Áp dụng một số kỹ năng vào giảng dạy môn âm nhạc trong trường tiểu học

STT
1

MỤC LỤC
NỘI DUNG

TRANG

Mở đầu

1

1.1

Lý do chọn đề tài

1

1.2

Mục đích nghiên cứu

1

1.3

Đối tượng nghiên cứu

2

1.4

Phương pháp nghiên cứu

2

2
2.1

Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm……

2
2

2.2

Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến

2

2.3

kinh nghiệm.………
Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc giải pháp đã sử

3

2.4

dụng để giải quyết vấn đề.

Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt

17

động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà
trường.
3

Kết luận, kiến nghị

18

3.1

Kết luận

18

3.2

Kiến nghị

19


1. Mở đầu
1.1 Lí do chọn đề tài.
Mỗi chúng ta từ khi mới cất tiếng khóc chào đời đã được đắm chìm vào
trong thế giới Âm nhạc tuyệt diệu, đó là những lời ru ngọt ngào của bà, của
mẹ, của chị … Và cứ thế âm nhạc luôn song hành, gắn bó mật thiết với đời

sống của mỗi con người, thậm chí đến khi ta mất đi những âm thanh nỉ non,
réo rắt vẫn luôn theo ta, đưa tiễn ta đi về cõi vĩnh hằng. Thật vậy quả là không
sai khi người ta nói “Âm nhạc là một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống
tinh thần của con người” nói chung và trẻ em nói riêng . Trẻ em được tham
gia ca hát là được tự hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh và bản thân
mình. Âm nhạc bằng ngôn ngữ đặc thù của mình như: giai điệu, nhịp điệu,
tính chất chặt chẽ về tiết tấu, sự hài hòa về âm thanh và đặc biệt qua hoạt động
phụ họa giúp học sinh mở rộng tầm hiểu biết, cảm nhận sâu sắc hơn về bài hát
đã học, mang lại cảm giác, xúc động về thẩm mỹ mới mẻ, mạnh mẽ. Giúp cho
các em tự tin trước tập thể đồng thời phát triển trí tuệ, trí tưởng tượng và có
tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức cho trẻ em. Việc triển khai môn học Âm
nhạc ở trường Tiểu học có ý nghĩa nhân văn rất lớn, phù hợp với Công ước
quốc tế về Quyền trẻ em. Qua các bài học, các em được nghe hát, nghe nhạc,
được tập hát kết hợp vận động phụ họa, được biết một số kiến thức phổ thông
về Âm nhạc. Tất cả những cái đó sẽ tạo thành một trình độ văn hóa âm nhạc
tối thiểu để góp phần cùng các môn học khác giáo dục nhân cách, làm cho các
nội dung học tập ở nhà trường có tính toàn diện, làm thăng bằng, hài hòa các
hoạt động của trẻ em. Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy số giáo viên được đào
tạo chuyên ngành chưa nhiều. Nhiều giáo viên Âm nhạc còn chưa tích cực
trong việc tìm tòi những phương pháp mới mà đang dạy theo những thói quen
trước đây hoặc không chú trọng đến kỹ năng rèn hát cho các em và đặc biệt
gặp rất nhiều khó khăn khi hướng dẫn các em hát kết hợp vận động phụ họa.
- Căn cứ vào tình hình thực tiễn của nhà trường, thực trạng giảng dạy
môn Âm nhạc tại địa phương, với mong muốn tìm ra những biện pháp giáo
dục học sinh một cách nhẹ nhàng thoải mái và yêu thích môn học, tôi đã chọn
đề tài:“Áp dụng một số kỹ năng vào giảng dạy môn Âm nhạc trong trường
Tiểu học”. Hi vọng với chút kinh nghiệm nhỏ của bản thân sẽ giúp quý thầy
cô, quý đồng nghiệp phần nào trong việc soạn giảng, góp phần nâng cao chất
lượng dạy và học môn Âm nhạc.
1.2. Mục đích nghiên cứu.

- Hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo
cho các em có trình độ văn hóa âm nhạc nhất định, góp phần giáo dục toàn
diện và hài hòa nhân cách của các em.
- Tạo cho học sinh hứng thú, niềm vui khi học hát, nghe ca nhạc. Giáo
dục năng lực cảm thụ âm nhạc, kích thích tiềm năng nghệ thuật, làm cho đời
sống tinh thần của trẻ thêm phong phú. Phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm
trong sáng, lành mạnh, hướng tới chân, thiện, mĩ góp phần làm thư giãn đầu
óc, làm cân bằng các nội dung học tập khác ở tiểu học.


- Khích lệ học sinh tự tin, hăng hái tham gia vào các hoạt động âm nhạc,
làm cho đời sống tinh thần phong phú, lành mạnh, tạo điều kiện để các em bộc
lộ và phát triển năng khiếu.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài.
- Tìm hiểu, tham khảo các tài liệu, phương tiện truyền thông có liên
quan đến bộ môn Âm nhạc.
- Tìm hiểu tâm sinh lý học sinh Tiểu học.
- Tìm hiểu thực trạng học tập môn Âm nhạc của học sinh, tình hình thực
tế
giảng dạy môn Âm Nhạc tại trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc – thành phố
Thanh Hóa.
- Tìm ra các biện pháp nhằm giúp học sinh mạnh dạn hơn, biết cảm nhận
những giai điệu, những hình ảnh đẹp trong bài hát bằng nhiều hình thức, yêu
thích môn âm nhạc ở Tiểu học.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
- Để làm được những điều đã nêu trên thì trong những năm giảng dạy
vừa qua tôi đã lập ra những việc cần làm trong năm học, tìm ra những biện
pháp nhằm tạo mọi điều kiện cho các em có được sự ham thích, niềm đam mê
âm nhạc qua các phương pháp sau:

