Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành đại lý ở trường THCS trương công man

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

PHÒNG GD&ĐT CẨM THỦY

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM TỔ CHỨC TỐT CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC NHẰM MANG LẠI HIỆU QUẢ CHO GIỜ DẠY BÀI THỰC
HÀNH ĐỊA LÍ Ở TRƯỜNG THCS TRƯƠNG CÔNG MAN

Người thực hiện: Vũ Thị Hiên
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Trương Công Man
SKKN thuộc lĩnh mực (môn): Địa lí

CẨM THỦY NĂM 2017
1


MỤC LỤC
TT
A
1
2
3
4
B
I
1
2

II
III
1
2
3
IV
C

NỘI DUNG
PHẦN MỞ ĐẦU
Lí do chọn đề tài.
Mục đích nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu.
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Cơ sở lí luận
Đổi mới phương pháp dạy học và dạy học theo
hướng tích cực.
Khái niệm hoạt động dạy học và lợi ích của hoạt
động dạy học đối với môn Địa lí.
Thực trạng của vấn đề:
Các biện pháp tiến hành để giải quyết thực trạng:
Tổ chức hoạt động nhóm sử dụng bản đồ kết hợp
phiếu học tập nhỏ:
Tổ chức hoạt động nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ tư
duy.
Tổ chức hoạt động nhóm với kỹ thuật khăn phủ
bàn.
Hiệu quả của SKKN:
KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SKKN ĐÃ ĐƯỢC
CẤP TRÊN ĐÁNH GIÁ.

TRANG
2
2-3
3
3
3
4
4
4
4-5
5-7
7
7-10
10-13
13-16
16-17
18-19
20
21

PHẦN A. PHẦN MỞ ĐẦU
2


1. Lí do chọn đề tài.
Nằm trong lộ trình thay sách giáo khoa, đổi mới đồng bộ phương pháp

dạy học và kiểm tra, đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển
năng lực của học sinh trên tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TƯ về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo. Mục tiêu dạy học phát triển năng lực học sinh, đòi
hỏi phải yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực
tiễn.
Trước đòi hỏi của thực tiễn, nước ta đang trên con đường hội nhập và phát
triển thì đổi mới giáo dục, trong đó đổi mới phương pháp dạy học là hết sức cần
thiết. Luật giáo dục công bố năm 2005, Điều 28.2 có ghi “Phương pháp giáo dục
phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh
phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự
học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học
sinh”. Đổi mới giáo dục đòi hỏi nhà trường không chỉ trang bị cho học sinh
những kiến thức đã có của nhân loại mà còn phải bồi dưỡng, hình thànhở học
sinh tính năng động, óc tư duy sáng tạo và kĩ năng thực hành áp dụng, tức là đào
tạo con người lao động không chỉ có kiến thức mà phải có năng lực lao động, kĩ
năng thực hành.
Trong những năm gần đây, nghành giáo dục đã có nhiều lần thực hiện và
triển khai đến giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học. Thực hiện tinh thần
chỉ đạo của Bộ GD-ĐT, sở GD-ĐT Thanh Hoá, phòng GD - ĐT Cẩm Thủy,
BGH trường THCS Trương Công Man đã và đang tạo điều kiện, động viên,
khuyến khích giáo viên tích cực đổi mới phương pháp dạy học, vận dụng có
hiệu quả các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học
mới vào thực tiễn giảng dạy hàng ngày. Tuy nhiên, việc vận dụng các phương
pháp, kỹ thuật dạy học trong môn học nói chung và đối với môn Địa lí nói riêng
không phải là vấn đề đơn giản, nó phụ thuộc khá nhiều vào yếu tố khách quan
như cơ sở vật chất, thiết bị dạy học…. Vì vậy, với giáo viên ở nhiều trường,
nhiều địa phương thì việc ứng dụng đổi mới phương pháp dạy học, các kỹ thuật
dạy học tích cực vẫn là vấn đề khá mới mẻ, việc vận dụng vào thực tiễn chưa
thật thường xuyên, nhiều nơi còn mang tính hình thức... Riêng đối với trường

THCS Trương Công Man việc ứng dụng đổi mới phương pháp dạy học nói
chung và với môn Địa lí nói riêng còn khá khiêm tốn, một phần do trang bị để
phục vụ cho đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên còn hạn chế đặc biệt là
các trang thiết bị để dạy tiết thực hành còn gặp nhiều khó khăn, phần vì điều
kiện cơ sở vật chất, khả năng của học sinh...
Từ thực tế trên, tôi mạnh dạn thực hiện đề tài "Một số kinh nghiệm tổ
chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài
thực hành Địa lí ở trường THCS Trương Công Man" với hy vọng cùng chia
sẻ kinh nghiệm dạy học với đồng nghiệp, đồng thời cùng nhau vận dụng vào
thực tiễn dạy học tiết thực hành Địa Lí THCS, giúp học sinh được rèn luyện các
kỹ năng hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng đối với môn học này.
3


