Theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính từ thực tiễn các tỉnh tây nam bộ

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HỒ MINH HẢI

THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT
TRONG LĨNH VỰC XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TỪ THỰC TIỄN CÁC TỈNH TÂY NAM BỘ

Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 9380102

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Cảnh Hợp

HÀ NỘI - 2019


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận án tiến sĩ: “Theo dõi thi hành pháp luật trong
lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính từ thực tiễn các tỉnh Tây Nam Bộ” là
công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và tài liệu trong luận án là
trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tất
cả những tham khảo và kế thừa đều được trích dẫn và tham chiếu đầy đủ.
Nghiên cứu sinh

Hồ Minh Hải

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG
VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ................... 8
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài luận án ........................................ 8
1.2. Nhận xét về tình hình nghiên cứu đề tài luận án .................................... 19
1.3. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu về đề tài luận án. Câu
hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu ....................................................... 23
Chƣơng 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THEO DÕI THI HÀNH
PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ...... 26
2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của theo dõi thi hành pháp luật trong
lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính ................................................................ 26
2.2. Chủ thể, đối tượng, nội dung, phương pháp theo dõi thi hành pháp
luật trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính ................................................ 45
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực
xử lý vi phạm hành chính .............................................................................. 65
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT
TRONG LĨNH VỰC XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI CÁC
TỈNH TÂY NAM BỘ ......................................................................................... 74
3.1. Các yếu tố đặc thù có ảnh hưởng đến theo dõi thi hành pháp luật
trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính tại các tỉnh Tây Nam Bộ .............. 74
3.2. Thực tiễn quy định pháp luật về theo dõi thi hành pháp luật trong
lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính ................................................................ 80
3.3. Thực tiễn theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực xử lý vi phạm
hành chính tại các tỉnh Tây Nam Bộ.............................................................. 86
3.4. Đánh giá chung về thực trạng theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh
vực xử lý vi phạm hành chính tại các tỉnh Tây Nam Bộ ............................... 95
Chƣơng 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG THEO DÕI
THI HÀNH PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC XỬ LÝ VI PHẠM

HÀNH CHÍNH ................................................................................................. 118


4.1. Quan điểm tăng cường theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực xử
lý vi phạm hành chính .................................................................................. 118
4.2. Giải pháp tăng cường hoạt động theo dõi thi hành pháp luật trong
lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính .............................................................. 126
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 148
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ......................................... 151
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 152


DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT

TDTHPL

:

Theo dõi thi hành pháp luật

THADS

:

Thi hành án dân sự

UBND

:

UBND

VPHC

:

Vi phạm hành chính


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của luận án
Quan điểm và tư tưởng về theo dõi thi hành pháp luật (TDTHPL) trong lĩnh
vực xử lý vi phạm hành chính (VPHC) được các nhà triết học đặt ra từ khi xuất
hiện quan điểm về nhà nước pháp quyền, ở đó pháp luật được tôn trọng một cách
tuyệt đối mà mọi cá nhân, tổ chức phải có nghĩa vụ tuân theo pháp luật, đồng
thời pháp luật là công cụ đặc biệt quan trọng để nhà nước quản lý xã hội bằng
pháp luật.
Nội dung cốt lõi của quan điểm về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC
cho rằng, hoạt động xây dựng và thực thi pháp luật trong nhà nước pháp quyền
luôn có xu hướng mở rộng, bởi VPHC diễn ra rất phổ biến trong đời sống xã hội
và ảnh hưởng rất lớn đến sự công bằng của xã hội. Trong quản lý xã hội, nhà
nước ngày càng tăng cường vai trò của mình trong hoạt động xây dựng và thực
thi pháp luật về xử lý VPHC, dần dần xuất hiện xu thế lạm quyền, chuyên quyền
trong xây dựng và thực thi pháp luật nói chung, pháp luật về xử lý VPHC nói
riêng. Do vậy, để đảm bảo các quyền tự do của công dân, đảm bảo mọi công dân
đều bình đẳng trước pháp luật, ngăn ngừa hành vi lạm quyền của các chủ thể
nắm giữ quyền lực nhà nước, cần phải thiết lập cơ chế kiểm tra, giám sát, theo
dõi các hoạt động ban hành và thực thi pháp luật nói chung, pháp luật về xử lý
VPHC nói riêng của các cơ quan nhà nước. Theo đó, phải thực hiện TDTHPL
nói chung, pháp luật về xử lý VPHC nói riêng một cách khoa học để kiểm soát

quyền lực nhà nước, đảm bảo quyền lực nhà nước được thực thi trên cơ sở quy
định của pháp luật, không ai được đứng trên pháp luật, ngay cả nhà nước ban
hành pháp luật thì nhà nước cũng phải tuân thủ pháp luật một cách tuyệt đối.
Trên phương diện thực tế, TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC tạo ra cơ
chế hiệu quả cho việc giám sát các cơ quan nhà nước trong việc xây dựng và
thực thi pháp luật. Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử phát triển, mặc dù còn những
hạn chế khác nhau, nhưng quan điểm về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC
vẫn được nhiều quốc gia trên thế giới kế thừa và phát triển trong xây dựng nhà
nước pháp quyền.
1


Ở Việt Nam, cơ chế về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC được hình
thành gắn liền với tư tưởng xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và
từng bước phát triển trong hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp, là một trong
những cơ chế hiệu quả để kiểm soát quyền lực nhà nước trong hoạt động xây dựng
và thực thi pháp luật.
Trên cả phương diện chính trị, pháp lý, phải thừa nhận rằng không có một
phạm vi nào trong hoạt động xây dựng và thực thi pháp luật mà không chịu sự
kiểm tra, giám sát, theo dõi của nhà nước và nhân dân. Ngay cả đối với hoạt
động tư pháp vốn là phạm vi có tính độc lập cao, hoạt động chỉ tuân theo pháp
luật để bảo vệ quyền tự do, dân chủ của công dân, nhưng nó luôn phải đặt trong
sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước về hoạt động xây dựng và thực thi pháp luật.
Hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC là một trong những hoạt
động quản lý nhà nước có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ trật tự xã
hội, đảm bảo kỷ luật, kỷ cương trong thực thi pháp luật, bảo vệ quyền con người,
quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân, đảm bảo mọi người đều bình
đẳng trước pháp luật, do đó đòi hỏi pháp luật khi đã có hiệu lực pháp luật phải
kịp thời được tổ chức thi hành trên thực tế, kịp thời đưa pháp luật đi vào đời
sống xã hội.

