SKKN Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi nhận biết, phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt

I . LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Như chúng ta đã biết: Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát
triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên
của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp Một; hình thành và phát triển ở trẻ
em những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng,
những kĩ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa
những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và
cho việc học tập suốt đời. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục
tiêu quan trọng nhất của giáo dục mầm non và hoạt động làm quen chữ viết ở
lớp mẫu giáo là hoạt động chính để giúp trẻ có một số kĩ năng ban đầu về việc
đọc và viết.
Thế nhưng tâm lý chung của rất nhiều phụ huynh hiện nay là thích con biết
đọc, biết viết sớm trước khi vào lớp Một. Nhiều cha mẹ đã không cân nhắc kỹ,
bắt con học sớm, chạy đua vào Một ngay từ lúc 5- 6 tuổi bằng cách cho trẻ đi
học thêm, học chương trình lớp Một trong khi đó trẻ mẫu giáo phải “chơi mà
học, học bằng chơi”. Và kết quả thực tế là trẻ học giỏi đâu chưa thấy, chỉ thấy
phổ biến tình trạng thầy cô và cha mẹ kêu trẻ chủ quan, chán học vì đã học
trước rồi, hoặc tâm lí sợ học vì thấy học căng thẳng từ bé. Mỗi ngày đi học làm
mệt mỏi cả cha mẹ và con chứ không thấy “mỗi ngày đến trường là một ngày
vui”. Làm sao để trẻ không mất cơ hội vui chơi, học hỏi các kỹ năng sống, rèn
luyện sức khỏe, sự dẻo dai, tư duy tập trung… tạo tiền đề cho việc học sau này
nhưng vẫn không thụt lùi so với các bạn đã học chữ cái sớm? Vì vậy vấn đề đặt
ra làm thế nào trẻ học chữ với một tâm trạng hào hứng, thích thú, tò mò? Trẻ
nhận biết nhanh và phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt để trẻ vận dụng linh hoạt
chữ cái, để khi bước vào ngưỡng cửa của trường Tiểu học trẻ không bỡ ngỡ hay
chủ quan ỷ lại vì đã học hết rồi chương trình lớp Một. Trẻ cần được trang bị

1


những kiến thức, kỹ năng nền tảng để chuẩn bị tốt nhất cho việc vào lớp Một

chứ không phải trẻ cần học trước chương trình lớp Một.
Làm quen chữ viết theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp giáo
dục mầm non lấy trẻ làm trung tâm hiện nay phải được tiến hành một cách tự
nhiên, bắt đầu từ những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa đối với trẻ. Hoạt động
làm quen chữ viết này có trong chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ 5- 6 tuổi
nhằm chuẩn bị các kỹ năng tiền biết đọc, biết viết cho trẻ. Đây chính là một
trong các lĩnh vực chuyên biệt cần phải chuẩn bị cho trẻ trước khi vào lớp Một.
Giáo dục Mầm non của chúng ta đã có những đổi mới, những chuyển biến mới
trong việc nuôi dạy trẻ. Cùng với sự đổi mới của giáo dục Mầm non nói chung,
hoạt động làm quen chữ viết cũng có những đổi mới đáng kể. Để dạy tốt hoạt
động này theo hướng đổi mới hiện nay đòi hỏi người giáo viên mầm non phải tự
suy nghĩ để tìm tòi ra biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt động làm quen chữ viết
cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi. Với trách nhiệm của người giáo viên mầm non, tôi
đã tìm ra “Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi nhận biết, phát âm
đúng 29 chữ cái tiếng Việt”.
II/ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG:
Trong năm học 2016- 2017, tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo 5- 6
tuổi với 30 trẻ. Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi đã gặp những thuận lợi,
khó khăn sau:
* Thuận lợi:
- Được sự tập huấn của cán bộ phòng giáo dục về chương trình giáo dục
mầm non và chương trình bồi dưỡng thường xuyên.
- Ban giám hiệu tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho giáo viên nâng
cao trình độ, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn, quan tâm hướng dẫn, giúp đỡ
giáo viên, chỉ đạo sâu sát, cụ thể về chương trình giáo dục mầm non.

