Một số kỹ năng giúp học sinh học tốt môn âm nhạc lớp 5

1. MỞ ĐẦU

1.1 - Lí do chọn đề tài.
Mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát
triển toàn diện, những con người có đủ năng lực cần thiết, đáp ứng sự đỏi hỏi
của cuộc sống hiện đại. Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo
dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa
học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo
dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp
cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Vì vậy, có thể nói rằng
giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.
Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo
dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó Âm nhạc có vị trí rất quan
trọng. Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của sự
phát triển xã hội, Bộ Giáo Dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ
thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện
hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở
bậc tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ
nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban
đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp
các em phát triển hiền hoà, toàn diện hơn. Từ đó, giúp các em học tốt các môn
học khác.
Những tuần cuối của lớp 3, các em bắt đầu được làm quen, tiếp cận với các ký
hiệu âm nhạc như khuông nhạc, khoá son, với 7 nốt nhạc cũng như các hình nốt
cơ bản. Việc học Âm nhạc ở lớp 3 chủ yếu là học các bài hát, kết hợp với các
hoạt động phụ hoạ. Thông qua học hát các em được rèn luyện về tai nghe, trí
nhớ, phát triển nhạc. Cảm nhận và làm quen với việc thể hiện chính xác cao độ,
trường độ của âm thanh trên cơ sở giai điệu bài hát.
Sang lớp 4, Âm nhạc được tách riêng, có sách giáo khoa và hướng dẫn riêng.
Từ đây, ngoài việc học các bài hát, các em còn được tập đọc các bài tập đọc
nhạc với các hình tiết tấu đơn giản như: nốt trắng, nốt đen, móc đơn, được ghép

lời ca theo nhạc và được làm các bài tập nhạc.
Như vậy, lên lớp 4 việc học Âm nhạc của học sinh Tiểu học đã bắt đầu chuyển
sang một giai đoạn mới. Việc học Âm nhạc không chỉ đơn thuần là thông qua
các bài hát nữa mà các em đã trực tiếp được tiếp xúc với các nốt nhạc trên
khuông nhạc có khoá son.
Bước lên lớp 5, ngoài việc ôn lại các kiến thức đã học ở lớp 4, chương trình
Âm nhạc lớp 5 giúp các em củng cố các kĩ năng hát như: Tư thế hát, cách lấy
hơi, giữ hơi, tập hát rõ lời, phát âm gọn tiếng, tập hát những câu dài liền mạch,
tập hát đúng những chỗ có luyến hai nốt nhạc. Hơn thế nữa, ở lớp 5 việc thể hiện
tình cảm, sắc thái của bài hát cũng đòi hỏi cao hơn. Một bài hát không chỉ đòi
hỏi các em hát đúng, mà khi thể hiện còn cần các em phải ít nhiều gửi gắm được
những tình cảm của mình cũng như tình cảm của tác giả sáng tác qua giai điệu,
lời ca bài hát đó. Tuy nhiên, việc thể hiện tình cảm đó không yêu cầu các em
phải làm được như các ca sỹ, nghệ sỹ chuyên nghiệp. Như vậy, sang lớp 5,
chương trình Âm nhạc đã mở rộng thêm vốn kiến thức của các em. Tiếp tục bồi
1


dưỡng tình cảm phong phú, lành mạnh, tự tin hơn khi tham gia các hoạt động
âm nhạc. Đặc biệt là giúp các em có một nền tảng kiến thức cơ bản sơ đẳng,
vững chắc trước khi kết thúc một cấp học, bước vào một cấp học mới, với khối
lượng kiến thức cao hơn.
Trong thực tại, việc đưa ra phương pháp giảng dạy thích hợp cho bộ môn Âm
nhạc ở Tiểu học đang còn rất nhiều vấn đề phải bàn. Bên cạnh đó là sự thiếu hụt
các phương tiện dạy học, đặc biệt là nhạc cụ, cùng với những phương pháp
giảng dạy cũ, chủ yếu là dạy hát và dạy đọc nhạc theo phương pháp truyền
miệng, khô cứng. Do đó kết quả đạt được là chưa cao, ít gây hứng thú cho các
em trong việc học tập và tiếp thu kiến thức của bộ môn. Là giáo viên dạy môn
Âm nhạc ở trường tiểu học, tôi nhận thấy tầm quan trọng của việc hát đúng giai
điệu bài hát là nền móng vững chắc để hình thành và phát triễn các kỹ năng ca

hát của các em. Từ thực tế đó, tôi mạnh dạn đưa ra đề tài: “Một số kĩ năng giúp
học sinh học tốt môn Âm nhạc lớp 5”. Đây là những kinh nghiệm mà tôi đã đúc
rút được trong những năm giảng dạy tại trường Tiểu học.
1.2 - Mục đích nghiên cứu.
Trong trường tiểu học hiện nay, đối với trẻ em, ca hát là hoạt động hấp dẫn.
Nội dung phong phú đa dạng của bài hát đã bổ xung vốn sống cho các em khi
còn hạn hẹp. Những lời ca hay, từ ngữ đẹp đã cung cấp vốn ngôn ngữ cho các
em khi còn chưa phong phú, cách diễn tả tế nhị của lời ca, của điệu nhạc đã cuốn
hút khi trình độ diễn đạt, những suy nghĩ, tình cảm của các em còn vụng về.
Với những giai điệu đẹp cùng sắc thái đa dạng của bài hát đã làm cho tâm hồn
trẻ thêm rộng mở, tình cảm thêm tế nhị, tinh tế. Tiếng hát cuốn hút không thể
thiếu được trong cuộc sống trẻ thơ. Tiếng hát của các em là tiếng nói của tình
cảm, là mối dây liên hệ của cộng đồng trong nhà trường, là phương tiện để các
em tự giáo dục mình. Mỗi giáo viên phải có trách nhiệm phải là nhịp cầu nối cho
các em đến với thế giới Âm nhạc. Các em phải được cung cấp những kiến thức
thông thường về nghệ thuật, nhạc, đàn, nhạc hát, được hiểu biết về nguồn gốc và
kho tàng âm nhạc dân gian, được nghe các tác phẩm trong và ngoài nước để phát
triển óc sáng trí tưởng tượng và nâng cao cảm thụ âm nhạc cho các em.
1.3- Đối tượng nghiên cứu.
Bản thân tôi là giáo viên được đào tạo và được phân công trực tiếp giảng dạy bộ
môn Âm nhạc tại trường Tiểu học. Tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích bộ
môn này. Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây, đặc biệt là năm học
2008 cho đến nay các em học sinh lớp 5 đã được học chương trình sách giáo
khoa Âm nhạc mới. Các em rất yêu thích bộ môn nhưng không phải em nào
cũng hát đúng, hát thuộc lời. Bên cạnh những em có phong cách trình bày tự
nhiên và khá thoải mái, đọc chuẩn xác cao độ, trường độ các nốt nhạc trong bài
tập đọc nhạc. Vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ hát với tính
chất thuộc lòng, chưa đúng giai điệu. Để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt
yêu cầu của bài học cũng như nêu được những cảm nhận ban đầu của mình về
giai điệu các bản nhạc. Người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt,

hướng dẫn thật tốt, đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất. Để giúp các em nắm bắt,
tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học.
Dựa vào cơ sở lý luận đã có, cùng với thời gian giảng dạy. Tôi đã tìm hiểu
2


