CÁCH cảm NHẬN về đàn GHI TA của LOR CA của THANH THẢO TRÊN BÌNH DIỆN văn hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRUNG TÂM GDNN- GDTX THIỆU HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
CÁCH CẢM NHẬN VỀ ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA CỦA
THANH THẢO TRÊN BÌNH DIỆN VĂN HÓA

Người thực hiện: Trịnh Thị Hương
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực: Ngữ văn

THANH HOÁ, NĂM 2019


MỤC LỤC
1. Mở đầu...............................................................................................................1
1.1 Lí do chọn đề tài..........................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................2
1.3. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................2
1.4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................2
1.5 Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm..............................................2
2. Nội dung............................................................................................................3
2.1 Cơ sở lí luận.................................................................................................3
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến...................................3
2.3 Các giải pháp thực hiện................................................................................4
2.4 Hiệu quả của đề tài.....................................................................................14
3. Kết luận, kiến nghị..........................................................................................14
3.1 Kết luận......................................................................................................14
3.2 Kiến nghị....................................................................................................15

1. Mở đầu
1.1 Lí do chọn đề tài
Đàn ghi ta của lorca là một tác phẩm mới đưa vào trong phân phối
chương trình Ngữ văn lớp 12 nhưng hiện nay tài liệu tham khảo rất ít và cũng
không có trong các sách thiết kế giáo án hoàn chỉnh cho giáo viên thậm chí
trong các trường THPT cũng như khối GDTX cũng ít được trú trọng vì trong hệ
GDTX đây là bài đọc thêm. Hơn nữa phần lớn GV và HS trong trường THPT
hiện nay ít khi lúng túng trước một bài thơ được sáng tác theo phong cách cổ
điển hoặc lãng mạn, nhưng lại khá ngỡ ngàng,thậm chí bất lực trước một bài
thơ hiện đại, đặc biệt là thơ hiện đại viết theo phong cách tượng trưng siêu thực
[2] Dẫn đến tình trạng giảng dạy tùy tiện, dạy “chay” hoặc giáo viên và học sinh
phải mò mẫn, tìm tòi tài liệu (có những tài liệu không chính thống) dẫn đến bất
cập về việc giảng dạy phần kiến thức về Đàn ghi ta của Lorca như đã nêu trên.
Mục tiêu giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện đã được xác
định trong các chương trình trước đây, nhưng thường được quan niệm đó là
nhiệm vụ đào tạo những con người phát triển hài hòa đức, trí, thể, mỹ. Nghĩa là
giáo dục, đào tạo con người đáp ứng nhu cầu CNH, HÐH đất nước, con người
cho xã hội. Đó là "một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực
sẵn có của các em", chính là đào tạo con người cá nhân. Ðó là mục tiêu chung
về nhân cách con người mà đổi mới GD và ÐT hướng đến. Sự đổi mới về mục
tiêu như vậy cũng đòi hỏi chuyển từ một nền giáo dục giúp người học "học được
cái gì" sang học thì phải "làm được cái gì". Nói cách khác là giáo dục con người
phải có cả kiến thức, kỹ năng và vận dụng được vào trong thực tiễn.
Xu thế hội nhập quốc tế hiện nay đang đặt mỗi cá nhân trước nhiều thách
thức mới, nhất là các vấn đề chính trị xã hội. Việc tiếp nhận các văn bản văn học
trong nhà trường và ở các Trung tâm góp phần không nhỏ trong việc hình thành
hệ thống, quan điểm, tư tưởng cho thế hệ trẻ trong việc xử lý các vấn đề đặt ra
của cuộc sống một cách đúng đắn, vừa phù hợp với tinh thần thời đại mới, vừa
đảm bảo tinh thần quốc gia, dân tộc. Vì vậy, các thầy cô giáo đã thực hiện nhiệm

vụ đổi mới phương pháp dạy học tại Trung tâm như sử dụng phương pháp và kĩ
thuật dạy học tích cực, sử dụng công nghệ thông tin sưu tầm ảnh, sơ đồ tư duy,
phiếu học tập, đặc biệt là hình thức học tập theo nhóm ... nhằm phát huy năng
lực và phát triển các kĩ năng của học sinh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Đàn ghi
ta của Lorca là một tác phẩm chưa có nghiên cứu nào bàn sâu vào vấn đề này,
đồng nghiệp trong các trường THPT và trung tâm GDNN – GDTX đang còn
lúng túng khi giải quyết, khắc phục bài giảng.
Từ những lí do trên đây, và nhằm thắp lửa thêm cho các em tình yêu văn
học và nâng cao hiệu quả dạy và học văn trong các Trung tâm, chúng tôi lựa
1


