. Khi giáo viên hát mẫu
cho học sinh nghe sẽ giúp học sinh cảm thụ được bài hát một cách đầy đủ, trọn vẹn
bởi cách hát của giáo viên gần gữi với các em hơn so với đĩa nhạc: Học sinh cảm
thấy hào hứng khi được nghe thầy cô hát,thể hiện được năng lực âm nhạc và cảm
xúc của giáo viên.
+ Khởi động giọng: Giúp học sinh chuẩn bị tư thế, hơi thở,giọng hát, đồng
thời còn luyện tay nghe, luyên cách phát âm và luyện cao độ. Khởi động giọng còn
để học sinh thấy rằng, các em dang dược học âm nhạc một cách bài bản.Việc khởi
động giọng trước khi học hát, giáo viên nên cho học sinh luyện giọng theo đàn và
dùng nguyên âm ghép những phụ âm “m”, ví dụ: ma.a.a…, mô.ô.ô…, mi.i.i… Mỗi
mẫu âm luyện giọng nên dùng 5, 6 nốt.
8


+ Dạy hát từng câu: Mục tiêu tập hát từng câu là để học sinh hát đúng giai
điệu và lời ca từng câu hát; luyện tai nghe và thể hiện những chỗ khó trong bài.
Tập từng câu là bước trọng tâm,nó chiếm nhiều thời gian và đòi hỏi học sinh

phải cố gắng nhiều nhất. Các bước trước đó ( Giới thiệu bài hát, tìm hiểu về bài
hát, nghe hát mẫu, khởi đọng giọng) chỉ nhằm dẫn dắt và hỗ trợ cho bước học hát
từng câu. Nếu không hoàn thành bước tập hát từng câu thì việc thực hiện hai bước
là hát cả bài và cũng cố kiểm tra cũng sẽ không thu được kết quả.
Có bốn công cụ giúp học sinh hát đúng giai điệu và lời ca của từng câu hát,
đó là: nghe giáo viên hát mẫu, nghe giáo viên đàn giai điệu, nghe đĩa nhạc và nghe
những bạn học giỏi hát. Trong đó, phổ biến và hiệu quả nhất vẫn là học sinh tập hat
thông qua việc nghe giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu, đây là hai hoạt động cần
phải kết hợp một cách hài hòa. Đôi khi ,chỉ định những em học giỏi hát mẫu thay
cho giáo viên cũng là việc nên thực hiện, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh
đồng thời làm môi trường học tập trở nên gần gữi và thân thiện hơn.Giáo viên đàn
giai điệu câu thứu nhất khoảng 2-3 lần để học sinh lắng nghe và tự hát nhẩm theo,
rồi bắt nhịp để các em tập hát vài lần hào cung với tiếng đàn.Hoạt động đó vừa
giúp học sinh luyện tay nghe vừa phát huy được tính tích cực của các em. Tiếp đó
giáo viên chỉ đinh học sinh hát lại câu vừ tập( với các hình thức như cá nhân, cặp
đôi, nhóm ,tổ), giáo viên lắng nghe để phát hiện chỗ sai rồi giúp các em sửa lại.
Lúc sửa sai giáo viên nên đàn chậm, hát chậm, nhấn rõ những chổ sai giúp các em
nhận biết được và tập hát cho chính xác. Cần hướng dẫn các em sửa sai ngay từ
bước tập hát từng câu, không để đến khi hát cả bài mới sửa, vì lúc đó, học sinh mắc
nhiều lỗi, sửa được lỗi này có thể lại mắc lỗi khác. Giáo viên có thể chỉ định những
em học giỏi sửa sai cho các bạn.
Giáo viên hướng dẫn học sinh tập câu hát tiếp theo tương tự. Sau khi tập
xong 2 câu giáo viên nên yêu cầu học sinh hát nối (móc xích) 2 câu với nhau.Dạy
hát theo lối móc xích có lợi vì: học sinh không quên giai điệu và lời ca, nhớ các
câu hát thành hệ thống, hát câu sau sẽ nhớ câu trước, hát không bị sai nhịp. Nếu
trong bài hát có những câu giống nhau về giai điệu, giáo viên nên chỉ định học sinh
tự nhận biết và tập hát dể phát huy tính tích cực, sau đố có thể giúp các em chỉnh
sử những chỗ cần thiết.
+ Hát cả bài: Bước này giúp học sinh tiếp tục sửa chổ hát sai (nếu có),
hướng dẫn các em biết cách lấy hơi, thể hiệ đúng chỗ ngân, nghĩ trong bài và thể

