Một số biện pháp rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh lớp 4 trường tiểu học nga yên

1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
Nước ta đang đứng trước ngưỡng cửa của cuộc cách mạng 4.0, một cuộc
cách mạng có tốc độ phát triển nhanh chưa từng có trong lịch sử, có tác động sâu
sắc đến mọi lĩnh vực, đặc biệt là ngành giáo dục. Nền giáo dục nước nhà sẽ có
thay đổi một cách sâu rộng từ môi trường giáo dục, vai trò của người làm công
tác giáo dục đến việc tiếp thu kiến thức của người được giáo dục. Trong đó, giáo
dục Tiểu học được xem là cấp học nền tảng và “Giáo dục Tiểu học nhằm giúp
học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự nghiệp phát triển đúng đắn và
lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản góp phần
hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, bước đầu xây dựng
tư cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị tiếp tục học Trung học cơ sở ”. [1]
Trong các kỹ năng sống thì kỹ năng giao tiếp chiếm vị trí quan trọng trong
cuộc sống thực tiễn, hoạt động lao động của con người. Kỹ năng giao tiếp không
phải do bẩm sinh, di truyền mà có được mà nó được hình thành và phát triển
trong quá trình sống, qua hoạt động, qua trải nghiệm, tập luyện, rèn luyện... Vì
vậy, muốn nâng cao chất lượng giáo dục thì cần thiết phải phát triển kỹ năng
giao tiếp cho học sinh.
Nội dung của giáo dục tiểu học là tập trung vào các môn văn hóa, giáo dục
đạo đức, giáo dục kỹ năng sống... trong những nội dung đó giáo dục kỹ năng
giao tiếp cho học sinh chiếm vị trí vai trò quan trọng, nó ảnh hưởng trực tiếp đến
chất lượng và hiệu quả của giáo dục tiểu học.
Đối với học sinh vùng nông thôn nói chung, học sinh Tiểu học Nga Yên nói
riêng, do đặc điểm điều kiện kinh tế, địa lý tự nhiên, môi trường giao tiếp hẹp,
do đặc điểm tâm lý học sinh vùng nông thôn nhút nhát, lúng túng, thiếu tự tin,
ngại giao tiếp trước người lớn, trước đông người. Chưa có kỹ năng hợp tác, làm
việc nhóm, kỹ năng thích ứng, kỹ năng giải quyết vấn đề.... đặc biệt là kiến thức,
kỹ năng về cuộc sống còn nghèo nàn. Trong khi đó đời sống của học sinh tiểu
học rất cần đến kỹ năng giao tiếp, đó cũng chính là điều kiện để học sinh phát
triển một cách toàn diện đáp ứng yêu cầu xã hội ngày nay. Chính vì vậy mà đây
cũng chính là lý do tôi lựa chọn đưa ra đề tài: “Một số biện pháp rèn kĩ năng

giao tiếp cho học sinh lớp 4 trường Tiểu học Nga Yên”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Trong nhiều năm làm công tác giảng dạy và tiếp xúc với phụ huynh, với
các em học sinh, tôi nhận thấy kỹ năng giao tiếp của nhiều em học sinh trường
Tiểu học Nga Yên còn rất hạn chế, chưa thể đáp ứng theo kịp sự phát triển của
thời đại. Vì vậy, mục đích nghiên cứu của tôi là giúp các em có kỹ năng giao
tiếp tốt, phù hợp với các tình huống khác nhau trong cuộc sống, góp phần thực
hiện tốt việc giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh Tiểu học trong thế kỷ
XXI.
1.3. Đối tượng nghiên cứu

1


Tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Rèn kỹ năng giao tiếp” đối với học sinh
lớp 4A của trường Tiểu học Nga Yên – xã Nga Yên, một trường học vùng nông
thôn có điều kiện kinh tế khó khăn và đang từng bước đổi mới.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện thành công đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau :
- Phương pháp suy luận (nghiên cứu tâm lý học sinh Tiểu học và quy luật
hình thành nhân cách của học sinh Tiểu học).
- Phương pháp điều tra, tổng hợp.
- Phương pháp thống kê, phân loại đối tượng học sinh.
- Phương pháp thực hành (Tổ chức cho học sinh đóng vai, sinh hoạt theo
nhóm, sinh hoạt tập thể, phân loại, xử lý tình huống).
- Phương pháp vấn đáp, hội thoại.
- Phương pháp quy nạp.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1.Cơ sở lý luận
Kỹ năng giao tiếp: Là tập hợp những quy tắc, nghệ thuật về cách ứng xử,

đối đáp được đúc kết qua những kinh nghiệm thực tế, giúp việc giao tiếp được
hiệu quả và đạt được mục đích đặt ra trong những trường hợp cụ thể. [2]
Kỹ năng giao tiếp bao gồm nhiều loại kỹ năng khác nhau như kỹ năng
lắng nghe; kỹ năng giao tiếp bằng mắt, bằng cử chỉ; kỹ năng thuyết trình; kỹ
năng diễn đạt; kỹ năng ra quyết định…Trong trường hợp cụ thể, chúng ta không
chỉ sử dụng một kỹ năng nhất định mà cần phối hợp các kỹ năng giao tiếp phù
hợp để đạt được mục đích của buổi giao tiếp.
Chính vì vậy, để thực hiện các mục tiêu giáo dục cho học sinh tiểu học
thì điều cần thiết là phải hình thành và phát triển ở các em kỹ năng giao tiếp.
Dạy cho các em biết cách giao tiếp có hiệu quả chính là dạy cho các em biết
cách nhận thức đúng đắn về mình, nhận biết về đối tượng giao tiếp, biết cách
tiếp cận với đối tượng giao tiếp và biết bày tỏ thái độ, quan điểm của mình bằng
lời nói, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt và bằng cả những việc làm khi cần thiết.
Trong quá trình dạy và học, kỹ năng giao tiếp của các em được thể hiện qua
cách trình bày, xử lý tình huống bằng ngôn ngữ, tranh biện, thuyết trình, làm
việc nhóm cùng thầy cô và bạn bè trước các vấn đề. Bởi vậy, rèn kỹ năng giao
tiếp là đồng thời phát triển kỹ năng nói, nghe; luyện tập cả kỹ năng trao lời, đáp
lời trong đời sống học tập và sinh hoạt hàng ngày. Từ những kỹ năng đó sẽ giúp
cho các em chững chạc, tự tin, lịch sự, lễ phép và nhanh nhẹn trước các tình
huống trong cuộc sống.
2.2. Thực trạng của việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 4
trường Tiểu học Nga Yên
Trong những năm gần đây, Đảng và nhà nước ta cũng như ngành Giáo
dục rất quan tâm đến việc đưa vào chương trình dạy giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh tiểu học mà trong đó kỹ năng giao tiếp là một trong những kỹ năng rất
quan trọng không thể thiếu của mục tiêu giáo dục kỹ năng sống đối với học sinh
2


