Biện pháp nhằm nâng cao chất lượng vẽ tranh đề tài cho học sinh tiểu học

1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài.
Như chúng ta đã biết, Mĩ Thuật không chỉ đem lại cho con người những tác
phẩm nghệ thuật mà còn có khả năng giáo dục con người về đạo đức, lối sống,
lý tưởng, niềm tin. Mĩ Thuật còn rèn luyện tính thẩm mỹ, tính sáng tạo, trí tưởng
tượng và rèn luyện tính cẩn thận, tỷ mỉ, chu đáo để có thể áp dụng vào trong
cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày. Nó còn chứa đựng, phản ánh các giá trị về lịch
sử, văn hóa, khoa học của nhân loại. Trong thời kỳ mới, đời sống xã hội ngày
càng được nâng cao, con người ngày càng hướng tới nâng cao đời sống tinh
thần. Họ tìm đến các công trình kiến trúc, các tác phẩm điêu khắc, hội họa, các
cảnh quan thiên nhiên. Và việc tái hiện lại các phong cảnh là không thể thiếu.
Bên cạnh việc tái hiện cảnh đẹp bằng ngôn từ, bằng hình khối...thì việc tái hiện
bằng đường nét, màu sắc cũng rất quan trọng. Vì vậy đưa Mĩ Thuật đến với học
sinh, đưa giáo dục Mĩ thuật vào nhà trường là yêu cầu hết sức cần thiết và trở
thành một trong những mục tiêu của ngành giáo dục trong thời đại mới.
Trong dạy và học môn Mĩ Thuật, giáo viên cần có năng khiếu, có niềm đam
mê, nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo trong nghệ thuật. Bên cạnh đó còn có tâm
huyết đối với nghề ”trồng người” để linh hoạt phối hợp, vận dụng các phương
pháp một cách nhuần nhuyễn, nhịp nhàng, đồng bộ với nhau sao cho học sinh
được tiếp xúc ngôn ngữ nghệ thuật một cách tự giác, tích cực, sáng tạo để có thể
tạo ra những bài vẽ đẹp, có chất lượng cao. Còn về học sinh, các em cần được
giao lưu tiếp xúc bằng tất cả các giác quan với thiên nhiên, với phong cảnh để từ
đó ghi nhớ vào não để thực hiện quá trình tái hiện bằng đường nét được rõ ràng
và cụ thể, chi tiết. Học sinh được tiếp thu, làm quen với cái đẹp trong thiên
nhiên, biết tạo ra cái đẹp bằng khả năng cảm nhận của mình đồng thời vận dụng
những khả năng hiểu biết để phục vụ trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày.
Tuy nhiên trong quá trình giảng dạy thực tế, nhất là phân môn Vẽ tranh đề
tài, nhiều em đã tiếp nhận và vẽ tranh rất tốt nhưng bên cạnh đó vẫn còn một số
em chưa hiểu thế nào là đề tài? Nội dung trong đề tài gồm những gì? Cách chọn
hình ảnh như thế nào cho phù hợp với nội dung? mà còn vẽ một cách vô thức
không tuân theo các bước cơ bản nên kết quả bài vẽ chưa cao.

Là giáo viên dạy bộ môn Mĩ Thuật qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy tầm
quan trọng của môn học Mĩ Thuật - một môn học nghệ thuật. Tuy nhiên, tôi
cũng rất lo lắng khi số lượng học sinh không tiếp cận được với bộ môn nghệ
thuật này là chiếm đa số. Các em không biết cách quan sát, không biết cách tái
hiện sự vật bằng các đường nét như ý. Với niềm đam mê nghệ thuật, với tình
yêu nghề, tinh thần trách nhiệm đối với thế hệ sau trong việc nâng cao tính thể
mỹ, tôi đã tổng hợp, phân tích tìm ra nguyên nhân, từ đó có cách giải quyết mà
tôi cho rằng tương đối phù hợp. Bởi vì, sau thời gian thử nghiệm trong vài năm
học, học sinh của tôi biết thể hiện trọn vẹn tác phẩm số lượng ngày càng nhiều,
chưa kể rất nhiều em phát huy được năng khiếu của mình trong việc sử dụng bố
cục, đường nét, màu sắc.
1


Tôi đã làm thế nào? Tôi xin được trình bày trong đề tài “Biện pháp nhằm
nâng cao chất lượng vẽ tranh đề tài cho học sinh tiểu học” để chia sẻ với các
cấp lãnh đạo cũng như các đồng nghiệp để được tư vấn, được chỉ bảo, cũng như
là để phát huy ưu điểm của đề tài để đề tài được vận dụng trên quy mô rộng lớn.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
- Tôi chọn đề tài này sở dĩ tôi muốn chính tôi có cách nhìn nhận chính xác
về tầm quan trọng của vẽ tranh đề tài trong hội họa. Từ đó trau dồi kiến thức về
phân môn này cho chính bản thân mình để có được những tác phẩm giá trị hơn.
Hơn nữa, trau dồi kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm, nâng cao tay nghề, khẳng định
được vai trò của mình trong hội đồng trường.
- Tôi chọn đề tài này, bởi vì tôi muốn đồng nghiệp cũng như học sinh cũng
có cách nhìn nhận đúng đắn về vị trí của phân môn ”Vẽ tranh đề tài”. Đó chỉ là
thứ yếu, mà quan trọng là tôi muốn vận dụng những giải pháp trong đề tài để các
em vẽ được những bức tranh vẽ đề tài có giá trị, ý nghĩa.
- Sâu xa hơn, tôi muốn nghiên cứu đề tài này vì mong muốn giáo dục các
em có tính cách bền bỉ, cẩn thận, ngăn nắp, sáng tạo và huy động phân tích, tổng