9


hiện sắc thái, tình cảm của bài hát. Khi thực hiệ giáo viên đệm đàn để học sinh hát
cả bài sau đó chỉ định các nhân, nhóm, tổ trình bày bài hát để tiếp tục sửa chõ sai.
Giáo viên cần hướng dẫn các em hát đúng nhịp độ, không cuốn nhịp hướng dẫn
cách lấy hơi ở đàu câu hát và thể hiện những chổ ngân, nghỉ cũng như sắc thái của
bài hát...
+ Cũng cố, kiểm tra: Giúp học sinh biết trình bài bài hát cho sinh đọng, hấp
dẫn: đánh giá kết quả học tập của học sinh, nhẫn mạnh nội dung bài hát và giáo
dục thái độ. Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại nội dung đã học, như: các em đã
học gì, nhớ điều gì, yêu thích điều gì? Giáo viên hướng dẫn học sinh trình bày bài
hát bằng cách hát đối đáp, hát nối tiếp hoặc lĩnh xướng, trình bày bài hát kết hợp
gõ đệm. Giáo viên cần chú ý giáo dục thái độ, giáo dục thẩm mĩ và dặn dò các em
tiếp tục tập hát cho thuộc lời ca.
Ở bậc THCS, dạy hát kết hợp với vận động hoặc trò chơi luôn là một yêu
cầu hết sức quan trọng không thể thiếu. Âm nhạc và vận động có mối quan hệ mất
thiết với nhau. Việc học hát kết hợp với vận động sẽ giúp cho học sinh nhạy cảm
với tiết tấu âm nhạc, phát triển tai nghe, rèn luyện trí nhớ âm nhạc. Bên cạnh đó
còn tạo hứng thú học tập, học mà chơi, chơi mà học của học sinh. Với phương
pháp này giáo viên sẽ khuyến khích cho học sinh tham gia sáng tạo, tạo được
không khí vui tươi sôi nổi trong giờ học. Học sinh được thư giãn, thoải mái, bên
cạnh đó còn phát huy được tính tích cực của học sinh.
2.2.3. Giới thiệu giáo án mẫu
(Áp dụng những phương pháp đổi mới vào một tiết dạy cụ thể)
Tôi xin được trình bày một giáo án cụ thể cho chương trình Âm nhạc lớp 6.
TUẦN 5:
Tiết 5:

Học hát:

Vui bước trên đường xa
Theo điệu Lí con sáo Gò Công (dân ca Nam Bộ)
Đặt lời mớí: Hoàng Lân
I. Mục tiêu.
- Học sinh hát đúng giai điệu và lời ca bài “Vui bước trên đường xa”, qua đó
có thêm những hiểu biết về dân ca Nam Bộ.
10


- Học sinh biết trình bày bài hát ở mức độ hoàn chỉnh.
II. Chuẩn bị của giáo viên.
- Nhạc cụ quen dùng.
- Đàn và hát thuần thục bài hát “ Vui Bước trên đường xa”, hát đúng giai
điệu và lời ca bài “Lí cây bông” để giới thiệu thêm về các điệu Lí ở Nam Bộ.
III. Tiến trình dạy học
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

1.Ổn định tổ chức lớp.
2.Kiểm tra bài cũ: kiểm tra đan xen.
3.Bài mới.

- Học sinh chú ý nghe giảng.

Hoạt động 1: Giới thiệu bài hát
Lí là những bài dân ca ngắn gọn mộc mạc, giản
dị. Mỗi bài Lí thường được xây dựng từ những
câu thơ lục bát.

Bài Lí con sáo Gò Công do nhạc sĩ Trần Kiết
- Học sinh chú ý lắng nghe
Tường sưu tầm, bài hát biểu hiện tình cảm nhẹ
nhàng, có tính chất giãi bày, tâm sự. Dựa trên làn
diệu này, nhạc sĩ Hoàng Lân đặt lời mới thành
Học sinh quan sát.
bài hát Vui bước trên đường xa.
- GV treo bản đồ hành chính Việt Nam và giới
thiệu vị trí đồng bằng Nam Bộ cho học sinh nghe.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về bài hát

- HS trả lời

GV hỏi: Bài hát có nội dung như thế nào?Theo
em bài hát có thể chia làm mấy câu, và có những
kí hiệu nào?
- HS chú ý lắng nghe.
-Bài hát chia làm 5 câu ... câu 4,5 giống nhau
Hoạt động 3:

Nghe hát mẫu

- Học sinh chú ý luyện thanh

- Giáo viên hát mẫu bài hát, sau đó đệm đàn và
11


hát mẫu lại một lần nữa.
Hoạt động 4: khởi động giọng

* Luyện thanh: ( thang âm đô trưởng )

- HS chú ý lắng nghe và theo
dõi

Đô-rê-mi-pha-son-la-si-đô
Hoạt động 5: Tập hát từng câu:
- GV hát mẫu từng câu hát ngắn, hát xong đàn lại
giai điệu cho học sinh nghe (làm mẫu 2 lần), sau
đó cho các em tập hát theo.