nói riêng, đối với mỗi con người thời đại mới nói chung, nhằm đáp ứng nhu cầu

xã hội hiện nay. Có kỹ năng giao tiếp thì học sinh mới dễ dàng thực hiện tốt các
kỹ năng khác.
Tuy nhiên, việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học
vùng nông thôn nói chung và ở trường Tiểu học Nga Yên nói riêng vẫn chưa
được quan tâm nhiều. Trong các giờ học việc rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh
chưa được chú trọng. Do vậy trong quá trình học tập trên lớp nhiều học sinh
không biết cách trả lời hoặc trả lời không đúng trọng tâm vấn đề. Các em ngại
nói, ngại tiếp xúc với người lạ. Thiếu tự tin khi giao tiếp với người lớn, thầy cô
giáo và bạn bè xung quanh. Khi gặp các tình huống trong cuộc sống nhiều học
sinh không có kỹ năng xử lý tốt, thông thường học sinh thu mình lại hoặc cư xử
không đúng mực. Trong quá trình học tập trên lớp hay các hoạt động NGLL
được tổ chức thì kỹ năng hoạt động nhóm, kỹ năng phối hợp của học sinh chưa
cao, nhiều em chưa biết lắng nghe ý kiến của bạn bè...
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng nêu trên nhưng chủ yếu là do
các nguyên nhân sau:
Trước hết là do nhận thức của giáo viên, phụ huynh về rèn kỹ năng giao
tiếp cho các em chưa đúng. Cả giáo viên và phụ huynh đều chỉ chú trọng đến
việc dạy kiến thức: đọc tốt, viết tốt, làm toán tốt… việc rèn kĩ năng giao tiếp cho
học sinh còn mang tính chiếu lệ, đôi khi chỉ tập trung vào một số học sinh nói
tốt. Trong khi đó có một số ý kiến cho rằng: hiện nay, chương trình đã quá nặng
về dạy kiến thức nên không quan tâm đến việc giáo dục kĩ năng giao tiếp cho
các em, một số khác thì đã có sự quan tâm song còn mang tính hình thức, chưa
chú trọng đến tất cả mọi đối tượng học sinh.
Bên cạnh đó một số gia đình bố mẹ chỉ mải lo đến việc làm kinh tế mà
quên mất gia đình là chiếc nôi của con trẻ, quên đi việc cần tạo một môi trường
gia đình đầm ấm, người lớn gương mẫu, quan tâm dạy dỗ trẻ. Có những gia đình
hoàn toàn phó mặc việc dạy dỗ con em cho nhà trường. Cũng có những gia đình
có điều kiện kinh tế, quá chiều chuộng con cái muốn gì được nấy, ít quan tâm
đến việc giáo dục con em kỹ năng giao tiếp với người lớn, bạn bè với cha mẹ,
ông bà, thầy cô giáo, với các mối quan hệ xã hội xung quanh mình. Nhiều học

sinh được gia đình chiều chuộng dẫn đến các em thiếu các kỹ năng giao tiếp,
luôn ỷ lại, phụ thuộc vào người lớn; mỗi khi gặp các tình huống trong thực tế
lúng túng không biết xử lý thế nào, hạn chế trong việc tự bảo vệ bản thân mình;
hoặc có em được chiều chỉ làm theo ý của mình chứ không làm theo ý người
khác.
Đặc biệt trong thời kỳ công nghệ 4.0, hầu hết các gia đình đều có các thiết
bị điện tử như ti vi, điện thoại, máy tính... lúc rảnh rỗi các em thường chỉ chăm
chú xem tivi, lướt điện thoại, hoặc chơi máy tính... dẫn đến các em ngại tiếp xúc,
giao tiếp với mọi người xung quanh.
Trong tháng đầu tiên của năm học, ngay sau khi nhận lớp tôi đã tiến hành
điều tra, theo dõi hoạt động giao tiếp của các em thông qua các giờ dạy trên lớp

3


của mình cũng như trao đổi nắm bắt qua các cô giáo bộ môn và giáo viên tổng
phụ trách đội theo dõi trong hoạt động Đội- Sao, kết quả thu được như sau :
Học sinh vận dụng
thành thạo các kỹ
năng giao tiếp trong
sinh hoạt hàng ngày
SL
5

TL
25%

Học sinh biết vận
dụng nhưng chưa
thường xuyên

SL
7

TL
35%

Học sinh chưa biết
vận dụng các kỹ
năng giao tiếp trong
sinh hoạt hàng ngày
SL
15

Ghi chú

TL
40%

Tháng
9/2018
Tóm lại: Qua điều tra, theo dõi của bản thân và kết quả điều tra thông tin
qua các kênh của giáo viên bộ môn, tổng phụ trách Đội, tôi nhận thấy học sinh
lớp 4A còn một tỷ lệ quá lớn giao tiếp chưa đúng, chưa phù hợp với ngữ cảnh kể
cả ngôn ngữ, ngữ điệu, sắc thái biểu cảm; cử chỉ, hành động, thái độ chưa lịch
sự, có lúc thiếu văn hoá khi giao tiếp. Vì vậy, bản thân tôi rất trăn trở nên đã đề
ra các biện pháp giúp học sinh có thái độ đúng, giao tiếp đúng trong các tình
huống khác nhau.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh lớp 4A trường Tiểu học Nga Yên
2.3.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của giáo viên đối với việc rèn kỹ năng
giao tiếp cho học sinh Tiểu học trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0

Trong thời đại công nghiệp 4.0 vai trò giáo viên ngày càng trở nên phức
tạp ở một thế giới thay đổi nhanh chóng, nơi mà tri thức hầu như vô tận. Là thời
đại của công nghệ thông tin ở bất cứ nơi nào con người cũng có thể tìm kiếm
được tri thức mà không cần đến giáo viên. Xã hội ngày một phát triển, con
người ngày ngày cũng theo guồng quay của xã hội, đâu đâu cũng điện thoại
thông minh, máy tính bảng và con người ngày càng ít có cơ hội giao tiếp với
nhau hơn. Thực tế cho thấy rất nhiều gia đình bố mẹ bận công việc cứ giao cho
con một chiếc điện thoại hay máy tính bảng là yên tâm có người trông con hộ
không có con quấy nhiễu, bố mẹ thoải mái làm việc của mình. Chính vì lẽ đó mà
ngày nay có rất nhiều trẻ em không thích tiếp xúc với mọi người xung quanh, ít
có các kỹ năng giao tiếp tối thiểu hàng ngày. Thậm chí có những em học sinh
khi bị đi lạc đã không biết cách hỏi thăm đường để về nhà. Hay có rất nhiều
trường hợp nhiều trẻ em đang độ tuổi học sinh mắc phải chứng bệnh tự kỷ, tăng
động giảm chú ý… khi mà hàng ngày các em không được người lớn quan tâm…
Hoặc cũng có rất nhiều học sinh, sinh viên học rất giỏi ở các nhà trường nhưng
khi đi làm thì không làm được việc,… điều đó cho thấy hầu hết các em đều thiếu
các kỹ năng giao tiếp hàng ngày, thiếu tự tin, thiếu trách nhiệm…
Trong xu thế hội nhập và phát triển ngày nay của cuộc cách mạng 4.0 thì
giáo dục cần phải hướng tới các mục tiêu: “Học để biết, học để làm, học để
khẳng định mình và học để chung sống” và đặt ra vấn đề là: kỹ năng nào cần
thiết cho mỗi con người để thành công trong công việc và cuộc sống ? Một trong
4