- Phương pháp trực quan.
- Phương pháp luyện tập.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, giáo trình.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá.
- Tổng kết kinh nghiệm qua thực tế giảng dạy các lớp được phân công.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lý luận.
- Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều
so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối
nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự đam mê , điều này không
phải học sinh nào cũng có được. Học âm nhạc mang đến cho học sinh những
phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những
giai điệu, những câu hát, những lời ca, những cử chỉ, những điệu bộ, Âm nhạc
giúp các em nhận thức được bằng những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích
thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng câu
hát, từng nét nhạc.
- Giáo viên âm nhạc bậc Tiểu học là người hình thành ở các em những cơ
sở ban đầu cho sự tiếp thu nghệ thuật âm nhạc và phát hiện những mầm non có
năng khiếu âm nhạc để sớm có điều kiện bồi dưỡng các em thành nhân tài của
đất nước. Muốn vậy, GV dạy bộ môn Âm nhạc phải hiểu biết cơ bản về lý thuyết
âm nhạc, phải rèn luyện để có những kĩ năng thực hành giúp các em hát đúng,
hát với tất cả sắc thái biểu cảm và hình thành ở các em cảm xúc và thị hiếu lành
mạnh.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.


- Được sự phân công của Ban giám hiệu nhà trường, tôi trực tiếp giảng
dạy bộ môn Âm nhạc. Để học sinh học tập tốt môn học bản thân tôi luôn tìm tòi
những phương pháp dạy học cho phù hợp đúng với lứa tuổi, đúng chương trình,
tạo hứng thú cho học sinh yêu thích môn học. Tôi luôn tìm những phương pháp

để đưa phong trào ca hát của nhà trường đạt kết quả và hoàn thành tốt nhiệm vụ
được phân công. Tuy nhiên trong khi nhận thức, sự hiểu biết, giọng hát của học
sinh không đồng đều, có những em có giọng hát, hát đúng giọng, có những em
hay hát lạc giọng, chưa mạnh dạn tham gia biểu diễn các bài hát hoặc biểu diễn
chưa tự nhiên, chưa mạnh dạn nhận xét về tư thế biểu diễn của bạn mình hoặc về
giai điệu tiết tấu các bài hát, các tác phẩm âm nhạc được nghe. Khi được phân
công dạy và dự giờ đồng nghiệp trong trường tôi so sánh cách dạy của bản thân
và các đồng nghiệp khác, tôi phát hiện được là chúng ta chưa khám phá hết khả
năng âm nhạc của các em.
- Khi dạy hát, các em hát sai nhạc tại một thời điểm ở nhiều lớp nhưng
giáo viên không chú ý và thường lướt qua, thấy các em hát đúng lời là được mà
không chú ý đến cao độ, trường độ, tiết tấu hoặc biểu cảm, sắc thái của bài.
Trong khi đó chỉ cần người giáo viên có những gợi ý hoặc thực nghiệm một vài
lần là các em hoàn toàn có thể thực hiện tốt.
- Tôi nghĩ, với sự cảm nhận nhạy bén của các em cùng với phương pháp
dạy học thích hợp, đúng đắn của giáo viên sẽ giúp học sinh hát đúng hơn, hay
hơn, tạo cho học sinh hứng thú, niềm vui khi học hát, nghe nhạc. Giáo dục cho
các em năng lực cảm thụ âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần trẻ thêm phong
phú. Góp phần giáo dục tính tập thể, tính kỷ luật, tính chính xác, khoa học và
làm thư giãn đầu óc trẻ. Chính vì lẽ đó, tôi mạnh dạn áp dụng và viết kinh
nghiệm nhỏ của bản thân nhằm chia sẻ với quý thầy cô với mong muốn góp
phần cho môn Âm nhạc trong trường Tiểu học ngày càng đạt hiệu quả cao.
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc giải pháp đã sử dụng để giải
quyết vấn đề.
- Ngày nay xã hội phát triển trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong mảng
văn hóa, văn nghệ có những bước tiến rõ rệt. Nếu nhìn lại khoảng mấy năm về
trước khi xem các chương trình văn nghệ trên truyền hình, ta thấy người ca sĩ
nắm vai trò chủ đạo xuyên suốt chương trình biểu diễn và điều đó ít nhiều
mang lại cho người xem, người nghe cảm giác đơn điệu. Nhưng với cuộc sống
năng động hiện nay, có lẽ ít ca sĩ nào dám tự tin thể hiện ca khúc mà không có

những diễn viên, nhóm múa phụ họa. Ta có thể thấy, từ chương trình dành cho
các em nhỏ như Đồ rê mí, giọng hát Việt nhí,…đến các chương trình dành
riêng cho các cụ già như Tiếng hát người cao tuổi…phần vận động phụ họa là
không thể thiếu và nó góp một phần thành công không nhỏ cho các chương
trình đó.
- Là người giáo viên, nhất là giáo viên phụ trách môn Âm nhạc trong
trường Tiểu Học, mỗi chúng ta phải có trách nhiệm hình thành cho các em
những kĩ năng cơ bản để các em phát triển một cách toàn diện nhất. Tuy nhiên
không phải ai cũng có thể dàn dựng một bài hát một cách phù hợp từ nội
dung, nhịp điệu, lời ca một cách đơn giản phù hợp với thời lượng học tập, và
với trình độ của các em, nhất là đối với giáo viên không chuyên trách. Vì vậy