2. Mục đích nghiên cứu:
Việc nghiên cứu đề tài "Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt động
dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí ở trường
THCS Trương Công Man” nhằm mục đích giúp học sinh học tập chủ động,
chống lại thói quen thụ động, phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập.
Đặc biệt là ở các bài thực hành Địa lí.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Thể nghiệm vận dụng đối với học sinh lớp 6A, 8A, 7B ở Trường THCS
Trương Công Man năm học 2015 – 2016
Đề tài này chỉ nghiên cứu ở việc vận dụng: "Một số kinh nghiệm tổ
chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài
thực hành Địa lí ở trường THCS Trương Công Man” trong các tiết dạy học
Địa lí, đặc biệt khi dạy các tiết thực hành Địa lí ở Trường THSC.
4 . Phương pháp nghiên cứu.
* Phương pháp điều tra:
* Phương pháp đối chứng:

* Phương pháp nghiên cứu tài liệu:
* Phương pháp phân tích, tổng kết kinh nghiệm.
* Phương pháp thiết kế và vận dụng giáo án điện tử vào giảng dạy.

PHẦN B: NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. Cơ sở lí luận.
4


1. Đổi mới phương pháp dạy học và dạy học theo hướng tích cực.
Đổi mới phương pháp dạy học và dạy học theo hướng tích cực chính là
phát huy được tính tích cực nhận thức của học sinh. Nói cách khác là “Dạy học
lấy hoạt động của người học làm trung tâm”. Trong dạy và học tích cực, dưới sự
thiết kế, tổ chức, định hướng của giáo viên, người học tham gia vào quá trình
hoạt động học tập từ khâu phát hiện vấn đề, tìm giải pháp cho vấn đề đặt ra, thực
hiện các giải pháp và rút ra kết luận. Quá trình đó giúp người học lĩnh hội nội
dung học tập đồng thời phát triển năng lực sáng tạo.
Đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực có nghĩa là hoạt
động học tập phải được thực hiện trên cơ sở kết hợp giữa hoạt động cá nhân và
hoạt động tập thể, trong mối quan hệ tương tác giữa thầy trò, trò – trò trong môi
trường học tập thân thiện, an toàn. Trong dạy học tích cực học sinh là chủ thể
hoạt động, giáo viên đóng vai trò là người tổ chức hướng dẫn, đòi hỏi người
giáo viên phải có kiến thức sâu, rộng, có kỹ năng sư phạm, đặc biệt phải có tình
cảm nghề nghiệp thì việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực mới
đạt hiệu quả.
Đổi mới phương pháp dạy học và học theo hướng tích cực đòi hỏi người
dạy phải biết kế thừa, phát huy những ưu điểm, khắc phục những nhược điểm
của phương pháp dạy học truyền thống và cập nhật các phương pháp dạy học
hiện đại sao cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy học của nhà trường, của
địa phương. Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt động dạy học cho giờ

dạy bài thực hành Địa lí bản thân tôi đã thực hiện tại trường Trung học cơ sở
Trương Công Man có thể minh chứng cho điều đó.
2. Khái niệm hoạt động dạy học và lợi ích của hoạt động dạy học đối
với môn Địa lí.
2.1 Khái niệm hoạt động dạy học.
Hoạt động dạy học là quá trình gồm hai hoạt động thống nhất biện chứng:
Hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Trong đó dưới sự
lãnh đạo, tổ chức, điều khiển của giáo viên, người học tự giác, tích cực,tự điều
khiển hoạt động học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ học. Trong
quá trình dạy học, hoạt động dạy của giáo viên có vai trò chủ đạo, hoạt động học
của học sinh có vai trò tự giác, chủ động, tích cực. Nếu thiếu một trong hai hoạt
động trên, quá trình tổ chức dạy học không diễn ra đúng theo nghĩa của nó.
2.2 Lợi ích của việc tổ chức các hoạt động dạy học đối với các bài dạy
thực hành Địa lí THCS.
"Tổ chức tốt các hoạt động dạy học cho bài thực hành Địa lí” giúp
cho giờ học thêm sôi nổi, có sức hấp dẫn, giúp học sinh dễ hiểu, dễ khắc sâu
kiến thức, nắm được một số kĩ năng cần thiết của bài học (KN), quan trọng như
KN xác định bản đồ, lược đồ, KN giao tiếp, KN hợp tác, KN làm việc nhóm,
KN ra quyết định. Đặc biệt qua tổ chức tốt các hoạt động dạy học đã kích
thích HS học tập, học sinh hứng thú vì được trải nghiệm, vận dụng những kiến
thức đã được học để thực hành kỹ năng Địa lí tốt nhất. Đây là cách học mamg
5