hợp tốt hơn.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
- Với đề tài này, tôi tập trung vào nghiên cứu những bước, những thao tác
sử dụng để hoàn thành bức tranh đề tài.
- Nghiên cứu các phương pháp, hình thức tổ chức để giúp học sinh có kỹ
năng thuần thục vẽ một bức tranh đề tài hoàn chỉnh: có hồn, có giá trị nghệ thuật
cao.
- Nghiên cứu tính hiệu quả các hoạt động của phân môn vẽ tranh.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.Tiến hành nghiên cứu, tôi đã sử dụng các
phương pháp như: phương pháp điều tra giáo dục, phương pháp thực nghiệm,
phương pháp xử lý thông tin bằng thống kê và biểu đồ, phương pháp tổng kết
kinh nghiệm
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận.
2.1.1. Vai trò của phân môn.
- Vẽ tranh đề tài là một phân môn quan trọng trong Mĩ Thuật. Vẽ tranh đề
tài là sự sắp xếp ăn ý của đường nét, hình mảng, đậm nhạt, màu sắc và cảm
xúc của người vẽ, đòi hỏi người vẽ phải có trí tưởng tượng phong phú để tái
tạo lại những hình ảnh, phong cảnh đẹp của thiên nhiên, những cảnh sinh hoạt
lao động, vui chơi, học tập... Như vậy tranh vẽ theo đề tài là sự phản ánh cái
đẹp của hiện thực khách quan thông qua lăng kính chủ quan của người vẽ.
Người vẽ có thể lựa chọn, chắt lọc, thay thế các hình ảnh rồi sắp xếp lại làm
cho cái đẹp trong thiên nhiên, trong cuộc sống trở nên nổi bật hơn, sinh động
hơn, mang lại cho người xem những rung cảm thẩm mĩ. Bên cạnh đó nó còn
giúp các em biết vận dụng những khả năng hiểu biết của mình để phục vụ cuộc
sống sinh hoạt hằng ngày.
2


2.1.2. Cơ sở tâm lí.

Do đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học còn nhỏ, các em rất dễ nhớ
nhưng mau quên, sự tập trung không cao, kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực
hành còn yếu chưa chú ý đến vai trò của các bước thực hành…các em còn có
thói quen vẽ ngay từng hình một, chưa chú ý đến nhóm chính, nhóm phụ, vẽ bố
cục hình xộc xệch, méo mó. Lắp ghép hình với nhau tạo nên bố cục mà không
chú ý đến các nhóm chính, nhóm phụ dẫn đến bài vẽ dàn trải không tập trung.
Các hình tượng thường được nhìn một cách chi tiết và cụ thể không có sinh
động về dáng và động tác, chủ yếu thể hiện ở góc độ chính diện. Các hình vẽ
thường sắp xếp bằng nhau, màu sắc rực rỡ, chưa có đậm có nhạt nên kết quả bài
vẽ chưa cao.
Giờ học vẽ còn trầm, học sinh vẽ bài uể oải, chán nản, tiết học đạt hiệu quả
không cao nhiều học sinh không hoàn thành bài (kêu là khó, không biết vẽ).
2.2 Thực trạng:
Qua thực tế giảng dạy tôi thấy một số tiết vẽ tranh đề tài chưa thành công
do nhiều nguyên nhân.
2.2.1. Về phía học sinh:
- Chất lượng bài vẽ còn chưa cao do đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu
học còn nhỏ, các em chưa tự giác trong việc làm bài, nhận thức của các em mới
là làm quen với những kiến thức ban đầu.
- Một số em có bố mẹ đi làm ăn xa ở trong Nam, các em ở với ông bà, nên
việc chăm lo đến học tập của các em còn hạn chế. Các em đi học còn hay quên
đồ dùng học tập như: bút chì, tẩy, màu vẽ, giấy vẽ...
- Kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực hành còn yếu chưa chú ý đến vai trò
của các bước thực hành. Các em còn có thói quen vẽ ngay từng hình một, vẽ bố
cục hình xộc xệch, méo mó. Lắp ghép hình với nhau tạo nên bố cục mà không
chú ý đến các nhóm chính, nhóm phụ dẫn đến bài vẽ dàn trải không tập trung.
Các hình tượng thường được nhìn một cách chi tiết và cụ thể chưa sáng tạo về
dáng và động tác, chủ yếu thể hiện ở góc độ chính diện. Các hình vẽ thường sắp
xếp bằng nhau, màu sắc rực rỡ.
- Khi trả lời câu hỏi các em còn lệ thuộc vào sách giáo khoa chưa liên hệ

với thực tiễn.
- Hơn nữa, nhận thức của phụ huynh học sinh còn chưa coi trọng môn học,
cho rằng đó là môn học phụ nên đồ dùng của học sinh còn thiếu thốn, không chú
trọng đến việc đầu tư hay dàng thời gian học môn học này.
2.2.2 Về phía giáo viên:
- Do trình độ và năng lực chuyên môn còn hạn chế, chưa có những biện pháp
tích cực, thích hợp với từng đối tượng học sinh nhằm khơi dậy hứng thú, khả năng
vẽ tranh của các em. Từ đó giờ dạy chưa đạt được mục tiêu yêu cầu đề ra.
- Chưa thực sự đầu tư kỹ càng cho bài dạy trước khi lên lớp nhất là khâu
chuẩn bị đồ dùng dạy học, dặn học sinh chuẩn bị đồ dùng trước khi đến lớp,
chưa quan tâm đến thực tiễn để học sinh lấy hình ảnh đưa vào bài vẽ nên khi dạy
tiết vẽ tranh đề tài còn gặp nhiều khó khăn.
3