tôi mạnh dạn chia sẻ một vài kinh nghiệm mà tôi đã áp dụng tương đối thành
công trong các năm qua hi vọng giúp ích được ít nhiều cho quý đồng nghiệp.
2.3.1 Xác định nhịp.
- Đây là một bước rất quan trọng trong quá trình hướng dẫn vận động
phụ họa. Đối với giáo viên chuyên trách việc xác định nhịp thì rất đơn giản
nhưng đối với giáo viên không chuyên trách sẽ gặp nhiều khó khăn. Có một
mẹo nhỏ rất đơn giản để xác định nhịp đó là: Quan sát ở nhịp đầu tiên của
khuông nhạc đầu tiên sẽ có số chỉ nhịp.
Ví dụ1 : Nhịp 2/4 được hiểu là mỗi nhịp có hai phách, mỗi phách bằng
một nốt đen, phách thứ nhất mạnh, phách thứ hai nhẹ.
Ví dụ 2: Nhịp 3/4 được hiểu mỗi nhịp có ba phách, mỗi phách bằng
một nốt đen, phách thứ nhất mạnh, phách thứ hai và phách thứ ba nhẹ.
Ví dụ 3: Nhịp 4/4 được hiểu mỗi nhịp có bốn phách, mỗi phách bằng
một nốt đen. Phách thứ nhất mạnh, phách thứ hai nhẹ, phách thứ ba mạnh vừa
và phách thứ tư nhẹ.
Ví dụ 4: Nhịp 3/8 được hiểu mỗi nhịp có ba phách, mỗi phách bằng
một nốt móc đơn.

Trong chương trình Tiểu Học không có bài hát nào chuyển nhịp nên số
chỉ nhịp có tác dụng trong toàn bài vì thế ta có thể dễ dàng xác định được nhịp
của bài. Việc xác định nhịp là một bước rất quan trọng vì nó giúp ta xác định
được tính chất các loại nhịp: Như nhịp 2/4 thường mang tính chất rộn ràng, sôi
động, tươi vui…Còn nhịp 3/4, 3/8 lại mang tính chất nhẹ nhàng, uyển chuyển,
nhịp nhàng…Hay nhịp 4/4 lại mang tính chất dàn trải, tự sự vv…Khi đã nắm
bắt được nhịp và tính chất của nhịp ta kết hợp với tiết tấu và mô típ của bài
nhạc sẽ dễ dàng đưa ra các động tác phụ họa phù hợp.
Khi đã xác định được nhịp ta tiếp tục xác định xem bài hát có tất cả bao
nhiêu ô nhịp, bài hát có dấu quay lại hay nhắc lại không? Bài hát có nhịp lấy
đà không? Từ đó ta kết hợp với lời ca để có những động tác nhịp nhàng giữa
âm nhạc và lời ca.
2.3.2. Xác định nội dung bài.
Một bước không thể bỏ qua đó là việc xác định nội dung tổng thể bài,
xác định nhịp điệu và sắc thái bài hát, xác định tâm tư, tình cảm mà tác giả gửi
gắm vào trong tác phẩm đó. Bước tiếp theo ta phân tích lời ca trong từng câu
nhạc để đưa ra động tác vận động phù hợp.
2.3.3. Tập vận động phụ hoạ.
Sau khi các em đã nắm vững giai điệu, thuộc lời ca và tiết tấu của bài
hát, tôi hướng dẫn các em một vài động tác phụ hoạ. Bởi vì đặc điểm của
học sinh tiểu học nói chung là các em rất thích hoạt động. Nếu suốt cả tiết
học các em phải ngồi nghiêm sẽ gây cho các em sự căng thẳng, gò bó,
không gây được hứng thú học tập ở các em. Khi hát kết hợp làm động tác
múa phụ hoạ tôi thấy các em rất thích và học rất nhanh những động tác do
giáo viên hướng dẫn. Đặc biệt có những em còn sáng tạo thêm những động
tác mới rất đẹp và phù hợp. Do đó, đây còn là một hình thức để phát triển
khả năng cảm thụ âm nhạc của học sinh. Trước hết người giáo viên vận
động mẫu một lần, đây là khâu rất quan trọng vì có tạo được cảm hứng của

các em hay không phụ thuộc vào khâu này, vì vậy giáo viên phải chuẩn bị
thật kỹ trước khi lên lớp.
+ Biểu diễn
Sau khi cho cả lớp hát kết hợp múa phụ họa bài hát, khi các em đã nắm
được động tác phụ họa tôi đã tổ chức thay đổi hình thức biểu diễn:
Hướng dẫn các em lên biểu diễn trước lớp. Tôi cho các em thi đua biểu
diễn theo nhóm, thi đua giữa các bạn nam và các bạn nữ. Đại diện cho các em
nam lên hát kết hợp múa phụ hoạ. Đại diện cho các em nữ lên hát kết hợp múa
phụ hoạ. Mời các em biểu diễn cá nhân, song ca, tam ca……
Sau mỗi lần các em biểu diễn tôi cho các em khác nhận xét phần biểu diễn
của các bạn. Đa số các em nhận xét tương đối tốt. Các em đã chỉ ra được những
bạn hát đúng và múa đẹp, những bạn còn sai sót. Sau đó tôi gọi lên biểu diễn
theo tinh thần xung phong. Đa số các em rất hào hứng và thích được lên biểu
diễn trước lớp. Với hình thức này, các em được rèn luyện tính bạo dạn, tự tin và
và khả năng biểu diễn trước đông người.
Sau đây tôi xin ví dụ minh họa một tiết hướng dẫn vận động phụ họa, hi
vọng qua đây sẽ giúp quý đồng nghiệp phần nào trong quá trình soạn giảng
những tiết có vận động phụ họa.
TIẾT: 11


- Bài hát viết ở nhịp 2/4 có tất cả là 35 nhịp trong đó có 33 nhịp hoàn
chỉnh, một nhịp lấy đà và một nhịp bù. Bài hát có hai lời nên có sử dụng dấu
quay lại. Nội dung bài giáo dục các em luôn cố gắng học giỏi, chăm ngoan,
xứng đáng là thế hệ tương lai của đất nước. Bài hát có giai điệu trong sáng, nhịp
điệu tươi vui nhịp nhàng.
- Bước tiếp theo ta tiến hành chia câu. Bài này tôi chia thành 8 câu hát
trong đó lời 1 gồm 6 câu và lời 2 là 2 câu. Lời 2 phần điệp khúc nhắc lại nên
tơi không đề cập tới.
+ Hướng dẫn câu 1:“Khi trông phương đông vừa hé ánh dương”.