chọn đề tài Cách cảm nhận về Đàn ghi ta của Lorca của Thanh Thảo trên
bình diện văn hóa để nghiên cứu
1.2. Mục đích nghiên cứu
Chọn đề tài này để nghiên cứu chúng tôi hướng đến mục đích: đưa ra một
tài liệu đáng tin cậy, có cơ sở khoa học để giúp giáo viên và học sinh ở Trung
tâm GDNN-GDTX tham khảo khi giảng dạy và học tập tác phẩm Đàn ghi ta của
Lorca. Khắc phục tình trạng giảng dạy tùy tiện, dạy “chay” cũng như tránh được
việc giáo viên và học sinh phải mò mẫn, tìm tòi tài liệu (có những tài liệu không
chính thống)
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Về ngữ liệu, những khái quát trong đề tài xuất phát từ những tiến trình
vận động văn hóa Tây Ban Nha cũng như cả cuộc đời của Lorca qua các bài viết
để chúng tôi tổng hợp lại trong đề tài này.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này chúng tôi kết hợp vận dụng các phương pháp
nghiên cứu sau đây:
- Phương pháp phân tích, khai thác tổng hợp
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin (Chủ yếu từ

nguồn Internet)
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu
- Phương pháp tiếp cận văn học
1.5 Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
Theo chủ quan của chúng tôi, đề tài này rất có ý nghĩa cả về lý luận và
thực tiễn. Trước hết đề tài đưa đến hướng tiếp cận mới về Đàn ghi ta của Lorca một cách hệ thống, khoa học. Ở mức độ tổng quát, tiếp nhận Đàn ghi ta của
Lor-ca diễn ra trên hai bình diện lớn: đón nhận, tôn vinh và để hình dung sức
lan tỏa của văn học nghệ thuật như thế nào trong đời sống, ở thời đại công nghệ
4.0
Về mặt thực tiễn, đề tài này sẽ giúp ích cho giáo viên và học sinh có sẵn
một hệ thống kiến thức cũng như hiểu thêm nét văn hóa Tây Ban Nha và những
tình cảm mà nhà thơ Thanh Thảo dành cho Lorca.

2


2. Nội dung
2.1 Cơ sở lí luận
Đời sống văn học là sự ra đời của các thể loại văn học nhằm mang đến sự
giải trí khai sáng, truyền đạt kiến thức cho người đọc, người nghe, người quan
sát và sự phát triển của các phương pháp truyền tải các thông điệp
Văn học hiện đại và thời kỳ đổi mới là một đối tượng rộng lớn và chưa
hoàn thành. Tuy nhiên, với hơn 30 năm từ thời điểm tiến hành đổi mới đến nay,
chúng ta đã hoàn toàn có thể nhìn lại một chặng đường quan trọng của văn
chương nước nhà, để phác họa diện mạo, để nhận ra những thành tựu và hạn
chế, những đổi mới thực sự của văn nghệ trong bối cảnh đối mới của đất nước.
Vì vậy Đàn ghi ta của Lor-ca là tác phẩm sử dụng thể thơ tự do mang
phong cách tượng trưng, siêu thực, kết hợp tự sự và trữ tình , giữa thơ và nhạc ,
giữa màu sắc thơ viếng phương Đông và chất bi tráng trong nhạc giao hưởng
phương Tây, hình ảnh thơ lạ hóa, ảo hóa...[2] Tuy nhiên nếu chỉ đơn thuần khai

thác các hệ thống luận điểm như lâu nay chúng ta vẫn làm thì bài học sẽ trở nên
khô khan, khó gợi được hứng thú tích cực cho học sinh. Trong khuôn khổ của
một sáng kiến kinh nghiệm nhỏ, chúng tôi xin được đề xuất một số phương pháp
trong đề tài Cách cảm nhận về Đàn ghi ta của Lorca của Thanh Thảo trên
bình diện văn hóa
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến
Đàn ghi ta của Lor ca là một tác phẩm mới mang tính khái quát nên cần
có những kỹ năng khái quát hóa kiến thức. Qua khảo sát thực tế tiết dạy của các
đồng nghiệp tại nơi công tác và một số trường bạn chúng tôi nhận thấy: đây là
một tác phẩm hay nhưng để truyền lửa cho HS để các em cảm được cái hay cái
đẹp của mỗi tác phẩm văn học là điều không dễ nên việc giảng dạy của GV cũng
như tiếp nhận tác phẩm của HS vẫn còn nhiều lúng túng nên tồn tại một số mặt
cơ bản sau:
- Về phía giáo viên
+ Chưa hướng dẫn cách tiếp nhận tích cực cho học sinh.
+ Bản thân một số ít giáo viên còn lúng túng bởi vốn kiến thức hạn chế
đối với nền văn học thế giới và văn học Việt Nam hiện đại
+ Một số giáo viên còn áp đặt ý kiến chủ quan của mình cho tác phẩm,
các đặc điểm của văn học .
+ Giáo viên còn nặng về thuyết giảng, khả năng gợi mở chưa tốt nên chưa
tạo được không khí học tập tích cực để giúp các em chủ động khám phá, phát
huy năng lực tiếp nhận chuyên đề này.
- Về phía học sinh
3