Tuy nhiên, hiện nay hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC vẫn
còn nhiều tồn tại, vướng mắc, bất cập trên cả phương diện nhận thức về lý luận
và thực tiễn. Nhiều vấn đề lý luận đặt ra, TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC
có phải là một tất yếu khách quan trong hoạt động xây dựng và thực thi pháp
luật? Cơ chế nào để TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC được thực hiện một cách
hiệu quả trong bối cảnh đẩy mạnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
Việt Nam? Các yếu tố nào đảm bảo thực hiện TDTHPL trong lĩnh vực xử lý
VPHC?... Nhiều nội dung liên quan đến những vấn đề nói trên chưa được nhận thức
rõ hoặc còn nhiều tranh luận chưa được làm sáng tỏ.
Bên cạnh đó, về mặt pháp lý, mặc dù TDTHPL trong lĩnh vực xử lý
VPHC là một nội dung đã được quy định trong Hiến pháp năm 2013 và có ý
nghĩa định hướng cho việc hoàn thiện thể chế nhà nước pháp quyền xã hội chủ
2


nghĩa, theo quy định tại Điều 99 Hiến pháp “Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan
ngang bộ…: tổ chức thi hành và theo dõi việc thi hành pháp luật liên quan đến
ngành, lĩnh vực trong phạm vi toàn quốc”, nhưng vẫn còn tồn tại những khoảng
trống pháp lý quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành các quy định về cơ chế,
phương thức thực hiện TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC. Vì vậy, rất cần có
các quy định cụ thể về phạm vi, ranh giới, mối quan hệ giữa các cơ quan nhà
nước trong thực hiện chức năng TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC.
Tình hình nói trên cho thấy việc triển khai nghiên cứu các khía cạnh lý luận
và thực tiễn liên quan đến TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC đang được đặt ra
một cách cấp bách, nhằm hoàn thiện thể chế nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa, của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Trên thực trang đó, nghiên cứu
sinh đã quyết định lựa chọn chủ đề “Theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực
xử lý vi phạm hành chính từ thực tiễn các tỉnh Tây Nam Bộ” để nghiên cứu
trong quy mô luận án tiến sĩ luật học của mình, với mong muốn đóng góp hoàn
thiện nhận thức về hoạt động này, từ đó góp phần hoàn thiện thể chế nhà nước

pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Luận án có mục đích tổng quát là xây dựng luận cứ cho việc đề xuất các
giải pháp tăng cường TDTHPL trong lĩnh vực vực xử lý VPHC ở các tỉnh Tây
Nam Bộ nói riêng, ở Việt Nam nói chung.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ các khía cạnh lý luận về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC trên
cơ sở hệ thống hóa và phát triển nhận thức lý luận về TDTHPL trong lĩnh vực xử
lý VPHC.
- Đánh giá thực trạng cơ sở pháp lý, thực tiễn triển khai TDTHPL trong
lĩnh vực xử lý VPHC ở các tỉnh Tây Nam Bộ, xác định những kết quả đạt được,
những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân của kết quả và hạn chế của TDTHPL
trong lĩnh vực xử lý VPHC ở các tỉnh Tây Nam Bộ.

3


- Làm sáng tỏ các yêu cầu, quan điểm tăng cường TDTHPL trong lĩnh vực
xử lý VPHC, đề xuất các giải pháp tăng cường TDTHPL trong lĩnh vực xử lý
VPHC ở Việt Nam nói chung, tại các tỉnh Tây Nam Bộ nói riêng.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Luận án tiến hành nghiên cứu các quan điểm khoa học về TDTHPL trong
lĩnh vực xử lý VPHC.
- Nghiên cứu hệ thống quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC.
- Nghiên cứu thực tiễn tổ chức và hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử lý
VPHC ở các tỉnh Tây Nam Bộ.
- Nghiên cứu kinh nghiệm tổ chức và hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử

lý VPHC ở một số địa phương khác trên phạm vi cả nước.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nội dung:
- Về lý luận: Luận án tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận về TDTHPL
trong lĩnh vực xử lý VPHC, mô hình tổ chức hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực
xử lý VPHC.
- Về pháp luật: Luận án tập trung nghiên cứu về thể chế, các quy định của
pháp luật về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, thực tiễn áp dụng pháp luật
về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC ở các tỉnh Tây Nam Bộ.
Phạm vi không gian: Luận án nghiên cứu dựa trên số liệu, thông tin phản
ánh thực trạng hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC từ thực tiễn các
tỉnh Tây Nam Bộ.
Phạm vi thời gian: Luận án nghiên cứu TDTHPL trong lĩnh vực xử lý
VPHC dựa trên số liệu khảo sát thực tế ở các tỉnh Tây Nam Bộ trong khoảng
thời gian từ năm 2013 đến năm 2017.
4. Cơ sở lý luận, cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu luận án
4.1. Cơ sở lý luận và cách tiếp cận nghiên cứu
- Luận án nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
4


tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, quan điểm của
Đảng và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về nhà nước và pháp
luật; đồng thời dựa trên các lý thuyết về quản trị nhà nước, kiểm soát quyền lực
nhà nước, nhà nước pháp quyền và lý thuyết về quyền con người.
- Luận án sử dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành khoa học xã hội, dựa
trên cơ sở khoa học Luật Hiến pháp và Luật Hành chính.
- Luận án giải quyết vấn đề nghiên cứu trên cơ sở nghiên cứu pháp luật
thực định liên quan đến TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, thực trạng vận
dụng các quy định của pháp luật này trong đời sống xã hội.

- Luận án tiếp cận giải quyết vấn đề nghiên cứu trên cơ sở kế thừa những
nội dung đã được làm sáng tỏ, phát hiện các vấn đề nghiên cứu mới, xây dựng
các luận điểm khoa học thuộc nội dung nghiên cứu luận án.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp logic, phân tích, tổng hợp: Được sử dụng bao quát trong tất
cả các chương của luận án để phát hiện, luận giải thuyết phục về các nội dung
liên quan đến chủ đề luận án.
- Phương pháp cấu trúc hệ thống, so sánh, quy nạp, diễn giải: Được sử dụng
chủ yếu trong Chương 2 và Chương 3 của luận án nhằm nhận diện và đánh giá
sự vận hành của cơ chế TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC ở các tỉnh Tây
Nam Bộ.
- Phương pháp luật học so sánh: Được sử dụng chủ yếu trong Chương 2 và
Chương 4 của luận án để làm sáng tỏ các mô hình pháp lý và cơ chế TDTHPL
trong lĩnh vực xử lý VPHC.
- Phương pháp thống kê: được sử dụng trong Chương 1 và Chương 3 của
luận án nhằm tập hợp, đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC từ thực tiễn các tỉnh Tây Nam Bộ.
- Phương pháp lịch sử: Được sử dụng chủ yếu trong Chương 3 nhằm nhận
diện các đặc điểm và các bước tiến trong nhận thức và mô hình hiện trạng của cơ
chế TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC ở các tỉnh Tây Nam Bộ.

