tieu luan

PHẦN MỞ ĐẦU
Trong lịch sử 74 năm tồn tại và phát triển, Liên bang Xôviết đã trải qua những bước
phát triển thăng trầm trước khi đi đến con đường tan rã và sụp đổ . Ngày nay, có rất nhiều
nhận định khác nhau về Nhà nước Xôviết , nhưng những thành quả to lớn mà Nhà nước
này là không thể phủ nhận được.
Trong suốt lịch sử tồn tại của mình, Liên bang Xôviết đã trải qua nhiều gai đoạn
cầm quyền của nhiều nhà lãnh đạo từ Stalin đến Khơ-rup-xôp và sau cùng là Gorbachyov.
Mỗi nhà lãnh đạo đều có những chính sách và đường lối khác nhau , thành tựu có và những
sai lầm mà họ mắc phải cũng không kém .
Trong các nhà lãnh đạo trên, Gorbachyov được xem như là người có nhiều ảnh
hưởng làm chuyển biến trật tự hai cực Yalta , góp phần chấm dứt cuọc chiến tranh lạnh đã
tồn tại hàng thập kỷ .
Tuy nhiên cũng dưới thời gian lãnh đạo của ông , Nhà nước Liên Bang Xôviết đã đi

vào con đường khủng hoảng trầm trọng và đi đến sụp đổ . Vậy Gorbachyov là ai ? Ông đã
thi hành những chính sách và biện pháp gì ? Từ đó khiến cho Liên Xô đi vào con đường
khủng hoảng và sụp đổ . Đây là những câu hỏi lý thú cho chúng ta khi tìm hiểu về lịch sử
Liên Xô giai đoạn này .
Điều này cũng đặt cho tôi nhiều câu hỏi và vấn đề cần tìm hiểu . Chính vì vậy tôi
đã quyết định chọn đề tài : “Mikhail Sergeyevich Gorbachyov va công cuộc cải tổ ở
Liên Xô ( 1985-1991) “ để làm đề tài tiểu luận của mình. Việc hoàn thành đề tài này sẽ
góp phần lý giải những câu hỏi đã đặt ra ở trên đây.
1
NỘI DUNG
1. Tiểu sử Mikhail Sergeyevich Gorbachyov :
Mikhail Sergeyevich Gorbachyov sinh nam 1931 trong một gia đình nông dân tại

làng Privolnoye gần Stavropol. Là con trai của một công nhân cơ khí nông nghiệp Nga
Alexi Gorbachov và Maria Pantelyeva, ông trải qua thời thơ ấu khó khăn dưới thời lãnh
đạo độc tài của Iosif Vissarionovich Stalin; ông bà Gorbachyov bị trục xuất vì là những
nông dân giàu có, thời ấy bị gọi là kulaks. Dù lý lịch không hoàn hảo, ông luôn tỏ ra xuất
sắc trong lao động và học tập. Ông được coi là học sinh thông minh nhất lớp, đặc biệt
trong môn lịch sử và toán học. Sau khi ra trường, ông cùng lao động và giúp gia đình có
được sản lượng thu hoạch cao kỷ lục bên trong hợp tác xã. Nhờ thành tích này, ông được
trao Huy chương lao động Cờ Đỏ khi mới 19 tuổi. Khá hiếm người ở độ tuổi ấy từng được
vinh dự này. Chắc chắn rằng giải thưởng cùng với trí thông minh của ông đã giúp ông
được vào học ngành luật tại Đại học Quốc gia Moskva. Cũng cần nhớ rằng để vào được
một đại học danh tiếng như vậy, cần phải có khá nhiều ước vọng chính trị cũng như khả
năng học tập thực sự. Trong thời gian sống tại Moskva, ông gặp người vợ tương lai, Raisa.

Họ làm đám cưới tháng 9 năm 1953 và trở về quê hương của Gorbachyov ở Stavropol,
phía nam nước Nga, sau khi ông tốt nghiệp năm 1955.
Gorbachyov gia nhập Đảng Cộng sản Liên xô năm 1952 khi 21 tuổi. Năm 1966, ở
độ tuổi 35, ông được Học viện nông nghiệp cấp bằng nông học-kinh tế học. Ông bắt đầu
thăng tiến nhanh chóng trên con đường sự nghiệp, năm 1970 ông được chỉ định vào chức
Thư ký thứ nhất phụ trách nông nghiệp và năm sau trở thành thành viên Ủy ban trung
ương. Năm 1972, ông dẫn đầu một đoàn đại biểu Xô viết tới Bỉ và hai năm sau đó, năm
1974 trở thành đại biểu trong Sô viết tối cao, và Chủ tịch Ủy ban thường trực phụ trách các
vấn đề thanh niên.
2
Năm 1979, Gorbachyov được vào Bộ chính trị. Ở đó, ông được Yuri Vladimirovich
Andropov, lãnh đạo KGB, một người cũng xuất thân từ vùng Stavropol đỡ đầu và tiếp tục