+ Tiếp nhận một cách miễn cưỡng, hời hợt nên chưa hiểu rõ, hiểu đúng về
đời sống văn học thế giới và trong nước
+ Chưa hiểu rõ về sức mạnh của văn học nghệ thuật trong đời sống
+ Một số học sinh chưa tự giác tìm hiểu cái hay cái đẹp trong các tác

phẩm văn học có giá trị.
Từ việc tìm hiểu thực trạng việc dạy học Ngữ văn ở Trung tâm nói chung
và đơn vị công tác, chúng tôi xin trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy tác
phẩm Đàn ghi ta của Lorca theo hướng mới cùng các đồng nghiệp để chúng ta
có thể hướng dẫn học sinh hứng thú khi tiếp cận tác phẩm này.
2.3 Các giải pháp thực hiện
Để tiến hành thực nghiệm các vấn đề đã nêu ra, chúng tôi xin trình bày cụ
thể giáo án Đàn ghi ta của Loca. Nhưng do quy định số trang trong sáng kiến
kinh nghiệm nên chúng tôi chỉ tóm tắt ngắn gọn tiết học như sau:

Đọc văn

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
-Thanh ThảoI. Mức độ cần đạt
1. Kiến thức
a. Nhận biết: nắm được những tri thức về đặc điểm phong cách thơ độc đáo của
Thanh Thảo
b. Thông hiểu
- Hiểu được vẻ đẹp của Lorca qua cách cảm nhận và tái hiện của Thanh Thảo
- Nắm được những nét đặc sắc trong kiểu tư duy thơ mới mẻ hiện đại của Tác
giả
c Vận dụng thấp: Viết đoạn văn trình bày về hình tượng đẹp đẽ, cao cả của nhà
thơ – chiến sĩ Lorca
d. Vận dụng cao: Vận dụng những hiểu biết về phong cách biểu đạt mới- mang
đậm trường phái thơ siêu thực trong thơ Thanh Thảo để lí giải nội dung, nghệ
thuật của tác phẩm văn học.
2. Kĩ năng
a, Biết làm bài đọc hiểu về tác phẩm thơ trữ tình
b. Thông thạo: sử dụng tiếng Việt khi trình bày một bài nghị luận về một bài thơ,
đoạn thơ

3. Thái độ
a. Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản
b. Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về một bài thơ, đoạn thơ
c. Hình thành nhân cách sống: biết trân trọng, ngưỡng mộ người tài
4


II. Trọng tâm kiến thức
1. Kiến thức: Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Lor-ca trong mạch
cảm xúc và suy tư đa chiều vừa sâu sắc, vừa mãnh liệt của tác giả trong bài thơ.
Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo trong hình thức biểu đạt - mang đậm trường phái thơ
siêu thực- mang phong cách hiện đại
2. Kĩ năng: Biết phân tích thơ với cách biểu đạt mang đậm dấu ấn của trường
phái siêu thực
3. Thái độ:
- Thương xót, tự hào, cảm phục sự hi sinh cao cả vì nghệ thuật và nền chính trị
tiến bộ Tây Ban Nha của Lor-ca
- Ra quyết định, tự nhận thức
4. Định hướng năng lực cho học sinh
- Năng lực giải quyết vấn đề: Tiếp nhận một bài thơ với cách biểu đạt mang đậm
dấu ấn của trường phái siêu thực, thể hiện quan điểm cá nhân khi đánh giá tài
năng và nhân cách con người.
- Năng lực sáng tạo: xác định được lối sống, cách đánh giá con người từ những
góc nhìn khác nhau, HS trình bày suy nghĩ và cảm xúc của mình về hình ảnh
Lor-ca, nên có những suy nghĩ sáng tạo.
- Năng lực hợp tác: thảo luận cặp để giải quyết vấn đề GV đặt ra
- Năng lực thưởng thức văn học/cảm thụ thẩm mỹ: cảm nhận được vẻ đẹp của
ngôn ngữ văn học; nhận ra được những giá trị thẩm mỹ như cái đẹp/cái xấu, cái
cao cả/cái thấp hèn ...
III. Chuẩn bị