2


- Lớp học có sân chơi sạch sẽ thoáng mát, có mái che. Có đầy đủ các góc

chơi cho cháu. Nhà trường trang bị cho lớp tivi, thẻ chữ cái để dạy.
- Đa số cháu khỏe mạnh, nhanh nhẹn sớm quen với nề nếp lớp.
- Bản thân yêu nghề mến trẻ, có trình độ trên chuẩn về chuyên môn
nghiệp vụ nên nắm bắt được các đặc điểm tâm, sinh lý của trẻ, nhiệt tình và có
nhiều năm kinh nghiệm trong công tác. Biết ứng dụng công nghệ thông tin tạo
hứng thú cho trẻ trong học tập và trong các hoạt động.
* Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi đó tôi gặp một số khó khăn như sau:
- Đa số phụ huynh là nông dân và công nhân ở các công ty đi làm cả ngày
nên ít có thời gian quan tâm, chăm sóc con cái, chưa quan tâm đến việc học của
cháu, đưa đón cháu chưa thường xuyên, chưa kịp thời trao đổi với giáo viên về
tình hình học tập của cháu.
- Nhiều cháu chưa qua lớp 3- 4 tuổi, 4- 5 tuổi. Các cháu tuy có cùng độ
tuổi nhưng nhận thức không đồng đều.
- Bên cạnh đó một số phụ huynh lại mong muốn con biết viết chữ, đọc
chữ sớm. Một số cháu chưa chú ý khi học, chưa có ý thức học tập, sự hiểu biết
về chữ cái của trẻ chưa đồng đều. Có trẻ đã được ba mẹ, người thân cho làm
quen chữ cái ở nhà, ngược lại có trẻ chưa biết gì về chữ cái.
- Còn một khó khăn nữa là học sinh trên địa bàn có cha mẹ là người gốc
Bắc nói chưa chuẩn một số từ có chứa phụ âm đầu l- n, chẳng hạn từ “cái nồi”
mà nói thành “cái lồi”, hay “gạo nếp” thành “gạo lếp”, hay “lung linh” lại nói là
“nung ninh”...
Với nhiều năm dạy lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi, tôi nhận thấy việc cho trẻ nhận
biết và phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt không phải là việc dễ làm. Nhiều trẻ
chưa hứng thú tham gia hoạt động, nhiều trẻ chưa nhớ mặt chữ cái, còn nhầm
3


lẫn chữ nọ sang chữ kia, viết còn bị ngược. Khi phát âm nhiều trẻ còn phát âm
chưa chính xác, còn ngọng nghịu. Từ thực tế đó tôi đã cố gắng tìm kiếm những

biện pháp hữu hiệu để giúp trẻ 5- 6 tuổi nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái
tiếng Việt.
Tôi tiến hành khảo sát trên 30 cháu và kết quả như sau:
NỘI DUNG

SỐ TRẺ

TỈ LỆ

Trẻ nhận biết và phân biệt được các chữ cái đã học

15/30

50 %

Trẻ phát âm chuẩn, chính xác các chữ cái đã học

18/30

60 %

Đứng trước những thuận lợi và khó khăn đó tôi đã tìm ra một số biện
pháp để giúp trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt.
III/ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động làm quen chữ viết
2.
3.
4.
5.
6.

7.
8.

theo từng chủ đề.
Biện pháp 2: Tổ chức tốt hoạt động Làm quen chữ viết
Biện pháp 3: Cô giáo phải là người phát âm chuẩn
Biện pháp 4: Tạo môi trường chữ cái trong và ngoài lớp học
Biện pháp 5: Dạy trẻ làm quen với chữ viết ở mọi lúc, mọi nơi
Biện pháp 6: Thực hiện nguyên tắc “Mưa dầm thấm lâu”
Biện pháp 7: Chú ý đến từng cá nhân trẻ
Biện pháp 8: Tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh

Cụ thể từng biện pháp như sau:
1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động làm quen chữ
viết theo từng chủ đề.

4


Ngay từ đầu năm học, bản thân tôi nghiên cứu kỹ các nhóm chữ để lập kế
hoạch cụ thể cho từng chủ đề. Kế hoạch này được thực hiện xuyên suốt từ nhà
trường cho đến tổ khối, đến giáo viên và đến trẻ. Việc lập kế hoạch này nhằm
giúp cho việc tổ chức các hoạt động làm quen chữ viết diễn ra tốt hơn.
1. Chủ đề “Phương tiện giao thông”(3 tuần)

Làm quen các nét cơ bản: nét ngang, nét thẳng đứng, nét xiên, nét móc
ngược, nét móc xuôi, nét móc hai đầu, nét khuyết trên, nét khuyết trên dưới, nét
cong hở phải, nét cong hở trái.
2. Chủ đề “Trường mầm non”(2 tuần)

Nhóm chữ o, ô, ơ.
3. Chủ đề “Bản thân”(2 tuần)

Nhóm chữ a, ă, â.
4. Chủ đề: “Gia đình”(3 tuần)

Nhóm chữ e, ê.
5. Chủ đề: “Thế giới thực vật” (4 tuần)

Nhóm chữ u, ư.
Nhóm chữ i, t, c.
6. Chủ đề: “Thế giới động vật” (5 tuần)

Nhóm chữ b, d, đ.
Nhóm chữ l, n, m.
7. Chủ đề: “Tết và các mùa”(2 tuần)

Nhóm chữ h, k.
8. Chủ đề: “Nước và các hiện tượng thiên nhiên”( 2 tuần)
Nhóm chữ p, q.
9. Chủ đề: “Ngành nghề” (4 tuần)

Nhóm chữ g, y.
Nhóm chữ s, x.
10. Chủ đề: “Quê hương- Đất nước- Bác Hồ” (4 tuần)

5


Nhóm chữ v, r.’