khả năng học tập bộ môn Âm nhạc của học sinh 2 lớp 5.
1.4- Phương pháp nghiên cứu.
Là giáo viên chuyên trách, được đào tạo cơ bản, tôi có cơ hội để đem
những kiến thức của mình truyền lại cho học sinh.
Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện để giáo viên và học sinh hoàn
thành nhiệm vụ dạy và học. Hầu hết học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp
5 nói riêng có cùng một độ tuổi nên có sự đồng đều về nhận thức và đặc biệt các
em rất thích học bộ môn Âm nhạc nên các em luôn có sự say mê, hứng thú đối
với môn học.
Về cơ sở vật chất, có một phòng học âm nhạc riêng được trang bị một cây đàn
phím điện tử, cùng các loại nhạc cụ gõ như thanh phách, song loan, các loại
tranh ảnh phục vụ cho bộ môn âm nhạc.
Với điều kiện thực tế, các tiết học âm nhạc luôn được diễn ra với một bầu
không khí hăng say, sôi nổi, giúp cho học sinh nắm bắt nội dung bài học một
cách nhẹ nhàng và hiệu quả.
Học sinh tiểu học vẫn còn hiếu động hồn nhiên, sức tập trung tư tưởng còn
hạn chế. Do vậy tổ chức và dẫn dắt các tiết học cho các em là cả một nghệ thuật
của người giáo viên.
Có nhiều bài, học sinh đã hát thuộc trước khi được học nhưng các em hát
chưa chính xác cao độ và trường độ.
Có bài hát các câu hát liền nhau, giống nhau về lời ca nhưng khác nhau về cao
độ học sinh thường hát các câu hát đó cùng một cao độ như nhau. Dựa vào cơ sở
lý luận đã có, cùng với thời gian giảng dạy. Tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ
môn Âm nhạc của học sinh 2 lớp 5A và lớp 5B

Trên cơ sở đặt câu hỏi qua phiếu điều tra trắc nghiệm: Em có thích học bộ
môn Âm nhạc không ? Vì sao thích ? Vì sao không ? Kết quả thu được như sau:
STT
1
2
3

NGUYÊN NHÂN

KẾT QUẢ
LỚP 5A

Do môn Âm nhạc hấp dẫn,
20/26 HS = 76,9%
dễ học
Do môn Âm nhạc khó nhớ,
3/26 HS = 11,5%
hay quên
Do thầy dạy hay, dễ hiểu

18/26 HS = 61,5%

LỚP 5B
18/25 HS = 72%
4/25 HS = 16%
15/25 HS = 60%

* Khảo sát trình độ học sinh.
Tôi đã tiến hành kiểm tra chất lượng đầu năm qua việc trình bày một bài
hát và đọc một bài tập đọc nhạc mà em đã học đối với 2 lớp 5A, 5B.

Đề bài:
Câu 1: Em hãy trình bày một trong 3 bài hát sau: Reo vang bình minh, Con chim
hay hót, Trên ngựa ta phi nhanh. Nêu tên tác giả của bài hát ?
Câu 2: Em hãy đọc nhạc và hát lời bài tập đọc nhạc số 2 “Mặt trời lên” ?
Kết quả thu được như sau:
3


LỚP

SỐ
HS

HOÀN
TỐT

THÀNH HOÀN
THÀNH

5A

26

7 HS = 26,9%

5B

25

5 HS = 20%

CHƯA
THÀNH

19 HS =73,1%

0 = 0%

20 HS = 80%

0 = 0%

HOÀN

Qua kiểm tra chất lượng cho thấy các em rất thích học bộ môn, nhưng để
học tốt thì số lượng còn rất khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài hát
hay đọc một bài tập đọc nhạc. Bên cạnh những em có phong cách trình bày tự
nhiên và khá thoải mái hoặc đọc chuẩn xác cao độ, trường độ các nốt nhạc trong
bài tập đọc nhạc. Vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ hát với
tính chất thuộc lòng, gần đúng giai điệu. Việc thể hiện tính chất của bài hát là rất
hạn chế. Phần đọc nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà không đúng trường độ, ngắt,
nghỉ tuỳ tiện không đúng tiết tấu của bài nhạc.
1.5- Những điểm mới của SKKN.
Để có một tiết học Âm nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên
làm quen với các kỹ năng ca hát. Đó là các kỹ thuật cơ bản như tư thế ngồi hát,
kỹ năng phát âm, nhả tiếng, quan sát, nghe và cảm nhận tầm cữ giọng, âm sắc,
giai điệu... Sang lớp 5, các kỹ thuật đó được duy trì và nâng cao hơn một bước.
Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các bước trong giảng dạy.
Để người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ
thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp dưới, các

em đã được truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học cũng như phát
triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất.
2- NỘI DUNG SKKN.
2.1- Cơ sở lí luận.
Công việc đầu tiên khi hướng dẫn học sinh học một giờ Âm nhạc nói chung
và tập hát bài mới nói riêng là giúp các em thực hiện qua bước luyện thanh. Do
cao độ, trường độ của các câu hát thường xuyên thay đổi tác động rất lớn đến
thanh quản của các em. Để bảo vệ thanh đới, bảo vệ giọng và giúp cho giọng
của các em phát triển bình thường. Giáo viên phải hướng dẫn các em qua bước
khởi động, đây là giai đoạn chuẩn bị còn gọi là luyện thanh. Tuy nhiên chỉ cần
hướng dẫn các em thực hiện bài tập thay đổi cao độ, tiết tấu đơn giản, dễ thực
hiện.

4


Ví dụ:
* Mẫu 1:

* Mẫu 2:

* Mẫu 3:

* Mẫu 4:

* Mẫu 5:

* Mẫu 6:

Có rất nhiều phương pháp để hướng dẫn học sinh tập một bài hát. Ở đây

chỉ đưa ra phương pháp mà theo tôi là giúp học sinh dễ tiếp thu bài học nhất. Đó
là phương pháp kết hợp giữa nghe giai điệu tập hát và hướng dẫn sửa lỗi thông
qua truyền miệng từng câu. Để làm được điều này, sau khi đã giúp các em qua
5