1. Giáo viên: soạn giáo án- SGK,SGV, Tài liệu tham khảo, sưu tầm tranh ảnh về
Lorca, Thanh Thảo
2. Học sinh: soạn bài ở n nhà
IV. Tổ chức dạy và học
1. Ổn định tổ chức lớp
- Kiểm tra sĩ số, trật tự, nội vụ của lớp
2. Kiểm tra bài cũ
3. Tổ chức dạy và học bài mới
A. KHỞI ĐỘNG (5 phút)
Hoạt động của Thầy và trò
Chuẩn kiến thức kĩ năng cần đạt,
năng lực cần phát triển
- GV giao nhiệm vụ:
- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải
+ Trình chiếu tranh ảnh, cho HS xem quyết của bào học
tranh ảnh trên Power Point
- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải
GV nhận xét và lưu ý: Những hình ảnh quyết nhiệm vụ
mà các em vừa xem trên màn hình là - Có thái độ tích cực, hứng thứ
những hình ảnh tiêu biểu cho những
nét văn hóa đặc trưng của đất nước Tây
Ban Nha, các em cần lưu ý để làm căn
cứ suy luận ra ý nghĩa thơ Thanh Thảo
5


+ Phát 1 đoạn video về bài hát Đàn ghi
ta của Lorca[3]
- HS: + Nhìn trên màn hình em hãy
gọi tên nội dung từng hình ảnh? Nhận

xét những hình ảnh đó mang ý nghĩa
gì?(Phần phụ lục)
+ Trong bài hát mà các em vừa nghe có
nhắc đến tên của ai?
- HS thực hiện nhiệm vụ
_ GV nhận xét và dẫn vào bài mới.
Như vậy vừa rồi các em được nghe
một bài hát ca ngợi về Lorca. Vậy
Lorca là một con người như thế nào
mà nhân dân Tây Ban Nha nói riêng
nhân loại nói chung ngưỡng mộ, cảm
phục và thương tiếc như vậy? Bài học
hôm nay, cô và các em sẽ cùng lý giải
điều đó qua bài thơ Đàn ghi ta của Lorca của Thanh Thảo
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (30 phút)
Hoạt động của GV-HS
Kiến thức cần đạt
HĐ 1 Tìm hiểu chung
Thao tác 1:
Hướng dẫn HS tìm hiểu
chung về tác giả và tác
phẩm
PP giới thiệu: thuyết
minh
?Từ phần tiểu dẫn em
hãy trình bày những nét
chính về nhà thơ Thanh
Thảo; ( Thành công trên
những thể loại nào? Có
đặc điểm gì?).

HS tái hiện lại kiến thức
đã trình bày
-GV: Bổ sung các kiến
thức về Lor-ca; về trào
lưu
văn
học
siêu
thực,tượng trưng…(Trên
power Point)

I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Tên thật: Hồ Thành
Công (1946)
-Sự nghiệp:
+ Thể loại: Thơ, trường
ca
+ Đặc điểm thơ:
Giàu suy tư, trăn trở,
luôn tìm kiếm những
cách biểu đạt mới;
Hướng tới vẻ đẹp nhân
văn
Nhuốm màu sắc tượng
trưng, siêu thực

Năng lực
thành

cần

hình

Năng lực thu thập thông
tin, năng lực giải quyêt
tình huống, năng lực giao
tiếp tiếng Viết

6


GV Bài thơ được rút
trong tập thơ nào?
HS tái hiện lại kiến thức 2. Tác phẩm
đã trình bày
a. Xuất xứ
- Rút trong tập “Khối
GV nhận xét, chốt lại: vuông Ru – bích”(1985)
Đây là tập thơ tiêu biểu
nhất cho phong cách
nghệ thuật của Thanh
Thảo
b. Nhan đề
Trong nhan đề có nhắc - Đàn ghi ta:
tới 2 hình ảnh là Đàn ghi + Nét văn hóa của Tây
ta và Lor-ca, 2 hình ảnh Ban Nha-Tây Ban Cầm
này được chú thích ở số + Biểu tượng cho tài
1, 2 trang 164. Vậy từ năng, khát vọng, sự
chú thích đó em hãy cho nghiệp, số phận Lorca

cô biết những hiểu biết - Lorca:
ngắn gọn về 2 hình ảnh + Nghệ sĩ
này?
+ Chiến sĩ
+ Có số phận oan khuất
HS tái hiện lại kiến thức
đã trình bày
c. Lời đề từ
- Ghi nhớ- như lời di
GV: gọi HS đọc lời đề từ chúc sớm của Lorca
Trong bài thơ Thanh + Tình yêu nghệ thuật
Thảo có mượn ý của + Tình yêu quê hương
Lorca trong bài Ghi nhớ + Mong muốn nghệ thuật
một bài thơ được xem là phát triển
di chúc sớm của Lor-ca.
Vậy mượn ý của Lor-ca
để làm đề từ Thanh Thảo
muốn gửi đến chúng ta
thông điệp gì?
HS tái hiện lại kiến thức d. Bố cục:
đã trình bày
- GV: Hướng dẫn HS đọc
bài thơ
GV+ gọi HS đọc bài thơ
? Em có thể chia bố
cục bài thơ thành mấy
phần?
HS tái hiện lại kiến thức Gồm 2 phần:
7