thăng tiến trong khoảng thời gian ngắn Andropov nắm quyền lãnh đạo đảng trước khi
Andropov mất năm 1984. Chịu trách nhiệm quản lý nhân sự, cùng với Andropov, ông đã
thay đổi 20% quan chức cao cấp, các bộ trưởng trong chính phủ cũng như các thống đốc
địa phương bằng những người trẻ tuổi. Trong thời gian này Grigory Vasilyevich Romanov,
Nikolai Ivanovich Ryzkov và Yegor Kuzmich Ligachev bắt đầu được cất nhắc. Ryzhkov
và Ligachev là những đồng minh thân cận của Gorbachyov, Ryzhkov về vấn đề kinh tế,
Ligachev phụ trách nhân sự. Ông cũng có quan hệ thân thiết với Konstantin Ustinovich
Chernenko, người thay thế Andropov khi ông này còn giữ chức Thư ký thứ hai.
Các chức vụ mới bên trong Đảng Cộng sản Liên xô khiến ông có nhiều cơ hội đi ra
nước ngoài và nó đã gây ảnh hưởng to lớn tới những quan điểm chính trị, xã hội của ông
sau này khi lãnh đạo đất nước. Năm 1975, ông dẫn đầu một phái đoàn tới Tây Đức, và vào
năm 1983 dẫn đầu một đoàn đại biểu Xô viết tới Canada gặp gỡ với Thủ tướng Pierre

Trudeau và các thành viên Hạ viện cũng như Thượng viện Canada. Năm 1984, ông tới Anh
Quốc, tại đây ông đã gặp gỡ với Thủ tướng Margaret Thatcher.
2. Gorbachyov nắm vai trò Liên Xô :
Sau khi Konstantin Chernenko qua đời hôm 10/3/1985, câu hỏi về nhà lãnh đạo mới
của đảng Cộng sản Liên Xô được trả lời chóng vánh. Trong cuộc họp của Bộ Chính trị
không đầy 24 giờ sau, Ngoại trưởng Andrey Gromyko đề nghị Mikhail Gorbachev làm
tổng bí thư và toàn bộ 17 uỷ viên ủng hộ. Lựa chọn là rõ ràng. Hầu hết uỷ viên Bộ Chính
trị không có cơ may trở thành tổng bí thư vì tuổi đã cao. Dưới thời Chernenko,
Gorbachyov có quyền chủ toạ các hội nghị Bộ Chính trị khi Tổng bí thư vắng mặt. Nhưng
mọi chuyện không đơn giản như vậy. Gorbachyov có một số người chống đối. Hai nhân
vật quyền lực - Chủ tịch Hội đồng Xô viết Tối cao Nikolai Tikhonov và Chủ tịch đảng
Cộng sản Ukrania Vladimir Shcherbitsky - rất lạnh nhạt với Gorbachev. Và bí thư thứ nhất

thành ủy Matxcơva Viktor Grishin thậm chí còn soạn thảo danh sách Bộ Chính trị riêng,
3
trong đó không hề có tên Gorbachyov. Người đề xướng cải tổ Liên Xô gọi đây là "nhân tố
con người" - cái quyết định diễn biến mọi sự việc. Có vẻ như "Chiến dịch kế nhiệm" được
tiến hành với tốc độ nhanh chóng để những người chống đối không kịp trở tay. Luôn mỉm
cười và tôn trọng người khác, Mikhail Gorbachyov được lòng nhiều uỷ viên Bộ Chính trị
hơn đối thủ Grigory Romanov, 61 tuổi, khó tính. Romanov phụ trách các khu công nghiệp
quốc phòng và được quân đội ủng hộ. Tuy nhiên, vị trí của ông bị suy yếu nghiêm trọng
sau khi bộ trưởng Quốc phòng Dmitri Ustinov qua đời vào tháng 12/1984. Cách đó 3 tháng
rưỡi, tham mưu trưởng Nikolay Ogarkov - một viên tướng quyền lực - bị cách chức. Điều
này hoàn toàn bất ngờ với nhiều người, trong đó có bản thân ông, trong khi Romanov đang
dẫn đầu đoàn đại biểu tới Ethiopia. Trước thềm hội nghị Bộ Chính trị chính thức, một loạt