bước luyện thanh khởi động giọng. Người giáo viên phải giới thiệu và dẫn dắt
bài hát một cách sinh động, gây sự chú ý, tò mò cho học sinh. Ngoài những từ
ngữ dùng để mô tả những hình ảnh sinh động trong bài hát ra, giáo viên phải cho
các em nghe giai điệu bài hát thông qua băng, đĩa nhạc. Nhưng tốt hơn cả là giáo
viên nên ghi sẵn phần đệm của bài hát vào bộ nhớ của đàn và trực tiếp hát mẫu
cho các em nghe. Thậm chí còn cần phải thể hiện cả các động tác phụ hoạ cho
lời ca của bài hát mà sau khi học xong bài hát các em có thể thực hiện được như
giáo viên đã làm mẫu. Làm như vậy, các em sẽ cảm nhận được giai điệu, tính
chất của bài. Hơn nữa, việc giáo viên làm mẫu trực tiếp còn gây được sự hứng
thú chú ý hơn cho các em. Các em còn nhỏ, khả năng nhận thức chủ yếu theo
bản năng và cảm tính. Do đó, cho các em nghe hát mẫu và đọc lời ca của bài hát
là việc làm không thể thiếu được. ở giai đoạn này việc giải nghĩa và luyện đọc
những từ khó sẽ giúp các em hiểu được ý nghĩa của lời ca. Việc đọc lời ca theo
tiết tấu sẽ giúp các em phần nào cảm nhận được tính chất nhịp điệu của bài.
Người giáo viên chỉ cần hướng dẫn rõ thêm một chút là các em có thể hình dung
được những chỗ ngân hay nghỉ sau mỗi câu của bài hát.
VD: Trong bài “ Hãy giữ cho em bầu trời xanh” (Nhạc và lời: Huy Trân).
Khi hướng dẫn đọc lời ca, phải giúp các em thể hiện được tiết tấu lặng đen, lặng
đơn, nốt móc đơn có chấm dôi, móc kép. Cần lướt qua và đảo phách trong bài
bằng cách đọc, gõ nhạc cụ gõ hay vỗ tay theo tiết tấu như sau:
Hãy xua tan những mây mù
x
x
x

x
x
x
Để bầu trời tươi mãi một
x
x
x
x
x
x
La la
la la
la
la
la
x
x
x
x
x
x
x
La la
la la
la
la
la
x x
x
x

x
x
x

đen tối
x
x
màu xanh.....
x
x
la la
la
x
x
x
la
la la
x
x
x

Để các em đọc đúng tiết tấu và ngắt cuối câu, giáo viên chỉ bảng phụ và
đọc mẫu hướng dẫn các em đọc theo mẫu.
Khi tập hát cần tới sự đồng đều hoà giọng chính xác và diễn cảm với
những trạng thái khác nhau và đặc biệt là hát rõ lời. Giáo viên luôn phải đặt ra
kế hoạch hướng dẫn các em thực hiện tốt.
Việc lấy giọng một bài hát cụ thể, phù hợp đúng tầm cữ chung cho cả lớp
là hết sức quan trọng.
Điều đó giúp các em dễ dàng điều khiển giọng hát của mình đúng cao độ
của bài.

Để các em cảm nhận giai điệu của từng câu hát, không nhất thiết giáo
viên lúc nào cũng phải hát mẫu. Việc hát mẫu tốt nhất là chỉ dùng để trình
bày toàn bài hát vào đầu tiết học giúp các em cảm nhận giai điệu, tiết tấu
của bài hoặc dùng để sửa lỗi từng câu hát cho các em. Việc dùng tiếng đàn
(Piano) để đàn lên giai điệu của câu hát đó, các em nghe cảm nhận giai
điệu sau đó tự hát lời ca theo giai điệu đó là tốt nhất. Việc các em thực hiện
6


tự vỡ bài sẽ giúp cho tai nghe của mình phát triển nhanh hơn. Hơn nữa sự
cảm nhận giai điệu và thể hiện giai điệu đó thành câu hát của chính các em
sẽ dễ dàng chuẩn xác hơn. Sau mỗi câu hoặc mỗi đoạn, giáo viên nên tấu
đàn, hát mẫu lại cho các em nghe và kiểm tra so sánh giai điệu của bài.
Việc tập hát từng câu và kết nối theo lối móc xích sẽ giúp các em mau nhớ
lời ca và hát chuẩn xác giai điệu hơn. Việc củng cố luyện tập từng đoạn của
bài hát ngoài việc giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca ra còn giúp cho
các em tự tin hát đúng cao độ, câu hát không rời rạc, không ê a, phát âm
nhả tiếng rõ lời. Đặc biệt là giúp các em loại bỏ sự chán nản khi chưa thực
hiện được bài tập.
Khi các em hát được lời ca và giai điệu của bài, sẽ giúp cho việc luyện
tập củng cố, khắc sâu bài học. Giáo viên phải giúp các em vừa hát vừa gõ
đệm nhạc cụ để tạo sự sinh động của bài hát và giúp các em giữ được nhịp
độ của bài mà không bị cuốn nhanh. Việc sử dụng các nhạc cụ để gõ đệm
theo khi hát làm cho bài hát sinh động, gây hứng thú và tránh được sự
nhàm chán đơn điệu của tiết học. Thông thường, có 3 cách gõ đệm để luyện
tập củng cố bài hát đó là: Hát gõ đệm theo nhịp, hát gõ đệm theo phách và
gõ đệm theo tiết tấu lời ca. Tuy nhiên tuỳ theo từng bài hát cụ thể mà vận
dụng cho phù hợp.
Để khích lệ các em trong học tập và tạo điều kiện cho các em chứng
minh khả năng cảm nhận của mình. Sau khi nắm được cơ bản giai điệu của

bài hát giáo viên phải tổ chức cho các em thể hiện theo các hình thức đơn
ca, song ca hoặc tốp ca. Ở giai đoạn này, việc động viên, khuyến khích các
em là hết sức quan trọng cho dù các em có thể chưa thực hiện được bài hát
một cách chính xác và tốt nhất.
2.2- Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN.
Thông thường, trong chương trình học hát ở Tiểu học, việc dạy một bài
hát từ đầu đến khi hoàn chỉnh phải thông qua 2 tiết học. Thậm chí có bài
đến 3 tiết học. Trong đó, tiết đầu dạy lời ca mới, tiết 2 củng cố; sửa chữa
cao độ lời ca của tiết trước; dạy tiếp lời ca còn lại (nếu có lời 2) và luyện
tập củng cố cách gõ đệm theo tiết tấu; theo phách; theo nhịp (tuỳ theo từng
bài) và tập vận động, động tác phụ hoạ theo lời ca, tập trình bày bài hát.
Sau tiết thứ hai, bài hát đó thỉnh thoảng được ôn tập lại kết hợp với nội
dung khác.
Bắt đầu ở tiết thứ 2, việc chỉnh sửa cao độ, tiết tấu của từng câu hát phải
được giáo viên hướng dẫn các em thực hiện đúng nguyên tắc cơ bản. Thông
thường sau tiết 1 các em được học tiết 2 tiếp theo là sau khoảng thời gian 1
tuần. Việc nhớ lại hoàn toàn giai điệu của bài hát không phải học sinh nào
cũng làm được. Lúc này người giáo viên phải lấy giọng cho các em, lại
phải thực hiện hát mẫu hoặc cho các em nghe bài hát qua băng để các em
nhớ lại giai điệu của bài. Giáo viên dạo đàn, học sinh hát lại bài hát. Việc
đầu tiên là phát hiện những câu, những từ trong bài các em hát chưa đúng
để sửa chữa cho các em. Khi các em thực hiện đúng cao độ của các câu hát
trong bài. Việc tiếp theo là giúp các em luyện tập, củng cố. Giáo viên cần
đưa ra những yêu cầu, phải nêu rõ những nhiệm vụ mà các em phải thực
7


hiện khi luyện tập. Việc luyện tập bắt đầu từ từng nhóm rồi từng bàn thậm
chí từng cá nhân. Giáo viên lắng nghe, chữa từng lỗi sai sót nhỏ của các
em, cũng có thể dùng đàn tấu các câu các em hát chưa đúng đó để các em

nghe và tự sửa lỗi cho mình. Việc luyện tập hay sửa lỗi cho học sinh phải
thực hiện một cách tổng quát. Mặc dù ở thời điểm đó có thể chỉ sửa lỗi cho
1 em.
VD: Trong bài “ Em vẫn nhớ trường xưa” câu hát thứ hai các em hay
hát sai cao độ như sau:
+ Hát đúng bản nhạc:

+ Hát sai bản nhạc:

Như vậy, các tiếng “Nhịp cầu tre lối về nhà em” các em đã hát chênh lên
một cung, tức là nhầm với câu hát thứ nhất của bài. Giải quyết vấn đề này, giáo
viên chỉ cần đàn đúng theo bản nhạc cho học sinh nghe khoảng 3 lần. Sau đó hát
mẫu lại câu hát đó và bắt nhịp cho tập lại theo đúng bản nhạc. Cũng có thể đàn
theo cao độ các em hát sai và đàn theo đúng bản nhạc để các em so sánh nhiều
lần. Làm như vậy sẽ giúp các em tự nhận biết và sửa lỗi cho mình.
Việc củng cố lại bài hát không chỉ ở việc hát lại lời hát mà còn thực hiện
theo một số phương pháp khác như: gõ đệm nhạc cụ nhẩm theo tiết tấu, giáo
viên đàn giai điệu, học sinh gõ, nhẩm theo tiết tấu. Nhắc lại tính chất nhạc điệu
của bài. Hát, gõ đệm nhạc cụ theo nhiều âm sắc. Các hình thức luyện tập này
vừa hiệu quả lại vừa thu hút học sinh tham gia. Yêu cầu giáo viên phải nêu và
giao rõ nhiệm vụ cho các em.
VD: Giáo viên đàn lại bài hát, yêu cầu học sinh gõ đệm theo nhịp, theo
phách hoặc tiết tấu. Giáo viên yêu cầu học sinh hát câu 1, nhẩm và gõ theo
phách câu 2 rồi lại hát câu 3, gõ đệm câu 4... cũng có thể cho nhóm 1, 2 em gõ
trống và vỗ tay theo phách mạnh, nhóm 3 và 4 gõ thanh phách, song loan theo
phách nhẹ...
8


Khi các em đã thực hiện chuẩn xác giai điệu, tiết tấu của bài hát rồi, để

khắc sâu, gây ấn tượng trong tâm trí các em. Cũng để cho việc thể hiện bài hát
thêm sinh động. Giáo viên phải hướng dẫn các em thực hiện phụ hoạ cho bài
hát. Các động tác phụ hoạ cho bài phải phù hợp với lời ca và giai điệu. Các bước
đi phải ăn khớp với động tác tay và nhịp của bài. Tuy nhiên, do các em còn nhỏ
nên các động tác đưa vào phụ họa không nên tìm động tác quá khó, chỉ cần đơn
giản nhưng phù hợp thì hiệu quả đem lại mới cao.
Tóm lại, phương pháp luyện tập củng cố 1 bài hát là hết sức đa dạng. Tuỳ
theo từng thời điểm, từng bài mà người giáo viên sử dụng, lựa chọn 1 phương
pháp thích hợp. Chỉ có 1 điều dù có thực hiện phương pháp nào thì người giáo
viên vẫn phải luôn sử dụng nhạc cụ để thực hiện. Có như vậy các em mới cảm
nhận thực sự những âm thanh và đặc biệt là gây sự hứng thú cho các em.
Tôi xin được minh họa các phương pháp trên qua tiết dạy sau :
ÂM NHẠC (Tiết 26)
Học bài hát: Em vẫn nhớ trường xưa
Nhạc và lời: Thanh sơn
I/ Mục tiêu.
- Biết hát theo giai điệu và lời ca.
- Biết gõ đệm theo phách, theo nhịp.
II/ Chuẩn bị của giáo viên.
- Đàn, nhạc cụ gõ đệm như: Song loan, thanh phách…..
- Hát chuẩn xác bài: Em vẫn nhớ trường xưa.
- Tranh ảnh, bảng phụ chép sẵn lời ca của bài hát.
III/ Các hoạt động dạy - học chủ yếu.
Hoạt động của giáo viên
A. Kiểm tra bài cũ: (3p)
B. Bài mới: Giới thiệu bài. (2p)
- Giáo viên giới thiệu bài bằng tranh
minh họa.
Dạy bài hát: Em vẫn nhớ trường
xưa.(22p)

1. Nghe hát mẫu.
- Giáo viên đệm đàn, tự trình bày bài
hát.
2. Đọc lời ca.
- Giáo viên giải thích: Bài em vẫn nhớ
trường xưa gồm 2 đoạn
Đoạn 1: từ Trường làng em đến yêu gia
9

Hoạt động của học sinh
- Học sinh lên bảng đọc nhạc và hát
lời bài Tập đọc nhạc số 7.
- Học sinh lắng nghe.

- Học sinh nghe hát mẫu.
- Học sinh ghi nhớ.


đình, đoạn 2 từ Tre xanh kia đến nhớ
trường xưa. Trong mỗi đoạn tác giả có
sử dụng dấu nhắc lại. Vì vậy khi đọc
lời ca và khi hát, các em phải thực hiện
đúng việc nhắc lại đó.
- Giáo viên yêu cầu học sinh đồng
thanh đọc lời ca.
- Giáo viên giải thích từ khó trong bài
hát: “dù cuộc đời nhịp thoi đưa” ý nói
dù cuộc đời trôi nhanh.
3.Khởi động giọng.
- Giáo viên đàn chuỗi âm ngắn ở giọng

Đô trưởng, HS nghe và đọc nguyên âm
La.
4. Tập hát từng câu.
- Giáo viên chia câu hát: Từ Trường
làng em đến vui êm đềm, chia làm 4
câu hát ngắn.
- Giáo viên đàn giai điệu câu một
khoảng 2-3 lần.
- Giáo viên thực hiện: bắt nhịp (2-1) và
đàn giai điệu để học sinh hát.
- Yêu cầu học sinh lấy hơi ở đầu câu
hát.
- Giáo viên chỉ định học sinh khá hát
mẫu
- Giáo viên hướng dẫn cả lớp hát, GV
lắng nghe để phát hiện chỗ sai rồi
hướng dẫn HS sửa lại. GV hát mẫu
những chỗ cần thiết.

- Học sinh đồng thanh đọc.
- Học sinh ghi nhớ.

- Học sinh khởi động giọng.

- Học sinh nhắc lại
- Học sinh lắng nghe.
- Học sinh hát hòa theo.
- Học sinh tập lấy hơi.
- 1-2 học sinh thực hiện.

- Học sinh đồng thanh hát(Chú ý
đoạn a cần tập hát đúng trường độ
nốt móc đơn chấm dôi và nốt móc
kép. Đoạn b cần tập hát đúng trường
độ chùm 4 nốt móc kép).
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tập các - Học sinh thực hiện.
câu tiếp theo tương tự.
- Giáo viên đàn từ Tình quê hương đến - Học sinh tự hát hòa theo tiếng đàn.
yêu gia đình, giai điệu gần giống phần
đã tập(chỉ khác ở 2 nhịp cuối). Giáo
viên đàn cho học sinh tự hát phần này,
sau đó tập 2 nhịp cuối một vài lần.
- Giáo viên hướng dẫn tập đoạn 2 - Học sinh tập hát đoạn 2.
tương tự đoạn một.
5. Hát cả bài.
- Giáo viên đàn cho học sinh hát cả bài - Học sinh hát cả bài.
1-2 lần. GV tiếp tục sửa những chỗ học
sinh hát còn chưa đạt, thể hiện đúng
cao độ và trường độ trong bài.
10


- Giáo viên chia dẫy, tổ, cá nhân cho
học sinh hát.
* Hát kết hợp gõ đệm:
- Giáo viên hướng dẫn học sinh hát và
kết hợp gõ đệm theo phách, nhịp.
- Giáo viên làm mẫu.