đã trình bày
- Khổ 1,2,3: Hình ảnh
GV gợi ý bài thơ có Lor-ca
nhiều cách chía theo cô - Khổ 4,5,6: suy tư của
có thể dựa trên kết quả tác giả về cái cách giã từ
cần đạt trong SGK tr 163 của Lor-ca
có thể chia thành 2 phần
GV trình bày bố cục bài
thơ trên power point
Gv: Trong 2 phần này thì
ở tiết 1 cô và các em sẽ
tìm hiểu phần 1: Hình
ảnh Lor-ca
Hoạt động 2: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Hình ảnh Lorca được II. Đọc – hiểu bài thơ
nhắc đến thông qua 1.Hình ảnh Lorca
những hình ảnh nào?
a. Khổ 1
- Tiếng đàn:
GV: Tác giả sử dụng biệp + Hoán dụ: chỉ nghệ
pháp tu từ gì qua hình thuật của Lorca
ảnh “Tiếng đàn”, Nhờ
biện pháp tu từ đó đã
đem đến hiệu quả thẩm
mỹ gì?
+ Bọt nước: đẹp long
Em cảm nhận như thế lanh, tròn trịa, mong
nào về hình ảnh “bọt manh dễ tan[6]
nước”?

+ Dùng hình ảnh để mô
phỏng tiếng đàn say đắm;
cuộc đời, sự nghiệp thì
ngắn ngủi, mong manh
- Áo choàng đỏ:[9]
+ Gợi bản sắc văn hoá
Áo choàng đỏ gợi cho em TBN.
những suy nghĩ gì về đất + Hình ảnh Lor-ca như
nước Tây Ban Nha?
một đấu sĩ với khát vọng
dân chủ trước nền chính
trị TBN độc tài lúc bấy
giờ.
+ Đỏ gắt: không khí
chính trị ngột ngạt, bức
bối
- Li-la li-la li-la
+ Tên loài hoa
Điệp khúc li-la gợi cho -> Mượn hình ảnh, màu

Năng lực làm chủ và
phát triển bản thân: năng
lực tư duy

Năng lực giải quyết
những tình huống đặt ra

Năng lực hợp tác, trao
đổi

8


em những liên tưởng gì?

Những thi liệu và những
từ ngữ biểu cảm gợi cho
em hình dung về người
nghệ sĩ – chiến sĩ Lor-ca
như thế nào?

sắc để mô phỏng âm
thanh tiếng đàn: du
dương, lãng mạn, mê
đắm lòng người
+ Âm thanh của tiếng
đàn ghi ta
-> Dùng giai điệu trong
ghi ta để gợi nhắc và ca
ngợi tài năng đánh đàn
của Lor-ca
+ Giai điệu trong quốc ca
không lời của Tây Ban
Nha[1]
->Dùng giai điệu trong
quốc ca Tây ban Nha để
tưởng nhớ Lor-ca đó là
cách hay nhất Thanh
Thảo tri âm Lor-ca

Năng lực giải quyết vấn
đề: năng lực sáng tạo,
năng lực cảm thụ,
thưởng thức cái đẹp

- Thi liệu Lor-ca: vầng
trăng, yên ngựa cùng với
từ: lang thang, đơn độc,
chếnh choáng, mỏi mòn> chàng nghệ sĩ du ca
luôn đơn độc trên hành
trình đấu tranh cho tự do
và cái mới trong nghệ
thuật.
Gợi hình ảnh Lor-ca,
người nghệ sĩ,chiến sĩ tự
do và cô đơn trong cuộc
chiến chống lại chế độ
độc tài, cái mới trong
nghệ thuật.
Khổ thơ tiếp theo như b. Khổ 2,3
dòng tự sự kể lại khoảng
thời gian cận kề cái chết
mà chính chàng cũng
không biết. đành rằng
Lor-ca cũng biết là theo
đuổi cuộc đấu tranh là
cầm chắc cái chết, rồi
trong lời di chúc sớm ông
9

cũng linh cảm điều này
nhưng Lor-ca không ngờ
rằng cái chết nó lại đến
nhanh và kinh hoàng như
thế. Vậy theo em hình
ảnh nào biểu tượng cho - Áo choàng bê bết đỏ –
cái chết của Lorca?
Gợi cảnh tượng khủng
HS thực hiện nhiệm vụ
khiếp về cái Lor-ca.

Tiếng ghi ta được biến
tấu qua những màu sắc
nào? Những màu sắc đó
mang ý nghĩa như thế
nào?