lại hiệu quả cao đối với các em. Đồng thời đây cũng là phương pháp giúp giáo
viên dạy bài thực hành Địa lí thành công.
II. Thực trạng của vấn đề:
Trong những năm gần đây việc dạy và học môn Địa lí ở Trường THCS
nói chung và tại trường THCS Trương Công Man nói riêng đã có nhiều chuyển
biến theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của HS. Tuy nhiên trong quá

trình dạy học ở trường, qua việc dự giờ các đồng nghiệp và qua các lần sinh hoạt
cụm, tổ nhóm chuyên môn do nhà trường tổ chức tôi thấy việc dạy và tổ chức
các tiết thực hành môn Địa lí của một số GV còn đơn điệu, nhiều GV khi dạy bài
thực hành chỉ đơn thuần là hỏi – đáp, lớp học không sôi nổi, HS rèn luyện kỹ
năng: Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác, kỹ năng làm việc nhóm…đặc biệt là
kỹ năng thực hành Địa Lí còn rất ít. Một số GV đôi khi còn ngại dạy các tiết
thực hành vì phải chuẩn bị nhiều đồ dùng …Từ những nguyên nhân trên nên
hiệu quả của bài thực hành Địa lí chưa cao, nhiều học sinh chưa thích và chưa
chú ý đến học bộ môn này.
Đối với giáo viên"Tổ chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại
hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí” chưa thật sự được sử dụng thường
xuyên bởi lẽ đây là hình thức dạy học đòi hỏi người giáo viên phải có sự chuẩn
bị chu đáo cả về thời gian, kiến thức và các đồ dùng dạy học: Bản đồ trống,
phiếu học tập, thiết kế giáo án trình chiếu…..việc tổ chức tốt các hoạt động
dạy học trong tiết thực hành chỉ với 45 phút giáo viên phải chuẩn bị nhiều đồ
dùng dạy học có liên quan nên nhiều giáo viên còn ngại không muốn tổ chức
hoạt động dạy học này. Mặt khác do đời sống của nhiều giáo viên còn khó khăn
nên chưa có điều kiện đầu tư thỏa đáng cho tiết dạy thực hành trên lớp mà mới
chỉ dừng lại ở chỗ sử dụng các thiết bị hiện có tại trường.
Đối với HS phần lớn các em không thích học môn Địa lí vì cho rằng đây
là môn học phụ không quan trọng, các tiết học Địa lí trên lớp chưa mang lại hiệu
quả trong học tập đối với các em nên các em chưa yêu thích môn học này. Mặt
khác "Tổ chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ
dạy bài thực hành Địa lí” các em chưa được học thường xuyên nên cách học
này chưa phát huy được hiệu quả tốt, HS còn có nhiều bỡ ngỡ trong giao tiếp,
lúng túng khi được giao nhiệm vụ, học sinh gặp phải khó khăn khi vừa tham gia
hợp tác với bạn nhóm, vừa phải lĩnh hội kiến thức mới, ôn lại các kiến thức cũ
để giải đáp những yêu cầu của bài thực hành.
Trên đây là một số vấn đề thực trạng ở môn Đia lí tại trường THCS
Trương Công Man. Bằng sự yêu nghề, trăn trở, tâm huyết với chuyên môn tôi đã

tiến hành khảo sát thực trạng để minh chứng cho nguyên nhân: Vì sao học sinh
không thích học môn Địa lí, việc rèn luyện kỹ năng Địa lí còn ít và chất lượng
môn Địa lí còn thấp so với yêu cầu. Cụ thế như sau:
Vào đầu năm học 2015-2016 tôi tiến hành khảo sát thăm dò ý kiến đối với
môn Địa lí ở các lớp 7B,8A, 6A Trường THCS Trương Công Man thu được kết
quả sau:
Kết quả khảo sát thăm dò ý kiến HS
6


Lớp

Sĩ số

Thích học môn
Không thích học
Địa lí
môn Địa lí
7B
28
4
24
8A
30
5
25
6A
30
8
22

Qua kết quả khảo sát thăm dò trên cho thấy: HS không thích học môn
Địa lí chiếm tỷ lệ cao, ở nhiều học sinh hoạt động giao tiếp, kỹ năng sống rất
hạn chế, chưa mạnh dạn trong các giờ học, không dám tranh luận nhất là với
thầy cô giáo, chưa có thói quen hợp tác trong học tập đã ảnh hưởng không tốt
đến việc học tập của HS. Có nhiều nguyên nhân cho những hạn chế trên nhưng
nguyên nhân chủ yếu vẫn là do chưa vận dụng thường xuyên và hợp lí
phương pháp, kỹ thuật dạy học phù hợp để cuốn hút học sinh học môn học
này.
Đồng thời với kết quả khảo sát thăm dò trên tôi tiến hành cho HS làm bài
kiểm tra vào đầu năm học 2015-2016 ở lớp 8A,7B, 6A ở Trường THCS Trương
Công Man, kết quả thu được như sau:
Kết quả thực trạng ban đầu khi GV tổ chức cho HS làm bài kiểm tra.
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Lớp
Sĩ số
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
8A
30
1
3.3