- Hát theo yêu cầu của giao viên: hát

theo dẫy, tổ, cá nhân.
+ Hát kết hợp gõ đệm theo phách.

- Học sinh thực hiện theo mẫu sau:
Trường làng em có hàng tre xanh…
*
*
*
*
+ Theo nhịp:
Trường làng em có hàng tre xanh…
*
*
- Giáo viên yêu cầu học sinh trình bày - Học sinh hát, gõ đệm (chú ý thể
bài hát kết hợp gõ đệm theo nhịp (đoạn hiện đúng nhịp độ. Thể hiện sắc thái
1) và theo phách (đoạn 2).
tươi vui, thiết tha, hồn nhiên của bài
C. Củng cố - Dặn dò.(3p)
hát.
- Giáo viên hỏi:
- Học sinh trả lời:
+ Bài hát có hình ảnh nào giống ngôi
trường của em ? Hình ảnh nào em thấy
quen thuộc ?
+ Em thích câu hát nào, nét nhạc nào,
hình ảnh nào trong bài hát ?
- Giáo viên chỉ định học sinh trình bày - 4 -5 em xung phong.
bài hát theo nhóm, hát kết hợp gõ đệm
theo nhịp (đoạn 1) và theo phách (đoạn
2).

- Giáo viên đàn cả lớp trình bày bài hát - Học sinh đồng thanh hát kết hợp
kết hợp gõ đệm.
gõ đệm.
- Giáo viên dặn dò học sinh về học - Học sinh ghi nhớ.
thuộc bài hát.
2.4 – Hiệu quả SKKN.
- Âm nhạc được tách riêng, có sách giáo khoa và hướng dẫn riêng. Từ
đây, ngoài việc học các bài hát, các em còn được tập đọc các bài tập đọc nhạc
với các hình tiết tấu đơn giản như: nốt trắng, nốt đen, móc đơn, được ghép lời
ca theo nhạc và được làm các bài tập nhạc.
Như vậy, lên lớp 4 việc học Âm nhạc của học sinh Tiểu học đã bắt đầu
chuyển sang một giai đoạn mới. Việc học Âm nhạc không chỉ đơn thuần là
thông qua các bài hát nữa mà các em đã trực tiếp được tiếp xúc với các nốt nhạc
trên khuông nhạc có khoá son.
Bước lên lớp 5, ngoài việc ôn lại các kiến thức đã học ở lớp 4, chương
trình Âm nhạc lớp 5 giúp các em củng cố các kĩ năng hát như: Tư thế hát, cách
lấy hơi, giữ hơi, tập hát rõ lời, phát âm gọn tiếng, tập hát những câu dài liền
mạch, tập hát đúng những chỗ có luyến hai nốt nhạc. Hơn thế nữa, ở lớp 5 việc
thể hiện tình cảm, sắc thái của bài hát cũng đòi hỏi cao hơn. Một bài hát không
chỉ đòi hỏi các em hát đúng, mà khi thể hiện còn cần các em phải ít nhiều gửi
gắm được những tình cảm của mình cũng như tình cảm của tác giả sáng tác qua
11


giai điệu, lời ca bài hát đó. Tuy nhiên, việc thể hiện tình cảm đó không yêu cầu
các em phải làm được như các ca sỹ, nghệ sỹ chuyên nghiệp. Như vậy, sang lớp
5, chương trình Âm nhạc đã mở rộng thêm vốn kiến thức của các em. Tiếp tục
bồi dưỡng tình cảm phong phú, lành mạnh, tự tin hơn khi tham gia các hoạt
động âm nhạc. Đặc biệt là giúp các em có một nền tảng kiến thức cơ bản sơ
đẳng, vững chắc trước khi kết thúc một cấp học, bước vào một cấp học mới, với

khối lượng kiến thức cao hơn.
Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn “Tập đọc nhạc”
đặt ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với
phân môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu. Người
giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí
các nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận
với thang 5 âm: Đô - Rê - Mi - Son - La và tiến tới thang 7 âm: Đô - Rê - Mi Pha - Son - La - Si.
Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã
học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc
đều viết ở nhịp

;

dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc

thang 7 âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.
Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình nốt
đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt
có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi
các hình nốt: đơn, đen, trắng. Đôi khi để đỡ nhàm chán có thể thay bằng tiếng
trống: Tùng, rinh...
Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả
cũng phải được thực hiện đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới
thiệu bài tập đọc nhạc, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở tập
đọc nhạc sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc
không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các nốt
trên khuông và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em thực hiện
tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài
nhạc, bài nhạc viết ở loại nhịp gì? Có mấy ô nhịp? về cao độ gồm nốt gì? Về
trường độ gồm hình nốt gì? Trong bài có sử dụng các ký hiệu âm nhạc nào?

mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để các em nắm và thể hiện được
tiết tấu chủ đạo của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải được kết hợp theo nhiều
hình thức, có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình
thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các
em đã thực hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm
nhận giai điệu theo tiết tấu. Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc. Giáo viên
nên đọc mẫu trước 2 hoặc 3 lần để các em so sánh với cao độ của đàn. Tập
đọc từng câu theo đàn, giáo viên sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố
theo nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài,
mới chuyển sang ghép lời ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc
ghép lời ca với nhạc, giáo viên nên dành khoảng 2 phút cho các em tự ghép
12


lời. Sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em nghe, so
sánh. Giáo viên bắt nhip, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca. Giáo viên đàn
lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập
nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc
đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phải thường
xuyên động viên học sinh, việc động viên có thể bằng lời hoặc bằng điểm
số(mang tính khích lệ) ngay cả khi các em thực hiện bài đọc chưa thật tốt.
Phương pháp luyện tập củng cố bài tập đọc nhạc rất đa dạng. Xin đưa
ra một biện pháp nữa rất hữu hiệu, có thể nói là “Một mũi tên trúng hai
đích” mà tôi đã áp dụng tại trường Tiểu học……. đó là luyện tập bài tập đọc
nhạc trên đàn Organ. Đối với những trường học 2 buổi/ ngày, theo đúng yêu
cầu của Bộ đề ra, học sinh phải được làm quen với ít nhất một loại nhạc cụ.
Cây đàn Organ là hoàn toàn thích hợp. Bắt đầu từ tuần 5, song song với
chương trình chính khoá, giáo viên giới thiệu và cho các em tập trên phím
đàn bài tập đọc nhạc số 1 là hoàn toàn hợp lý. Việc tập các bài tập đọc nhạc
trên đàn vừa giúp các em đọc tốt bài nhạc, vừa giúp các em thay đổi cách