GV: Hướng dẫn HS tiểu
kết

Tiết 2( 30 phút)

- Tiếng ghi ta:[9]
. nâu: trầm tĩnh, nghĩ
suy.
. xanh: hy vọng, tuổi
trẻ
. tròn bọt nước vỡ
tan: bàng hoàng, tức

tưởi.
. ròng ròng máu
chảy: sự đau đớn, nghẹn
ngào.
->Âm nhạc đã thành thân
phận, tiếng đàn thành
linh hồn, sinh thể.[5]
Hình ảnh Lor-ca với
cái chết bi tráng.
III. Tiểu kết:
- Nghệ thuật: Bút pháp
vừa tả thực vừa tượng
trưng siêu thực, hệ
thống thi ảnh và ngôn
từ mới mẻ, kết hợp yếu
tố thơ với nhạc
- Nội dung: Khắc họa
vẻ đẹp bi tráng của
Lor-ca; thể hiện lòng
đồng cảm ngưỡng mộ,
tiếc thương của tác giả
2. Suy tư của tác giả về
cái cách giã từ của Lorca
- Tiếng đàn
+ Không ai chôn cất
10


GV: Dòng thơ Không ai
chôn cất tiếng đàn có

hình thức phủ định vậy
nhà thơ phủ định điều gì?
Dòng tiếp theo Thanh
Thảo sử nghệ thuật so
sánh tiếng đàn với hình
ảnh gì? Hình ảnh đó có ý
nghĩa như thế nào?
Hình ảnh giọt nước mắt,
vầng trăng biểu trưng cho
điều gì?

Lor-ca một nghệ sĩ tài
hoa, một chiến sĩ chiến
đấu không mệt mỏi cho
nên dân chủ, tự do và sự
nghiệp cách tân nghệ
thuật- người con vĩ đại
của Tây Ban Nha, của thế
giới thế mà đã phải từ giã
cõi đời khi tuổi đời mới
38 tuổi, hơn nữa ông ra
đi khi sự nghiệp đang
còn dang dở chính vì vậy,
sự ra đi đó để lại niềm
tiếc thương cho người
đời, không chỉ những
người đang sông lúc đó
mà cho cả hậu thế.

tiếng đàn: Nghệ thuật là

bất tử
+ So sánh như cỏ mọc
hoang: Nghệ thuật có sức
sống mãnh liệt; tiếc nuối
nghệ thuật thiếu vắng
ngưới định hướng
- Giọt nước mắt: tiếc
thương vô hạn trước cái
chết của Lor-ca; =>Khổ
thơ khẳng định sự bất tử
của Lor-ca cùng nghệ
thuật
- Sự ra đi
+ Hình ảnh ám dụ đối
lập: đường chỉ tay, dòng
sông-> Đời người ngắn
ngủi giữa thế giới rộng
lớn hiểu nên Lorca thanh
thản ra đi
+ Hành động: Bơi sang
ngang, ném lá bùa, ném
trái tim mình-> Quyết
tâm giã từ thế giới để
rộng đường cho thế hệ
sau có cơ hội phát triển
nghệ thuật
-> Lorca tỏa sáng qua
hành động nhân văn- tư
thế chủ động của một con
người dũng cảm khi lựa

chọn cho mình sự ra đi
vĩnh viễn[6]
- Li-la li-la li-la: Khúc tri
âm của Thanh Thảo đưa
người nghệ sĩ vào cõi
vình hằng[6]
=> Vừa tiếc nuối cho
cuộc đời ngắn nủi của
thiến tài vừa là tiếng lòng
tri âm sâu sắc đối với
người nghệ sĩ, thiên tài
11


Lor-ca.
III. Tổng kết
Ghi nhớ SGK tr166
- Nghệ thuật: cấu trúc
thơ tự sự; hình ảnh
biểu tượng- siêu thực;
kết hợp yếu tố thơ với
nhạc
- Nội dung: Khắc họa
vẻ đẹp bi tráng của
Lor-ca; thể hiện lòng
đồng cảm ngưỡng mộ,
sự đồng cảm, tiếc
thương của tác giả[6]
C. LUYỆN TẬP(3 phút)
Hoạt động của GV-HS

Kiến thức cần đạt
GV giao nhiệm vụ:
1c
Anh(chị) hãy nối hai vế 2a
lại với nhau để tạo thành 3b
ý đúng?
1. Tố Hữu a. Trữ tình
2. Nguyễn chính luận
Khoa
b. Mang
Điềm
đậm dấu
3. Thanh ấn của
Thảo
trường
phái siêu
thực
c. Trữ tình
chính trị