Câu hát này gồm có 4 nhịp, ở nhịp lấy đà cho các em đứng yên, khi vào nhịp
ta cho các em nhún chân theo nhịp, hai tay xòe ngang hông từ từ đưa lên cao
khi hết câu hát.


+ Hướng dẫn câu 2: Khăn quàng trên vai chúng em tới trường.

.


Tiếp tục nhún chân nhịp nhàng hai tay đưa lên vai đến hết câu.
+ Hướng dẫn câu 3: “Em yêu khăn em càng gắng học hành”.

Nhún chân nhịp nhàng hai tay bắt chéo trước ngực đến hết câu.
+Hướng dẫn câu 4: Sao cho xứng cháu Bác Hồ Chí Minh.

3

2
1
Nhún chân nhịp nhàng hai tay từ từ bung lên cao sang hai bên.
(Theo thứ tự 1-2-3)


+ Hướng dẫn câu 5: “Nhìn bao khăn thắm tươi, lòng ngập bao sướng
vui,…”

...hát vang lên chào đón tương lai”

Nhún chân nhịp nhàng, một tay xòe ngửa trước ngực một tay bắt chéo

trước ngực (đến chỗ hát vang lên…) Hai tay bắc thành hình loa trước miệng


+ Hướng dẫn câu 6: Màu khăn tươi nhắc em, học tập luôn gắng
siêng, làm sao cho khăn quàng thắm mãi vai em”.

“Màu khăn tươi nhắc em,...”

“Học tập luơn gắng siêng…..”


“…Làm sao cho khăn quàng thắm mãi vai em”.
* Nhún chân nhịp nhàng hai tay đưa lên giống như cầm sách (đến chỗ
làm sao cho… vai em) Hai tay đưa lên hai vai.
+Hướng dẫn câu 7: (Lời 2): Em reo vang muôn lời ca sáng tươi, Lao
độngkiến thiết chúng em xây đời.

Nhún chân nhịp nhàng, hai tay đưa lên cao đồng thời lắc hai bàn tay
cho đến hết câu.
+ Hướng dẫn câu 8: “Tương lai em như ngàn đó hoa tươi, Nở trong
ánh nắng tưng bừng sớm mai”.


- Nhún chân nhịp nhàng, hai tay từ từ đưa chéo liên tục vòng tròn, bốn
lần
sao cho vừa hết câu hát thì hạ xuống.
+Phần điệp khúc thực hiện lại giống như ở lời 1 cho đến hết bài:
(Nhìn bao khăn…em)
* Một số lưu ý khi hướng dẫn vận động:
- Tùy vào từng bài cụ thể mà cho các em nhún chân theo phách hoặc

theo nhịp.
- Chú ý thống nhất cho các em nhún về bên phải hay bên trái trước.
- Khi đưa tay chỉ không nên chỉ bằng một ngón tay, mà ta thực hiện
cuộn ngón giữa và ngón cái lại, các ngón còn lại sẽ tạo hình rất đẹp.
- Khi vận động mắt phải luôn nhìn theo các động tác của tay, như vậy
mới thể hiện được hết tâm tư tình cảm bài.
- Tương tự ở các bài khác quý thầy cô áp dụng phương pháp nêu trên thì
sẽ có những động tác phụ họa phù hợp với nội dung cũng như tư tưởng của
bài.
* Các bước cơ bản trong một tiết dạy hát.
- Phần giới thiệu bài: Đây là khâu rất quan trọng vì giới thiệu hay, sát
thực, lôi cuốn sẽ giúp học sinh hứng thú học. Không nên giới thiệu qua loa
đơn điệu hoặc giới thiệu quá dài dòng dễ trở lên nặng nề.
- Hát mẫu hoặc nghe băng: Tốt nhất là giáo viên nên hát mẫu đầy đủ bài
trình bày bài nhiệt tình với phong cách hấp dẫn để thu hút sự chú ý của các
em.
- Hướng dẫn khởi động giọng: giáo viên cần xác định bài viết ở giọng gì
để bắt giọng chủ âm cho đúng.


- Trao đổi sau khi hát mẫu giúp các em có cảm nhận sâu sắc hơn về bài
hát có thể cho các em nói lên sự cảm nhận của mình hoặc nêu câu hỏi gợi ý
cho các em trả lời.
- Sử dụng đàn để lấy giọng phù hợp với tầm cỡ giọng của các em giúp
các em dễ hát, hát đúng, hát hay và góp phần giữ gìn giọng hát cho các em
khỏi hỏng.
- Đàn giai điệu cho các em nghe để cảm nhận và ghi nhớ giai điệu.
- Hướng dẫn học từng câu ngắn, hát chậm, rõ ràng (nếu có từ khó thì giải
thích) sau đó đếm nhịp và lắng nghe học sinh hát. Khi học sinh hát dùng đàn
đánh theo giai điệu (không nên đệm vội).