học, tạo sự thoải mái, gây sự tò mò hứng thú, kết quả thu được lại rất khả
quan.
Tôi xin minh họa các giải pháp trên qua hoạt động dạy tập đọc nhạc sau:
ÂM NHẠC (Tiêt 27)
Tập đọc nhạc : TĐN số 8 bài Mây chiều
I/ Mục tiêu.
- Biết đọc bài Tập đọc nhạc số 8.
II/ Chuẩn bị của giáo viên.
- Đàn, bảng phụ bài Tập đọc nhạc số 8.
III/ Các hoạt động dạy – học chủ yếu.
Hoạt động của giáo viên
A. Kiểm tra bài cũ:
B. Bài mới:
*Hướng dẫn HS học bài Tập đọc
nhạc số 8 - Mây chiều.
1. Giới thiệu bài Tập đọc nhạc.
- Giáo viên treo bài Tập đọc nhạc số
8 lên bảng.
- Giáo viên giới thiệu hôm nay các
em sẽ được học bài TĐN số 8 mang
tên Mây chiều.
- Giáo viên hỏi:
+ Bài TĐN viết ở loại nhịp gì ? Có
mấy nhịp ?
+ Về cao độ gồm nốt gì ?
+ Về trường độ gồm hình nốt gì ?
13

Hoạt động của học sinh

- Học sinh theo dõi.

- Học sinh trả lời:
+ Bài TĐN viết ở nhịp 3/4, gồm có 8
nhịp.
+ cao độ gồm các nốt Đô – Rê – Mi
– Fa – Son – La – Xi – Đô.
+ Trường độ gồm nốt: trắng, đen.


- Giáo viên hướng dẫn bài TĐN chia
làm 2 câu, mỗi câu có 4 nhịp.
2. Tập nói tên nốt nhạc.
- Giáo viên chỉ định học sinh nói tên
nốt ở khuông thứ nhất.
- Giáo viên chỉ từng nốt ở khuông thứ
2, cả lớp đồng thanh nói tên nốt nhạc.
3. Luyện cao độ.
- Giáo viên chỉ định học sinh nói tên
nốt trong bài TĐN từ thấp lên cao
(Đô-Rê-Mi-Fa-Son-La-Xi-Đô).
- Giáo viên đàn cho học sinh luyện
đọc cao độ các nốt.
(Đô-Rê-Mi-Fa-Son-La-Xi-Đô).
- Giáo viên đàn giai điệu đi lên, đi
xuống cho học sinh đọc 2-3 lần.
4. Luyện tập tiết tấu.
- Giáo viên cho học sinh quan sát
hình tiết tấu .
- Giáo viên gõ tiết tấu làm mẫu. Yêu

cầu học sinh tay gõ, miệng đọc tiết
tấu bằng các nguyên âm sau:
Trắng-đen-trắng-đen-đen-đen-đentrắng.
- Giáo viên chỉ định học sinh xung
phong gõ lại.
- Giáo viên hướng dẫn bắt nhịp cả
lớp cùng gõ tiết tấu.
5. Tập đọc từng câu.
- Giáo viên đàn giai điệu và đọc mẫu
cả bài cho học sinh nghe.
- Giáo viên giải thích cách thể hiện
nốt trắng chấm dôi: ngân dài 3 phách.
- Giáo viên đàn câu thứ nhất 3 lần,
lần thứ nhất HS lắng nghe, lần 2 và 3
các em đọc nhẩm theo.
- Giáo viên bắt nhịp và đàn cho học
sinh đọc câu 1.
- Giáo viên chỉ định học sinh xung
phong đọc câu 1.
- Yêu cầu cả lớp đọc câu 1, GV lắng
nghe (không đàn) để sửa chỗ sai cho
học sinh.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc
14

- Học sinh nhắc lại.
- 1-2 HS xung phong.
- Học sinh đồng thanh nói tên nốt
nhạc.
- 1-2 HS xung phong.

- Học sinh đồng thanh đọc cao độ
các nốt sau:
(Đô-Rê-Mi-Fa-Son-La-Xi-Đô).
- Đọc theo hướng dẫn của GV.
- Học sinh quan sát.
- Học sinh luyện đọc, gõ tiết tấu sau:
Trắng-đen-trắng-đen-đen-đen-đentrắng.
- 1-2 em thực hiện.
- Học sinh thực hiện.
- Học sinh lắng nghe.
- Học sinh ghi nhớ.
- Học sinh theo dõi.
- Học sinh đồng thanh đọc câu 1.
- 1-2 HS đọc.
- Học sinh đọc nhạc, sửa sai.
- Học sinh đọc câu 2.


câu 2 tương tự câu 1.
6. Tập đọc cả bài.
- giáo viên đàn giai điệu cả bài, học
sinh đọc nhạc hòa theo, vừa đọc vừa
gõ tiết tấu.
- Giáo viên chỉ định học sinh xung
phong đọc.
- Yêu cầu học sinh đọc nhạc gõ tiết
tấu. GV lắng nghe (không đàn) để
sửa chỗ sai cho học sinh.
7. Ghép lời ca.
- Giáo viên đàn học sinh tự ghép lời

ca 1-2 lần.
- Giáo viên quy định nửa lớp đọc
nhạc đồng thời nửa kia hát lời ca, tất
cả thực hiện kết hợp gõ phách. GV
đệm đàn.
- Giáo viên chỉ định 1 học sinh đọc
nhạc, đồng thời 1 học sinh hát lời.
- Giáo viên đàn cả lớp đọc nhạc, hát
lời kết hợp gõ phách.
C. Củng cố - Dặn dò.
- Giáo viên hỏi:
+ Bài tập đọc nhạc có câu nào khó
đọc, khó hát ?
- Giáo viên đàn, đọc nhạc để hướng
dẫn học sinh đọc đúng câu khó.
- Giáo viên đàn giai điệu, cả lớp đọc
nhạc và hát lời ca kết hợp gõ phách.
GV bắt nhịp.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tập
gõ phách mạnh, phách nhẹ khi đọc
nhạc và hát lời. GV bắt nhịp (không
đàn), Cả lớp thực hiện.
- Giáo viên chỉ định học sinh xung
phong trình bày.
- Giáo viên điều khiển các tổ đọc
nhạc, hát lời và gõ phách. GV đánh
giá.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tập
chép nhạc bài TĐN số 8 (nếu còn
thời gian).

- Dặn học sinh về học bài.

15

- Học sinh đọc nhạc kết hợp gõ tiết
tấu.
- 1-2 HS thực hiện.
- Học sinh đọc nhạc, sửa sai.

- Học sinh nghe đàn tự ghép lời ca.
- Học sinh thực hiện theo yêu cầu.

- 2 HS xung phong.
- Học sinh thực hiện.
- Học sinh trả lời.

- Học sinh thực hiện.
- Học sinh tập gõ phách mạnh, nhẹ.

- 1-2 HS thực hiện.
- Tổ nhóm trình bày.
- Học sinh tập chép nhạc
- Học sinh ghi nhớ.


* Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc.
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên
khuông, cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang
nhiều tính chất trìu tượng vì nó còn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi
chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em

ghi chép đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là không
quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và
tập đọc nhạc để khắc sâu kiến thức. Do đó đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối
từng vị trí nốt trên khuông nhạc. Quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em
phải nhớ được tên các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra
sao, các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc
còn giúp các em ghi nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó bổ trợ
cho việc tập đọc nhạc hoặc thực hiện các bài hát theo yêu cầu của tác giả.
VD: Cách sử dụng dấu luyến, dấu tăng trường độ, dấu quay lại, dấu hồi
đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu...
Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện
một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện
ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em
cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho đúng, cho đẹp
còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện về nhà.
Một phương pháp ghi chép nhạc nữa có thể nêu ra ở đây bởi phương pháp
này hỗ trợ rất nhiều cho sự phát triển tai nghe của các em là phương pháp “Nghe
đàn ghi nhạc”. Trong Âm nhạc chuyên nghiệp thì đây là một môn cơ bản,
phương pháp ghi âm. Với học sinh lớp 5, mục tiêu của phương pháp này là giúp
các em thoải mái hơn. Đặc biệt là giúp các em phát triển tai nghe tốt hơn. Đồng
thời củng cố cho các em các kiến thức ban đầu đã học. Với học sinh lớp 5, nghe
đàn và ghi nhạc là hoàn toàn mới. Do vậy, muốn thực hiện có kết quả giáo viên
phải hướng dẫn thật kỹ cách thực hiện cho học sinh nắm được. Đặc biệt là việc
làm mẫu phải dễ hiểu để các em nắm được cốt lõi của vấn đề. Hơn nữa, các bài
tập ghi nhạc thực hành phải đơn giản. Giáo viên đàn phải thật rõ ràng. Thậm chí
lúc đầu giáo viên còn phải vừa đàn vừa gõ phách giúp các em phân biệt trường
độ các nốt nhạc.
* Xây dựng phương pháp dạy kể chuyện Âm nhạc.
Kể chuyện Âm nhạc tưởng chừng như hết sức đơn giản. Trong thực tế, để
truyền đạt một giờ kể chuyện Âm nhạc có kết quả đòi hỏi giáo viên phải vận

dụng rất nhiều phương pháp, kỹ năng giảng dạy. Không những vậy mà giờ kể
chuyện âm nhạc còn đòi hỏi phải có một công tác chuẩn bị thật chu đáo. Đó là
đọc, tìm hiểu thật kỹ nội dung chuyện cần kể. Để từ đó có thể đặt ra được những
câu hỏi cho các em trả lời nhằm khai thác chủ đề của chuyện. Kể chuyện, không
giống như đọc chuyện, chỉ cần đủ chữ và thêm một chút thể hiện giọng là được.
Kể chuyện âm nhạc ngoài việc nhớ và kể đúng nội dung của chuyện, còn đòi hỏi
phải có một chất giọng truyền cảm, hấp dẫn và phải biết thêm thắt những từ ngữ
vào giọng kể cho câu chuyện thêm sinh động, thu hút và để học sinh dễ nhớ. Đôi
khi trong câu chuyện, để thêm sinh động, người kể còn phải hát thay các nhân
vật trong chuyện....
16


Việc chuẩn bị những bức tranh theo nội dung của chuyện cho học sinh tìm
hiểu nội dung sẽ giúp học sinh nhanh nhớ được cốt chuyện và tạo cho câu
chuyện thêm phong phú cũng như thu hút sự chú ý của các em hơn.
Sau khi giới thiệu khái quát về nội dung chuyện, giáo viên cho học sinh
xem bức tranh và kể theo nội dung của chuyện. Trong khi kể, giáo viên có thể
đặt câu hỏi cho các em trả lời để cùng khai thác và khắc sâu nội dung. Cần đặt
câu hỏi ngắn gọn và dễ trả lời.
Ví dụ, trong câu truyện: Nghệ sĩ Cao Văn Lầu (tiết 15), giáo viên có thể
đặt câu hỏi dạng như sau:
+ Nghệ sĩ Cao Văn Lầu sinh ngày, tháng, năm nào ? Quê quán của nghệ sĩ ở
đâu ?
+ Cao Văn Lầu là học trò của nghệ sĩ nào ?
+ Em hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của bài Dạ cổ hoài lang ?
Khi học sinh đã nắm được nội dung của chuyện, giáo viên cho các em tập
kể lại chuyện, có thể cho mỗi em kể lại một đoạn trên cơ sở quan sát tranh, càng
nhiều em tham gia vào kể và nhắc lại các tình tiết của chuyện càng tốt. Sau khi
cho các em kể lại chuyện, giáo viên khái quát lại toàn bộ nội dung chuyện và đặt

câu hỏi cho các em trả lời xem chuyện muốn nói điều gì, qua chuyện các em đã
biết được điều gì hay đã học được điều gì. Từ đó giáo viên gợi ý các em liên hệ
với cuộc sống, học tập của bản thân và động viên các em cố gắng hơn nữa.
Trước khi kết thúc một câu chuyện âm nhạc, giáo viên nên cho học sinh nghe
lại tác phẩm trong chuyện hoặc một vài trích đoạn khác của tác giả đã nói trong
chuyện.
Tôi xin minh họa bằng hoạt động dạy kể chuyện âm nhạc như sau:
ÂM NHẠC (Tiết 28)
Kể chuyện âm nhạc
I/ Mục tiêu.
- Học sinh nghe câu chuyện Khúc nhạc dưới trăng, tập kể sơ lược nội dung câu
chuyện. Học sinh làm quen với bản Sô-nát Ánh trăng của Bét-tô-ven.
II/ Chuẩn bị của giáo viên.
- Tranh minh họa cho câu chuyện Khúc nhạc dưới trăng. Băng, đĩa nhạc giới
thiệu bản Sô-nát Ánh trăng của Bét-tô-ven.
III/ Các hoạt động dạy-học chủ yếu.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
A. Kiểm tra bài cũ.
B. Bài mới.
* Hướng dẫn HS Kể chuyện âm nhạc
- Giáo viên giới thiệu câu chuyện: Biết- - Học sinh theo dõi.
tô-ven là nhạc sĩ thiên tài người Đức,
sinh năm 1770 và mất năm 1827. Ông
được đánh giá là một trong những nhạc
sĩ xuất sắc nhất trong lịch sử âm nhạc
17


thế giới. Hôm nay các em nghe câu

chuyện kể về hoàn cảnh ra đời bản Sônát Ánh trăng, một trong những tác
phẩm âm nhạc nổi tiếng của Bét-tôven.
- Giáo viên kể chuyện theo tranh minh
họa.
- Củng cố nội dung chuyện.
- Giáo viên đặt câu hỏi cho học sinh trả
lời:
+ Vì sao Bét-tô-ven lại ghé vào thăm
nhà người thợ giày ?
+ Tại sao Bét-tô-ven lại chơi đàn với sự
xúc động mãnh liệt?
+ Giai điệu bản Sô-nát Ánh trăng xuất
hiện khi Bét-tô-ven nhìn thấy những
gì?
- Cho học sinh tập kể chuyện.
- Giáo viên chỉ định các tổ thi xem tổ
nào kể chuyện hay nhất bằng 1 trong 2
cách sau:
+ Tóm tắt nội dung từng đoạn theo
tranh minh họa.
+ Tóm tắt toàn bộ câu chuyện theo
tranh minh họa.
- Giáo viên nhận xét các tổ.
- Giáo viên cho học sinh nghe nhạc
minh họa.
+ Nếu còn thời gian, GV đàn một số
giai điệu ngắn để giới thiệu về sáng tác
âm nhạc của Bét-tô-ven.
C Củng cố - Dặn dò
- Các em vừa được nghe, được kể câu

chuyện gì? Của ai?
- Kết thúc câu chuyện. GV giáo dục
thái độ.
+ Bét-tô-ven sáng tác nên bản nhạc nổi
tiếng bởi vì ông có tấm lòng nhân ái,
biết đồng cảm với người nghèo khó và
ông biết cảm nhận, biết rung động
trước vẻ đẹp thiên nhiên.
+ Dặn dò, động viên HS cố gắng học
tập âm nhạc và tìm nghe những sáng
tác của Bét-tô-ven.
18