11. Chủ đề: “Trường tiểu học” (2 tuần)

Ôn các nhóm chữ cái.
2. Biện pháp 2: Tổ chức tốt hoạt động Làm quen chữ viết
Đây là hoạt động chính nhằm giúp trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái
tiếng Việt. Để dạy tốt hoạt động này theo hướng đổi mới hiện nay đòi hỏi người
giáo viên mầm non phải tự suy nghĩ để tìm tòi ra biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt
động làm quen chữ viết. Trẻ mầm non “chơi mà học, học bằng chơi” và theo
nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm. Do đó trước khi lên hoạt động, tôi đã xây
dựng kế hoạch cụ thể, tìm tòi phương pháp phù hợp, chuẩn bị đồ dùng giáo cụ
với tiêu chí bền, rẻ, đẹp; giúp thu hút sự chú ý của trẻ, tạo hứng thú cho trẻ học
làm quen chữ viết. Cụ thể như sau:
Đầu tiên tôi phải nắm vững nội dung, phương pháp dạy, hình thức đổi mới
của hoạt động này. Việc dạy chữ cái không chỉ đơn thuần là dạy nhận biết 29
chữ cái mà còn giúp trẻ nhận ra chữ cái đó có trong từ theo từng chủ đề. Do vậy
khi cho trẻ làm quen chữ cái mới, tôi thường thu hút trẻ bằng hình ảnh. Sau đó
đố trẻ hình ảnh gì, cô giới thiệu băng từ của hình ảnh đó, cho trẻ đồng thanh
băng từ và tìm chữ cái đã học, cô giới thiệu chữ cái mới sẽ học. Ví dụ hoạt động
làm quen chữ cái p, q trong chủ đề Nước và các hiện tượng thiên nhiên:
Ổn định tổ chức: Tôi cho trẻ xem một đoạn phim ngắn chiếu cảnh mưa, sấm
chớp.
Cho trẻ kể về đoạn phim vừa xem: có mây đen kéo đến, mưa, sấm chớp
Sau đó cho trẻ xem hình ảnh tia chớp, nói cho trẻ biết chớp là một hiện
tượng thiên nhiên xuất hiện khi có trời mưa.
- Cô giới thiệu băng từ “tia chớp”
+ Cô đọc từ, cả lớp đọc từ
6


- Trong băng từ “tia chớp” có mấy tiếng? ( 2 tiếng) Mấy chữ cái? (7 chữ cái)

- Chữ cái nào các con đã học?
- Cô giới thiệu chữ cái mới “p”.
Tương tự cô cũng dùng hình ảnh và băng từ “lũ quét” để dạy trẻ chữ cái mới
“q”
Như vậy mỗi nhóm chữ tôi đều sử dụng hình ảnh theo từng chủ đề cụ thể.
Chẳng hạn chủ đề Trường mầm non tôi dạy trẻ làm quen chữ cái o, ô, ơ: với
hình ảnh và băng từ “trường mầm non”, “cô giáo”; chủ đề Bản thân, dạy trẻ làm
quen chữ a, ă, â với hình ảnh và băng từ “bàn chân”, “khuôn mặt”; chủ đề Gia
đình dạy trẻ làm quen chữ e, ê với hình ảnh và băng từ “cái chén”, “quạt
điện”… Với cách làm này, tôi nhận thấy trẻ rất thích thú vì những hình ảnh và
băng từ rất gần gũi, thân quen với trẻ.
Ngoài ra mẫu chữ cô dạy cho trẻ nhận biết là mẫu chữ in thường. Tôi giới
thiệu thêm cho trẻ biết các kiểu chữ viết thường, in hoa và cách sử dụng các
kiểu chữ này.

Hình 1: Cô tổ chức hoạt động Làm quen chữ viết

7


Khi tổ chức dạy theo từng nhóm chữ cái, cụ thể là 13 nhóm chữ, việc cho
trẻ phân biệt hay so sánh điểm giống và khác nhau sẽ giúp trẻ nhận biết một
cách tốt nhất. Ví dụ nhóm chữ p- q:
+ Giống nhau: Cùng có 1 nét thẳng đứng và 1 nét cong.
+ Khác nhau: Chữ p có 1 nét thẳng đứng và 1 nét cong hở trái. Còn chữ q có 1
nét cong hở phải và 1 nét thẳng đứng.
Lưu ý: Khi phân tích các nét, tôi viết trực tiếp chữ cái đó lên trên bảng và viết
theo thứ tự từng nét, nét nào trước tôi viết trước, nét nào sau tôi viết sau, vừa
viết vừa giải thích.
Nhóm chữ h-k:

+ Giống nhau: Cùng có 1 nét thẳng đứng.
+ Khác nhau: ngoài nét thẳng đứng, chữ h có thêm 1 nét móc xuôi, còn chữ k có
thêm 2 nét xiên ngắn ở phía bên phải.
Để giúp trẻ khắc sâu các chữ cái vừa học thì trò chơi là công cụ hữu hiệu
nhất. Tôi luôn tìm tòi, suy nghĩ các trò chơi mới phù hợp với độ tuổi, với nhận
biết của trẻ và tham khảo thêm đồng nghiệp hay tìm trên mạng Internet các trò
chơi với chữ cái để tổ chức cho trẻ chơi. Tôi luôn tổ chức trò chơi phù hợp với
chủ đề đang học để ôn luyện củng cố kiến thức cho trẻ.
Ví dụ: Chủ đề gia đình: Cho trẻ chọn đồ dùng trong gia đình có gắn chữ
cái vừa học. Đội 1 chọn đồ dùng phục vụ cho việc ăn có chữ cái e. Đội 2 chọn
đồ dùng phục vụ cho việc uống có chữ cái ê.
Chủ đề Thế giới thực vật: trò chơi Gắn lá cho cành: những chiếc lá có chữ cái
vừa học (u, ư); hay trò chơi xếp bông hoa thành hình chữ cái vừa học; chọn rau
ăn lá có chữ cái i, rau ăn củ có chữ cái t và rau ăn quả có chữ cái c.…