3
10,0
18
60,0
8
26,7
7B
28
1
3,6
5
17,9
15
53,5
7
25,0
6A
30
0
0.0
6
20,0
14
46,6
10
33.4
Kết quả điểm bài kiểm tra GV tiến hành tổ chức vào đầu năm học 20152016 ở các lớp 7B,8A,6A rất thấp (số HS đạt điểm khá, giỏi còn ít, số HS đạt
điểm TB và yếu chiếm tỉ lệ cao)
Từ thực trạng trên bản thân tôi mạnh dạn ứng dụng"Một số kinh nghiệm
tổ chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài

thực hành Địa lí ở trường THCS Trương Công Man". Trong quá trình thực
hiện đề tài tôi được nhà trường, đồng nghiệp quan tâm và tạo nhiều điều kiện
thuận lợi giúp đỡ.
- Trường THCS Trương Công Man là một trong những trường có truyền
thống dạy và học. Trường có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, yêu nghề.
- Nhà trường có tương đối đầy đủ cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học thuận
lợi cho giáo viên giảng dạy và học sinh học tập.
- Ban giám hiệu nhà trường cùng tổ chuyên môn luôn quan tâm sát sao
đến chuyên môn của từng đồng chí cán bộ, giáo viên. Thường xuyên tổ chức
thanh kiểm tra, đánh giá và góp ý rút kinh nghiệm trong công tác giảng dạy để
nâng cao chuyên môn nghiệp vụ.
- Bản thân yêu nghề, luôn tìm tòi học hỏi để trau dồi kiến thức, đổi mới
phương pháp giảng dạy.
- Được chính quyền địa phương và phụ huynh quan tâm, tạo điều cho
thầy và trò dạy tốt – học tốt…
7


Đối với học sinh, đa số chú ý nghe giảng, tập trung suy nghĩ trả lời các
câu hỏi mà giáo viên đặt ra trong tiết dạy. Đa số học sinh đều tích cực thảo luận
và đã đưa lại hiệu quả cao trong quá trình lĩnh hội kiến thức.
Khi tiến hành thực hiện đề tài tôi thấy giờ học sôi nổi, kích thích HS học
tập và tạo cách học mới cho học sinh. HS tham gia học tập một cách tích cực,
chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá, phát hiện, đề suất và lĩnh hội kiến
thức; chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng của HS; tạo niềm vui,
hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho HS. Từ đó các
em yêu thích môn Địa lí hơn.
Bên cạnh những thuận lợi trên, khi thực hiện đề tài bản thân tôi cũng gặp
không ít khó khăn:
Các hoạt động dạy học áp dụng vào giảng dạy trong thời gian 45 phút

trên lớp, giáo viên phải chuẩn bị nhiều đồ dùng dạy học, các kiến thức và cách
thức tổ chức các hoạt động dạy học theo hướng đổi mới.
Cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy học còn hạn chế. Đời sống một bộ
phận cán bộ giáo viên còn nhiều khó khăn nên chưa đầu tư thỏa đáng vào việc
đổi mới phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực.
Nhiều học sinh không hứng thú với việc học tập môn Địa lí và cho rằng
môn Địa lí chỉ là môn học phụ không quan trọng.
Hình thức dạy học tổ chức nhóm đạt hiệu quả cao cần phải có máy chiếu
đa năng trong khi đó nhà trường chưa có đủ phòng dạy máy chiếu, máy chiếu đã
hư hỏng và xuống cấp qua nhiều năm sử dụng.
III. Các biện pháp tiến hành để giải quyết thực trạng:
Trong quá trình giảng dạy môn Địa lí tại trường THCS Trương Công Man
đặc biệt khi dạy các bài thực hành bản thân tôi đã tích cực sử dụng tối đa tổ chức
các hoạt động dạy học nhằm tạo hứng thú cho HS yêu thích môn học, đồng
thời nâng cao chất lượng giảng dạy môn Địa lí. Các hoạt động dạy học chủ yếu
được áp dụng là: Nhóm sử dụng bản đồ trống kết hợp phiếu học tập nhỏ, nhóm
hoạt động với kỹ thuật khăn phủ bàn, nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ tư duy. Các
hoạt động dạy học mà tôi áp dụng ở đề tài này chính là vận dụng, kế thừa và
phát huy việc đổi mới phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực.
1. Tổ chức hoạt động dạy học nhóm sử dụng bản đồ trống kết hợp
với phiếu học tập nhỏ:
Tổ chức hoạt động nhóm sử dụng Bản đồ trống kết hợp phiếu học tập
nhỏ bản thân tôi thực hiện tại trường THCS Trương Công Man với hình thức:
HS các nhóm thảo luận, thống nhất ý kiến ghi vào phiếu học tập nhỏ phù hợp,
sau khi hoàn thành phiếu học tập, các nhóm tiếp tục thảo luận và đặt các phiếu
vào vị trí trên bản đồ trống sao cho đúng nội dung, vị trí các đối tượng Địa lí mà
bài thực hành yêu cầu.
1.1 Xác định các bài thực hành Địa lí ở cấp học THCS phù hợp để
tiến hành tổ chức các hoạt động dạy học: Nhóm sử dụng bản đồ trống kết
hợp với phiếu học tập nhỏ.