2.2.3. Về phía địa phương và nhà trường:
- Hiện nay, ở địa phương môi trường Mĩ Thuật (Cảnh quan - di tích, sách
báo, tranh ảnh...) còn rất hạn chế, gây khó khăn cho việc thực tế và việc sưu tầm
tài liệu của giáo viên và học sinh.
- Cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu, thiết bị đồ dùng dạy học còn
nghèo nàn, chưa có phòng học riêng dành cho môn học, bàn ghế còn thô sơ, tư
liệu có liên quan đến môn học còn hạn chế.
2.2.4. Kết quả của thực trạng:
Đầu năm học 2014 - 2015, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng học sinh vẽ
tranh lần thứ nhất đối với khối lớp 4 như sau:
Kết quả đầu năm
Hoàn
Hoàn
Chưa hoàn
Tỉ lệ

Lớp
Sĩ số
Tỉ lệ
Tỉ lệ
thành tốt
thành
thành
26
15,3%
21
80,8%
3,9%
4A
4
1
24
8,3%
20
83,4%
8,3%
4B
2
2
29
17,2%
23
79,3%
3,5%
4C
5

1
26
11,5%
21
80,8%
7,7%
4D
3
2
Từ kết quả trên, tôi nhận thấy khả năng vẽ tranh của học sinh còn rất nhiều
hạn chế. Vì vậy để nâng cao chất lượng vẽ tranh đề tài cho học sinh Tiểu học,
bản thân tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp cụ thể sau đây:
2.3. Các giải pháp nâng cao chất lượng vẽ tranh đề tài.
2.3.1. Hướng dẫn học sinh các khái niệm và các bước cơ bản trong bài
vẽ tranh:
Để bài vẽ tranh của học sinh có chất lượng thì người giáo viên đóng một
vai trò rất quan trọng, vừa là người cung cấp kiến thức vừa là người giáo dục
cho các em về thẩm mĩ, về cái đẹp.
Trước hết cần phải phân tích để các em biết thế nào là vẽ tranh đề tài? Nội
dung trong tranh đề tài gồm những gì?
- Vẽ tranh đề tài là một chủ đề cho trước, trong đó có sự tổng hợp các yếu
tố tạo hình. Đó là sự sắp xếp ăn ý của đường nét, hình mảng, đậm nhạt, màu sắc
và cảm xúc của người vẽ, đòi hỏi người vẽ phải có trí tưởng tượng phong phú để
tái tạo lại những hình ảnh, phong cảnh đẹp của thiên nhiên, những cảnh sinh
hoạt lao động, vui chơi, học tập... Như vậy tranh vẽ theo đề tài là sự phản ánh
cái đẹp của hiện thực khách quan thông qua lăng kính chủ quan của người vẽ.
Người vẽ có thể lựa chọn, chắt lọc, thay thế các hình ảnh rồi sắp xếp lại làm cho
cái đẹp trong thiên nhiên, trong cuộc sống trở nên nổi bật hơn, sinh động hơn,
mang lại cho người xem những rung cảm thẩm mĩ.
- Nội dung trong đề tài: là những vấn đề cụ thể trong đề tài đã cho. Chẳng

hạn như đề tài Lao động có các nội dung: lao động chân tay (Công việc cày cấy,
gặt hái, chăm sóc vườn, xây dựng...), lao động trí óc (Học tập, nghiên cứu khoa
học, giảng dạy...). Ở bước này, giáo viên cần phải hướng dẫn tỉ mỉ giúp học sinh
chọn hình ảnh phù hợp nội dung của đề tài. Ví dụ: Công việc cày cấy chỉ diễn ra
4


ở nông thôn nên bối cảnh thường là ở cánh đồng, hình ảnh chính là những người
nông dân đang cày, cấy dưới ruộng với trâu hay máy cày, hình ảnh phụ có thể là
những làng mạc ở phía xa với những cánh cò bay, mái đình, gốc đa, dòng sông...
Từ đó học sinh chọn lấy một chủ đề yêu thích để vẽ tranh.
- Vẽ phác mảng chính, phụ: Là để đưa hình vẽ vào một cách hợp lý trong
khuôn khổ đã xác định. Tránh được sự mất cân đối trong bố cục cuả bức tranh.
Ở phần này giáo viên cần hướng cho học sinh cách sắp xếp bố cục hình tháp
(hình tam giác), hình tròn, hình vuông, hình chữ nhật. Mảng chính thường nằm
ở trọng tâm của bức tranh, lớn hơn mảng phụ để tạo được sự cân đối, thuận mắt.
Bố cục cân đối đẹp mắt không chỉ thể hiện ở kỷ năng sắp xếp hình tượng mà nó
còn bị chi phối bởi sự sắp xếp các mảng đậm, nhạt và màu sắc. Mặt khác công
đoạn này còn giúp người vẽ tự tin trong bước tiếp theo.

Bố cục hình tháp

Bố cục hình tròn

Bố cục hình vuông, hcn

5


- Vẽ phác hình: Là vẽ hình bằng các nét thẳng. Việc này giúp người vẽ

hình dung ra hình dáng của đối tượng, sự vật đã chuẩn về bố cục, tỷ lệ hay chưa,
còn chỗ nào chưa hợp lý để sửa chữa. Nếu người vẽ bỏ qua bước này thì không
thể vẽ được hình vẽ một cách chuẩn mực và chính xác.