8


Chủ đề Thế giới động vật: trò chơi Gà con tìm mẹ: mỗi cháu đội mũ làm chú gà
con, trên mỗi chiếc mũ có gắn chữ cái vừa học (chữ l, hoặc chữ n, hoặc chữ m).
Cô đặt xung quanh lớp 3 con gà mẹ có chữ cái lần lượt l, n, m. Chú gà con đi
kiếm thức ăn, khi cô giả tiếng kêu của gà mẹ làm hiệu lệnh: “tục tục... tục tục...”
thì các chú gà con phải nhanh chóng chạy về tìm gà mẹ có chữ cái giống với
chữ cái của gà con.
Hoặc chủ đề Ngành nghề: trò chơi Gánh lương thực về nhà: chia lớp làm 2 đội
thi đua đi trên ván kê dốc lên chọn sản phẩm của nghề nông như bắp, khoai
lang, khoai mì, lúa có gắn chữ cái s, x. Đội 1: chọn lương thực có chữ cái s. Đội
2: chọn lương thực có chữ cái x.
Hay chủ đề Thế giới động vật: trò chơi Thi xem đội nào nhanh: 3 đội thi đua lần
lượt bật xa lên chọn các con vật sống trong rừng có chữ cái vừa học (b, d, đ)

9


Hình 2: Trò chơi chọn các con vật sống trong rừng có chữ cái vừa học (b, d, đ)
Hay trò chơi tìm chữ cái còn thiếu trong băng từ: tôi chuẩn bị một số từ phù hợp
theo chủ đề, dưới mỗi băng từ hoàn chỉnh tôi làm một băng từ không đầy đủ
(thiếu chữ cái vừa học). Yêu cầu trẻ phải tìm chữ cái còn thiếu.
Ví dụ: từ “bí đỏ”
“...í đỏ”

“dưa leo”

“mướp đắng”

“..ưa leo”

“mướp ..ắng”

Hoặc những trò chơi nâng cao yêu cầu hơn như cho trẻ chơi Tìm từ có chữ
cái vừa học. Ví dụ: khi cô phát âm chữ o, yêu cầu trẻ suy nghĩ và tìm từ có chứa
chữ o (to, bò, có…); chữ ô: tô, cô, xô, hồ…; chữ ơ: lơ, nơ, cờ, bờ, mờ...
Tóm lại, trò chơi với chữ cái phải thay đổi mới lạ để luôn kích thích trẻ tư
duy trực quan, không bị nhàm chán với hoạt động làm quen chữ viết. Từ đó
giúp trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt một cách nhanh chóng.
Bên cạnh đó để chuẩn bị đồ dùng giáo cụ cho hoạt động làm quen chữ viết,
tôi tổ chức cho trẻ cùng làm đồ dùng học tập với cô. Tôi thường cho trẻ cùng cô
tô màu và cùng làm đồ dùng học tập vào những ngày hôm trước để cho trẻ học
vào những ngày sau đó. Ví dụ khi dạy nhóm chữ g, y trong chủ đề Tết và các
mùa, tôi cho trẻ gói bánh chưng, nặn bánh dày (bằng các nguyên vật liệu mở).

Hôm sau đến hoạt động làm quen chữ viết, giới thiệu cho cháu chữ cái mới sẽ
học trong băng từ “bánh chưng” có chữ cái g, “bánh dày” có chữ cái y. Với cách
làm này tôi nhận thấy trẻ rất hào hứng, thích thú tham gia học, nhận biết chữ cái
tốt hơn.

10


Hình 3: Cô và trẻ cùng làm đồ dùng chuẩn bị cho hoạt động học ngày hôm
sau
3. Biện pháp 3: Cô giáo phải là người phát âm chuẩn
Cô giáo là người hướng dẫn, làm mẫu để trẻ quan sát bắt chước. Bởi cô giáo
là người dạy trẻ từ lúc còn thơ bé, lúc trẻ học ăn học nói, bi bô từng câu từng từ.
Giai đoạn mầm non, đặc biệt là khi trẻ 5- 6 tuổi cũng là bước chuẩn bị cho trẻ
bước vào trường tiểu học nên Giáo viên mầm non có ảnh hưởng rất lớn đến
tương lai của trẻ. Do đó khi dạy trẻ chữ cái mới, để giúp trẻ phát âm đúng thì
trước tiên giáo viên phải luyện phát âm thật chuẩn xác, nhất là đối với những
chữ cái như x- s, hay l –n, hay b- p, v- r. Khi cô phát âm mẫu cho trẻ nghe, cần
hướng trẻ lắng nghe thật kỹ để đoán xem cách phát âm của cô như thế nào.
Ví dụ: Khi phát âm chữ cái p: cô phát âm bằng môi: Hai môi cô bật mạnh
phát âm “p”, đồng thời cho trẻ phân biệt với cách phát âm chữ b. Hoặc khi phát
âm chữ q: miệng của cô hơi tròn và nhọn phát âm “q”. Còn chữ l: cô uốn cong
lưỡi rồi bật mạnh lưỡi khi đọc; chữ n: để lưỡi giữa hai hàm răng và thẳng lưỡi,
khi phát âm n nhẹ nhàng.