5


5. Những đóng góp mới của luận án
Luận án đã đóng góp cơ sở lý luận và thực tiễn một cách khoa học về
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC mà các công trình nghiên cứu gần đây
chưa khái quát được cũng như chưa xây dựng được luận cứ khoa học cho hoạt
động này. Những đóng góp mới của luận án thể hiện trên những điểm sau:
Luận án góp phần hệ thống, luận giải được những vấn đề lý luận về

TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, đồng thời đưa ra khái niệm, đặc điểm, vai
trò của TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC.
- Luận án đã nhận diện, khái quát và phân tích, đánh giá toàn diện các khía
cạnh pháp lý liên quan đến chủ thể, đối tượng, nội dung TDTHPL trong lĩnh vực
xử lý VPHC.
- Luận án đã chỉ ra khả năng ảnh hưởng của một số yếu tố đối với TDTHPL
trong lĩnh vực xử lý VPHC. Trên cơ sở đó, xác định và phân tích mức độ ảnh
hưởng của các yếu tố đặc thù đối với TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC tại
các tỉnh Tây Nam Bộ.
- Luận án đã nhận diện, đánh giá chính xác và chỉ rõ những bất cập của hệ
thống thể chế và mức độ tác động đến TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC tại
các tỉnh Tây Nam Bộ.
- Luận án đã đánh giá thực tiễn tổ chức và hoạt động TDTHPL trong lĩnh
vực xử lý VPHC tại các tỉnh Tây Nam Bộ, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và
nguyên nhân của ưu điểm, hạn chế của TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC tại
các tỉnh Tây Nam Bộ.
- Luận án đã nêu lên được quan điểm và đề xuất hai nhóm giải pháp nhằm
tăng cường TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC nói chung được rút ra từ thực
tiễn các tỉnh Tây Nam Bộ. Các giải pháp có tính toàn diện, khả thi và có giá trị
tham khảo.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung nhận thức lý luận về
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, xác lập tiền đề nhận thức lý luận cần thiết

6


cho quá trình hoàn thiện pháp luật và đảm bảo hiệu quả áp dụng pháp luật về
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC ở Việt Nam hiện nay.
Kết quả nghiên cứu của luận án có ý nghĩa ứng dụng đối với hoạt động

quản lý nhà nước và thực tiễn thực hiện TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC tại
các tỉnh Tây Nam Bộ nói riêng, các địa bàn khác trên phạm vi cả nước nói
chung. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng có giá trị tham khảo trong nghiên
cứu và đào tạo tại các cơ sở đào tạo đại học trong lĩnh vực khoa học pháp lý và
khoa học quản lý công.
7. Bố cục của luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận
án gồm 04 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và các vấn đề đặt ra cần nghiên cứu

về đề tài luận án
Chương 2: Những vấn đề lý luận về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC
Chương 3: Thực trạng TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC tại các tỉnh
Tây Nam Bộ
Chương 4: Quan điểm và giải pháp tăng cường TDTHPL trong lĩnh vực xử
lý VPHC từ thực tiễn các tỉnh Tây Nam Bộ

7


Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ
ĐẶT RA CẦN NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài luận án

1.1.1. Tình hình nghiên cứu những vấn đề lý luận của đề tài luận án
Đối với tình hình nghiên cứu trong nước:
Tác giả chia các công trình nghiên cứu thành hai loại:
1.1.1.1. Các công trình nghiên cứu về xử lý vi phạm hành chính
Đây là các công trình không trực tiếp viết về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý

VPHC, nhưng có những nội dung làm tiền đề để nghiên cứu các vấn đề đặt ra
của đề tài, chẳng hạn như VPHC là gì, thế nào là xử lý VPHC, hình thức xử lý,
thẩm quyền xử lý, thủ tục xử lý, hậu quả xử lý, v.v… Trong nhóm công trình này
có các đề tài nghiên cứu khoa học, rất nhiều bài báo khoa học, sách chuyên khảo,
sách tham khảo, các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ cụ thể :
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (2008), Cơ sở lý luận và thực hiện tiễn
xây dựng mô hình Bộ luật Xử lý VPHC ở Việt Nam, do Vụ Pháp luật Hình sự Hành chính (Bộ Tư pháp) thực hiện.
Đây là công trình có quy mô lớn, đề tài nghiên cứu sâu, rộng về lý luận
và thực tiễn xử lý VPHC ở Việt Nam, đề tài đã dành nhiều nội dung quan
trọng để làm sáng tỏ cơ sở lý luận liên quan đến xử lý VPHC, xử phạt VPHC,
nhiều vấn đề liên quan đến xử lý VPHC đã được phân tích, đánh giá như:
quan điểm về xử lý VPHC, xử phạt VPHC, những đặc điểm của hoạt động xử
lý VPHC, sự khác biệt giữa VPHC với vi phạm hình sự; nhu cầu điều chỉnh
pháp luật về xử lý VPHC và tính tất yếu khách quan phải xây dựng luật xử lý
VPHC. Ngoài ra đề tài còn mở rộng phân tích, đánh giá pháp luật xử phạt
VPHC của một số nước trên thế giới và kinh nghiệm cho Việt Nam trong xây
dựng mô hình Bộ Luật xử lý VPHC.
Sách “Bình luận khoa học Luật xử lý VPHC năm 2012“ của Trường Đại học
Luật Thành phố Hồ Chí Minh do PGS.TS Nguyễn Cảnh Hợp chủ biên, gồm 712
8


trang (Nxb. Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2015). Đây là cuốn sách
viết đầy đủ nhất hiện nay về các điều khoản của Luật xử lý VPHC năm 2012. Cuốn
sách cung cấp những kiến thức lý luận có tính nền tảng về các vấn đề thuộc về xử lý
VPHC hiện nay, trong đó có vấn đề TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC.
Sách “Xã hội học pháp luật những vấn đề cơ bản“ của GS.TS Võ Khánh
Vinh, xuất bản năm 2015, trang 374-400; tác giả tập trung làm sáng tỏ các dấu
hiệu của hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức, của cá nhân, sự kiểm soát của
nhà nước đối với từng hành vi vi phạm pháp luật, những yếu tố, nguyên nhân tác