- Hướng dẫn hát ôn để củng cố bài hát:
+ Hướng dẫn hát ôn với yêu cầu nghệ thuật cao. Hát đúng cao độ, trường
độ, sắc thái, tình cảm bài, cả nét mặt cũng như động tác.
+ Hướng dẫn hát ôn với dạng trò chơi: Hát lĩnh xướng, đối đáp, hát hòa
giọng, hát thầm gõ tiết tấu, hát bằng các âm sắc khác nhau, hát bằng các âm AU-I, hát kết hợp nhảy múa vv……..
- Hướng dẫn hát thi đua giữa các tổ nhóm: Đây là một thủ pháp rất đơn
giản nhưng lại có hiệu quả rất cao đối với môn âm nhạc và đối tượng học sinh
Tiểu học.
- Khi học sinh hát sai phải sửa cụ thể: lên cao hay xuống thấp? luyến lên
hoặc luyến xuống? thêm dấu hay bớt dấu vv……….Giáo viên nên hát mẫu
chậm rõ ràng hoặc bắt chước học sinh hát sai để các em nhận xét so sánh.
- Có thể tách riêng bộ phận hát sai để cho các em nghe và luyện tập
nhưng cũng không nên sửa quá lâu vì như vậy sẽ mất thời gian của cả lớp và
những em hát yếu sẽ mất tự tin. Tốt nhất là vẫn nên cho các em nghe nhiều
lần vì giữa nghe và hát có liên quan mật thiết với nhau, nghe nhiều lần, chính
xác các em sẽ nhắc lại đúng.
2.3.4 Một số kĩ năng giúp học sinh học hát và cảm thụ âm nhạc.
- Sau khi cho học sinh nghe hát mẫu. Tôi hướng dẫn học sinh đọc lời ca
theo tiết tấu.
- Khi hướng dẫn các em học hát từng câu, tôi dùng nhạc cụ đàn giai
điệu, hướng dẫn các em hát nhẩm và hát theo đàn. Những câu hát khó học
sinh hát sai, tôi hát mẫu, sau lại đàn giai điệu hướng dẫn học sinh hát.
- Nhưng có những bài, những chỗ học sinh hát sai thành thói quen hay
những chỗ luyến, láy ... khó hát học sinh thường hát sai, nếu không biết cách
sửa thì khi sửa sai cho học sinh sẽ mất nhiều thời gian của tiết học, đồng thời
làm cho các tiết học căng thẳng, tạo tâm lý tự ti cho những em hát kém. Từ
những lý do trên tôi đã tìm tòi và áp dụng một số kỹ năng vào giảng dạy và
đạt được thành công nhất định. Xin mạnh dạn đưa ra để quý đồng nghiệp tham
khảo.
+ Kĩ năng “ phiên âm” (cho những tiếng hát có âm láy, luyến)

- Đây là kĩ năng rất hay gặp nhất là trong những bài dân ca mà các em
thường khó khăn khi thể hiện.
- Giáo viên chỉ ra những tiếng hát có âm luyến, láy trong câu hát.


- Vừa giải thích cách luyến, láy vừa phiên âm trên bảng cho học sinh
nhận biết.
Ví dụ: Ở bài hát “Ước mơ” có từ “ xinh” ( Đô -La) khi hát thể hiện như
sau
Xinh…..inh .Hay từ “dưới” : Dưới = Dưới…ươi……
- Chỉ trên tiếng hát đã phiên âm ( trên bảng) dùng động tác đánh luyến
kết hợp hát mẫu vài lần.
- Tập riêng các tiếng hát có âm luyến vài lần rồi mới chuyển sang dạy
cả câu hát.
Hoặc bài “Em yêu hòa bình”- Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn - lớp 4.
“ yêu từng gốc đa, bờ tre đường làng” tiếng hát “ tre” và “ đường” là hai
âm luyến giáo viên phiên âm giải thích như sau:
“ Tre”=tre...è (son-pha) “ đường”=đường...ương ( rề-la).
- Tương tự như vậy ta có thể phiên âm bất cứ những nốt có dấu luyến.
Với thủ pháp này, tôi đã áp dụng trong giảng dạy, và các em đã hát đúng
những chỗ luyến, láy một cách dễ dàng.
+ Kĩ năng thêm bớt dấu thanh: (sử dụng cho những câu hát có âm vực
trầm, cao, cách nhau nửa cung nhằm giúp cho học sinh hát đúng cao độ):
- Sau khi đàn giai điệu và hát mẫu câu hát cần tập, giáo viên chỉ ra
những tiếng hát cần thêm bớt dấu thanh.
- Dùng phấn màu thêm hoặc bỏ dấu thanh những tiếng hát khi hát. Ví
dụ: Dạy bài “Bạn Ơi lắng nghe” dân ca Ba Na ( lớp 4) có các câu hát “Hỡi
bạn ơi cùng nhau lắng nghe” ( đô-si-đô-son –la-đô-la)
Khi hát hướng dẫn các em bỏ thanh ngã ở từ “hỡi”, hát thành từ “hơi”
hoặc từ “bạn” hát thành từ “ban….”