ba kỹ năng toàn cầu đòi hỏi ở một con người hoàn thiện chính là kỹ năng giao
tiếp. Mà vai trò của người giáo viên trong giai đoạn hiện nay chính là hướng dẫn
người học chứ không còn là người cung cấp tri thức nữa.
Chính vì nhận thức rõ tầm quan trọng của các kỹ năng giao tiếp trong xu
thế hiện nay là rất cần thiết đối với học sinh, bản thân tôi với trách nhiệm của
người giáo viên trong thời đại công nghiệp 4.0 không ngừng tìm hiểu, nghiên

cứu về các kỹ năng giao tiếp cần thiết. Đồng thời tôi cũng tìm tòi, tham khảo,
ứng dụng các biện pháp để rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
Mặt khác, tôi thiết nghĩ nếu chỉ người giáo viên quan tâm, hướng dẫn, rèn
kỹ năng giao tiếp cho học sinh cũng chưa đủ mà việc này cần có sự phối hợp
giữa gia đình, nhà trường và xã hội thì hiệu quả sẽ cao hơn. Biết được điều này
là một giáo viên chủ nhiệm tôi thường xuyên tuyên truyền, nâng cao nhận thức
cho phụ huynh và học sinh về các kỹ năng giao tiếp, tầm quan trọng của giao
tiếp trong cuộc sống và sự cần thiết phải giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh
Tiểu học.
Trước tiên giáo viên cần giúp cho phụ huynh, học sinh hiểu được: Kĩ năng
giao tiếp là những kĩ năng tâm lý-xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích
ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều
thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại… Rèn kĩ năng giao tiếp đơn
giản là giúp học sinh có cơ hội giao lưu với bạn bè, thầy cô giáo, với xã hội
xung quanh mình và có được khả năng ứng phó một cách linh hoạt nhưng đem
lại những thuận lợi trong cuộc sống. Dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh nhằm
rèn luyện cho các em có thói quen năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình,
phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội.
Sau đó giáo viên phải giúp cho phụ huynh, học sinh hiểu rõ: Kỹ năng giao
tiếp không phải là cái có sẵn, con người không phải sinh ra đã có kỹ năng giao
tiếp tốt. Mà kỹ năng giao tiếp phải được rèn luyện và hình thành theo một quá
trình, hình thành một cách tự nhiên qua những hoạt động, những trải nghiệm
trong cuộc sống và qua giáo dục mà có.
Việc làm này không phải ngày một ngày hai là có thể xong mà phải làm
thường xuyên như: Trao đổi trong các lần họp phụ huynh cả lớp đầu năm, cuối
kỳ, cuối năm. Cũng có những phụ huynh bận công việc không tham gia hoặc
cũng có những phụ huynh không phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, lúc đó bản
thân tôi phải gặp gỡ trực tiếp, điện thoại để động viên, trao đổi và khai thông tư
tưởng cho phụ huynh, Từ đó giáo viên, phụ huynh, học sinh có thể làm tốt công
tác rèn kỹ năng giao tiếp cho các em.

2.3.2. Tăng cường tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học các môn học giúp
học sinh rèn kĩ năng giao tiếp:
Ở bậc tiểu học các môn học có chứa nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp rất
nhiều, nhất là các môn như: Tiếng Việt; Đạo đức; Khoa học, Tự nhiên xã hội....
Nhiệm vụ của người giáo viên là phải tự giác, tích cực thực hiện giáo dục kỹ
năng giao tiếp cho học sinh qua mỗi giờ học trên lớp. Thông qua các tiết học
trên lớp giáo viên giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh. Vậy muốn thông qua
5


hoạt động dạy học mà hướng tới rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh thì người
giáo viên phải biết tổ chức các hoạt động học tập làm sao để phát huy được sự
tích cực, chủ động, mạnh dạn, tự tin… của học sinh trong quá trình học tập. Vậy
thì hoạt động nhóm là một hoạt động nếu người giáo viên tổ chức khéo léo sẽ
phát huy được các ưu thế mà nó mang lại trong quá trình dạy học. Nó không chỉ
giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động mà còn là sân chơi giúp cho
học sinh thể hiện bản thân, học hỏi bạn bè, khả năng hợp tác, làm việc nhóm….
Từ xa xưa ông cha ta đã từng nói: “Học thày không tày học bạn” đây mãi là
chân lý đúng đắn. Trong cuộc sống hàng ngày các em học sinh ngoài giao tiếp
với cha mẹ, anh em, thầy cô giáo,.... thì thời gian các em học ở trên lớp cùng bạn
học là khoảng thời gian mà các em giao tiếp nhiều nhất. Chính vì vậy mà người
giáo viên muốn giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh cũng phải nắm bắt tốt
cơ hội thông qua phương châm: “Bạn và tôi” để xây dựng cách thức giao tiếp
thân thiện trong nhóm. Tổ chức nhóm là nhằm tạo cơ hội cho mọi đối tượng
được nói, được trình bày miệng trước tổ, được mạnh dạn trình bày và biết cách
trình bày một vấn đề nào đó trước tập thể. Từ đó, giúp các em rèn kỹ năng giao
tiếp, biểu hiện thái độ cử chỉ khi trình bày để tăng thêm sức biểu cảm, tăng sức
thuyết phục của vấn đề mà mình trình bày, cũng nhờ đó các em tự tin hơn trong
giao tiếp, mạnh dạn hơn khi nói trước đông người.
Ví dụ: Trong tiết Kể chuyện, tôi luôn tổ chức cho học sinh kể lại đoạn

chuyện, câu chuyện trong nhóm, sau đó kể trước lớp, giúp học sinh rèn kĩ năng
mạnh dạn, tự tin trước đám đông, từ đó học sinh nói năng ngày càng lưu loát
hơn.
Sau khi HS kể xong, tôi mời các em nhận xét, trao đổi về nội dung ý nghĩa
câu chuyện, nhận xét về cách thể hiện tính cách của từng nhân vật trong câu
chuyện thông qua cử chỉ, điệu bộ, lời kể của bạn để giúp các em tạo cảm giác tự
tin khi trao đổi, cách giải quyết một vấn đề có hiệu quả nhất, đặc biệt là giúp các
em rèn luyện kỹ năng thể hiện cảm xúc của mình thông qua ngôn ngữ nói và
ngôn ngữ hình thể.