động đến hành vi vi phạm pháp luật, phân tích làm rõ bản chất xã hội của vi phạm
pháp luật, làm rõ vai trò, trách nhiệm của công dân, của nhà nước và của xã hội đối
với hành vi vi phạm pháp luật. Quyển sách cung cấp nguồn gốc cơ bản của những
hành vi vi phạm pháp luật trong đó có vi phạm pháp luật hành chính.
Giáo trình luật hành chính Việt Nam, năm 2008 của Trường Đại học Luật
Hà Hội (trang 299 – 342) do TS. Trần Minh Hương chủ biên (NXB Công an
nhân dân năm 2008). Giáo trình này định nghĩa về VPHC, khái niệm và đặc
điểm của trách nhiệm hành chính, khái niệm, các nguyên tắc, các hình thức xử
phạt VPHC và các biện pháp cưỡng chế hành chính khác, xác định các yếu tố
cấu thành VPHC, xác định chủ thể VPHC, phân biệt giữa VPHC và tội phạm,
xác định thẩm quyền, thủ tục xử phạt VPHC, xác định một số vấn đề về thời hạn,
thời hiệu trong xử phạt VPHC. Giáo trình cung cấp về mặt lý luận cơ bản các
vấn đề liên quan đến xử lý VPHC, là tiền đề quan trọng trong việc nghiên cứu
hoàn thiện pháp luật về xử lý VPHC.
Bài viết: Về pháp luật xử lý hành chính của Việt Nam, GS.TS. Nguyễn
Đăng Dung - Đại học Quốc gia Hà Nội, Cổng thông tin điện tử Trường Đại học
kiểm sát Hà Nội. Tác giả đánh giá, phân tích những tồn tại, hạn chế của hệ thống
pháp luật xử lý VPHC hiện hành, xác định những quy định phù hợp, chưa phù
hợp với Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị mà Việt Nam đã ký
kết và tham gia. Bên cạnh đó tác giả cũng so sánh với pháp luật xử phạt hành chính
ở một số nước như Mỹ, Pháp, Thụy sĩ, Bỉ để làm rõ những điểm chưa phù hợp của

9


pháp luật về xử lý hành chính của Việt Nam, trên cơ sở đó đưa ra những phương
hướng, giải pháp cải cách và hoàn thiện pháp luật về xử lý VPHC ở Việt Nam.
Bài viết: Pháp luật về xử lý VPHC ở một số nước trên thế giới, 2010, Đỗ
Hoàng Yến, Cổng thông tin điện tử Luật Việt. Tác giả phân tích, đánh giá một số
quy định pháp luật về xử lý VPHC của một số nước như: Cộng hòa Liên bang

Nga, Cộng hòa Malta, luật về xử lý VPHC một số bang của Mỹ, Australia, luật
về xử lý VPHC của Trung Quốc v.v..., Trên cơ sở đó xác định mô hình xây dựng
pháp luật về xử lý VPHC của một số nước, đồng thời đưa ra những kinh nghiệm
cho Việt Nam trong xây dựng mô hình pháp luật về xử lý VPHC ở Việt Nam.
Bài viết: Một số vấn đề về xử phạt hành chính đối với hành vi vi phạm bảo
vệ môi trường nơi công cộng, 2017, TS. Nguyễn Văn Phương, Trường Đại học
Luật Hà Nội, Tạp chí Môi trường số 3/2017, Tổng cục tài nguyên môi trường.
Tác giả phân tích làm rõ nguyên nhân tác động đến ý thức tuân thủ các quy định
của pháp luật bảo vệ môi trường nơi công cộng của người dân, trong đó nổi bật
là niềm tin vào sự nghiêm minh của pháp luật và sự công khai, minh bạch của cơ
quan, người có thẩm quyền thực thi pháp luật, đồng thời đề xuất giải pháp để
nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật bảo vệ môi trường nơi công cộng.
Bài viết: Cơ chế bảo đảm thi hành Luật thông qua hoạt động thanh tra,
kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý các vi phạm trong quá trình thực
thi các quy định của Luật Xử lý VPHC, Hoàng Quốc Hùng, Trang điện tử quản
lý xử lý VPHC và TDTHPL. Tác giả phân tích phương diện pháp lý về thẩm
quyền xử phạt VPHC, mức xử phạt tiền, về thủ tục xử phạt VPHC, hạn chế về cơ
chế bảo đảm thi hành quyết định xử phạt VPHC, đồng thời phân tích đề xuất
kiến nghị giải pháp để khắc phục các hạn chế.
Bài viết: Chế tài hành chính và những bất cập trong quy định hiện hành về
chế tài hành chính. Cổng thông tin điện tử Trường Đại học kiểm sát Hà Nội. Tác
giả phân tích khía cạnh pháp lý về lý luận chế tài hành chính và xác định khái
niệm chế tài hành chính, phân tích pháp luật về các yêu cầu chung của chế tài
hành chính đó là phải nghiêm khắc, nghiêm minh và phải mang đặc tính trừng
10


trị. Bên cạnh đó tác giả cũng phân tích những bất cập về các biện pháp xử phạt
hành chính; các biện pháp khắc phục hậu quả; các biện pháp ngăn chặn và bảo
đảm việc xử phạt; các biện pháp xử lý hành chính khác và đưa ra đề xuất hướng

xử lý những bất cập đó.
Bài viết: Hoàn thiện pháp luật xử lý VPHC tại Việt Nam, 2012 TS. Đinh
Xuân Thảo, Cổng thông tin điện tử Viện Nghiên cứu lập pháp. Bài viết phân tích
khía cạnh pháp lý về quá trình hình thành và phát triển của pháp luật về xử lý
VPHC ở Việt Nam, đánh giá thực trạng những hạn chế, những điều chưa hợp lý
trong hệ thống pháp luật xử lý VPHC, đồng thời đưa ra những đề xuất kiến nghị
hoàn thiện hệ thống pháp luật xử lý VPHC.
Luận án tiến sĩ: Xử lý VPHC trong lĩnh vực quản lý trật tự xây dựng đô thị
thực trạng và giải pháp, Nguyễn Bá Phùng, 2015, tác giả đã tập trung nghiên cứu
khía cạnh pháp lý liên quan đến sự cần thiết phải ban hành luật cưỡng chế hành
chính, mô hình cơ cấu, tổ chức, cơ chế về kiểm tra, giám sát, cơ chế phối hợp
trong công tác quản lý và xử lý VPHC về trật tự xây dựng. Luận văn: Pháp luật
về xử phạt VPHC lý luận và thực tiễn, Bùi Tiến Đạt, 2008, Luận văn tập trung
nghiên cứu vấn đề lý luận cơ bản về xử lý VPHC, xác định khái niệm, đặc điểm
xử phạt VPHC, thực trạng xử phạt VPHC, các biện pháp khắc phục hậu quả đối
với một số hành vi VPHC trong thực tế của đời sống xã hội. Luận văn: Xử lý
VPHC trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn quận Long Biên, thành phố Hà Nội,
Nguyễn Tiến Dũng, 2014, tác giả tập trung phân tích đánh giá thực trạng xử lý
VPHC trong lĩnh vực đất đai, phân tích các khái niệm, đặc điểm, vai trò của xử
lý VPHC, các biện pháp cưỡng chế nhà nước, cưỡng chế hành chính.
1.1.1.2. Các công trình nghiên cứu trực diện về theo dõi thi hành pháp luật
Bài viết: Hoạt động quản lý xử lý VPHC và TDTHPL ở Ninh Bình, Trịnh
Thị Hằng Nga, Tạp chí Dân chủ và pháp luật. Tác giả phân tích đánh giá những
kết quả đạt được trong hoạt động quản lý xử lý VPHC và TDTHPL ở Ninh Bình,
phân tích những khó khăn, hạn chế như: Việc xây dựng hoàn thiện thể chế về
TDTHPL vẫn còn chậm, thiếu những quy định cụ thể về cách thức phối hợp và
huy động sự tham gia của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong TDTHPL, chưa có
11