8


Khối

Tiết
4
11

7

Bài
Mục
Bài 4-Thực hành: Phân tích Mục 3: Tìm trên lược đồ phân
lược đồ dân số và tháp tuổi.
bố dân cư châu Á những khu
vực đông dân.
Bài 12-Thực hành: Nhận biết Mục 1: Xác định từng ảnh
đặc điểm môi trường đới nóng. thuộc môi trường đới nóng.

Bài 28 -Thực hành: Phân tích Mục 2, ý 2: Sắp xếp các biểu
lược đồ phân bố các môi đồ A,B,C,D vào lược đồ các
29
trường tự nhiên, biểu đồ nhiệt môi trường tự nhiên châu Phi
độ và lượng mưa châu Phi.
Bài 6 -Thực hành: Đọc, phân Mục 2: Các thành phố lớn của
6
tích lược đồ phân bố dân cư và châu Á.
8
các thành phố lớn của châu Á.

Bài 30-Thực hành: Đọc bản đồ Mục 1,2,3 (toàn bài).
34
địa hình Việt Nam.
1.2 Ví dụ cụ thể:
Tiết 34, Bài 30,Thực hành: ĐỌC BẢN ĐỒ ĐỊA HÌNH VIỆT NAM
Lớp tiến hành thử nghiệm đề tài; Lớp 8A; Tổng số HS của lớp 30 em.
Bước 1: Chuẩn bị đồ dùng để tổ chức các hoạt động dạy học:
GV: Bản đồ trống Việt Nam, Bản đồ tự nhiên Việt Nam, lát cắt địa hình dọc kinh
tuyến 1080Đ từ Bạch Mã đến Phan Thiết, Át lát Địa lí Việt Nam, máy chiếu đa
năng, Phiếu học tập loại nhỏ thích hợp, nam châm....
HS: Át lát Địa lí Việt Nam, nam châm, bút dạ, thước, ....
Bước 2: Tiến hành tổ chức các hoạt động dạy học sử dụng Bản đồ trống
kết hợp với phiếu học tập nhỏ.
- GV chia lớp thành 6 nhóm (khi chia nhóm phải chú ý tỷ lệ HS nam và nữ; tỷ lệ
HS giỏi, khá, trung bình, yếu).
- Nội dung GV yêu cầu các nhóm thực hiện ở bài thực hành cụ thể như sau:
Câu 1: Đi theo vĩ tuyến 220B, từ biên giới Việt - Lào đến biên giới Việt - Trung,
ta phải vượt qua:
a.Các dãy núi nào?
b.Các dòng sông lớn nào?
Câu 2: Đi dọc kinh tuyến 108 0Đ (Hình 30.1 SGK), đoạn từ dãy núi Bạch Mã
đến bờ biển Phan Thiết, ta phải vượt qua các cao nguyên nào?
Câu 3: Cho biết quốc lộ 1A từ Lạng Sơn đến Cà Mau vượt qua các đèo lớn nào?
- Giáo viên yều cầu nhóm tiến hành theo trình tự sau:
Nội dung 1: Các nhóm thảo luận và thống nhất ý kiến điền vào phiếu học tập
nhỏ: Các dãy núi, các dòng sông lớn, các cao nguyên, các đèo lớn.
Nội dung 2: Các nhóm quan sát Bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam, At lát Địa lí
Việt Nam xác định vị trí: Các dãy núi, các dòng sông lớn, các cao nguyên, các
đèo lớn bằng cách đặt các phiếu học tập nhỏ đã hoàn thành lên Bản đồ trống
Việt Nam.