6


Hình ảnh học sinh tự tin kể chuyện trước lớp trong tiết Kể chuyện
- Trong các tiết Toán, Khoa học, Lịch sử - Địa lý... khi học sinh đánh giá,
nhận xét bài làm hoặc câu trả lời của bạn và đưa ra ý kiến hoặc cách làm của
mình, các em đã được rèn kĩ năng giao tiếp một cách đúng mực và kĩ năng chia
sẻ. Chẳng hạn:
Bạn làm sai, nhận xét là: "Theo tớ, cách giải thế này" chứ không nói
là:"Cậu làm sai rồi" hoặc nhận xét một cách không tế nhị.
- Trong các bài học Đạo đức, thông qua hoạt động thảo luận nhóm, đóng
vai xử lý tình huống và thực hiện đóng vai xử lý tình huống trước lớp. Các em
đã được tham gia ý kiến của mình một cách tự tin thoải mái. Thông qua hoạt
động giáo dục đạo đức các em biết gần gũi, quan tâm chia sẻ và thân thiện với
bạn, biết giúp đỡ bạn khi cần; từ đó lớp tạo ra một lớp học đoàn kết và thân
thiện, các em giao tiếp với nhau thoải mái và vui vẻ với nhau hơn.

7

Hình ảnh học sinh lớp 4A đang đóng vai xử lý tình huống trong tiết
Hoạt động NGLL
Trong các giờ học Tiếng Việt nói chung, phân môn Tập làm văn nói riêng
thể hiện, bộc lộ rõ nét nhất kỹ năng giao tiếp của học sinh thông qua câu văn,
đoạn văn. Thông thường, những em giao tiếp tốt thì câu, đoạn văn gãy gọn, trôi
chảy và ngược lại. Đối với những bài này, tôi ghi hẳn những câu văn (có khi
chưa thành câu) còn sai lên bảng sửa sai ngay. Trong quá trình rèn kỹ năng giao
tiếp cho học sinh, tất cả các bài làm văn của học sinh tôi đều chấm rất kỹ, đọc
nhiều lần, chữa lỗi bằng mực đỏ. Giờ trả bài cho học sinh, ngoài các bước thông
thường như những giáo viên khác, tôi còn tổ chức cho học sinh hoạt động theo
nhóm yêu cầu học sinh đổi chéo bài, đọc kỹ bài làm của bạn nhiều lần, phát hiện
những câu chưa hoàn chỉnh. Giáo viên cùng với học sinh nhận xét, đưa ra
phương án sửa lỗi để học sinh biết được vì sao vậy để lần sau không lặp lại.
Đồng thời, tôi yêu cầu học sinh viết lại bài văn, khen ngợi biểu dương những
học sinh tiến bộ, có câu cú gãy gọn, lời văn phù hợp ngữ cảnh.

Hình ảnh học sinh lớp 4A thảo luận nhóm trong các tiết học
* Như vậy: Trong các giờ học trên lớp, tôi chú trọng hình thức tổ chức dạy
học theo nhóm cho các em học sinh. Bởi học theo nhóm là hình thức giảng dạy
đặt học sinh vào môi trường học tập tích cực và việc rèn cho các em các kỹ năng
học hợp tác nhóm là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội
giao lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, qua đó rèn kỹ năng giao tiếp cho
học sinh một cách rất có hiệu quả. Từ việc tổ chức cho học sinh hoạt động học
tập theo nhóm như vậy mà học sinh lớp tôi luôn mạnh dạn, tự tin thể hiện bản
thân mình trước đông người, biết cách tôn trọng ý kiến bạn bè, giúp đỡ nhau, hỗ
trợ lẫn nhau trong học tập, Ngoài ra học sinh còn biết yêu thương, đoàn kết,
cùng nhau tiến bộ.
2.3.3. Giáo dục kĩ năng giao tiếp trong sinh hoạt Đội và hoạt động ngoài giờ
lên lớp.
8

Hoạt động Đội là hoạt động tập thể có ý nghĩa quan trọng đối với học
sinh lớp 4, vì có những em vừa mới được kết nạp vào Đội ở đầu năm lớp 4.
Chính hoạt động Đội đã giúp các em thấy mình dường như lớn lên, trưởng thành
hơn, vào Đội các em được giao lưu, học hỏi với các bạn đội viên khác trong
trường, được hoạt động chung, được tham gia các phong trào, các cuộc thi do
Đội tổ chức như: thi văn nghệ, thi phụ trách sao giỏi, thi chúng em là học sinh
Tiểu học. Qua hoạt động Đội rèn cho các em nhiều kĩ năng giao tiếp mới đó là
giao tiếp với các anh chị Phụ trách Chi đội, các Đội viên, các Sao, giao tiếp với
các bạn trong Ban chỉ huy Liên đội, tạo cho các em giao tiếp trong các mối quan
hệ đa dạng hơn. Giáo dục các em biết giao tiếp phù hợp trong các tình huống
của môi trường mới mà người đội viên tham gia.
Giáo dục kĩ năng giao tiếp thông qua các hoạt động tập thể khác
Đối với học sinh tiểu học khi đến trường các em vừa được học tập và vui
chơi, Hoạt động tập thể là một hoạt động cần thiết. Vì thế tôi luôn chú ý rèn kĩ
năng giao tiếp cho học sinh không chỉ trong học tập, trong sinh hoạt Đội mà còn
phải chú ý rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh trong cả các hoạt động tập thể, bao
gồm: Hoạt động ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt lớp, sinh hoạt đầu giờ.
Ví dụ: Trong các tiết hoạt động ngoại khóa theo tuần về các chuyên đề về văn
hóa ứng xử trong nhà trường và xã hội, tuyên truyền về An toàn giao thông;
truyền thông y tế; nếp sống văn minh đô thị, vấn đề ô nhiễm môi trường, hoạt
động về nguồn... Thông qua việc tổ chức cho các em thảo luận các vấn đề nêu
trên, các em sẽ vận dụng một cách tự nhiên các kỹ năng giao tiếp như trao đổi ý
kiến, lắng nghe, trình bày ý kiến. Giáo viên chủ nhiệm có thể theo dõi, quan sát
và kịp thời uốn nắn cho các em, giúp các em tự rèn luyện được các kỹ năng giao
tiếp cho bản thân. Chính hoạt động này HS tự rèn luyện kỹ năng nói trước đám
đông, tạo cho các em sự tự tin và bản lĩnh khi giao tiếp trước mọi người. Thông
qua hoạt động này, GV có thể rèn luyện, sửa chữa cho HS cách trả lời, cách trình
bày lịch sự, lễ phép, rõ ý và thuyết phục được người nghe. Hoạt động này có

tính giáo dục cao, học sinh dễ dàng tiếp thu và tự rèn luyện cho bản thân mình.
Đồng thời,tạo điều kiện cho những em HS thiếu tự tin, nhút nhát cũng có thể
tham gia phát biểu bằng cách GV đặt những câu hỏi vừa sức và quan tâm, động
viên các em tham gia.
+ Hay trong các tiết sinh hoạt 15 phút đầu giờ: Tôi luôn yêu cầu học sinh tự
kiểm tra lẫn nhau trong tổ, nhóm về mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập trước
khi đến lớp, tổ chức đọc báo Đội, Nhi đồng để chia sẻ thông tin...
+ Đối với các tiết sinh hoạt lớp cuối mỗi tuần: Tôi cho học sinh đánh giá lại quá
trình học tập của lớp trong 1 tuần, nhận xét những mặt làm được, chưa làm
được, biểu dương những bạn học tập tốt, làm bài tốt, nhắc nhở động viên những
bạn chưa ngoan, chưa chăm học... để các em có cơ hội sửa chữa, phấn đấu. Đặc
biệt các hoạt động này ở trong lớp phải được quay vòng, để tất cả các em được
tham gia điều hành các hoạt động ở trong lớp. Với hoạt động này học sinh được
rèn kỹ năng thuyết phục, xử lý tình huống, lắng nghe…