11


Để cho trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái, tôi luôn cố gắng gọi nhiều
trẻ phát âm để tôi sửa sai cho trẻ kịp thời, nhất là những chữ cái mà dân địa

phương phát âm lẫn lộn: l- n, s- x. Tôi cho trẻ đọc các từ chứa chữ cái l (nhóm
A) và chữ cái n (nhóm B).
A: lung linh, long lanh, con lợn, la làng, lá cây
B: cái nồi, quạt nan, hôm nay, nô đùa, hoa nở
Khi trẻ phát âm rõ từ có chữ l, n tôi cho trẻ kết hợp nói từ có chứa cả chữ cái
l và n như: leo núi, lời nói, lúa non, làng nước...hay nước lớn, nói lắp, nín lặng...
Tôi còn làm thêm những băng từ có chứa chữ cái này rồi cho trẻ gạch chân chữ
cái: chữ l gạch chân bằng bút mực đỏ, chữ n gạch bằng bút mực xanh để trẻ
phân biệt l- n.
Tôi còn kết hợp cho trẻ đọc bài đồng dao Lúa nếp là lúa nếp làng, Lúa lên
lớp lớp, Lòng nàng lâng lâng; hay đối với chữ cái g thì cho trẻ đọc đồng dao
Gánh gánh gồng gồng; chữ cái r: Rì rà rì rà, đội nhà đi chơi….hoặc chơi trò
chơi đưa thẻ chữ cái theo yêu cầu của cô: Cô phát âm chữ gì, cháu chọn chữ cái
đó đưa lên và đồng thanh, cô kiểm tra và tuyên dương trẻ chọn đúng, phát âm to
rõ. Như vậy để trẻ phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt, cô giáo phải luôn phát
âm mẫu chuẩn xác để trẻ bắt chước, noi theo.
4. Biện pháp 4: Tạo môi trường chữ cái trong và ngoài lớp học
Với kinh nghiệm nhiều năm dạy trẻ 5- 6 tuổi, tôi nhận thấy rằng việc tạo môi
trường chữ phong phú quanh trẻ sẽ góp phần tích cực và có hiệu quả cao trong
việc giúp trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt. Vì trẻ mầm non
mau nhớ nhưng lại mau quên, việc cho trẻ đắm mình trong môi trường chữ cái
mỗi ngày sẽ giúp trẻ nhớ bài hơn.

12


Khi trang trí tên gọi các góc, tôi thường lựa chọn cỡ chữ cho phù hợp với
góc, dán chữ ở độ cao vừa tầm nhìn của trẻ để trẻ dễ nhìn thấy. Đặc biệt kiểu
chữ phải chuẩn, hầu hết các chữ này tôi thường để ở dạng chữ in thường phông
chữ Vni AVo, hoặc Vni Vari, màu sắc của chữ phải đẹp phù hợp với mảng hoạt

động và hình ảnh minh hoạ của góc. Trong hoạt động học làm quen chữ viết tôi
cho trẻ tìm chữ cái vừa học có trên mảng trường xung quanh lớp. Điều này giúp
khả năng quan sát nhạy bén hơn. Ngoài ra trong các giờ chơi trẻ tới từng góc
đọc chữ cái đã học hoặc đố nhau chữ gì?

Hình 4: Trẻ cùng nhau ôn luyện chữ cái
Tôi tạo cho lớp góc thư viện bằng những quyển truyện tranh do trẻ đóng góp
để trẻ xem tranh, đọc chữ cái hoặc cho trẻ đọc thơ với tranh chữ to. Lúc này trẻ
chưa thể đọc truyện, thơ được nhưng với vốn chữ cái đã học, trẻ tự ghép chữ để
ôn chữ cái hoặc tự kể truyện theo tranh...

13


Hình 5: Trẻ “đọc” sách truyện tranh ở góc thư viện lớp
Ở góc thiên nhiên ngoài lớp học, tôi gắn tên cây cảnh, tên hoa, tên loại rau
trong vườn trường.Việc làm này không những giúp cho trẻ hiểu về thế giới các
loài cây, loài hoa, mà còn giúp trẻ biết tên, chữ, từ, của cây đó, tập "đọc" tên các
cây trong sân trường, góc thiên nhiên. Tôi luôn khuyến khích trẻ đọc các chữ cái
đã học trong các từ dán ở trong và ngoài lớp.