- Vẽ hoàn chỉnh hình: Ở bước này học sinh vẽ hoàn chỉnh các đối tượng
với những chi tiết đầy đủ nhất. Để bài vẽ đẹp, sinh động cần có cảnh và người
hài hòa với nhau. Các em khi phác hình cần phác nhẹ tay, tránh tẩy xóa để tạo
hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên cần hướng dẫn giúp học sinh tránh sa vào những
chi tiết vụn vặt không cần thiết

Vẽ màu: Đây là công đoạn cuối cùng của bài vẽ tranh đề tài. Là một trong
những bước khá quan trọng, bởi đây là bước để học sinh thể hiện tình cảm, cảm
xúc của mình thông qua màu sắc. Người vẽ cũng cần xác định trọng tâm để đưa
vào bài vẽ những sắc độ hợp lý, lựa chọn những gam màu phù hợp. Không nhất
thiết yêu cầu học sinh vẽ màu như trong thực tế mà có thể hướng dẫn học sinh
vẽ theo cảm xúc của riêng mình. Ví dụ: Vẽ cây không nhất thiết phải là màu
xanh mà có thể là một màu khác như: nâu, tím, đỏ. Mặt khác màu sắc cũng thể
hiện được nội dung của đề tài nếu biết sử dụng một cách hợp lý. Ví dụ như: vẽ
về đề tài Mùa hè thì nên sử dụng các gam màu nóng để tạo nên bài vẽ đạt hiệu
quả cao.
6


Trong khi học sinh thực hành giáo viên vừa quan sát, vừa hướng dẫn, điều
chỉnh để bài vẽ đạt hiệu quả cao và đi đúng hướng. Nếu học sinh gặp khó khăn
khi vẽ thì giáo viên không nên sửa bài mà nên gợi ý để các em thực hiện trước
rồi mới sửa lại sau.
2.3.2. Đổi mới, vận dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ
chức dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh:
2.3.2.1. Đổi mới phương pháp dạy học:

Đổi mới phương pháp dạy học, giáo viên cần phải phối hợp các phương
pháp một cách nhuần nhuyễn, nhịp nhàng và đồng bộ với nhau. Tạo điều kiện
cho học sinh tiếp xúc làm quen với những giá trị thẩm mĩ, biết vận dụng kiến
thức, kỹ năng đã học vào cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Để thực hiện được
mục tiêu trên, có nhiều phương pháp dạy học được thực hiện theo hướng phát
huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh. Dưới đây là một số phương pháp mà tôi
đã sử dụng trong dạy học môn Mĩ thuật.
a. Phương pháp quan sát: Trước khi vẽ đề tài, căn cứ vào nội dung đề tài
mà giáo viên yêu cầu học sinh về nhà hoặc trên đường đi hãy quan sát sự vật
xung quanh có liên quan đến đề tài.
Ví dụ: Chuẩn bị tranh đề tài về con vật quen thuộc, giáo viên yêu cầu học
sinh quan sát con vật mà em biết như con mèo nhà em, hay những con vật khác,
hoặc sưu tầm các tranh, ảnh con mèo. Gợi ý học sinh quan sát đặc điểm, hình
dáng đặc trưng của con mèo như tai nó như thế nào? đặc điểm mắt, mũi, miệng,
râu, thân, chân, đuôi dài ra sao? lông màu gì? hoặc vẽ đề tài phong cảnh Quê
hương, giáo viên gợi ý cho học sinh quan sát những danh lam thắng cảnh, các công
trình văn hóa của địa phương hay những cảnh mà em yêu thích nhất như: lũy tre,
bến nước, cây đa, sân đình, màu sắc của đồ vật. Giáo viên gợi ý các con vật gần gũi
xung quanh như: trâu, bò, chó, mèo, gà, vịt, lợn… Đối với học sinh ở đô thị thì giáo
viên gợi ý khi đi chơi công viên các em chú ý quan sát các con vật như: voi, hươu,
cá sấu, khỉ... Từ những yêu cầu thường xuyên này dần dần hình thành ở các em
thói quen quan sát và vốn trừu tượng phong phú trí nhớ của các em.
Nhờ đó trong giờ học vẽ giáo viên có thể đàm thoại với học sinh về đề tài
tự chọn. Các em nhớ lại và tưởng tượng lại những con vật, đồ vật, quang cảnh
đã quan sát được trong cuộc sống, sau đó thể hiện chúng trên bài vẽ của mình
7


với nét vẽ độc đáo riêng biệt của từng em. Như vậy tranh vẽ của học sinh sẽ
phong phú sinh động hơn và không bắt chước tranh mẫu hoặc tranh vẽ các bạn.

Giáo viên cần tập luyện cho các em biết quan sát từ tổng thể đến chi tiết. Tức là
từ hình dáng khái quát đến các đặc điểm chi tiết.
Sau khi học sinh quan sát nhận xét tranh mẫu, giáo viên cần hướng dẫn
phân tích cách sắp xếp bố cục trong tranh đâu là hình ảnh chính, đâu là hình ảnh
phụ. Qua đó thể hiện nội dung của chủ đề như thế nào, cách sử dụng màu sắc ra
sao… Sự phân tích của giáo viên sẽ củng cố thêm những kiến thức về cách vẽ
tranh cho các em, để tránh trường hợp sao chép và bắt chước hình vẽ mẫu.
b. Phương pháp trực quan:
Giáo viên cần chọn một số bức tranh có nội dung phong phú, tiêu biểu và ở
nhiều mức độ khác nhau như: đẹp, chưa đẹp, chưa phù hợp. Nên có cả tranh của
hoạ sĩ lẫn tranh của học sinh thì bài dạy mới phong phú. Khi cho học sinh quan
sát giáo viên cần hướng học sinh tìm ra bài nào tiêu biểu nhất, bài chưa tốt ở
điểm này nhưng đã đạt ở điểm khác và ngược lại. Cụ thể những bài đó đẹp như
thế nào? Chưa đẹp ở chỗ nào? Bằng cách hướng học sinh tìm hiểu vào các vấn
đề cụ thể như: nội dung, hình ảnh, hình vẽ, bố cục, màu sắc...