chế tài xử lý trong trường hợp cơ quan, tổ chức không xử lý kết quả theo dõi tình
hình thi hành pháp luật do UBND các cấp kiến nghị.
Bài viết: Nhận diện những khó khăn trong công tác theo dõi thi hành pháp
luật, Phạm Thị Hà My, Cổng thông tin điện tử Cục công tác phía Nam. Bài viết này
tác giả tập trung phân tích những khó khăn, bất cập trong công tác TDTHPL như:
về thể chế TDTHPL chưa hoàn thiện; tổ chức thực hiện còn nhiều vướng mắc.
Bài viết: Công tác TDTHPL theo Nghị định số 59/2012/NĐ-CP ngày
23/7/2012 của Chính phủ và một số yêu cầu về hoàn thiện thể chế, 2014 Cổng
thông tin điện tử Bộ Tư pháp. Tác giả tập trung phân tích, xác định rõ về phạm
vi, trách nhiệm TDTHPL của Bộ ngành ở Trung ương và các cơ quan ở địa
phương, phân tích cơ chế phối hợp TDTHPL, xác định những khó khăn, hạn chế
trong công tác TDTHPL ở địa phương, đánh giá một số bất cập đối với quy định
của pháp luật về TDTHPL.
Bài viết: TDTHPL cần bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất, kinh phí,
2017, Việt Hoà, Cổng thông tin điện tử Báo Pháp luật. Tác giả tập trung nghiên
cứu phân tích những đánh giá về hạn chế trong việc theo dõi, phát hiện, xử lý vi
phạm pháp luật và tội phạm trên một số lĩnh vực chưa đáp ứng được yêu cầu;
phân tích về tình trạng vi phạm pháp luật hành chính trong lĩnh vực môi trường,
vệ sinh an toàn thực phẩm.
Bài viết: Nâng cao hiệu quả TDTHPL về bảo vệ môi trường, Đoàn Thị
Thanh Mỹ và Lê Minh Ánh, Tạp chí Môi trường số 12/2011, Cổng thông tin
điện tử Tổng cục Môi trường. Tác giả tập trung phân tích, khía cạnh pháp lý về
nhận thức vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác TDTHPL, đánh giá các
hoạt động phối hợp giữa các ngành, các cấp trong công tác TDTHPL về bảo vệ
môi trường vẫn chưa chặt chẽ.
Luận văn: TDTHPL từ thực tiễn tỉnh Kiên Giang, Lê Thị Tố Trinh, 2016.
Tác giả phân tích khía cạnh pháp lý về đặc điểm, vai trò của TDTHPL, phân tích
nội dung và quy trình TDTHPL, các hoạt động phối hợp thực hiện TDTHPL,
phân tích đánh giá những khó khăn, hạn chế trong hoạt động TDTHPL trên địa
bàn tỉnh Kiên Giang.

12


Luận văn: TDTHPL từ thực tiễn thành phố Hà Nội, Nguyễn Xuân Quỳnh,
2014. Tác giả phân tích khái lược về lý luận TDTHPL, phân tích khái niệm thi
hành pháp luật, khái niệm TDTHPL, phân tích những điểm khác biệt giữa hoạt
động TDTHPL với các hoạt động kiểm tra, thanh tra. Nêu lên thực trạng
TDTHPL, những hạn chế, khó khăn trong thực tiễn TDTHPL trên địa bàn thành
phố Hà Nội.
Luận văn: TDTHPL từ thực tiễn tỉnh Hải Dương, Vũ Duy Sỹ, 2015. Luận
văn cung cấp một số cơ sở lý luận về TDTHPL, xác định khái niệm TDTHPL,
phân tích các yếu tổ về chính trị, pháp luật, kinh tế và văn hoá ảnh hưởng đến
công tác TDTHPL; đồng thời nêu lên thực trạng, đánh giá những ưu điểm,
những hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động TDTHPL
trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
* Đối với tình hình nghiên cứu ở nước ngoài:
- Việc thực thi chế độ cưỡng chế hành chính nghiên cứu vấn đề pháp lý,
2012 của China Papers.
Tác giả phân tích, xác định hoạt động quản lý hành chính nhà nước về
cưỡng chế hành chính là một trong những hoạt động thực thi pháp luật hành
chính dễ dẫn tới lạm dụng quyền lực, phân tích sự phát triển của một nền hành
chính thống nhất, trước tiên phải giải quyết mô hình cưỡng chế hành chính, phân
tích ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn đối với mô hình cưỡng chế hành chính.
Bài viết được chia làm sáu phần: Phần thứ nhất, tác giả giới thiệu về khái niệm
cưỡng chế hành chính để nhận biết rõ ràng về cưỡng chế hành chính. Phần thứ
hai về tổng quan của mô hình cưỡng chế hành chính giúp nhận biết cơ bản về mô
hình cưỡng chế hành chính. Phần thứ ba, phân tích thực trạng thực thi mô hình
cưỡng chế hành chính ở Trung Quốc. Ở phần thứ tư, tác giả phân tích các mô
hình cưỡng chế hành chính để bảo vệ các lợi ích hợp pháp, xác định vai trò của
mô hình cưỡng chế hành chính. Phần thứ năm, tác giả phân tích giới thiệu chế độ

cưỡng chế hành chính ngoài lãnh thổ. Và phần thứ sáu là xác định quan điểm
xây dựng mô hình cưỡng chế hành chính của Trung Quốc.