- Giáo viên hát mẫu tiếng hát đã thêm hoặc bớt dấu thanh vài lần, đàn
giai điệu và hát mẫu câu hát đó lần nữa rồi bắt giọng cho học sinh tập hát. Đây
là thủ pháp rất quan trọng, được áp dụng trong rất nhiều bài hát có trong
chương trình học của các em . Nó góp phần rất lớn để các em hát đúng cao độ
chuẩn của bài.
Kĩ năng gõ đệm theo phách: (nhằm giúp HS hát đúng những chỗ có đảo
phách, nghịch phách):
- Đây là trường hợp rất khó dạy cho HS hát đúng vì trọng âm của tiết
tấu không trùng với trọng âm của tiết nhịp như bài “Tiếng hát bạn bè mình”
Nhạc và lời Lê Hồng Minh (lớp 3). Bài “Em yêu hồ bình” nhạc và lời
Nguyễn Đức Toàn (lớp4). Với trường hợp này GV cần phân tích rõ cách gõ
phách và dùng dấu (x) ghi vào bên dưới các tiếng hát để các em quan sát và
thực hiện đúng.
Ví dụ: Câu hát: “Một chồi non thắm xanh lâu bền lá cành” (Bài “
Tiếng hát bạn bè mình” Nhạc và lời Lê Hồng Minh-lớp 3).
GV đánh dấu dưới các tiếng hát như sau:
Một chồi / non thắm /xanh /lâu /bền/ lá /cành/
X
x
x
x
x x
xx
Bài này hai từ “lá cành” đảo phách từ phách nhẹ sang phách mạnh nên
ta gõ từ “lá” xong hát từ “cành” rồi mới gõ tiếp 2 phách.


- Phân tích cho học sinh nắm được tiếng hát nào rơi vào lúc động tác gõ
phách xuống, tiếng hát nào rơi vào lúc động tác gõ phách lên, tiếng hát nào
ngân dài cả 2 động tác gõ xuống và đưa lên lên.

- GV hát mẫu kết hợp dùng thước gõ theo mẫu đã ghi vài lần.
- Bắt giọng cho học sinh tập hát từ tốc độ chậm đến nhanh(theo yêu cầu
của bài hát). Trong những năm mới dạy các bài hát có đảo phách tôi cũng gặp
nhiều khó khăn. Như vẫn trong bài:“ Tiếng hát bạn bè mình” nhạc và lời Lê
Hồng Minh khi hát câu hát:“ Một chồi non thắm xanh lâu bền lá cành” học
sinh cứ ngân dài tiếng “ lá” thành 1 phách và trọng âm rơi vào nửa phách đầu
của tiếng “ cành” và tiếng “cành” chỉ còn 1,5 phách. Hay câu :“ Em yêu dòng
sông hai bên bờ xanh thắm” ở bài: “ Em yêu hòa bình” – nhạc và lời
Nguyễn Đức Toàn (lớp 4) HS sinh hát và gõ phách không chuẩn xác.
- GV phải mất nhiều thời gian để sửa sai mà cũng không hiệu quả. Đến
khi tôi áp dụng thủ pháp này vào giảng dạy thì tình trạng trên được khắc phục
hiệu quả.
Không những với 2 bài này mà còn một số bài hát khác tôi cũng áp
dụng và đã đạt hiệu quả như mong muốn.
Kĩ năng “ đếm phách”: (dùng tập cho HS ngân dài đủ trường độ của
tiếng hát và vào hát tiếp câu hát sau được đúng nhịp).
- Có những tiếng hát phải ngân dài 3 phách trở lên ở trong những trường
hợp này, các em thường mắc phải những nhược điểm là ngân dài không đủ
phách nên vào hát câu hát tiếp sau thường bị sai nhịp.
- Muốn khắc phục trường hợp này, giáo viên cần phải tập chính xác
ngay từ đầu các câu hát đó: Khi học sinh hát tới chỗ đó (chỗ có ngân dài) GV
đếm phách bằng những tiếng đếm “Hai-ba” (nhịp 3/4 ) hay“hai-ba-bốn-năm”
(nhịp 4/4 hay nhịp 3/8)…
Ví dụ: Dạy bài hát “ Đếm sao” nhạc và lời Văn Chung lớp 3
Trước khi cho HS hát nối từ câu 1 sang câu 2, từ câu 2 sang câu 3, giáo
viên lưu ý các em phải ngân dài tiếng “sao” (son trắng chấm dơi) tiếng vàng
(mi trắng chấm dôi) trong thời gian đếm “hai-ba” mới vào hát tiếp câu sau.
Hoặc bài “Tre ngà bên lăng Bác” nhạc và lời Hàn Ngọc Bích-lớp 5.
Trong khi HS đang ngân dài tiếng “ hoa” cuối câu “đón nắng đâu về mà
thêu hoa thêu hoa” giáo viên liền đếm “hai-ba-bốn-năm” giúp các em vào

câu hát “rất trong là tiếng chim...” được đúng nhịp.
Sau nhiều lần sửa sai khi học sinh ngân không đủ trường độ và hát tiếp
câu sau sai nhịp ở những năm dạy trước. Từ khi áp dụng thủ pháp đếm phách
này. Khi nghe giáo viên đếm phách, học sinh ngân và vào nhịp rất chuẩn từ đó
hình thành cho các em có thói quen hát đúng nhịp và việc cảm thụ bài hát
được tốt hơn.
Kĩ năng chỉ huy: Hát theo sự điều khiển bằng tay của giáo viên.
Một nhược điểm mà học sinh hay mắc phải trong khi hát tập thể là hát
bị “cuốn nhịp” tức là các em không giữ được theo nhịp độ ban đầu và có xu
thế hát nhanh dần lên do cảm thụ âm nhạc còn yếu cùng với sự ồ ạt khi hát tập
thể nên việc này rất khó khắc phục.