8


Từ đó các em nhận ra được cái hay cái đẹp và cái chưa đẹp trong tranh của
bạn, việc quan sát nhận xét thường xuyên sẽ giúp các em dần dần hình thành thị
hiếu và kỹ năng thẩm mĩ. Giúp cho các em học tập được kinh nghiệm của bản
thân. Như vậy khi vẽ tranh các em sẽ phát huy những mặt tốt, hạn chế trong
cách sắp xếp bố cục và sử dụng màu sắc.
c. Phương pháp luyện tập thực hành:
Phương pháp này cũng là phương pháp rất quan trọng trong giờ dạy môn
Mĩ Thuật, bởi vì nếu chỉ có lý thuyết mà không có thực hành thì không thể đạt
kết quả tốt trong môn học này.
- Trong khi các em thực hành vẽ, giáo viên cần phải đến với từng em để
hướng dẫn các em cách sắp xếp bố cục hình vẽ trên giấy, cách sử dụng màu và

cách thể hiện hình tượng với đặc điểm ở mỗi lứa tuổi. Nếu học sinh gặp khó
khăn khi vẽ
thì giáo viên không nên sửa bài mà nên gợi ý để các em thực hiện trước rồi
mới sửa lại sau.
- Nên đưa trò chơi vào trong thực hành để học sinh hứng thú tham gia làm
bài như vậy sẽ đạt được kết quả tốt hơn.
2.3.2.2.Vận dụng linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học:
Vận dụng linh hoạt các hình thức dạy học vào môn Mĩ Thuật nói chung và
vào phân môn vẽ tranh nói riêng là một việc làm rất cần thiết. Nếu vận dụng các
hình thức một cách hợp lí, sẽ phát huy tính tích cực sáng tạo của các em, tạo
điều kiện cho các em tự tìm kiếm tri thức và tìm cách giải quyết vấn đề. Vì vậy
trong quá trình giảng dạy tôi đã tổ chức các hình thức dậy học sau:
a. Tổ chức thảo luận nhóm:
- Để tổ chức hình thức thảo luận nhóm, tôi có thể cho các em tổ chức nhóm
2, 4, 8... dưới sự hướng dẫn của giáo viên, phần chủ đạo tìm hiểu sẽ là học sinh.
Nhận xét không phải đại diện nhóm mà là trả lời cá nhân, các em sẽ học tập lẫn
nhau trong lúc thảo luận.
- Tổ chức dạy học theo nhóm trong môn Mĩ Thuật sẽ phát huy được tính
tập thể, phối hợp cùng suy nghĩ, cùng làm việc, tranh luận, thảo luận để cùng có
hướng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, cụ thể là hoàn thành yêu cầu bài vẽ.
9


- Tổ chức dạy học theo nhóm trong môn Mĩ Thuật sẽ có lợi cho học sinh vì
các em có năng khiếu vẽ nhưng chưa chắc đã biết cách quan sát, nhận xét sự vật
- diễn tả sự vật bằng lời cho người khác hiểu ý định của mình một cách lưu
loát... học sinh có thể bổ sung cho nhau về cách quan sát, nhận xét; đánh giá sự
vật một cách đầy đủ hay theo đúng yêu cầu của bài học, theo sự gợi ý của giáo
viên. Giúp các em nhút nhát, diễn đạt kém...có điều kiện rèn luyện và dần khẳng
định bản thân.

- Tổ chức dạy học theo nhóm trong môn Mĩ Thuật sẽ nâng cao được vai trò
của giáo viên, giáo viên đóng vai trò là người gợi mở, hướng dẫn, kích thích và
hỗ trợ học sinh, đóng vai trò gần như một trọng tài của lớp.
Ví dụ: Tranh đề tài về Chú bộ đội. Giáo viên đưa mỗi nhóm một câu hỏi về
một binh chủng.
* Nhóm 1: Em biết chú bộ đội bộ binh thường mặc quần áo màu gì? Công
việc chú như thế nào?
* Nhóm 2: Em biết chú bộ đội không quân mặc quần áo màu gì?
* Các nhóm còn lại tương tự như vậy.
Các nhóm sẽ phát biểu ý kiến của nhóm mình, các nhóm khác bổ sung ý
kiến.
Sau khi nhóm trình bày, giáo viên có thể cho các em xem tranh để các em
quan sát, nhận xét nhằm làm chính xác các biểu tượng về chú bộ đội.
b. Tổ chức trò chơi:
Sử dụng hình thức tổ chức trò chơi vào môn Mĩ Thuật sẽ làm cho giờ học
nhẹ nhàng, thoải mái hơn. Giúp các em phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng sáng
tạo thông qua việc tái tạo nội dung, hình tượng, tiếng kêu, tiếng động … để xây
dựng hình ảnh của bài vẽ. Khi sử dụng trò chơi giáo viên có thể áp dụng vào
từng bài học khác nhau, có bài thì giáo viên cần lồng ghép trò chơi có bài thì
không cần. Phải biết lồng ghép đúng tùy từng nội dung của bài học có thể ở
phần mở bài, thực hành hay ở cuối bài học.
VD: Bài vẽ con vật ở lớp 2
Giáo viên có thể cho chơi trò chơi ngay ở phần đầu. Cho cả lớp hát bài hát
có tên con vật sau đó hỏi trong bài hát có tên những con vật gì. Sau đó giáo viên
giới thiệu bài mới. Hoặc có những bài giáo viên có thể cho phần trò chơi dưới
cuối bài để củng cố bài.
VD: Bài vẽ tranh đề tài Mẹ hoặc Cô giáo.
Sau khi nhận xét xong bài của học sinh, cô giáo có thể cho các em chơi trò
chơi.Thi tìm hiểu những bài hát nói về mẹ hoặc cô giáo, các bạn nêu tên bài hát
và hát một vài câu.Qua trò chơi giúp các em nhận biết và cảm thụ thêm và đây