- Học sinh tập từng câu theo
lối móc xích.

- Tập từng câu, mỗi câu 2-3 lần, chú ý lấy hơi
những chỗ cuối câu hát và lưu ý những tiếng có
dấu luyến, ở ô nhịp thứ 6 “tưng, ô“ nhịp thứ 16
“ quyết, bước“.
- GV giới thiệu trong bài hát, nốt nhạc đầu tiên
thuộc phách thứ 2 của nhịp (đây là nhịp lấy đà).
Khi đánh nhịp 2 hoặc gõ phách, phách mạnh sẽ
rơi vào tiếng “dài” trong câu hát “ Đường dài
đường dài không ngại bước chân”
- Giáo viên nhắc học sinh bài hát này có dấu nhắc
lại và có khung thay đổi 1 và 2.
- Khi học sinh tập xong thì giáo viên cho học sinh -Học sinh thực hiện
ghép cả bài hát lại.
- GV lắng nghe học sinh hát chỗ nào chưa tốt thì
sửa chữa ngay.
- Học sinh hát cả bài

- Cho HS hát đúng tốc độ và thể hiện đúng sắc
thái bài hát.
- Cho từng dãy một hát và kết hợp gõ tự gõ phách
- Học sinh hát kết hợp gõ
hoặc đánh nhịp .
phách.
-Hoạt động 6: Hát cả bài
- GV cho học sinh hát đầy đủ cả bài. Vì bài hát
HS xung phong lên bảng
ngắn, khi học xong cho học sinh hát 2 lần cả bài.
12


trình bày
4. Củng cố, kiểm tra
- GV củng cố bằng cách cho học sinh đứng lên
hát và gõ tiết tấu theo phách một lần trước khi
kết thúc tiết học.

- HS chú ý lắng nghe và ghi
nhớ.

- GV gọi những em có tinh thần xung phong lên
bảng trình bày (GV nhận xét và cho điểm)
- GV nhận xét – đánh giá tiết học
* Dặn dò:
- Dặn HS về nhà học thuộc bài hát, và trình bày
đúng sắc thái bài hát.
- Làm bài tập trong SGK.

2.2.4. Kết quả sau khi áp dụng các giải pháp
Qua quá trình áp dụng những phương pháp mới vào việc giảng dạy môn học
âm nhạc của mình, tôi nhận thấy mức độ yêu thích và tiếp thu học tập của học sinh
đã được nâng lên một các rõ rệt. Việc áp dụng các phương pháp mới đã tạo những
hiệu quả rõ rệt và tôi đã rút ra được những kinh nghiệm sau:
Trong quá trình học hát giáo viên cần giúp các em phân biệt sự khác nhau
giữa hát và nói, khi hát âm thanh được phát ra phải có độ ngân, mỗi âm vang lên
đều đặn nhưng phải rõ và đẹp. Có thể đàn giai điêụ cho học sinh nghe đồng thời
luyện cách ghi hớ và đệm theo giai điệu khi các em đã thuộc bài. Để tránh cho học
sinh hát sai theo kinh nghiệm của bản thân tôi thì có một số biện pháp sau:
+ Động viên tất cả học sinh đều làm việc.
+ Tìm nhiều biện pháp để thu hút sự chú ý của học sinh,
+ Học âm nhạc với tinh thần học vui- vui học.
+ Tận dụng âm thanh của tiếng đàn, giọng hát, chú trọng trong việc tổ chức
cho học sinh thực hành.
Ngoài ra để giờ học thêm phong phú và sinh động thì giáo viên cần phải sử
dụng nhuần nhuyễn các đồ dùng dạy học đơn giản như: song loan, thanh phách, sử
13


dụng các loại nhạc cụ quen dùng, tranh ảnh minh hoạ, máy nghe nhạc và băng đĩa
nhạc có lời và không lời.
Kết quả điều tra
Tên lớp Sĩ số