Muốn hạn chế tối đa nhược điểm này, giáo viên cần lưu ý ngay từ lúc
bắt đầu dạy hát và thực hiện tốt các việc sau:
- Dạy chính xác về trường độ và cao độ.
- Cho các em vừa hát, vừa vỗ tay theo nhịp hoặc theo phách cùng với
giáo viên.
- GV có thể chia lớp thành các nhóm nhỏ để luyện về nhịp độ (tránh ảnh
hưởng đến tâm lý đám đông).
- Lần lượt hát với tốc độ hơi chậm, hơi nhanh, vừa phải. Mục tiêu là để
HS có thể hát với mọi tốc độ mà vẫn làm chủ về nhịp độ.
- Hát theo chỉ huy của giáo viên: giáo viên đánh nhịp thật chắc chắn.
Khi phát hiện ra những chỗ nào có xu thế nhanh dần, phải cho ngừng lại nhắc
nhở, uốn nắn kịp thời.
Kĩ năng Hát kết hợp trò chơi : Hát theo nguyên âm A-U-I.
Hát theo nguyên âm là một kĩ năng rất tốt cho việc luyện nhớ giai điệu
bài của các em.
Ví dụ:
Bài ĐẾM SAO (Lớp 3):

Một ông sao sáng hai ông sáng sao.
À A A Á A A Á A.
Ba ông sao sáng sáng chiếu muôn ánh vàng.
U U U Ú Ú Ú
U Ú Ù
Bốn ông sáng sao kìa năm ông sao sáng.
Í I
Í
I Ì
I
I I
Í
Kìa sáu ông sáng sao trên trời cao
À Á A Á A A À A
Câu 1 tôi cho các em hát theo nguyên âm A, câu 2 hát theo nguyên âm
U, câu 3 hát theo nguyên âm I, câu 4 cho các em hát bằng lời ca của bài. Áp
dụng kĩ năng này tiết học rất sinh động và tiết học trở lên nhẹ nhàng hơn.
- Trên đây là những thủ pháp có tính chất trực quan, phù hợp với tâm lý
và khả năng của phần đông học sinh Tiểu học, những kĩ năng này mang lại kết
quả khả quan trong việc dạy hát cho học sinh trong những năm học qua đạt
hiệu quả.
- Ngoài những biện pháp, thủ pháp trên, muốn dạy thành công một tiết
dạy hát trước tiên giáo viên phải nắm vững bài hát đó, hát đúng cao độ, trường
độ và diễn cảm. Phải tìm hiểu nội dung, xuất xứ của 1 bài hát để chủ động giới
thiệu với các em, sau đó hát mẫu cho HS nghe để gây sự chú ý và hào hứng
khi chuẩn bị học bài hát mới.
- Cuối cùng tôi nhận thấy rằng để có một tiết học hát đạt kết quả cao thì
việc chuẩn bị của giáo viên trước khi lên lớp hết sức quan trọng. Đối với giáo
viên chuyên trách, việc chuẩn bị mất ít thời gian, song dù là giáo viên chuyên
hay không chuyên việc nắm vững bài học đều rất cần thiết.

- Giáo viên cần thuộc bài hát và thể hiện tốt để khi thực hiện mẫu cho
học sinh nghe gây được sự hào hứng, đồng thời giáo viên chủ động trong quá
trình hướng dẫn các em luyện tập. Các đồ dùng dạy học được chuẩn bị đầy đủ
sẻ làm cho giờ học có hiệu quả hơn.


2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
- Bằng sự nhiệt tình, tận tâm của bản thân tôi cùng với sự cố gắng nỗ
lực của học sinh. Qua một thời gian rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho
học sinh tôi thấy các em có rất nhiều tiến bộ trong việc nêu cảm nhận của
mình về bài hát, tác phẩm, mạnh dạn nhận xét các bạn trong lớp biểu diễn, từ
đó các em tự sửa cho mình hát đúng giai điệu lời ca, mạnh dạn biểu diễn các
bài hát, biểu diễn tự nhiên kết hợp với các động tác phụ hoạ.
- Học sinh tỏ ra rất thích học, rất say mê môn học, không khí diễn ra sôi
nổi, thoải mái kích thích được lòng say mê âm nhạc của học sinh. Học sinh
chủ động tiếp thu một cách dễ dàng.
- Với những cố gắng trên tôi đã thực hiện khá thành công và đã phát huy
được tính tích cực trong học tập của học sinh, chất lượng giảng dạy được nâng
lên rõ rệt qua từng học kỳ, từng năm học.
- So sánh đối chứng:
Trước khi áp dụng
- Lớp học trầm
- Học tập chậm chạp, ít phát biểu ý kiến.
- Chưa thể hiện được tính chất, tình cảm
bài hát.
- Chưa biết nêu cảm nhận của mình về
bài hát.
- Chưa mạnh dạn trong nhận xét các bạn
biểu diễn bài hát.

- Số lượng học sinh rụt rè, nhút nhát khi
biểu diễn còn nhiều.

Sau khi áp dụng
- Lớp học sôi nổi, tích cực.
- Học tập nhanh nhẹn, hăng hái phát
biểu ý kiến.
- Thể hiện được tình cảm sắc thái
của bài hát.
- Biết nêu cảm nhận của mình về
bài hát, tác phẩm âm nhạc.
- Mạnh dạn nhận xét các bạn trong
lớp biểu diễn bài hát.
- Số lượng học sinh mạnh dạn, tự
tin khi biểu diễn tăng lên nhiều.

- Trong quá trình rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh, bản
thân tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm sau:
- Trước hết, tôi nắm vững chương trình SGK, mục đích yêu cầu của bài
dạy để có phương pháp soạn giảng phù hợp. Từ đó có thể tạo sự hứng thú và
giúp các em tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng.
- Tôi luôn chú ý chuẩn bị rất kĩ bài dạy cả về nội dung lẫn kiến thức, đồ
dùng dạy học, hệ thống các câu hỏi. Cũng như là tìm hiểu kỹ những bài hát
trong chương trình, và các chủ đề liên quan đến bài giảng. Từ đó giúp cho tiết
học thêm phong phú và uyển chuyển hơn.
- Lên lớp giáo viên phải nhẹ nhàng thoải mái, nhưng phải có thái độ
nghiêm túc trong giảng dạy, không gò ép học sinh.
- Thường xuyên tuyên dương, khen ngợi khích lệ kịp thời.
- Tạo điều kiện cho học sinh được tham gia nhiều hoạt động âm nhạc,
nhất là học sinh cá biệt.