Năng lực cần
thành
Năng lực tư duy

hình

D.VẬN DỤNG (10 phút)
Hoạt động của GV-HS
Kiến thức cần đạt

Năng lực cần hình
thành
GV giao nhiệm vụ
1. Biện pháp tu từ: hoán Năng lực giải quyêt vấn
Đọc đoạn thơ và thực dụ
đề
hiện các yêu cầu dưới
+ tiếng đàn: chỉ nghệ
những tiếng đàn bọt nước thuật của Lorca
+ áo choàng đỏ: bản sắc
Tây Ban Nha áo choàng văn hoá TBN;+ H/ả Lorđỏ gắt
ca như một đấu sĩ với
12


li-la li-la li-la
1. Cho biết hiệu quả biểu
đạt của biện pháp tu từ
được sử dụng qua hai
hình ảnh tiếng đàn và áo
choàng đỏ gắt
2. Anh chị hiểu như thế
nào về diệp khúc li-la lila li-la
3. Qua 3 dòng thơ
anh(chị) hãy nhận xét về
đặc điểm thơ Thanh Thảo
4. Cảm nhận của anh chị
về hình ảnh Lor-ca được
thể hiện qua ba khổ thơ
đầu

khát vọng dân chủ trước
nền chính trị TBN độc tài
lúc bấy giờ.
2. li-la li-la li-la: Tên
loài hoa; âm thanh của
tiếng đàn
Âm thanh tiếng đàn: du
dương, lãng mạn, mê
đắm lòng người; thái độ
ngưỡng mộ, tri ân của
Thanh Thảo đối với Lorca
3. Là minh chứng cho
cách biểu đạt mới trong
thơ Thanh Thảo: đậm
dấu ấn của trường phái
siêu thực[8]
4. Một nghệ sĩ tự do và
cô đơn; Một chiến sĩ đấu
tranh không mệt mỏi cho
dân chủ và cái mới trong
nghệ thuật[7]

E. TÌM TÒI MỞ RỘNG(1 phút)
Hoạt động của GV-HS Kiến thức cần đạt

Năng lực cần hình
thành
GV giao nhiệm vụ
Tìm nghe trên youtube

Năng lực tự học
- Tìm nghe bài hát Đàn Viết bài văn nghị luận Năng lực sử dụng công
ghi ta của Lor-ca
văn học(ở nhà)
nghệ thông tin
- Viết đoạn văn
Cảm nhận của anh chị
về hình ảnh Lor-ca
được thể hiện qua tác
phẩm
F. Dặn dò (1 phút)
Yêu cầu hs học thuộc lòng bài thơ. Nắm vững nội dung, những đặc sắc về nghệ
thuật của trường phái siêu thực tượng trưng trong khổ 1,2,3
- Học thuộc lòng bài thơ, Soạn bài phần 2, khổ 4,5,6
GV chôt: Lor-ca là người con của Tây Ban Nha- Tây Ban Cầm mất khi tuổi đời
mới 38, khi sự nghiệp đang phát triển rực rỡ nhất và mất khi Thanh Thảo làm
bài thơ này được 49 năm- một thời gian không phải là ngắn thế mà nhà thơ ưu tú
13


của Việt Nam vẫn tìm hiểu và ngợi ca Lor-ca, vậy là học sinh sau khi học xong
tác phẩm Đàn ghi ta của Lor-ca các em có suy ngẫm gì không ?
2.4 Hiệu quả của đề tài
Sau hai năm thực hiện áp dụng kinh nghiệm nêu trên, tôi nhận thấy đã có
nhiều học sinh thích thú và mong đợi giờ văn, hầu hết các em học sinh hiểu,
nắm chắc khắc sâu kiến thức, chủ động cùng khám phá tri thức và tự giải quyết
vấn đề trong học tập. Cụ thể kết quả như sau
Lớp/sĩ số/năm Học hứng thú
Hiểu bài
Vận dụng

Bồi
dưỡng
dạy
giải quyêt
HSG
vấn đề
12B3/27/2016
27/27
27/27
27/27
3 HS đạt giải
HSG tỉnh
12A2/34/2017
34/34
34/34
34/34
1 HS đạt giải
HSG tỉnh
12C2/32/2018
32/32
32/32
32/32
1 HS đạt giải
HSG tỉnh

3. Kết luận, kiến nghị
3.1 Kết luận
Đàn ghi ta của Lor-ca là tác phẩm khó và mới đưa vào trong chương trình
giáo dụ PTTH đòi hỏi người viết phải có cả chiều rộng lẫn bề sâu. Để thực hiện
đề tài này nhất thiết phải nắm vững những vận động của văn học trong nước và