Thích

Bình thường

Không thích

Số lượng

%

Số lượng

%

Số lượng

%

6A

40

40

100

0

0

0

0

6B

36

36

100

0

0

0

0

Trên đây là biện pháp tôi đưa ra chưa phải là tối ưu, nhưng tôi hài lòng với
các biện pháp này, có thể áp dụng vào thực tế sao cho phù hợp với đối tượng địa
bàn mình phụ trách để đạt kết quả tốt trong công tác giảng dạy âm nhạc.
3. Phần kết luận
3.1. Ý nghĩa , phạm vi ứng dụng
Ngạn ngữ Nhật Bản có câu: “Tri thức mở ra cho chúng ta những chân trời
mới”. Và bộ môn Âm nhạc cũng là một trong những yếu tố để đưa chúng ta đến
những chân trời mới lạ. “ Nhờ có âm nhạc, bạn sẽ tìm được bản thân mình những
sức mạnh mới mà trước đây chưa từng thấy. Các bạn sẽ thấy cuộc đời trong những
sắc thái và màu sắc khác. Âm nhạc cũng đưa bạn xích lại gần lí tưởng về con
người hoàn thiện, mục tiêu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng sản chúng ta”
– Đ.SôtxatacôVich.
Vai trò của âm nhạc đối với đời sống con người đã được khẳng định là vô
cùng quan trọng. Chúng ta những giáo viên âm nhạc, hơn ai hết chúng nhận thức
rất rõ điều này. Nhưng không thể chỉ có trình độ chuyên môn thôi chưa đủ, mà tình

yêu âm nhạc, niềm đam mê với nghề mới giúp chúng ta đem những chân trời mới
lạ trong từng câu hát đến với những học sinh thân yêu. Đó chính là tài sản quý giá
mà mỗi người giáo viên phải trau dồi và gìn giữ.
Điều này đã được Đảng và Nhà nước ta quan tâm thể hiện quan điểm đó qua
các kì Đại hôi VII, VIII, IX. “Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội” mà nhìn ở
góc độ nào đó thì âm nhạc cũng là văn hoá.
Bộ GD&ĐT đã đưa chương trình âm nhạc vào chương trình THCS là hoàn
toàn phù hợp với đường lối chiến lược phát triển con người của Đảng và Nhà
14


nước. Trong bộ môn âm nhạc thì phân môn học hát là phân môn quan trọng bởi ca
hát vốn là nhu cầu của con người, phù hợp với lứa tuổi thiếu niên, nó còn đem đến
cho các em những cảm xúc chân thật và ảnh hưởng đến tư tưởng, tình cảm của các
em. Qua những năm khó khăn, hiện nay cơ sở vật chất và trình độ giáo viên của
trường đã ngày càng được nâng cao, đưa chất lượng giảng dạy của Nhà trường
được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên với mức độ yêu cầu của môn học thì đây mới chỉ là
những thành công ban đầu. Trên thực tế hiện nay đang còn thiếu nhiều giáo viên,
dẫn đến chất lượng giờ dạy chưa được hiệu quả, phải đảm đương công việc quá lớn
nên giáo viên cũng không còn nhiều thời gian để tìm tòi nghiên cứu, sáng tạo
những biện pháp, phương pháp nâng cao chất lượng giảng dạy.
Xuất phát từ thực tiễn đó, sáng kiến kinh nghiệm của tôi không chỉ phát hiện
những khó khăn trở ngại của giáo viên và học sinh khối lớp 6 trường THCS trong
việc giảng dạy và học tập phân môn Học hát mà còn đề xuất một số giải pháp khắc
phục những khó khăn nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học phân môn Học hát, góp
phần nhỏ vào việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh, thay đổi nhận thức
của học sinh, giáo viên và phụ huynh học sinh về bộ môn Âm nhạc nói chung và
phân môn Học hát nói riêng.
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy phân môn Học hát cũng như môn
Âm nhạc cho học sinh nhằm trang bị cho các em một “Vốn văn hoá âm nhạc” phổ

thông tối thiểu nhất là cả một quá trình phức tạp và lâu dài.
Vì điều kiện thời gian có hạn cùng với năng lực hạn chế của bản thân, những
vấn đề đã nói ở trên chắc chắn không thể giải quyết một cách đầy đủ và thoả đáng,
bởi vậy tôi mong được sự góp ý của các quý thầy, cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp
để tôi có thể ngày càng hoàn thiện.
Cuối cùng, tôi muốn nói rằng, để nâng cao chất lượng giảng dạy môn Âm
nhạc nói chung và phân môn học hát nói riêng trong các nhà trường THCS, vai trò
của người giáo viên là vô vàn quan trọng, bên cạnh đó sự quan tâm đầu tư của các
cấp lãnh đạo về cơ sở vật chất phục vụ cho việc giảng dạy và học tập là một yếu tố
không nhỏ đem lại thành công.
3.2. những kiến nghị, đề xuất.
- Các ban nghành cần quan tâm đến bộ môn âm nhạc nhiều hơn nữa.
- Thường xuyên tổ chức cho các em giao lưu văn nghệ, thi hát…để các em
làm quen với biểu diễn, từ đó các em sẽ mạnh dạn hơn.
15


- Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao kiến thức cho giáo viên
âm nhạc.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

16