9


Lớp trưởng lớp 4A đang điểu hành các bạn sinh hoạt lớp
Trong các hoạt động này học sinh là người thực hiện. Để rèn được kĩ
năng giao tiếp, giáo viên phải cùng sinh hoạt với các em, giáo viên lắng nghe
đồng thời hướng học sinh giao tiếp một cách lịch sự, không chỉ chích nhau trong
tiết sinh hoạt mà chỉ khuyên các bạn cố gắng khắc phục những khuyết điểm,
phát huy những ưu điểm để thực hiện một cách tốt hơn trong tuần tiếp theo.
Đồng thời biết lắng nghe ý kiến của nhau, giao tiếp cởi mở, thân thiện “ Gọi
bạn, xưng tôi”.
Ngoài ra trong những tháng chủ điểm nhà trường tổ chức các cuộc thi, trò
chơi tạo niềm vui, học hỏi, kiểm tra kiến thức lẫn nhau của các em. thường tổ
chức các hoạt động ngoại khóa chung cho học sinh như: Rung chuông vàng, các
trò chơi dân gian, làm báo tường, trang trí lớp học nhân các dịp lễ: 20/10; 20/11;

22/12; 8/3; 26;3... Tôi luôn động viên và cho học sinh luyện tập để tham gia các
hoạt động đó đây cũng là cơ hội để học sinh rèn kỹ năng mạnh dạn, tự tin, hợp
tác, ra quyết định trong làm việc nhóm, với các bạn trong trường cũng như mọi
người. Hoạt động tập thể sẽ giúp các em giao tiếp và ứng xử tình huống giao
tiếp một cách linh hoạt.

10


Hình ảnh học sinh trường TH Nga Yên thi rung chuông vàng
Hoạt động vui chơi, đặc biệt là trong giờ ra chơi, học sinh thường có
những biểu hiện không tốt bằng trong giờ học. Phần lớn học sinh mắc lỗi vào
giờ ra chơi. Vì thế trong giờ ra chơi, giáo viên cần theo dõi, quán xuyến đến
mọi học sinh trong trường, trong lớp, chú ý xem các em chơi trò chơi gì, nói
năng với nhau ra sao, nhắc nhở những học sinh còn nói năng chưa phù hợp. Có
như vậy học sinh mới chú ý rèn cách nói của mình cho đúng cho phù hợp. Qua
một vài lần được cô quan tâm các em sẽ có những giờ ra chơi thực sự vui vẻ và
bổ ích, khi vào lớp tiết học càng thêm hứng thú, lôi cuốn.
Vì vậy giáo viên cần hướng học sinh tham gia các trò chơi lành mạnh, có
ý nghĩa, có tinh thần tập thể như: chơi chuyền, chắt, nhảy dây, đá cầu, kéo co.
Có như vậy mới giáo dục được cho học sinh kĩ năng giao tiếp với nhau và tạo
ra tinh thần đồng đội.
2.3.4. Phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc rèn kỹ
năng giao tiếp cho học sinh.
Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện các phẩm chất và năng lực nhằm giúp
trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện là một quá trình lâu dài liên tục, diễn
ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội
phức tạp. Vì thế, việc giáo dục học sinh nói chung và giáo dục kỹ năng giao tiếp
cho học sinh nói nói riêng luôn luôn đòi hỏi sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của
nhiều lực lượng xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm đúng cách của nhà trường,

gia đình và mọi người trong xã hội.
Ý nghĩa sâu sắc của việc phối hợp các lực lượng giáo dục đã được Bác Hồ
chỉ ra từ lâu: "Giáo dục trong nhà trường chỉ là một phần, còn cần có sự giáo
dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường
được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt đến mấy, nhưng thiếu giáo dục
trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn.” [3]
Chính vì vậy mà tôi luôn thiết lập và duy trì mối liên hệ chặt chẽ, thường
xuyên giữa giáo viên chủ nhiệm, nhà trường và cha mẹ học sinh thông qua gặp
gỡ trực tiếp, gọi điện thoại, sổ liên lạc truyền thống hoặc sổ liên lạc điện tử, các
11


buổi họp phụ huynh để thông báo kịp thời cho gia đình về tình hình học tập, rèn
luyện và những vấn đề liên quan đến học sinh cần sự phối hợp của gia đình.
Trong các buổi họp phụ huynh tôi đã tuyên truyền vận động phụ huynh
xây dựng nếp sống văn minh ngay tại gia đình nhất là cách giao tiếp giữa các
thành viên trong gia đình với nhau. Những người lớn trong gia đình phải mẫu
mực trong cách cư xử, lời nói phải văn minh. Cha mẹ cũng chính là người thầy
thứ hai của con khi ở nhà. Nếu con trẻ có những lời nói cử chỉ chưa đúng thì bố
mẹ phải uốn nắn và sửa sai luôn cho con.
Hãy thấu hiểu và lắng nghe chia sẻ của con trẻ: Việc lắng nghe ở đây là cả
một quá trình, tùy thuộc vào sự cởi mở và tính cách của mỗi học sinh. Cha mẹ
và thầy cô phải là những người bạn của con, tiếp cận trẻ một cách chậm rãi, tạo
thời gian để con thích nghi dần với phương pháp đã đặt ra cho việc rèn kỹ năng
giao tiếp cho học sinh. Nếu học sinh là người nhút nhát, tự ti, không giao tiếp
hay sợ hãi khi phải nói, tôi tìm hiểu những vấn đề mà học sinh đang gặp phải,
hoặc cố gắng đứng dưới góc nhìn của con để suy xét, thầy cô và cha mẹ sẽ hiểu
con đang nghĩ và cảm nhận gì để có thể trò chuyện khích lệ con.
Trên lớp hay ở nhà nên để học sinh tự do thể hiện suy nghĩ thay vì áp đặt suy
nghĩ của người lớn lên học sinh, tôi kiên nhẫn nghe học sinh của mình trình bày

quan điểm cá nhân. Khi thấy học sinh lúng túng và khó khăn trong việc diễn đạt
thành lời nói, tôi không vội nạt nộ, quát mắng và để mặc các bạn trong lớp cười
đùa, mà hãy dẫn dắt gợi ý cho các em đi đến đáp án cuối cùng.
Sau mỗi lần học sinh hoàn thành xong câu trả lời, đừng vội quan tâm đến vấn đề
đúng sai ở đây, trước tiên hãy khen ngợi quan điểm của chúng để con cảm thấy
tâm tư, suy nghĩ của mình được tôn trọng thực sự. Chính từ những bước nhỏ như
vậy, lần sau và các lần tiếp theo nữa, học sinh sẽ tự tin hơn khi bày tỏ quan
điểm, tranh luận hay giao tiếp trả lời với thầy cô hay các bạn khác trong lớp để
cùng học tập.
Xem kỹ năng giao tiếp như một môn học chính khóa: Với tầm
quan trọng trong thời đại hiện nay, việc rèn kỹ năng giao tiếp
cho học sinh hoàn toàn xứng đáng được đưa vào chương trình
học tập tại các trường học. Tăng cường các tiết học ngoại khóa
cho học sinh để chúng có thể tương tác với xã hội, với bạn bè
đồng trang lứa sẽ là một điều tuyệt vời để giúp trẻ thoát ra khỏi
vỏ bọc của mình và bắt đầu thực hành sự tương tác, rèn luyện
kỹ năng giao tiếp.
* Ví dụ như:
- Để việc giáo dục gia đình có hiệu quả tốt, các bậc cha mẹ cần quan tâm