cũng là cách học thoải mái nhẹ nhàng. Các em vừa được học lại vừa chơi trò
chơi. Sau khi học xong các em có cảm giác thoải mái, hứng thú, hưng phấn cho
môn học sau.
VD: Bài vẽ tranh đề tài con vật mà em yêu thích.

10


Mỗi nhóm 3 học sinh (thành 3 nhóm) đại diện cho 3 tổ trong lớp, các em
còn lại động viên, cổ vũ cho nhóm của mình. Lần lượt từng em vẽ con vật của
mình, mỗi bộ phận là một em vẽ cho đến hết thời gian thi.
Xem nhóm nào vẽ được nhiều con vật hơn, giáo viên và học sinh cùng
nhận xét các nhóm, tuyên dương nhóm vẽ được nhiều con vật hơn.
Trò chơi kết thúc trong giờ học cũng tạo cho các em hào hứng khi xem lại
kết quả bài vẽ của nhóm mình và các nhóm bạn. Các em cũng sẽ tự hào khi bức
tranh của mình được các bạn ưa thích và giới thiệu cho tất cả mọi người xem.
2.3.3. Bồi dưỡng thế giới quan và vốn sống cho học sinh:
Thực tế cuộc sống luôn là những gì sinh động nhất và là nguồn cảm hứng
vô tận để sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật cũng như trong các lĩnh vực
khác, đặc biệt là môn Mĩ Thuật.
Quan sát thực tế là hoạt động hết sức cần thiết và bổ ích để học sinh được tư
duy trực tiếp trên đối tượng, cảnh vật một cách thực tế để vận dụng vào bài vẽ của
mình. Trên thực tế trong chương trình học không có bài cho học sinh đi vẽ ngoài
trời mà phải tự vẽ trong phòng học một cách rất thụ động. Thông thường học sinh
chỉ được học trong phòng và tự tư duy, hình dung ra sự vật, hiện tượng về các đề
tài. Học như vậy không những kết quả đạt được không cao mà bài vẽ còn bị khô
cứng, dẫn đến việc tư duy của học sinh bị hạn chế, chỉ vẽ theo sách giáo khoa và
một số bức tranh khác nên nội dung đơn điệu, tẻ nhạt và thiếu tính sáng tạo.

11

Nếu được quan sát thực tế, học sinh không những rất hứng thú mà còn vẽ
một cách hăng say và đạt kết quả học tập rất cao. Học sinh sẽ dễ dàng cảm nhận
trực tiếp đối tượng và đưa chúng và bài vẽ của mình bằng những đường nét hồn
nhiên, hình ảnh sinh động, phong phú. Ngoài ra việc đi vẽ ngoài trời còn tạo
được không khí thi đua trong học sinh.
Nếu nhà trường có điều kiện có thể tổ chức cho học sinh kết hợp tham quan
các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh có trên địa bàn.
Bên cạnh đó, việc tổ chức cuộc thi vẽ tranh cấp trường hằng năm là yêu cầu
hết sức cần thiết đối với môn Mĩ thuật. Đây là dịp để học sinh có điều kiện được
thể hiện năng khiếu của mình, thấy được khả năng thực sự của mình cũng như
tạo điều kiện giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau giữa các học sinh, giữa các
khối lớp. Hoạt động này tạo nên không khí thi đua, làm tăng thêm sự hưng phấn
dành cho môn học, mang tính giáo dục cao và làm phong phú nội dung hoạt
động của nhà trường.
2.3.4. Sưu tầm tài liệu - Sách tham khảo - Đồ dùng dạy học:
Tài liệu tham khảo và đồ dùng dạy học là một yếu tố quan trọng trong
giảng dạy nói chung và trong giảng dạy Mĩ Thuật nói riêng. Tài liệu tham khảo
và đồ dùng dạy học còn quan trọng hơn và đóng vai trò quyết định sự thành
công của một tiết dạy - học nói riêng cũng như trong quá trình dạy học nói
chung. Vì vậy, giáo viên cần luôn luôn có ý thức sưu tầm tài liệu phục vụ cho
môn học mình đảm nhiệm bằng cách cập nhật qua sách, báo chí, tạp chí, tivi...
Ngoài ra, Internet là nơi cung cấp cho chúng ta nguồn tài liệu phong phú nhất,
có thể cập nhật nhanh và dễ dàng nhất các thông tin cũng như tình hình hoạt
động Mĩ Thuật và các hoạt động nghệ thuật khác.
Tự làm đồ dùng dạy học và vẽ tranh bằng các chất liệu khác nhau như: màu
bột, màu nước hay sáp màu tạo điều kiện cho học sinh làm quen dần với các
chất liệu cao hơn, cảm giác tự tin, quen thuộc gần gũi với chính chất liệu mà học
sinh thường dùng.