13


- Nhận xét và khuyến nghị về dự luật xử lý vi phạm hành chính của Việt
Nam, Liên Hợp Quốc, chương trình hội thảo để lấy lại các quy định về các biện
pháp xử lý hành chính trong dự luật xử lý vi phạm hành chính, 8/2011.
Bài viết đề cập vào hai nội dung chính là: phân tích các quy định của dự
thảo Luật xử lý VPHC Việt Nam trên cơ sở so sánh với một số quy định của
pháp luật các nước về các biện pháp xử lý vi hành chính và việc xử lý hành vi
VPHC đối với người chưa thành niên.
- Kinh nghiệm của Ba Lan về xử phạt hành chính, Giáo sư Grzegorz
Lewocki, Chương trình Hội thảo để nhận phản hồi về các quy định về tiết kiệm
hành chính trong dự luật xử lý vi phạm hành chính, 10/2011.
Bài viết phân tích nội dung cơ bản của hình thức xử phạt và thủ tục xử phạt
VPHC ở Ba Lan, giới thiệu một số nội dung về áp dụng các biện pháp ngăn chặn
để tổ chức thực hiện quyết định xử phạt hành chính, đồng thời cũng phân tích
khái quát về pháp luật xử phạt VPHC ở Ba Lan, trên cơ sở đó đưa ra những kinh
nghiệm cho Việt Nam trong xây dựng pháp luật về xử lý VPHC.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu những vấn đề thực tiễn của đề tài luận án
Về tình hình nghiên cứu trong nước:
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (2008), Cơ sở lý luận và thực tiễn xây
dựng mô hình Bộ Luật xử lý VPHC ở Việt Nam, do Vụ Pháp luật Hình sự Hành chính (Bộ Tư pháp) thực hiện. Công trình này dành nhiều mục quan trọng
để tổng kết thực tiễn điều chỉnh pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về xử
lý VPHC ở Việt Nam qua ba giai đoạn cụ thể như: Quá trình hình thành và phát
triển của pháp luật xử lý VPHC ở Việt Nam giai đoạn 1945 đến 1975; Giai đoạn
1975 đến 1986; Giai đoạn từ năm 1986 đến 2008. Công trình cũng đi sâu nghiên
cứu phân tích thực trạng pháp luật thực định về xử lý VPHC; thực tiễn áp dụng

pháp luật về xử lý VPHC; trên cơ sở đó đưa ra đánh giá chung về những kết quả và
hạn chế trong thực tiễn áp dụng pháp luật về xử lý VPHC trong thời gian qua. Công
trình nghiên cứu đi sâu phân tích khía cạnh pháp lý và mô tả, phân tích toàn diện
thực trạng tổ chức và hoạt động xử lý VPHC trong giai đoạn từ khi ban hành Pháp
lệnh xử phạt VPHC (1989) như: Thực trạng tổ chức thi hành pháp luật về xử lý
14


VPHC; thực trạng hoạt động xử lý VPHC; hiệu quả công việc của đội ngũ người
thực hiện xử lý VPHC; cơ quan quản lý về xử lý VPHC; quy trình thực hiện xử lý
VPHC; vấn đề thời hiệu trong xử lý VPHC; thực trạng chấp hành pháp luật về xử lý
VPHC của cơ quan, tổ chức, công dân. Những biện pháp hành chính đặc biệt như
quản chế hành chính, tập trung giáo dục cải tạo, đưa vào trường giáo dưỡng.
- Vấn đề thực trạng pháp luật về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC cũng
được trình bày khá rõ nét trong Báo cáo tổng kết 03 năm thực hiện Nghị định số
59/2012/NĐ-CP ngày 23/7/2012 về TDTHPL của Bộ Tư pháp, nội dung thực
trạng pháp luật về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC còn được tập trung trình
bày phần lớn tại chương 3 của Luận án: Xử lý VPHC trong lĩnh vực quản lý trật
tự xây dựng đô thị thực trạng và giải pháp, Nguyễn Bá Phùng, 2015 và được
trình bày hầu hết tại chương 2 của các luận văn thạc sĩ cụ thể như: Luận văn thạc
sĩ của Bùi Tiến Đạt, 2008, Pháp luật về xử phạt VPHC lý luận và thực tiễn, Luận
văn: Xử lý VPHC trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn quận Long Biên, thành phố
Hà Nội, Nguyễn Tiến Dũng, 2014. Luận văn: TDTHPL từ thực tiễn tỉnh Kiên
Giang, Lê Thị Tố Trinh, 2016. Luận văn: Theo dõi thi hành pháp luật từ thực
tiễn thành phố Hà Nội, Nguyễn Xuân Quỳnh, 2014. Luận văn: TDTHPL, từ thực
tiễn tỉnh Hải Dương, Vũ Duy Sỹ, 2015.
Bài viết: Năm năm thi hành Luật Xử lý VPHC - Thực trạng và giải pháp,
2017, Phòng quản lý xử lý VPHC và TDTHPL, Cổng thông tin điện tử Sở Tư
pháp Nam Định. Bài viết phân tích đánh giá thực tiễn năm năm thi hành Luật Xử
lý VPHC trên địa bàn tỉnh Nam Định, xác định những kết quả đạt được, nhưng

khó khăn, vướng mắc như: các điều kiện đảm bảo thi hành Luật còn hạn chế, lực
lượng cán bộ làm công tác quản lý xử lý VPHC chuyên trách còn mỏng; cơ sở
vật chất, phương tiện làm việc còn thiếu; việc phối hợp giữa các ngành, cơ quan
chức năng trong quản lý xử lý VPHC tại một số đơn vị còn hạn chế; khó khăn
trong cách xác định đối tượng bị lý xử lý VPHC. Bất cập trong xác định nguyên
tắc xử phạt; về ủy quyền, giao quyền trong xử phạt VPHC; trong việc thực hiện
thủ tục xử lý tang vật, phương tiện VPHC bị tịch thu, về thời hạn ra quyết định