xây dựng một gia đình đầy đủ toàn vẹn, trong đó mọi thành viên có nghĩa vụ và
trách nhiệm với nhau. Xây dựng một phong cách sinh hoạt có nề nếp, phù hợp
nhu cầu hứng thú nhằm phát huy những mặt tích cực của trẻ. Đặc biệt cha mẹ,
người lớn phải giữ uy tín vai trò gương mẫu của mình trong gia đình và ngoài xã
hội. Người lớn trước tiên phải có những câu giao tiếp chuẩn mực trước con trẻ,
đúng về ngữ pháp (câu phải hoàn chỉnh) ; hay về ngữ nghĩa, ngắn gọn, dễ hiểu
12


để các em học tập, noi theo. Tuyệt đối không được nói những lời khiếm nhã,

thiếu văn hoá trước con trẻ (vì vẫn còn một số cha mẹ còn nói tục trong cuộc
sống).
- Hơn nữa phụ huynh là người tiếp xúc nhiều nhất với các em khi ở nhà,
người trực tiếp dạy dỗ chỉ bảo các em từng lời ăn tiếng nói khi tiếp xúc với mọi
người xung quanh, nhất là ở hàng xóm láng giềng, phụ huynh cần nhắc nhở các
em nói năng lễ phép và mạnh dạn hơn.
- Tôi vận động, tuyên truyền phụ huynh thường xuyên liên hệ chặt chẽ với
giáo viên chủ nhiệm, với các đoàn thể chính trị xã hội trong địa phương để nắm
được tình hình của con em mình từ đó phụ huynh biết được mục đích giáo dục
và có sự phối hợp chặt chẽ với giáo viên, nhà trường và các tổ chức đoàn thể. Cụ
thể:
Tham gia tích cực vào hội phụ huynh của trường, quan tâm giúp đỡ trường
lớp, xây dựng cơ sở vật chất, các phương tiện dạy học để nhà trường có điều
kiện nâng cao chất lượng giáo dục. Những cuộc họp do nhà trường tổ chức, các
bậc phụ huynh cần đi đầy đủ để nắm được yêu cầu giáo dục của nhà trường mà
có sự kết hợp. Gia đình cần xây dựng truyền thống “tôn sư trọng đạo”, bảo vệ uy
tín thầy cô giáo, tuyệt đối tránh các hành vi thiếu tôn trọng thầy cô giáo trước
mặt con cái.
Trong các buổi hoạt động ngoại khóa, các hoạt động của lớp tôi phối hợp
mời đại diện cha mẹ học sinh đến tham dự để phụ huynh thấy được các hoạt
động này có ý nghĩa đối với con em mình, thấy được các em tham gia vào các
hoạt động một cách tích cực, tự tin, hợp tác... Từ đó phụ huynh tích cực tạo điều
kiện cho các em được tham gia và quan trọng nhất chính là thay đổi được cách
suy nghĩ của phụ huynh đối với việc rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
Để thống nhất và tập hợp được sức mạnh của toàn xã hội trong việc giáo
dục thế hệ trẻ, bản thân tôi vừa phải không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục
toàn diện vừa phải phối hợp chặt chẽ với gia đình, với các tổ chức xã hội.
* Cụ thể là hướng vào một số công việc cụ thể sau đây:
- Đưa nội dung, mục tiêu giáo dục trong nhà trường vào các tổ chức xã hội
trong địa phương như: Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu

chiến binh, Hội người cao tuổi,…nhằm thống nhất định hướng tác động đối với
quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
- Phát huy vai trò nhà trường là trung tâm văn hóa giáo dục của địa phương,
tổ chức việc phổ biến các tri thức khoa học kỹ thuật, văn hóa xã hội…đặc biệt là
những kiến thức biện pháp giáo dục trẻ trong điều kiện xã hội phát triển theo cơ
chế thị trường đang rất phức tạp cho các bậc cha mẹ, giúp họ hiểu được đặc
điểm trong đời sống, tâm sinh lý của trẻ hiện nay.
- Phối hợp với địa phương tổ chức cho học sinh tham gia tích cực vào các
hoạt động văn hóa xã hội ở địa phương như: tham gia chương trình đền ơn đáp
nghĩa tại địa phương, tổ chức cho học sinh cùng các ban ngành địa phương đến
thăm hỏi những gia đình chính sách, gia đình khó khăn, xây dựng gia đình văn

13


hóa mới,…nhằm góp phần cải tạo môi trường gia đình và xã hội ngày càng tốt
đẹp hơn.
Thực tế cho thấy nhiều học sinh ở trường rất ngoan nhưng về nhà lại
ngược lại. Lí do là vì ở trường có các thầy cô và các bạn theo dõi và đánh giá
xếp loại hạnh kiểm, còn ở nhà bố mẹ chỉ nhắc nhở chứ không xếp loại. Để các
em vừa giao tiếp tốt ở trường vừa giao tiếp tốt ở nhà và ở mọi nơi, mọi lúc, tôi
đã hướng dẫn học sinh cùng học nhóm ở nhà để từ đó các em theo dõi, giúp
nhau trong cả học tập lẫn ứng xử cụ thể là giao tiếp với ông bà, bố mẹ hay anh,
chị em trong gia đình thông qua sự phối kết hợp bằng việc thông tin hai chiều
giữa giáo viên và phụ huynh học sinh, trao đổi một cách thường xuyên về tình
hình của con em mình ở nhà. Nếu em nào mắc lỗi hoặc vi phạm trong cách ăn
nói hay cư xử chưa đúng mực khi ở nhà, tôi nhẹ nhàng gặp riêng để nói
chuyện, nhắc nhở và khuyên bảo. Nhờ đó mà đã rèn cho học sinh trong lớp kĩ
năng giao tiếp đúng mực, phù hợp trong mọi tình huống ở nhà hay ở trường.
2.3.5. Thông qua các hoạt động ngoại khóa ngoài nhà trường và các hoạt

động trải nghiệm để rèn kỹ năng giao tiếp
Hoạt động ngoại khóa và hoạt động trải nghiệm là những hoạt động góp
phần hết sức quan trọng đối với kỹ năng giao tiếp của học sinh. Thông qua hoạt
động này, khả năng giao tiếp của từng học sinh được bộc lộ rất rõ. Vì vậy, tôi tổ
chức cho học sinh tham gia hoạt động đền ơn đáp nghĩa nhân ngày thành lập
Quân đội Nhân dân Việt Nam 22.12 như thăm mẹ Việt Nam anh hùng; ngày
thương binh liệt sỹ 27.7 như viếng nghĩa trang liệt sĩ, quét dọn đài tưởng niệm
các anh hùng liệt sĩ; trồng và chăm sóc cây, hoa; quét dọn đường làng ngõ xóm,
… nhằm tạo cơ hội cho các em được giao tiếp nhiều, tiếp xúc nhiều. Rồi cho học
sinh phát biểu suy nghĩ của mình, viết bài văn nói về cảm nhận của em về những
việc đã làm trong các hoạt động ấy tạo cho các em có lý tưởng sống uống nước
nhớ nguồn. Sau những việc làm đó, tôi dành thời gian cho các em tự tổ chức một
cuộc họp sơ kết hoàn toàn do các em điều khiển, nhằm giúp luyện nói để các em
mạnh dạn, nói năng gọn gàng trước tập thể.