Việc sưu tầm và lưu giữ bài vẽ của học sinh năm trước có ý nghĩa hết sức
quan trọng. Bài vẽ đẹp của học sinh năm trước là bằng chứng cụ thể nhất chứng
minh với học sinh rằng các em hoàn toàn có thể vẽ được như vậy. Tạo cho học
12


sinh niềm tin vào chính khả năng của bản thân mình, có tác dụng kích thích tính
thi đua trong các em. Ngoài ra còn là tài liệu để trưng bày vào dịp cuối năm.
Những bài vẽ này cần phải đẹp, đạt tính chuẩn mực cao về bố cục, hình vẽ, hình
ảnh, nội dung đề tài. Giáo viên có thể hướng dẫn và yêu cầu học sinh sửa lại cho
chuẩn hơn theo ý định của mình.
2.3.5. Giáo viên không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn:
- Dạy Mĩ Thuật trước hết cũng đòi hỏi người giáo viên cần phải yêu nghề,
ham học hỏi, học ở bạn bè đồng nghiệp, tìm tòi, sáng tạo, nghiên cứu, có ý thức
sưu tầm tài liệu, tìm hiểu thực tế, tích lũy chuyên môn, cập nhật thông tin - tranh
ảnh qua đài, báo chí, truy cập qua Internet...
- Để tiết dạy đạt hiệu quả cao, học sinh nắm được bài đòi hỏi người giáo viên
phải có kiến thức môn học, nắm vững phương pháp, vận dụng hình thức dậy học
phù hợp với từng loại bài. Trong quá trình giảng dạy, cần chuẩn bị bài chu đáo,
cẩn thận, đồ dùng phục vụ cho tiết dạy khoa học, phù hợp. Có như vậy khi lên
lớp giáo viên mới tự tin, bài dạy đạt kết quả cao.
- Giáo viên phải hiểu rõ tâm lý học sinh, phải biết dẫn dắt khơi gợi trí
tưởng tượng, tránh áp đặt các em về ý tưởng của mình, phải tôn trọng sự sáng
tạo học sinh, biết chọn thời điểm thích hợp, để khuyến khích và động viên học
sinh.
- Luôn có ý thức nâng cao trình độ chuyên môn, nắm bắt kịp thời và chú ý
đổi mới phương pháp dạy học theo phương pháp mới. Dự giờ đồng nghiệp
thường xuyên để học hỏi nâng cao sự hiểu biết nâng cao tay nghề và phương
pháp giảng dạy.
2.4. Hiệu quả của các giải pháp.

2.4.1. Về phía học sinh.
Sau gần một năm áp dụng những “Biện pháp nhằm nâng cao chất lượng
vẽ tranh đề tài cho học sinh tiểu học”, nhìn chung chất lượng học tập của các
em đã có tiến bộ rõ nét. Học sinh thích học phân môn vẽ tranh đề tài hơn. Bài vẽ
của các em đẹp hơn, sáng tạo hơn, có tiến bộ rõ rệt về cách sắp xếp bố cục, cách
vẽ hình và vẽ màu.
- Năm học 2015 - 2016, nhà trường đã tổ chức cho học sinh các khối lớp thi
vẽ tranh cấp Trường. Hầu hết các khối lớp rất hứng thú và đã tham gia đạt:
105/139 em. Trong đó giải Nhất: 10 em, giải Nhì: 21 em, giải Ba: 31 em, giải
khuyến khích: 43 em. Các năm trước, cụ thể năm 2012 - 2013 học sinh đã dự thi
vẽ tranh cấp Huyện đạt 7/8 em. Trong đó giải Nhì: 3 em, giải Ba: 3 em, giải
khuyến khích: 1 em. Đã dự thi cấp Tỉnh đạt 6/6 em. Trong đó giải Nhất: 2 em,
giải Nhì: 4 em. Đặc biệt có 2 em là: Vũ Tuấn Nam đạt giải Ba cuộc thi vẽ tranh
về chú Bộ đội được Quân chủng Phòng không - Không quân tặng giấy khen và
em Phạm Văn Trường đạt xuất sắc 30/30 điểm cuộc thi vẽ tranh cấp Tỉnh được
Giám đốc Sở Giáo Dục tặng giấy khen. Điều đó đã chứng minh khả năng thẩm
mĩ của các em.
* Kết quả khi áp dụng biện pháp nhằm nâng cao chất lượng vẽ tranh đề
tài cho học sinh tiểu học cụ thể như sau:
13


Lớp

Sĩ số

4A
4B
4C
4D

26
24
29
26

Hoàn
thành tốt
8
7
9
7

Kết quả cuối năm
Hoàn
Tỉ lệ
thành
30,8%
29,1%
31,0%
27,0%

18
17
20
19

Tỉ lệ
69,2%
70,9%

69,0%
73,0%

Chưa hoàn
Tỉ lệ
thành
0%
0
0%
0
0%
0
0%
0

2.4.2. Về phía giáo viên.
- Bản thân tôi, sau khi nghiên cứu và thực hiện đề tài, tôi nắm rõ hơn bản
chất, tầm quan trọng, vị trí của vẽ tranh đề tài. Tôi yêu thích vẽ tranh đề tài hơn.
Mỗi khi quan sát cuộc sống xung quanh, tôi thường đưa về một đề tài nhất định
và “đánh dấu” để giới thiệu cho học sinh của mình.
- Bên cạnh đó, cảm thấy mình dường như trưởng thành hơn trong nghiệp
vụ. Tôi tự tin hơn trong từng nét vẽ mẫu cho học sinh. Tôi chững chạc hơn khi
đứng trên bục giảng trong các tiết dạy vẽ tranh đề tài. Cảm giác lúng túng,
hoang mang khi xác định đề tài, phân tích đề tài cho các em trong phần lý thuyết
không còn nữa. Tôi yêu nghề, tâm huyết với nghiệp trồng người hơn.
- Tôi biết sử dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức hơn
trong các tiết dạy. Giờ dạy học của tôi không còn cảm giác khô cứng, khuôn
mẫu mà sôi nổi, nhẹ nhàng hơn.
2.4.3. Về phía đồng nghiệp và nhà trường.
- Qua giao ban cụm, tiết dạy mẫu của tôi về vẽ tranh đề tài được đánh giá