14


Hình 6: Môi trường ngoài lớp
5. Biện pháp 5: Dạy trẻ làm quen với chữ viết ở mọi lúc, mọi nơi
Để giúp trẻ nhận biết 29 chữ cái tiếng học bằng chơi Việt, tôi luôn cố gắng
tranh thủ các hoạt động trong ngày mọi lúc mọi nơi để cho trẻ làm quen chữ viết
một cách hợp lí:
+ Hoạt động đón, trả trẻ: có thể gắn ảnh có tên của trẻ vào góc bé đến lớp,

cho trẻ xem tranh ảnh, truyện tranh theo chủ đề...
+ Hoạt động học: khi tổ chức các hoạt động học khác, nếu có thể tôi đều
lồng ghép thêm các chữ cái.
Ví dụ: Hoạt động khám phá xã hội: Một số nghề phổ biến trong xã hội, tôi
cho trẻ chơi trò chơi Phân loại dụng cụ nghề: Chia trẻ làm 2 đội, lần lượt các
cháu của mỗi đội bò thấp chui qua cổng lên chọn hình ảnh dụng cụ nghề có gắn
chữ cái. Đội 1: dụng cụ nghề nông có gắn chữ cái s; đội 2: dụng cụ nghề khám
và chữa bệnh có gắn chữ cái x.
Hay trong hoạt động phát triển vận động, tôi tích hợp theo chữ cái bằng cách
đưa ra yêu cầu trẻ nào thực hiện đúng vận động sẽ được chọn hình ảnh có chữ
cái theo yêu cầu của cô. Đội nào chọn được nhiều và đúng sẽ là đội chiến thắng.
Trong hoạt động làm quen văn học, tôi cho trẻ đọc thơ với tranh chữ to bài
thơ vừa học, tìm chữ cái nào các con đã học…

15


Hình 7: Trẻ đọc thơ với tranh chữ to
+ Hoạt động chơi ngoài trời: cho trẻ xếp sỏi, hột, hạt, lá cây khô thành các
chữ cái, dùng que nhỏ viết chữ cái trên cát…
+ Hoạt động ở các góc: góc thư viện: trẻ xem sách truyện tranh, tập kể
chuyện theo tranh; góc học tập: trẻ tô đồ chữ cái vừa học, tô màu chữ rỗng, cắt
các chữ cái trong họa báo, sao chép từ chứa chữ cái vừa học, chơi lô tô chữ
cái…; góc nghệ thuật làm album hình ảnh chủ đề, cho trẻ tô chữ thể hiện hình
ảnh đó.
+ Chơi, hoạt động theo ý thích: in, tô chữ rỗng, tìm cắt chữ trong báo, sách,
lầm bộ sưu tập, tô màu, cắt dán làm đồ dùng phục vụ cho hoạt động học làm
quen chữ viết của ngày sau.

16

Hình 8: Trẻ vẽ, tô màu, xếp chữ, nặn chữ cái vừa học
6. Biện pháp 6: Thực hiện nguyên tắc “Mưa dầm thấm lâu”
Trẻ mầm non dễ nhớ nhưng lại mau quên. Mới chỉ buổi sáng, chiều cô hỏi lại
trẻ không nhớ nữa. Do đó cần thực hiện nguyên tắc Mưa dầm thấm lâu. Đối với
những trẻ chưa nhận biết, phát âm chưa đúng các chữ cái đã học, tôi tổ chức cho
trẻ ôn luyện mọi lúc mọi nơi, giờ chơi, giờ đón- trả trẻ. Có câu “Học thầy không
tày học bạn” nên tôi cho những bạn giỏi đã thuộc chữ cái kèm thêm cho bạn
chưa thuộc chữ cái. Bạn cùng trang lứa chỉ giúp cho nhau khi cùng học cùng
chơi tôi thấy rất hiệu quả.

17


Hình 9: Trẻ thuộc chữ chỉ cho bạn chưa thuộc chữ
Mỗi tuần tôi đều lên kế hoạch ôn chữ cái đã học cho trẻ vào hoạt động theo ý
thích. Ví dụ ôn nhóm chữ o, ô, ơ, tôi tiến hành như sau: Tôi chuẩn bị mỗi trẻ
một rổ đựng thẻ chữ cái o, ô, ơ và một số chữ cái khác. Tôi đọc bài vè liên quan
đến chữ cái nào thì trẻ tìm chữ cái đó đưa lên cao và đồng thanh.
* Chữ o:
Ve vẻ vè ve...
Nghe vè tôi kể
Hương thơm ngào ngạt
Là hoa ngọc lan
Màu trắng dịu dàng
Cánh dài nho nhỏ
Chữ o, chữ o ấy mà chữ o...
18