Hình ảnh học sinh lớp 4A tham gia hoạt động lao động, dọn vệ sinh

14


Ví dụ: “Thay mặt chi đội lớp 4A, mình xin đánh giá các hoạt động trong
tháng qua của chi đội như sau …. ” hoặc là “Trong tháng qua, chi đội ta đã làm
tốt các việc sau đây, một là đã chăm sóc, cắt tỉa toàn bộ bồn hoa cây cảnh của
trường, hai là ba lần quét dọn nhổ cỏ tượng đài liệt sỹ ….”. Trong các hoạt động
này, tôi tập trung lắng nghe, định hướng, khuyến khích học sinh biết trao đổi để
học sinh có cơ hội trải nghiệm mình.
Nếu các em trình bày trước tập thể chưa thành công thì tôi giúp các em
luyện nói, tập nói ngay tại chỗ khi nào hoàn thành mới dừng lại, tuyệt nhiên tôi
không phê bình các em nếu trình bày còn lủng củng, vì làm như thế các em sẽ
mất tự tin, trở nên tự ti. Cứ như thế tạo cho các em có cơ hội tự tin để luyện nói

và được trình bày ý kiến của mình trước tập thể.
Hay trong những đợt lớp, nhà trường tổ chức cho học sinh đi thực tế trải
nghiệm các địa điểm di tích lịch sử trên địa bàn huyện, xã, thăm Lăng Bác Hồ,
trải nghiệm làng nghề truyền thống… trước khi đi tôi luôn giao nhiệm vụ cho
học cứ 3-5 em tạo thành nhóm nhỏ, các em tham gia hoạt động trải nghiệm phải
giúp đỡ nhau trong quá trình cùng tham gia. Về lớp tôi cho học sinh phát biểu
cảm nhận của mình về hoạt động đã tham gia hoặc cho học sinh trao đổi với
nhau về sở thích ngành nghề mà mình yêu thích sau khi tham gia hoạt động làng
nghề.

Học sinh Trường Tiểu học Nga Yên
tham gia hoạt động trải nghiệm làng nghề
Với những việc làm như vậy học sinh lớp tôi rất mạnh dạn và tự tin thể
hiện trước đám đông, các em luôn được thể hiện mình, biết hợp tác với nhau
trong hoạt động nhóm, học sinh luôn biết giúp đỡ bạn bè, tôn trọng, lắng nghe ý
kiến của mọi người…
Tiết chào cờ đầu tuần cũng là hoạt động ngoại khoá hết sức quan trọng,
đặc biệt là những lời động viên, tuyên dương, khen ngợi dưới cờ trước toàn
trường của hiệu trưởng, tổng phụ trách Đội về lời ăn tiếng nói, kỹ năng giao tiếp
chào hỏi,… giúp các em phấn chấn, vui vẻ tạo động lực vươn lên trong học tập.
Nên hàng tuần tôi thống kê những bạn lễ phép khi gặp người lớn, chào hỏi khi
khách đến, đặt vấn đề tốt khi muốn trình bày ý kiến,…và nêu tên cụ thể từng
15


em. Đồng thời cũng thẳng thắn nêu một số hạn chế thường gặp của các em về
thái độ, ngôn ngữ trong giao tiếp thường ngày (nhưng không nêu tên học sinh),
ví dụ như : Thiếu tôn trọng khi chào người lớn, khách vào trường vào lớp không
đứng dậy chào, có đôi lúc còn nói cười một cách tự nhiên,… để tổng phụ trách
Đội khen, tuyên dương và nhận xét đánh giá thi đua trước toàn trường.

2.4. Hiệu quả đạt được
Qua thời gian tập trung rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho các em học sinh lớp 4A
tỉ lệ học sinh biết sử dụng thường xuyên các kỹ năng giao đã đạt được những kết
quả đáng kể như sau:
- Đa số các em có khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh rất tốt, các
em nhận thức được cần lễ phép với mọi người trên, phải xưng hô đúng cách, biết
nói lời cảm ơn, xin lỗi phù hợp. Học sinh tự tin khi giao tiếp, biết hợp tác làm
việc nhóm, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau....Nói chung khả năng giao tiếp của các
em đạt yêu cầu.
- Kết quả cụ thể khảo sát khả năng giao tiếp của lớp tôi sau 1 năm thu được
kết quả như sau:
Khả năng
Số học sinh
Tỉ lệ (%)
Biết vận dụng thành thạo các kỹ năng
70,4
giao tiếp vào sinh hoạt hàng ngày
19
Biết vận dụng nhưng chưa thường
25,9
xuyên
7
Chưa biết vận dụng các kỹ năng giao
3,7
tiếp vào trong sinh hoạt hàng ngày
1
Nhìn vào bảng kết quả của việc sau khi áp dụng các biện pháp trên vào
rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh chúng ta có thể thấy, tỉ lệ học sinh biết vận
dụng các kỹ năng giao tiếp vào trong sinh hoạt hằng ngày được nâng lên một
cách rõ rệt, học sinh trường Tiểu học Nga Yên tương đối tự tin trong giao tiếp,

các em biết chào hỏi lễ phép khi có khách đến, khi gặp thầy cô giáo. Giao tiếp
với bạn bè hòa nhã, học tập tích cực chủ động….
3. Kết luận và kiến nghị
3.1. Kết luận
Trẻ em trong lứa tuổi tiểu học rất hồn nhiên ngây thơ trong trắng. Vốn
kiến thức, vốn kinh nghiệm sống của các em mới có rất ít. Vì vậy muốn đạt
được mục tiêu giáo dục phát triển toàn diện của nhà trường, các thầy cô giáo cần
phải kiên trì, nhiệt tình, có tâm huyết với nghề, bên cạnh kiến thức về chuyên
môn nghiệp vụ, người giáo viên phải có vốn kiến thức tâm lý học, hiểu được tâm
sinh lý của trẻ. Từ đó sẽ tìm ra được những phương pháp hiệu quả để giáo dục
trẻ. Việc dạy “chữ” cần luôn song hành với việc dạy “ làm người”, và phải được
xuất phát ngay từ những tình huống, những việc làm nhỏ nhất trong cuộc sống
thực tế của học sinh.