rất cao. Các đồng nghiệp của tôi đã phân tích ưu, nhược điểm trong tiết học.
Thêm vào đó, tôi trình bày các quan điểm và giải pháp nâng cao chất lượng dạy
vẽ tranh đề tài. Các đồng nghiệp hưởng ứng và học tập vận dụng, sau đó, phản
ánh lại kết quả tương đối có chất lượng. Điều đó một phần khẳng định tính khả
thi của đề tài.
- Với kết quả khả quan qua các đợt giao lưu vẽ tranh cấp trường, huyện,
nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật chất cho phát triển đề tài của tôi được mở
rộng trong toàn khối lớp.
3. KẾT LUẬN
3.1. Kết luận.
Trong quá trình giảng dạy và vận dụng các biện pháp nâng cao chất lượng
vẽ tranh đề tài cho học sinh Tiểu học, tôi đã rút ra được kinh nghiệm sau:
- Muốn dạy tốt môn Mĩ Thuật ngoài việc vận dụng các phương pháp đặc
trưng bộ môn, các hình thức dạy học phù hợp người giáo viên còn phải nắm
vững nội dung chương trình của từng khối lớp, mức độ yêu cầu cần đạt của từng
bài, từng tiết dạy. Phải biết sử dụng đồ dùng dạy học một cách hợp lí, biết tổ
chức những hoạt động vui chơi giữa tiết học tạo không khí gần gũi, thoải mái,
nhẹ nhàng và luôn tôn trọng các em trong các tiết học. Đồng thời kiểm tra nhắc
nhở động viên các em kịp thời.
14


- Xây dựng kế hoạch bài dạy cụ thể, điều chỉnh phù hợp với đối tượng học sinh
từng khối lớp; sưu tầm các tài liệu sách tham khảo... để các tiết dạy đạt hiệu quả.
- Giáo viên cũng cần phải tự học, tự bồi dưỡng, trao đổi với bạn bè đồng
nghiệp, tìm hiểu thực tế, công nghệ thông tin để nâng cao nghiệp vụ, chuyên môn.
- Có thể lồng ghép trò chơi và các chủ đề như: An toàn giao thông; giáo dục
môi trường; trường học “xanh - sạch - đẹp”... vào tiết dạy với nhiều hình thức và
nội dung phong phú.
- Dạy Mĩ Thuật, nhất là dạy vẽ tranh theo đề tài, giáo viên cần phải hướng

dẫn học sinh cách quan sát, cảm nhận thực tế; biết lựa chọn khung cảnh, hình
ảnh phù hợp; biết sắp xếp mảng chính, mảng phụ hợp lí. Từ đó vẽ màu phù hợp
với nội dung đề tài mình chọn.
- Cần có sự phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp, với phụ huynh học sinh
trong việc dạy các em, giúp các em mở rộng tầm nhìn với thế giới xung quanh.
Qua nghiên cứu đề tài này tôi càng thấy rõ sự quan trọng, sự cần thiết của
chất lượng vẽ tranh đề tài cho học sinh Tiểu học. Nó không những cần thiết trong
quá trình nhận thức của học sinh mà còn quan trọng đối với việc truyền thụ kiến
thức của giáo viên. Trên đây là một số kinh nghiệm tôi rút ra được trong quá trình
thực hiện công tác giảng dạy tại trường, đã đạt hiệu quả cao. Chúng rất thiết thực
và bổ ích mà giáo viên bộ môn Mĩ Thuật thường ít hoặc không chú ý áp dụng.
Nếu áp dụng được thì sẽ đạt kết quả như chúng ta mong muốn.
3.2. Kiến nghị.
Dạy học Mĩ Thuật ở Trường Tiểu học là rất cần thiết vì vậy để tạo điều kiện
cho việc dạy và học của thầy và trò thuận lợi, đạt hiệu quả cao thì bản thân tôi là
một giáo viên dạy bộ môn Mĩ Thuật cần kiến nghị và đề xuất một số vấn đề sau:
- Có kế hoạch hỗ trợ kinh phí cho giáo viên mua đồ dùng dạy học.
- Cần có phòng học riêng, giá vẽ, bàn xếp mẫu, mẫu vẽ, sách tham khảo
phù hợp với đặc trưng của bộ môn Mĩ Thuật.
- Nên tổ chức cho học sinh tham quan các danh lam thắng cảnh trong Tỉnh,
các công trình lịch sử, di tích văn hoá, bảo tàng nghệ thuật, xem triển lãm,
phòng trưng bày Mĩ Thuật…
Trên đây là một vài ý kiến nhỏ của tôi nhằm góp phần vào việc giảng dạy
tốt các phân môn, đặc biệt là phân môn Vẽ tranh đề tài, đồng thời phát triển tối
đa tính sáng tạo của học sinh trong môn học. Tôi rất mong nhận được ý kiến
đóng góp của các đồng chí, đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm của tôi ngày
một hoàn thiện hơn.
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
HIỆU TRƯỞNG

Thanh Hóa, ngày 6 tháng 4 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người khác.
Người thực hiện

LÊ THỊ LIÊN

Trịnh Tú Anh
15


16