* Chữ ô:
Đố ai đếm được lá rừng
Đố ai đếm được mấy tầng trời cao
Đố ai đếm được vì sao
Đố cao đếm được công lao Bác Hồ
Chữ ô, chữ ô ấy mà chữ ô...
* Chữ ơ:
Tháng chín là tháng gió ngoài
Tháng mười là tháng heo may rải đồng
Tháng một gió về mùa đông
Tháng chạp gió lạnh gió lùng ai ơi!
Chữ ơ, chữ ơ ấy mà chữ ơ...
Sau đó tôi cho trẻ phân tích nét, so sánh sự giống và khác nhau giữa các
chữ cái o, ô, ơ. Khi cho trẻ ôn chữ cái, tôi luôn khuyến khích cháu phát âm đồng
thời và viết chữ cái đó ra. Điều này sẽ kích thích trí não và giúp trẻ nhớ lâu bởi
vừa đọc vừa viết chữ chẳng khác nào “học đi đôi với hành”.
Tôi tạo môi trường “toàn chữ” cho bé. Ví dụ cho trẻ nghe những bài hát
thiếu nhi, dạy trẻ hát vè và đồng dao, kể chuyện cho bé nghe, xem truyện tranh
thiếu nhi … Trẻ sẽ “bị” ảnh hưởng, từng bước liên tục xem chữ, đọc từ, đọc
câu. Trẻ càng thích nghe kể chuyện, đọc chữ, trẻ càng nhanh biết chữ.
7. Biện pháp 7: Chú ý đến từng cá nhân trẻ
Do đặc điểm tâm sinh lý, khả năng của mỗi cháu khác nhau. Có cháu tiếp thu
bài nhanh, có cháu tiếp thu bài chậm. Có cháu mạnh dạn phát biểu, giao tiếp tốt,
phát âm to rõ, lại có cháu rụt rè, nhút nhát, phát âm không rõ, còn ngọng hay nói
19


lắp… Có cháu đã được phụ huynh kèm thêm chữ cái ở nhà, có cháu phụ huynh
không có thời gian quan tâm đến việc học của con. Có những phụ huynh mong

con biết đọc biết viết trước khi vào lớp một nên nôn nóng, ép con học chữ sớm.
Bên cạnh đó có những phụ huynh hiểu được việc học ở trường mầm non là hình
thành cho trẻ những kĩ năng để chuẩn bị cho trẻ vào học lớp Một… Vì vậy, khi
cho trẻ làm quen chữ viết, tôi luôn chú ý đến tính giáo dục cá nhân, khắc phục
những mặt hạn chế cũng như phát huy những điểm mạnh của trẻ, củng cố, bổ
sung các kiến thức, kĩ năng, cách phát âm, nhận mặt chữ cho trẻ.
Cách thực hiện như sau: đối với những trẻ nhút nhát, tôi thường quan tâm,
trò chuyện hỏi han trẻ, giờ học tôi động viên, khuyến khích cháu để giúp cháu
đó mạnh dạn tham gia vào các hoạt động, mạnh dạn phát âm các chữ cái khi cô
hỏi, luôn khen ngợi cháu kịp thời. Trong giờ học, tôi gọi các cháu còn yếu phát
âm, tuyên dương cháu kịp thời khi cháu phát âm to, rõ và chính xác. Còn với
những cháu đã nhận biết chữ cái, khi cho làm quen chữ cái mới, tôi thường đố
cháu đây là chữ gì để khơi gợi vốn kiến thức của trẻ. Tôi cũng trao đổi hằng
ngày với phụ huynh để họ hiểu trẻ cần học theo đúng độ tuổi, không nôn nóng
ép trẻ học trước khiến cháu không còn hứng thú trong hoạt động làm quen chữ
viết nữa. Tôi dẫn chứng cho phụ huynh xem những bài báo về tác hại của việc
học chữ sớm. Với những phụ huynh có smart phone, tôi gởi họ những bài viết
đó để họ đọc.

20


Hình 10:
Đối với trẻ hiếu động thường nghịch ngợm và không chú ý trong các giờ học
khi cô giáo giảng bài nên không nhớ được chữ cái, cấu tạo chữ, cách phát âm
chữ, tôi phải luôn quan tâm chú ý đến và tìm những hình thức thu hút sự chú ý
của trẻ. Sau mỗi hoạt động học, tôi ghi chép đánh giá trẻ vào sổ nhật ký lớp,
những trẻ đạt hay chưa đạt để rèn luyện thêm ngoài giờ cho trẻ, đồng thời trao
đổi với phụ huynh cho kịp thời. Qua thời quan thực hiện biện pháp trên tôi
nhận thấy trẻ có sự tiến bộ rõ nét, hứng thú nhận biết và phát âm chữ cái tiếng

Việt.
8. Biện pháp 8: Tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh
Để phụ huynh hiểu rõ về phương pháp cho trẻ làm quen chữ viết ở trường
mầm non, tôi thuyết phục phụ huynh đến dự các giờ học làm quen chữ viết ở
lớp để xem trẻ học như thế nào.
21