15


xử phạt; mâu thuẫn trong quy định về mức phạt tiền; khó khăn khi áp dụng quy
định sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ, ban hành mới quyết định xử phạt.
Bài viết: Những bất cập, vướng mắc từ thực tiễn thi hành Luật xử lý VPHC
năm 2012 và kiến nghị, 2017, Phạm Thị Hồng Đào, Cổng thông tin điện tử Bộ
Tư pháp. Tác giả xác định hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về xử lý VPHC
được ban hành góp phần quan trọng trong công tác đấu tranh, phòng ngừa và
chống các hành vi VPHC. Tuy nhiên, qua hơn 03 năm thực hiện cho thấy vẫn
còn gặp những khó khăn, vướng mắc, bất cập từ quy định của Luật Xử lý VPHC
năm 2012 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, thiếu đồng bộ và
chưa thống nhất trong quy định như: về nguyên tắc xử phạt VPHC có sự mâu
thuẫn quy định; về tịch thu tang vật, phương tiện VPHC chưa quy định thống
nhất; quy định về mức phạt tiền, về chủ thể có thẩm quyền xử phạt VPHC trong
lĩnh vực bảo vệ môi trường còn chồng chéo; về xử phạt VPHC trong trường hợp
người bị xử phạt đã chết, mất tích chưa rõ ràng; về việc tạm giữ người theo thủ
tục hành chính việc áp dụng biện pháp ngăn chặn còn bất cập.
Bài viết: Một số vướng mắc trong thực hiện pháp luật về xử lý VPHC,
2015, Lệ Phượng, Cổng thông tin điện tử tỉnh Khánh Hoà. Tác giả xác định một
số kế quả đạt được trong triển khai thực hiện các quy định của pháp luật về xử lý
VPHC trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa,

ngăn chặn và xử lý nghiêm minh mọi hành vi vi phạm pháp luật hành chính. Bên
cạnh đó, tác giả cũng xác định công tác quản lý xử lý VPHC còn bộc lộ một số
hạn chế, khó khăn, đặc biệt là do sự bất cập, không thống nhất của hệ thống các
văn bản quy phạm pháp luật về xử lý VPHC như: Chưa thống nhất về đối tượng
bị xử phạt VPHC; thủ tục xử phạt, thi hành quyết định xử phạt và cưỡng chế thi
hành quyết định xử phạt còn chưa đủ rõ; các biện pháp xử lý hành chính chưa
thật sự đồng bộ, còn khá phức tạp; thẩm quyền, thủ tục áp dụng các biện pháp
ngăn chặn và bảo đảm xử lý VPHC khó khả thi.
Bài viết: Kết quả sau 03 năm thi hành Luật Xử lý VPHC và TDTHPL ở
Quảng Trạch, 2016, Cổng thông tin điện tử huyện Quảng Trạch – Quảng Bình.
Tác giả giới thiệu kết quả sau 03 năm thi hành Luật Xử lý VPHC và TDTHPL ở
16


Quảng Trạch, đánh giá những thuận lợi, những khó khăn vướng mắc trong thực
tiễn triển khai thực hiện Luật xử lý VPHC và TDTHPL tại địa phương.
Bài viết: Các biện pháp xử lý hành chính khác, thực trạng và định hướng
hoàn thiện, Hoàng Thị Kim Quế, 2008, Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà
nội Kinh tế - Luật 24 (2008) 152-159; Bài viết: Công tác TDTHPL trên địa bàn
tỉnh Ninh Bình, Đoàn Ngọc Hải, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật; Bài viết: Nhận
diện những khó khăn trong công tác TDTHPL, Phạm Thị Hà My, Trang thông
tin Cục công tác phía nam; Bài viết: Nâng cao hiệu quả TDTHPL về bảo vệ môi
trường, Đoàn Thị Thanh Mỹ, Lê Minh Ánh, Cổng thông tin điện tử Tổng cục Môi
trường. Các bài viết này dành phần lớn nội dung phân tích làm rõ thực trạng
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC ở một số địa phương hiện nay, đồng thời đánh
giá những tồn tại, hạn chế trong thực tiễn TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC.
* Về tình hình nghiên cứu ở nước ngoài:
Vấn đề thực tiễn TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC được nhiều tác giả
trong nước nghiên cứu, đánh giá, nhưng vấn đề này ít có công trình nào được
triển khai nghiên cứu ở nước ngoài. Qua khảo sát của nghiên cứu sinh cho thấy,

có một ít công trình nghiên cứu và tổ chức hội thảo liên quan đến xử lý VPHC
như: Kinh nghiệm của Ba Lan về xử phạt hành chính, Giáo sư Grzegorz
Lewocki, Chương trình Hội thảo để nhận phản hồi về các quy định về tiết kiệm
hành chính trong dự luật xử lý vi phạm hành chính, 10/2011; Nhận xét và
khuyến nghị về dự luật xử lý vi phạm hành chính của Việt Nam, Liên Hợp Quốc,
chương trình hội thảo để lấy lại các quy định về các biện pháp xử lý hành chính
trong dự luật xử lý vi phạm hành chính, 8/2011; Việc thực thi chế độ cưỡng chế
hành chính nghiên cứu vấn đề pháp lý, 2012 của China Papers; Tài liệu đào tạo
giám sát thực hiện pháp luật, đánh giá ba năm về Nghị định số 59/2012/NĐ-CP
về giám sát thực thi pháp luật TP Hồ Chí Minh, 30/11/2015.
Các tác giả đã phân tích thực tiễn thực hiện pháp luật xử phạt VPHC ở một
số nước như Ba Lan, Trung Quốc, trên cơ sở đó làm tiền đề cho việc xây dựng
và hoàn thiện pháp luật xử lý VPHC ở Việt Nam. Đối với thực tiễn về TDTHPL
thì các chuyên gia nghiên cứu ở nước ngoài chỉ tiếp cận thực tiễn TDTHPL ở Việt

17


Nam thông qua việc tham dự các buổi toạ đàm, hội thảo, các đợt tập huấn nghiệp
vụ do họ tài trợ. Trên cơ sở đó các chuyên gia nước ngoài tiến hành phân tích,
đánh giá, nhận xét thực tiễn TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC ở Việt Nam.
1.1.3. Tình hình nghiên cứu và luận giải về các đề xuất, kiến nghị của đề
tài luận án
Bài viết: Hoạt động quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành
pháp luật ở Ninh Bình, Trịnh Thị Hằng Nga, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật. Bài
viết luận giải kiến nghị về hoàn thiện thể chế về công tác TDTHPL và quản lý xử
lý VPHC, đề xuất ban hành bộ tiêu chí đánh giá về mức độ tuân thủ pháp luật;
xác định các hình thức kỷ luật, xử lý vi phạm trong lĩnh vực công tác này để bảo
đảm hiệu lực quản lý nhà nước và sự nghiêm chỉnh tuân thủ pháp luật.
Bài viết: Nhận diện những khó khăn trong công tác TDTHPL, Phạm Thị Hà