(Trong thời gian 15 phút các nhóm hoàn thành nhiệm vụ)
9


Hình ảnh các nhóm sử dụng Bản đồ trống kết hợp với phiếu học tập nhỏ ở lớp 8A
Trường THCS Trương Công Man

Bước 3: Sau 15 phút GV yêu cầu các nhóm để nguyên sản phẩm thực
hành tại chỗ để GV nhận xét, chấm điểm sản phẩm.
GV bổ sung, chuẩn kiến thức trên máy chiếu đa năng.
Nội dung
Đi theo vĩ tuyến
220B, từ biên giới
Việt-Lào đến biên
giới Việt –Trung, ta
phải vượt qua:
Đi dọc kinh tuyến
1080Đ (hình 30.1),
đoạn từ dãy núi
Bạch Mã đến bờ
biển Phan Thiết, ta
phải vượt qua:
Cho biết quốc lộ 1A
từ Lạng Sơn đến Cà
Mau vượt qua:

Dạng địa
hình
Các dãy núi
Các dòng

sông lớn

Các cao
nguyên

Các đèo lớn

Tên địa hình
Pu-Đen-ĐinhHoàng Liên Sơn Con Voi
CCsông Gâm  CC Ngân Sơn  CC Bắc
Sơn.
S.Đà  S.Hồng  S.Chảy  S.Lô S.Gâm
 S.Cầu S.Kì Cùng.
- Kon Tum: Cao TB >1400m đỉnh cao nhất
Ngọc Linh 2598m.
- Plây-ku: Cao TB >1000m tương đối bằng
phẳng.
- Đắc-lắc: Cao TB <1000m.Vùng hồ Đắc Lắc
thấp nhất ở độ cao 400m.
- Mơ-nông và Di Linh: Cao TB >1000m
Sài Hồ (Lạng Sơn) Tam Điệp (Ninh Bình) 
Ngang (Hà Tĩnh)  Hải Vân (Thừa Thiên Huế)  Cù Mông (Bình Định) Cả (Phú Yên)

Bước 4: GV công bố kết quả hoạt động của các nhóm.
10


Qua hoạt động "Tổ chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại
hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí” ở trường THCS Trương Công Man
đã hình thành ở học sinh tính chủ động, năng động, linh hoạt, sáng tạo và tinh

thần trách nhiệm cao trong học tập. Học sinh phát triển tối đa năng lực, tiềm
năng của bản thân; HS được rèn luyện các kỹ năng Địa lí kết hợp với học kiến
thức rất hiệu quả, các nhóm ai cũng đều muốn chiến thắng bằng sân chơi kiểm
nghiệm kiến thức thông qua sản phẩm thực hành. Đồng thời hình thành ở
học sinh các kỹ năng giao tiếp, trình bày, hợp tác, giải quyết vấn đề…
Tuy nhiên để tổ chức các tốt hoạt động dạy học có hiệu quả giáo viên
cần theo dõi quá trình hoạt động của các em học sinh để đảm bảo tất cả mọi học
sinh đều hiểu nhiệm vụ và hoàn thành nhiệm vụ kiến thức thực hành được giao.
Bên cạnh hiệu quả học tập của học sinh trong giờ thực hành, sử dụng Bản
đồ trống kết hợp với phiếu học tập nhỏ còn phát huy hiệu quả kỹ năng sử
dụng dồ dùng học tập. Các bản đồ trống, tranh ảnh... được sử dụng để dạy và
học trong nhều năm.
2. Tổ chức hoạt động nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ tư duy.
Qua tìm hiểu về sơ đồ tư duy và qua thực tế vận dụng sơ đồ tư duy vào
giảng dạy môn Địa lí, bản thân tôi thấy rõ một số tác dụng của dạy học với sơ
đồ tư duy (SĐTD) như sau:
- SĐTD giúp học sinh học được phương pháp học: Việc rèn luyện
phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu
quả dạy học mà còn là mục tiêu dạy học. Thực tế cho thấy một số học sinh học
rất chăm chỉ nhưng vẫn học kém, các em này thường học bài nào biết bài đấy,
học phần sau đã quên phần trước và không biết liên kết các kiến thức với nhau,
không biết vận dụng kiến thức đã học trước đó vào những phần sau. Sử dụng
thành thạo BĐTD trong dạy học, học sinh sẽ học được phương pháp học, tăng
tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy.
- SĐTD giúp học sinh học tập một cách tích cực: Việc học sinh tự vẽ
SĐTD có ưu điểm là phát huy tối đa tính sáng tạo của học sinh, phát triển năng
khiếu hội họa, sở thích của học sinh, các em tự do chọn màu sắc (xanh, đỏ,
vàng, tím,…), đường nét (đậm, nhạt, thẳng, cong…) các em tự “sáng tác” nên
trên mỗi SĐTD thể hiện rõ cách hiểu, cách trình bày kiến thức của từng học
sinh và SĐTD do các em tự thiết kế nên các em yêu quí, trân trọng “tác phẩm”