Đối với những phụ huynh không thể tham dự được thì tôi nhờ cô giáo trong
lớp dùng điện thoại quay video giờ học rồi đến cuộc họp phụ huynh tôi cho họ
xem để họ hiểu tầm quan trọng và phương pháp dạy ở trường mầm non. Ngoài
ra tôi còn vận động phụ huynh ủng hộ các nguyên phế liệu, sách báo, tranh ảnh
cho các cháu hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi. Chẳng hạn khi học đến chữ cái
nào thì có thể trong hoạt động góc hoặc trò chơi trong hoạt động học tôi cho trẻ
cắt chữ cái đang học từ sách báo, lịch cũ.
Phía trước lớp học ở bảng tuyên truyền, tôi tuyên truyền đến phụ huynh chữ
cái mà con em mình đang học, trao đổi với phụ huynh hằng ngày vào giờ đóntrả trẻ. Và từ đó phối kết hợp ôn luyện tại gia đình. Tránh trường hợp cô dạy
chữ đúng phụ huynh lại dạy chữ chưa đúng. Ví dụ: khi dạy chữ cái l, m, n: tôi
trao đổi với phụ huynh về các phát âm, kẻo lại đọc là "e lờ", " e nờ"...hay khi
phát âm chữ x là "xờ", chữ s là "sờ", nhưng có ông bà lại dạy là "ích xì" và "ét
sờ"…
IV. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
- Về phía trẻ: Tôi nhận thấy trẻ đã hứng thú tham gia vào hoạt động học
làm quen chữ viết. Đến cuối năm trẻ nhận biết, phân biệt thành thạo và phát âm
29 chữ cái Tiếng Việt một cách chính xác.
22


NỘI DUNG

KẾT QUẢ

Đầu năm
Số lượng Tỉ lệ
Trẻ nhận biết và phân biệt
15/30
50 %

Cuối năm
Số lượng Tỉ lệ
29/30
96,7%

được các chữ cái đã học
Trẻ phát âm chuẩn, chính xác

18/30

60 %

28/30

93,3%

các chữ cái đã học

- Về phía phụ huynh: Các bậc phụ huynh đã dành thời gian quan tâm đến việc
học của con, nhất là đối với hoạt động làm quen chữ viết, cụ thể là nhận biết và
phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt, giúp trẻ ôn luyện ở nhà. Phụ huynh không
còn nôn nóng ép trẻ học chữ theo khuôn khổ như ở trường Tiểu học mà biết tạo

không khí học tập vui vẻ, nhất là những phụ huynh có điện thoại thông minh
(smartphone), thay vì cho trẻ xem phim hoạt hình, chơi game thì họ tải những
chương trình học chữ cái tiếng Việt và bố mẹ cùng chơi với trẻ. Điều này giúp
trẻ nhớ chữ cái và còn gắn kết tình cảm trong gia đình hơn.
- Về phía giáo viên: Bản thân tôi đã nắm vững phương pháp tổ chức cho trẻ hoạt
động làm quen chữ viết, có thêm nhiều kinh nghiệm và nhiều trò chơi với chữ
cái, làm được một số đồ dùng cần thiết để dạy trẻ làm quen chữ viết.
* Bài học kinh nghiệm:
Để tổ chức hướng dẫn trẻ nhận biết và phát âm 29 chữ cái tiếng Việt đạt kết quả
như trên trong quá trình thực hiện, tôi đã rút ra được bài học kinh nghiệm như
sau:
- Người giáo viên phải tâm huyết với nghề, yêu nghề mến trẻ, luôn học hỏi,
tìm tòi suy nghĩ, nghiên cứu tài liệu để nắm chắc phương pháp hướng dẫn trẻ
nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt. Giáo viên biết linh hoạt, sáng
23


tạo trong mọi hoạt động lấy trẻ làm trung tâm, biết khơi gợi lòng say mê, sự
hứng thú của trẻ về hoạt động làm quen chữ viết.
- Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng giáo cụ trước khi tổ chức hoạt động, cho trẻ cùng
làm đồ dùng với cô. Đồ dùng thu hút được sự chú ý của trẻ.
- Tạo cho trẻ tâm thế thoải mái, vui vẻ trong hoạt động làm quen chữ viết cũng
như các hoạt động khác. Yêu thương trẻ, gần gũi với trẻ.
- Cô bao quát lớp, xử lí tình huống kịp thời, chú ý đến từng cá nhân trẻ, đặc biệt
những trẻ còn hạn chế về mặt nhận biết và phát âm chữ cái.
- Luôn có những trò chơi mới lạ, kích thích trẻ tìm tòi, khám phá về chữ cái.
Thực hiện nguyên tắc mưa dầm thấm lâu, tận dụng mọi hoàn cảnh có thể, mọi
lúc mọi nơi để dạy trẻ nhận biết, phát âm và ôn luyện 29 chữ cái tiếng Việt. Cho
trẻ học giỏi, thuộc chữ cái kèm thêm cho cháu chưa thuộc, phát âm chưa đúng.
- Xây dựng môi trường chữ cái trong và ngoài lớp để kích thích trẻ làm quen

chữ cái.
- Thường xuyên tuyên truyền phối hợp với phụ huynh trong mọi thời điểm để
giúp trẻ nhận biết và phát âm chữ cái tốt hơn.
Trên đây là một số giải pháp hữu ích giúp trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi nhận
biết, phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt mà tôi đã triển khai thực hiện và đạt
hiệu quả ở lớp. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Hội đồng khoa
học để giải pháp hữu ích của tôi được hoàn thiện hơn.
Đức Tín, ngày 23 tháng 12 năm 2017
Người viết

Nguyễn Thụy Linh Quyên

24


Nhận xét của hội đồng khoa học nhà trường
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………..

25