My, Trang thông tin Cục công tác phía Nam; bài viết luận giải đề xuất cần có cơ
chế đảm bảo đủ nguồn lực về điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực cho công tác
TDTHPL, đặc biệt là kinh phí cho hoạt động theo dõi thi hành pháp luật như:
công tác kiểm tra, điều tra, khảo sát, thống kê. Tăng cường công tác đào tạo, bồi
dưỡng, tập huấn cho đội ngũ làm công tác TDTHPL.
Bài viết: Nâng cao hiệu quả TDTHPL về bảo vệ môi trường, Đoàn Thị
Thanh Mỹ, Lê Minh Ánh, Cổng thông tin điện tử Tổng cục Môi trường. Bài viết
đề xuất xây dựng khung theo dõi phải phản ánh đầy đủ, bảo đảm tính khách
quan, chính xác: Các tiêu chí, chỉ tiêu đánh giá tại Khung theo dõi cần rõ ràng,
cụ thể, mang tính định lượng, có thể so sánh, đánh giá được. Kết quả đánh giá
được sắp xếp, phân loại một cách khoa học theo các mức độ khác nhau, có sự so
sánh giữa các năm với nhau. Đồng thời việc đánh giá theo dõi thi hành pháp luật
bảo vệ môi trường cần được tiến hành thường xuyên, liên tục và cập nhật đầy đủ
phản ánh từ doanh nghiệp, địa phương, các tổ chức, cá nhân trong áp dụng pháp
luật bảo vệ môi trường nhằm từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật và bảo
đảm pháp luật được tuân thủ và thực thi có hiệu quả trong cuộc sống.
- Bài viết: Năm năm thi hành Luật Xử lý VPHC - Thực trạng và giải pháp,
2017 Phòng quản lý xử lý VPHC và TDTHPL, Cổng thông tin điện tử Sở Tư pháp
Nam Định; bài viết luận giải đề xuất cơ quan chức năng tiếp tục nghiên cứu, rà

18


soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác xử
lý VPHC.
Luận án: Xử lý VPHC trong lĩnh vực quản lý trật tự xây dựng đô thị thực
trạng và giải pháp, Nguyễn Bá Phùng, 2015. Tác giả luận giải đề xuất hoàn thiện
pháp luật về xử lý VPHC trong lĩnh vực quản lý trật tự đô thị, được thực hiện
trong phần lớn nội dung chương IV của luận án.
Luận văn: Pháp luật về xử phạt VPHC lý luận và thực tiễn, Bùi Tiến Đạt,

2008; Luận văn: Xử lý VPHC trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn quận Long Biên,
thành phố Hà Nội, Nguyễn Tiến Dũng, 2014; Luận văn: TDTHPL từ thực tiễn tỉnh
Kiên Giang, Lê Thị Tố Trinh, 2016 ; Luận văn: TDTHPL từ thực tiễn thành phố Hà
Nội, Nguyễn Xuân Quỳnh, 2014 ; Luận văn: TDTHPL, từ thực tiễn tỉnh Hải Dương,
Vũ Duy Sỹ, 2015. các tác giả đều đề xuất các các biện pháp nâng cao chất lượng
hiệu quả xử lý VPHC trên một địa bàn cụ thể và được thể hiện hầu hết ở chương ba
của các luận văn thạc sĩ.
1.2. Nhận xét về tình hình nghiên cứu đề tài luận án
1.2.1. Nhận xét chung
Qua nghiên cứu, tác giả nhận thấy phần lớn các công trình nghiên cứu nói
trên đã giải quyết một số quan điểm về mô hình TDTHPL trong lĩnh vực xử lý
VPHC, vấn đề thể chế TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC. Các quan điểm đều
gắn với nhu cầu bảo đảm trật tự, kỷ luật, kỷ cương, nâng cao chất lượng, hiệu
lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước, phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phù hợp với các chuẩn mực pháp
lý quốc tế. Trên cơ sở đó, các công trình nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp,
kiến nghị theo các hướng sau:
- Tiếp tục đổi mới tư duy, nhận thức về vai trò của TDTHPL trong lĩnh vực
xử lý VPHC.
- Xây dựng thể chế phù hợp để hoàn thiện các quy định pháp luật về
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, với các đề xuất cụ thể như: nghiên cứu,
xây dựng Luật TDTHPL, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật về xử lý VPHC

19


và các văn bản có liên quan đến TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, để bảo
đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.
- Tăng cường hơn nữa công tác phối hợp, công tác truyền thông, tuyên
truyền, phổ biến pháp luật về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, giải quyết

vấn đề quyền và nghĩa vụ của công dân trong chấp hành pháp luật về xử lý
VPHC. Nâng cao nhận thức của cá nhân, cơ quan, tổ chức và người dân về vị trí,
vai trò và tầm quan trọng của TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC. Tạo lập một
số điều kiện đảm bảo hiệu quả hoạt động TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC
như: kinh phí, nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, cơ chế phối hợp...
1.2.2. Những vấn đề liên quan đến chủ đề luận án đã được làm sáng tỏ
và được luận án kế thừa, phát triển trong nghiên cứu đề tài
Trên cơ sở kết quả của các công trình nghiên cứu trong nước và nước
ngoài, nghiên cứu sinh nhận thấy những nội dung đã được làm sáng tỏ có liên
quan đến chủ đề luận án mà nghiên cứu sinh đang nghiên cứu, có thể tiếp thu, kế
thừa những nội dung này mà không phải phân tích thêm cụ thể là:
Về mặt lý luận: Các công trình nghiên cứu đã phân tích luận giải làm rõ
khía cạnh pháp lý về xử lý VPHC, một số vấn đề pháp lý về khái niệm xử lý
VPHC, khái niệm xử phạt VPHC, các quan điểm về nâng cao chất lượng, hiệu
quả của xử lý VPHC đã được tác giả phân tích làm rõ. Vấn đề luận giải nhận
thức chung về TDTHPL, về xử lý VPHC đã sáng tỏ. Vấn đề về vị trí, vai trò của
TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC trong nhà nước pháp quyền không còn là
vấn đề gây tranh luận. Các công trình nghiên cứu đã luận giải và đồng thuận cao
trong nhận thức về TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC, về vị trí của TDTHPL
trong lĩnh vực xử lý VPHC, về những nội dung căn bản của TDTHPL trong lĩnh
vực xử lý VPHC và những yếu tố ảnh hưởng, các điều kiện đảm bảo hiệu quả
thực hiện TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC.
Cũng trên phương diện nhận thức lý luận, có sự thừa nhận chung về sự cần
thiết TDTHPL trong lĩnh vực xử lý VPHC trong nhà nước pháp quyền. Tương tự
như vậy, nhận thức về vai trò của pháp luật trong việc chế định hóa các nội dung
20