của mình.
- SĐTD giúp học sinh ghi chép có hiệu quả: Do đặc điểm của SĐTD
nên người thiết kế SĐTD phải chọn lọc thông tin, từ ngữ, sắp xếp, bố cục để
“ghi” thông tin cần thiết nhất và lôgic, vì vậy, sử dụng SĐTD sẽ giúp học sinh
dần dần hình thành cách ghi chép có hiệu quả. Với cách làm này rèn luyện cho
bộ óc các em hướng dần tới cách suy nghĩ lôgic, mạch lạc và cũng là cách giúp
các em hiểu bài, ghi nhớ kiến thức vào não chứ không phải là học thuộc lòng,
học vẹt.
Qua thực tế giảng dạy môn Địa lí, bản thân tôi thường xuyên sử dụng sơ
đồ tư duy vì kỹ thuật dạy học này này giúp cho học sinh phát triển được khả
11


năng tư duy, sáng tạo, học sinh học tập một cách tích cực, huy động tối đa tiềm
năng của bộ não.
2.1 Xác định các bài thực hành Địa lí phù hợp để tiến hành: Tổ chức
nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ tư duy.
Khối Tiết
Bài
Mục
29 Bài 28-Thực hành: Phân tích Mục 1, ý 2: Giải thích hoang mạc
lược đồ phân bố các môi
Châu Phi lan sát ra biển.
trường tự nhiên, biểu đồ
nhiệt độ và lượng mưa châu
Phi.
43 Bài 40-Thực hành: Tìm hiểu Mục 1: Vùng công nghiệp truyền
vùng công nghiệp truyền
thống.
7

thống ở đông bắc Hoa Kì...
55 Bài 50- Thực hành: Viết báo Mục 2, ý 3: Sự phân bố hoang
cáo về đặc điểm tự nhiên của mạc. Nguyên nhân
Ôxtrâylia.
8
39 Bài 35- Thực hành về khí
Mục 2c: Mối quan hệ giữa mùa
hậu, thủy văn Việt Nam
mưa và mùa lũ trên từng lưu vực
sông.
2.2 Ví dụ cụ thể:
Tiết 29, Bài 28: Thực hành: Phân tích lược đồ phân bố các môi trường tự
nhiên, biểu đồ và nhiệt độ lượng mưa châu Phi.
Mục 1 ý 2: Giải thích vì sao hoang mạc Châu Phi lại lan ra sát biển.
Lớp tiến hành thử nghiệm đề tài; Lớp 7B; Tổng số HS của lớp là 28 em.
Bước 1: Chuẩn bị đồ dùng để tổ chức nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ tư duy.
* Sự chuẩn bị của giáo viên:
- Máy chiếu đa năng, Bản đồ các môi trường tự nhiên châu Phi, Bản dồ khí hậu
châu Phi
- Nam châm, giấy A0.
HS: Nam châm, bút dạ, bút màu, thước ....
Bước 2: Tiến hành tổ chức hoạt động dạy học: nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ tư
duy.
- GV chia lớp thành 6 nhóm (khi chia đội phải chú ý tỷ lệ HS nam và nữ; tỷ lệ
HS giỏi, khá, trung bình, yếu).
- Nội dung GV yêu cầu các nhóm thực hiện ở bài thực hành cụ thể như sau:
Trong thời gian 10 phút các nhóm phải giải thích vì sao hoang mạc châu Phi lại
lan ra sát biển bằng thiết kế sơ đồ tư duy.

12

Hình ảnh học sinh lớp 7B trường THCS Trương Công Man đang thiết kế sơ đồ tư duy.

Sản phẩm thiết kế sơ đồ tư duy của các nhóm học sinh lớp 7B trường THCS Trương Công Man