cuộc đàm phán ở hậu trường đã diễn ra, trong đó có con trai của Gromyko - Anatoly, giám
đốc Viện nghiên cứu châu Phi. Ông này tiếp xúc với Gorbachev thông qua học giả
Alexander Yakovlev, người về sau được biết đến là "kiến trúc sư cải tổ" và cố vấn thân cận
của nhà lãnh đạo Liên Xô. Gromyko con nói với Yakovlev rằng cha mình đã quá mệt mỏi
với công việc tại Bộ Ngoại giao và sẵn sàng đóng vai trò khởi xướng trong hội nghị Bộ
Chính trị sắp tới, nếu đổi lại, ông có được vị trí quyền lực là chủ tịch đoàn chủ tịch Hội
đồng Xô viết tối cao. Ông Gorbachev chuyển thông điệp lại cho Gromyko rằng ông biết
cách giữ lời hứa. Theo Yakovlev, trong cuộc gặp trực tiếp diễn ra sau đó, Gromyko cha và
Gorbachev đã đạt được thoả thuận. Kết quả là hội nghị Bộ Chính trị diễn ra ổn thoả mà
không gặp bất cứ khó khăn nào. Ngay lập tức, hội nghị toàn thể Uỷ ban trung ương đảng
được tổ chức. Trên thực tế, trong khi hội nghị Bộ Chính trị đang diễn ra, các nhà lãnh đạo
được triệu tập ở ngay phòng bên cạnh. Uỷ viên Bộ Chính trị theo đường lối cứng rắn trong

tương lai Yegor Ligachev, người sắp trở thành đối thủ của Gorbachev, thảo luận với các bí
thư đảng uỷ khu vực để họ ủng hộ Gorbachev. Các bài diễn văn tại hội nghị toàn thể Uỷ
ban trung ương đảng được in trên các tờ báo Liên Xô. Chính Gorbachev phát biểu khai
mạc. Ông nói vài câu về tổn thất với đảng sau khi Chernenko qua đời rồi giới thiệu
Gromyko lên bục. Đến lượt mình, Gromyko khẳng định chỉ định Gorbachev là ý kiến tập
thể. Ứng viên có các phẩm chất tốt, có thể hiểu bản chất vấn đề nhanh chóng và chính xác.
4
Theo thủ tục, tân tổng bí thư đọc diễn văn đáp lại. Tuy nhiên, bài phát biểu này không có
lấy một từ cảm ơn vì đã được chỉ định. Từ "cải tổ" cũng không xuất hiện.
3. Làm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô :
Ngay khi Chernenko qua đời, Mikhail Sergeyevich Gorbachyov, khi ấy 54 tuổi,
được bầu làm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô ngày 11 tháng 3 năm 1985. Ông trở

thành lãnh tụ đầu tiên của đảng sinh ra sau cuộc Cách mạng Nga năm 1917.
Trên thực tế là người nắm quyền lãnh đạo Liên bang Xô viết, ông đã tìm cách cải
cách tình trạng trì trệ của đảng Cộng sản cũng như của nền kinh tế bằng cách đưa ra các
mô hình glasnost ( "mở cửa" ), perestroika ( "tái cơ cấu" ) và uskoreniye ( "tăng tốc", phát
triển kinh tế ), những chương trình này bắt đầu được đưa ra tại Đại hội lần thứ 27 Đảng
Cộng sản Liên Xô tháng 2 năm 1986.
4. Cải cách trong nước :
a) Giai đoạn 1985 :
Trong nước, Gorbachyov áp dụng các cải cách kinh tế mà ông hy vọng qua đó cải
thiện đời sống nhân dân, năng suất sản xuất của công nhân qua chương trình perestroika
của ông. Tuy nhiên, nhiều biện pháp cải cách của ông bị những thành viên lãnh đạo cộng
sản bên trong chính phủ Xô viết vào thời điểm ấy coi là cực đoan.

Năm 1985, Gorbachyov thông báo rằng kinh tế Xô viết đang bị sa lầy và rằng việc
tái tổ chức là cần thiết. Ban đầu, các cải cách của ông được gọi là "uskoreniye" ( tăng tốc )
nhưng sau này thuật ngữ "perestroika" (tái cơ cấu) trở nên phổ biến hơn.
Gorbachyov không phải được tự do hành động. Dù kỷ nguyên Breznev thường
được coi là một thời kỳ đình trệ kinh tế, một số thử nghiệm kinh tế (đặc biệt trong việc tổ
chức các doanh nghiệp, và liên doanh với phương Tây) cũng đã diễn ra. Một số ý tưởng
5