- Học sinh nghe câu chuyện
- Học trả lời:
+ Vì ông nghe thấy tiếng đàn dương
câm.
+ Vì ông nhận ra con gái người thợ
giày bị mù.
+ Ông nhìn thấy ánh trăng vàng,
những ngôi sao lấp lánh trên nền trời,
nóc nhà thờ cổ kính, hàng cây dương
liễu…
- Các tổ xung phong kể.

- Học sinh nghe đoạn trích bản Sô-nát
Ánh trăng.

- HS trả lời.
- Học sinh ghi nhớ.

3.Kết luận và kiến nghị.
- Kết luận.
Sau thời gian dài giảng dạy tại trường Tiểu học, tôi đã áp dụng thực hiện
giảng dạy âm nhạc với các phương pháp theo các bước trên và thấy các em rất
say mê hứng thú học tập. Do đó kết quả đã nâng lên rõ rệt.
Trên cơ sở từ thực tiễn giảng dạy Âm nhạc trong trường Tiểu học nói
chung và cho học sinh lớp 5 nói riêng. Xuất phát từ thực trạng khả năng nhận
thức tiếp thu những kiến thức đặc thù của bộ môn. Tôi đã lựa chọn và đưa vào
thực tế những phương pháp giảng dạy của mình trên cơ sở bám sát chương trình
hướng dẫn của Bộ Giáo dục - Đào tạo. Tôi đã thu được những kết quả đáng kể.
Qua quan sát thực tế nhận thấy các em yêu thích bộ môn hơn, hào hứng học tập
hơn. Đặc biệt là kết quả học tập cũng như chất lượng của công tác phong trào
văn hoá văn nghệ đã nâng lên rõ rệt. Các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong khi
thực hiện.
Khả năng nhận thức của con người nói chung, của học sinh Tiểu học nói
riêng là rất lớn và sẵn có. Điều cơ bản là người giáo viên giảng dạy phải nắm
được đối tượng, tìm hiểu cụ thể những sở thích của các em để tìm ra phương
pháp giáo dục, giảng dạy thích hợp nhất giúp các em tiếp thu kiến thức một cách
dễ dàng và tạo sự say mê trong việc vận dụng các kiến thức đã học vào thực tế
cuộc sống.
Về phía bản thân, với một số phương pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy
tại trường Tiểu học. Tôi nhận thấy hiệu quả của các phương pháp này là khá cao.
Tôi đã áp dụng thực hiện giảng dạy âm nhạc với các phương pháp theo các bước
tuần tự thấy các em rất say mê hứng thú học tập. Do đó kết quả đã có nhiều
chuyển biến. Tôi đã tiến hành kiểm tra khảo sát lại đối với các đối tượng học
sinh 2 lớp 5A, 5B. Qua kết quả kiểm tra số học sinh hoàn thành tốt tăng lên rõ
rệt, số học sinh chưa hoàn thành giảm xuống.
Đề bài:

Câu 1: Em hãy trình bày một trong 3 bài hát sau: Em vẫn nhớ trường xưa, Hãy
giữ cho em bầu trời xanh, Ước mơ. Nêu tên tác giả bài hát ?
Câu 2: Em hãy đọc nhạc và hát lời bài tập đọc nhạc số 8 “Mây chiều” ?
LỚP

SỐ
HS

HOÀN
TỐT

THÀNH HOÀN
THÀNH

5A

26

15 HS = 57,7%

5B

25

13 HS = 52%

CHƯA
THÀNH

HOÀN

11 HS = 42,3% 0 = 0%
12 HS = 48%

0 = 0%

Điều đó được thể hiện rõ qua thực tế kiểm tra chất lượng bộ môn cùng với
các phong trào văn hoá văn nghệ ngày càng phát triển và thu được kết quả cao.
Tuy nhiên, khi vận dụng những phương pháp này, các đồng chí có thể tuỳ cơ
ứng biến sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để thu được
19


kết quả tốt nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây dựng nên những
phương pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với bộ môn Âm nhạc.
- Kiến nghị
+ Đối với phòng giáo dục và đào tạo: Các cấp lãnh đạo tổ chức các phong
trào văn nghệ
+ Đối với nhà trường: Phòng giáo dục cần mở nhiều các chuyên đề âm nhạc
cho học sinh và giáo viên để nâng cao trình độ chuyên môn
+ Đối với nhà trường: Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên tổ chức
những buổi ngoại khóa âm nhạc cũng như tạo điều kiện về cơ sở vật chất trang
thiết bị đồ dùng phục vụ việc giảng dạy được tốt hơn
Qua các biện pháp tiến hành và kết quả đạt được với môn Âm nhạc, tôi đã rút
ra một số kinh nghiệm như sau:
Là một giáo viên yêu nghề, tâm huyết với nghề, tôi luôn mong muốn mang
lại cho các em – thế hệ tương lai của đất nước một tâm hồn tươi đẹp bằng những
giai điệu đẹp, giúp các em phát triển toàn diện, đặc biệt là khả năng cảm thụ âm
nhạc và kỹ năng ca hát, hình thành trong các em thẩm mỹ nghệ thuật đúng đắn.
Để nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Âm nhạc ngoài việc đã nắm đủ

các bước lên lớp ra thì điều đầu tiên phải có sự yêu nghề, mến trẻ, say mê nghệ
thuật. Có được điều đó rồi thì chúng ta mới luôn có ý thức tìm tòi, đổi mới
phương pháp giảng dạy bộ môn Âm nhạc. Cần có một phương pháp truyền đạt,
hướng dẫn thật tốt, đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất. Phải biết sử dụng linh hoạt
các phương pháp trong quá trình giảng dạy. Đặc biệt là giúp các em có một nền
tảng kiến thức cơ bản sơ đẳng, vững chắc trước khi kết thúc một cấp học, bước
vào một cấp học mới, với khối lượng kiến thức cao hơn.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân tôi đã có được trong quá trình
giảng dạy Âm nhạc ở Tiểu học những năm qua. Vậy tôi không có tham vọng gì
lớn ngoài việc cùng chia sẻ những gì mà tôi đã làm được và mong muốn học hỏi
ở các bạn đồng nghiệp những kinh nghiệm quý báu trong giảng dạy để tôi vững
vàng hơn trên con đường mà chúng ta đã lựa chọn.
Do năng lực của bản thân còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót.
Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của Hội đồng khoa học các cấp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thanh Hóa,ngày 20 tháng 05 năm 2017
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
NGƯỜI THỰC HIỆN

Đinh Thị Hà

20


21