- Lấy học sinh làm trung tâm “Tất cả vì học sinh thân yêu”.


- GV âm nhạc phải là những nhà sư phạm mẫu mực về lối sống và nhân
cách.
- Không ngừng học hỏi, trao đổi với đồng nghiệp để có thêm kinh
nghiệm quí báu trong giảng dạy.
- Từ đây sẽ phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. Bước đầu các
em có hiểu biết và cảm thụ về âm nhạc sâu sắc hơn.
- Việc nắm vững tinh thần, nội dung chương trình, đặc điểm, Sách giáo
khoa, sách giáo viên, cùng với kinh nghiệm bản thân tôi đã lựa chọn và sử
dụng những phương pháp đặc trưng bộ môn,những biện pháp rèn luyện kĩ
năng cho học sinh nên hiệu quả các tiết học đạt được cao hơn.
3 . Kết luận, kiến nghị
3. 1. Kết luận.
“ Áp dụng kĩ năng phụ họa và một số kỹ năng khác vào giảng dạy môn
Âm nhạc trong trường Tiểu học” là một hình thức đơn giản và mang lại hiệu
quả cao. Tuy nhiên để thành công rất cần sự phối hợp và tham gia của các cấp
quản lí, giáo viên và phương tiện giảng dạy.
- Để tăng thêm hiệu quả giờ dạy và giáo dục âm nhạc, tôi rất mong các
cấp lãnh đạo quan tâm hơn nữa tới cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy âm
nhạc như phòng học chức năng, video, máy nghe nhạc, các loại nhạc cụ có
chức năng hiện đại để sử dụng trong việc dạy và học....
- Tạo điều kiện cho chúng tôi có điều kiện học hỏi kinh nghiệm của
đồng nghiệp như tập huấn nâng cao chuyên môn, tổ chức chuyên đề....
- Là giáo viên giảng dạy môn âm nhạc trong trường Tiểu Học không
những có trách nhiệm là người hình thành cho các em những cơ sở bước đầu
cho sự tiếp thu nghệ thuật âm nhạc mà còn là người đầu tiên phát hiện những
mầm non có năng khiếu âm nhạc để sớm có điều kiện bồi dưỡng các em trở
thành nhân tài của đất nước.

- Để đạt được những hiệu quả như trên thì đòi hỏi giáo viên phải làm
việc với cường độ nhiều hơn, thời gian soạn giảng cũng nhiều hơn. Và người
giáo viên phải là người biết nghiên cứu, biết thâu tóm vấn đề, cũng như phải là
người thực sự yêu thích âm nhạc, yêu mến trẻ và đòi hỏi phải có kiến thức cơ
bản về lí thuyết âm nhạc, về thường thức âm nhạc, phải rèn luyện để có kĩ
năng thực hành giúp các em hát chính xác các bài hát với tất cả các sắc thái,
tình cảm bài nhằm tác động đến tình cảm và hình thành cho các em cảm xúc
cũng như thị hiếu lành mạnh. Ngoài ra còn đòi hỏi người giáo viên âm nhạc
phải có tâm hồn nhạy cảm, biết rung động, xao xuyến của mỗi câu ca.
- Trên đây là kinh nghiệm “ Áp dụng kĩ năng phụ họa và một số kỹ năng
khác vào giảng dạy môn Âm nhạc trong trường Tiểu học” mà tôi đã tiến hành
trong những năm học qua.
- Việc rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh không phải một
sớm một chiều mà là cả một quá trình, đòi hỏi giáo viên phải kiên trì, bền bỉ,
có lòng nhiệt tình tận tâm với nghề nghiệp thì mới đạt được kết quả như ý
muốn, phong trào ca hát phải được duy trì thường xuyên, liên tục, trong các
buổi học và gắn liền với các hoạt động của Đội TNTP Hồ Chí Minh….
3. 2. Kiến nghị.


- Tăng cường chỉ đạo công tác phong trào văn hoá văn nghệ hơn nữa, tạo
cơ hội để các em có thêm điều kiện giao lưu, học hỏi thể hiện mình trong lĩnh
vực nghệ thuật.
- Thường xuyên động viên, khích lệ các em trong học tập, trong công tác
văn hoá văn nghệ, đặc biệt là các em có năng khiếu nổi trội.
Qua thực tế giảng dạy và những kinh nghiệm của bản thân cũng như sự
nghiên cứu, sưu tầm, học hỏi đồng nghiệp, tài liệu. Tôi nhận thấy bài viết của
mình chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế nhất định. Kính
mong quý đồng nghiệp vui lòng góp ý kiến, bổ sung thêm để sáng kiến của tôi
được hoàn chỉnh hơn. Có thể phổ biến và áp dụng rộng rãi góp phần nâng cao

chất lượng dạy và học môn Âm nhạc bậc Tiểu học.
Tôi xin chân thành cảm ơn và tiếp thu ý kiến !
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG
NHÀ TRƯỜNG

Thanh Hóa, ngày 5 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết

Đỗ Thị Giang


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC HÁT CHO HỌC SINH Ở
TIỂU HỌC

Người thực hiện: Vũ Thị phương Thanh
Chức vụ:
Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc
SKKN thuộc môn:
Âm nhạc

THANH HOÁ NĂM 2018