ngoài nước. Mặt khác, quan trọng hơn phải tự cố gắng tìm tòi những tư liệu về
những đóng góp của Lor-ca qua tác phẩm cụ thể, tiêu biểu. Những tác phẩm, và
con người Lor-ca đã có đóng góp gì cho văn học nhân loại? Những tác phẩm,
tác giả trong nước phải khai thác như thế nào cho đúng? Đó là khó khăn không
nhỏ mà người viết đề tài này phải nổ lực vượt qua. Với thời gian hạn hẹp, chúng
tôi đã nỗ lực, tìm tòi khám phá vận dụng thành quả nghiên cứu của những người
đi trước kết hợp với những suy nghĩ của riêng mình, việc thực hiện đề tài này dù
khó khăn nhưng cũng đã hoàn thành.
Đề tài này được chúng tôi kiểm nghiệm qua thực tiễn giảng dạy cho các
em học sinh và đã được các anh chị em đồng nghiệp ghi nhận. Kết quả cho thấy,
đối với học sinh, các em hết sức hứng thú và ngộ ra những điều lý thú khi tiệp
cận với nội dung đề tài. Đàn ghi ta của Lor-ca là tác phẩm vốn rất hay nhưng lại
khó, việc tìm đúng hướng đi để các em dễ tiếp nhận nhận ra những những tinh
hoa của các tác phẩm không có trong Sách giáo khoa lại càng khó hơn. Đề tài
giúp các em hiểu rõ hơn đời sống văn học trong nước và ngoài nước từ đó giúp
các em hứng thú hơn, say mê hơn khi đến với loại hình nghệ thuật bằng ngôn từ
14


này. Chúng tôi hi vọng đề tài này sẽ là một tài liệu hữu ích cho các thầy cô giáo
trong việc nghiên cứu giảng dạy.
Như đã nói Đàn ghi ta của Lor-ca của Thanh Thảo là tác phẩm mới đưa
vào chương trình SGK Ngữ văn 12 tập 1 là tác phẩm vẫn còn là một khoảng
trống mời gọi người nghiên cứu khám phá. Chúng tôi hy vọng trong tương lai có
nhiều người cùng chúng tôi tiếp tục hành trình nghiên cứu sâu hơn, rộng hơn về
mọi phương diện để có thể tổ chức một buổi ngoại khóa về tác phẩm Đàn ghi ta
của Lor-ca chứ không bó hẹp trong hai tiết học trên lớp.
3.2 Kiến nghị
Đề tài này phù hợp với đông đảo học sinh đặc biệt sẽ rất có ý nghĩa đối
với các em học sinh có năng lực văn chương khá giỏi. Thiết nghĩ nếu đề tài này

được nhân rộng, phổ biến thì sẽ đưa hiệu quả cao trong công tác giảng dạy học
sinh sẽ thắp lửa cho các em tình yêu văn chương, nuôi dưỡng ước mơ cầm bút
sáng tác... Khi viết đề tài này chúng tôi không kì vọng cao xa chỉ mong được
góp một tiếng nói mới, một tài liệu tham khảo có ích cho các thầy cô giáo và các
em học sinh. Những khiếm khuyết trong đề tài ắt sẽ không tránh khỏi, chúng tôi rất
mong nhận được sự góp ý chân thành của bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 2 tháng5 năm2019.
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết

Trịnh Đình Chung
Trịnh Thị Hương

15


PHỤ LỤC

Trận đấu bò trong lễ hội bò tót của Tây Ban Nha

Vũ điệu Flamenco

Tây Ban Nha- Tây Ban Cầm

Đất nước của những chiếc cối xay gió nổi tiếng

Niềm tự hào của Văn học Tây Ban Nha


Quốc ca không lời của Tây Ban Nha


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hình ảnh quốc ca Tây Ban Nha
2. SGV Ngữ văn 12 tập 1, Nxb Giáo dục 2008
3. hát Đàn ghi ta của Lorca
4. Văn học Việt Nam từ 1945-nay, Nxb Giáo dục 1999
5. Chuyên đề Những tác phẩm mới trong nhà trường, Nxb ĐHQG Hà Nội,
2013
6. Tài liệu ôn thi THPT Quốc gia, môn Ngữ văn, Nxb ĐHQG Hà Nội,
2015
7.Chuyên đề chuyên sâu bồi dưỡng Ngữ văn 12 Nxb ĐHQG Hà Nội,
2015
8. hiểu về trường phái chủ nghĩa tượng trưng,
siêu thực qua bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca của Thanh Thảo
9. hiểu về các hình tượng thơ trong bài Đàn
ghi ta của Lor-ca của Thanh Thảo
10. SGK Ngữ văn nâng cao, Nxb Giáo dục, 2008


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC CẤP CAO

HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Trịnh Thị Hương
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trung tâm GDNN-GDTX Thiệu Hóa

TT

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh
giá xếp loại
(Phòng, Sở,
Tỉnh…)

1

Hướng dẫn học sinh hiểu
đúng về quan niệm sống nhàn
của Nguyễn Bỉnh Khiêm

SGD&ĐT
Thanh Hóa

Kết quả đánh
giá xếp loại
(A, B, hoặc C)
C

Năm học

đánh giá xếp
loại
2015