16


“Nhân cách của học sinh Tiểu học đang hình thành và phát triển, dễ bắt
chước và chịu ảnh hưởng trực tiếp của tác động môi trường xung quanh”. Ngạn
ngữ ví “trẻ em như tờ giấy trắng”. Đúng ! Không có trẻ em sinh ra đã hư hỏng,
không có trẻ em xấu, mà nhân cách của trẻ em chỉ được hình thành thông qua
hoạt động giao tiếp và giáo dục. Nên các nhà giáo dục cần quan tâm tới tất cả
các đối tượng học sinh và đề ra các phương pháp giáo dục, rèn luyện thích hợp
thì chắc chắn sẽ thành công, chẳng hạn như rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
Tính cách của trẻ em, ngôn ngữ giao tiếp của học sinh tiểu học phần lớn
hình thành từ thói quen, bắt chước, chịu ảnh trực tiếp của những người xung
quanh nên người lớn phải tạo cho các em môi trường sống trong lành, tạo cơ hội
thường xuyên giao tiếp chuẩn mực theo mục tiêu giáo dục phổ thông “đào tạo
những con người năng động thích nghi với mọi hoàn cảnh sống”. Qua các biện
pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh lớp 4, tôi thấy bước đầu đã thành

công, nhưng đây chỉ là liều thuốc điều trị cắt “cơn bệnh” tạm thời nhưng nó có
thể tái phát lại bất cứ lúc nào nếu như không biết “dùng thuốc điều trị tận gốc”.
Vì vậy, cha mẹ học sinh, giáo viên, các tổ chức trong cộng đồng phải thường
xuyên quan tâm và theo dõi bồi dưỡng cho các em để có kỹ năng giao tiếp tốt và
bền vững. Nhà trường cần tổ chức nhiều hoạt động tập thể để học sinh được trải
nghiệm, phải thực hiện tốt gắn kết 3 môi trường Gia đình - Nhà trường - Xã hội
để giáo dục kỹ năng sống cho các em.
Trên đây, là một số kinh nghiệm về việc chỉ đạo rèn kĩ năng giao tiếp mà
tôi đã áp dụng có hiệu quả ở trường Tiểu học Nga Yên. Sáng kiến này không
tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự góp ý, chia sẻ của cấp trên và bạn
bè đồng nghiệp.
3.2. Kiến nghị
Qua thời gian nghiên cứu và tìm hiểu thực tế của học sinh Tiểu học (đối
với lớp cuối cấp), tôi có một số đề xuất – kiến nghị như sau :
- Đối với các cơ quan chức năng: Tạo cho các em một số sân chơi bổ ích
trong thời gian hè, thời gian ở ngoài nhà trường như câu lạc bộ bóng bàn, câu
lạc bộ bóng đá thiếu nhi. Tạo các hình thức vui chơi lành mạnh bổ ích như tham
quan, thiếu nhi chăm ngoan làm nghìn việc tốt để các em hạn chế hoạt động vui
chơi không lành mạnh.
Kính mong các cấp, ngành có liên quan cần tuyên truyền và trang bị thêm
tài liệu, phương tiện để phục vụ cho công tác giáo dục kỹ năng giao tiếp. Các
cấp các ngành cũng cần chú trọng đến xây dựng chương trình dạy kỹ năng giao
tiếp trong chương trình học chính khóa cho học sinh.
- Đối với nhà trường, cơ sở giáo dục : Cần coi trọng giáo dục đạo đức cho
học sinh theo truyền thống Việt Nam “Tiên học lễ, hậu học văn” nhằm giúp các
em ứng xử giao tiếp hàng ngày có văn hóa, lễ phép một cách thường xuyên và
xem đây là một tiêu chí thi đua hàng năm trong đơn vị.

17

- Đối với bản thân tôi, tuy đã dành thời gian khá dài, gần một năm nghiên
cứu thực nghiệm đề tài nhưng chắc chắn còn nhiều nội dung, giải pháp hay hơn
chưa nêu được trong đề tài. Kính đề nghị Ban giám khảo, hội đồng khoa học
ngành tư vấn thêm, bổ sung thêm để đề tài hoàn chỉnh hơn và áp dụng thành
công mọi lứa tuổi học sinh Tiểu học.
Xin chân thành cảm ơn !

XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG

Nga Sơn, ngày 15 tháng 4 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép của người
khác.

Mai Thị Nhi

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luật Giáo dục.
2. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020.
3. Nguồn tài liệu trên Internet về: Lý luận, vị trí vai trò về giáo dục kỹ
năng giao tiếp cho học sinh, sinh viên.
4. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI năm 2011.
5. - Chương trình giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
- Sách giáo khoa, sách tham khảo chương trình tiểu học.
- Sách giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp HS tiểu học.

18

DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Mai Thị Nhi
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên Trường Tiểu học Nga Yên.

STT

1
2
3
4

5

6

TÊN ĐỀ TÀI SKKN

Một số phương pháp giải toán
cho học sinh lớp 4.
Phương pháp tổ chức dạy các
dạng bài tập luện từ và câu cho
học sinh lớp 4.
Một số biện pháp bồi dưỡng cảm
thụ văn học cho học sinh lớp 4
Kinh nghiệm dạy dạng bài mở
rộng vốn từ trong phân môn
Luyện từ và câu.

Một số kinh nghiệm dạy từ loại
nhằm nâng cao chất lượng môn
Tiếng việt cho học sinh lớp 4-5
Trường Tiểu học Nga Yên.
Một số kinh nghiệm rèn kỹ năng
sống cho học sinh lớp 5 Trường
Tiểu học Nga Yên.

CẤP
PHÒNG;
SỞ ĐÁNH
GIÁ

Phòng GD
- Phòng GD
- Phòng GD
- Phòng GD
- Phòng GD

- Phòng GD

KẾT QUẢ
ĐÁNH GIÁ
XẾP LOẠI

- C cấp
huyện.
- C cấp
huyện
- B cấp

huyện
- B cấp
huyện.
- B cấp
huyện;
- B cấp
huyện;

NĂM HỌC
ĐÁNH GIÁ
XẾP LOẠI

2010-2011
2011-2012
2012-2013
2013-2014

2014-2015

2015-2016

19


MỤC LỤC
NỘI DUNG
1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.
2. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lý luận của
2.2. Thực trạng của vấn đề dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu
học Nga Yên
2.3. Các biện pháp thực hiện
Giải pháp 1: Hệ thống các kỹ năng giao tiếp cần thiết cho học sinh
Tiểu học
Giải pháp 2: Nâng cao nhận thức cho giáo viên, phụ huynh học sinh
về kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học.
Giải pháp 3: Xây dựng môi trường học tập thân thiện, tích cực.
Giải pháp 4: Chỉ đạo giáo dục kỹ năng giao tiếp thông qua các môn
học

Trang
1
1
1
1
2
2
2
2
4
4
5
8
11

Giải pháp 5: Phát huy tính tích cực, chủ động, thông qua hoạt động ngoại

khóa nhằm tăng cường tính tự chủ cho học sinh trong quá trình giao tiếp.

14

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
3. Kết luận - Kiến nghị

16
16

20