Bước 3: Sau thời gian 10 phút GV yêu cầu các nhóm nạp sản phẩm, dùng nam
châm gắn lên bảng, các nhóm nhận xét lẫn nhau. GV nhận xét và chuẩn kiến
thức trên máy chiếu đa năng.
Bước 4: GV chấm điểm sản phẩm và công bố kết quả cho các nhóm.
Qua thực tế thực nghiệm hoạt động dạy học nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ
tư duy tại trường THCS Trương Công Man tôi nhận thấy giờ thực hành Địa lí
luôn sôi nổi, học sinh tập trung thảo luận, cùng chung sức với tinh thần tập thể
để tìm ra vấn đề cốt lõi trong nội dung của bài học. Ngoài ra học sinh còn được
thể hiện năng kiếu hội họa của bản thân, tính hấp dẫn của hình ảnh thể hiện ở sơ
đồ tu duy gây ra những kích thích mạnh trên hệ thống rìa của não, giúp cho việc
ghi nhớ được lâu bền, nhớ nhanh, nhớ sâu và chính xác nội dung bài học. Đồng
thời sơ đồ tư duy phù hợp với tâm sinh lí học sinh, đơn giản, dễ hiểu thay cho
việc ghi nhớ lí thuyết bằng ghi nhớ dưới dạng sơ đồ hóa kiến thức.Với phương
pháp này buộc học sinh phải chủ động trong việc học của mình, từ đó mà hiệu
quả trong các tiết thực hành Địa lí không ngừng được nâng cao.
Tuy nhiên để hoạt động dạy học nhóm hợp tác thiết kế sơ đồ tư duy
đạt hiệu quả cao trong giờ dạy thực hành giáo viên cần lưu ý: Giao nội dung
kiến thức trước khi tiết dạy trên lớp ít nhất từ 3 - 4 ngày để học sinh chuẩn bị ý
tưởng thiết kế sơ đồ. Trong quá trình chơi GV nên định hướng cho các em trong
nhóm ai cũng có nhiệm vụ riêng để làm, cùng chung sức để hoàn thành sản
phẩm thực hành của nhóm mình.
3. Tổ chức hoạt động nhóm sử dụng kỹ thuật “khăn phủ bàn”.
13

Là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt
động cá nhân và nhóm nhằm:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh
- Phát triển mô hình có sự tương tác giữa học sinh với học sinh.
3.1 Vận dụng các hoạt động dạy học sử dụng kỹ thuật “khăn phủ bàn ở các
bài thực hành cụ thể.
Khối Tiết
Bài
Mục
Bài 11-Thực hành: Sự phân Bài tập: 1,2,4 SGK
13 bố các lục địa và đại dương
trên bề mặt Trái Đất.
25 Bài 21-Thực hành: Phân Mục 1: Cấu trúc của biểu đồ nhiệt
tích biểu đồ nhiệt độ lượng độ, lượng mưa.
6
mưa
Mục 2: Các đại lượng nhiệt độ,
lượng mưa qua biểu đồ H55.
31 Bài 25-Thực hành: Sự Mục 1. Đặc điểm các dòng biển
chuyển động của các dòng trong đại dương thế giới.
biển trong đại dương
37 Bài 34-Thực hành: So sánh Mục 2: Lập bảng so sánh đặc điểm
nền kinh tế của ba khu vực nền kinh tế châu Phi.
7
châu Phi.

8

29

Bài 27-Thực hành: Đọc bản Mục 2: Đọc bản đồ khoáng sản
đồ Việt Nam.
VN.

45

Bài 40-Thực hành: Đọc lát Mục 2: ý a,b,c.
cắt địa lí tự nhiên tổng hợp.

5

Bài 5-Thực hành: Phân tích Mục 1: Phân tích và so sánh hai
và so sánh tháp dân số 1989 tháp dân số.
và 1999.

24

Bài 22-Thực hành: Vẽ và
phân tích biểu đồ mối quan
hệ giữa dân số, lương thực
9
và bình quân lương thực
đầu người.
47 Bài 40-Thực hành: Đánh
giá tiềm năng kinh tế của
các đảo ven bờ và tìm hiểu
về ngành công nghiệp dầu
khí.

2.2. Ví dụ cụ thể:

Mục 2a: Những điều kiện thuận
lợi và khó khăn trong sản xuất
lương thực ở Đồng bằng sông
Hồng.
Mục 1: Đánh giá tiềm năng kinh tế
của các đảo ven bờ.

14


Tiết 37, Bài 11-Thực hành: SỰ PHÂN BỐ CÁC LỤC ĐỊA VÀ ĐẠI DƯƠNG
TRÊN BỀ MẶT TRÁI ĐẤT.
Lớp tiến hành thử nghiệm đề tài; Lớp 6A; Tổng số HS của lớp là 30 em.
Bước 1: Chuẩn bị đồ dùng.
- Sự chuẩn bị của GV: Giấy A 0 , máy chiếu đa năng, nam châm…
- Sự chuẩn bị của HS: Bút dạ, thước, nam châm
Bước 2: Tiến hành tổ hoạt động nhóm sử dụng kỹ thuật “khăn phủ bàn.
- GV chia lớp thành 6 nhóm (khi chia nhóm phải chú ý tỷ lệ HS nam và
nữ; tỷ lệ HS giỏi, khá ,trung bình, yếu), phát cho mỗi nhóm một tờ giấy A 0 .
- Trên giấy A 0 chia thành các phần gồm phần chính giữa và các phần
xung quanh. Phần xung quanh được chia theo số thành viên của nhóm. Mỗi
người ngồi vào vị trí tương ứng với phần xung quanh.
- Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút, tập trung suy nghĩ
trả lời câu hỏi theo cách hiểu riêng của mỗi cá nhân và viết vào phần giấy được
giao nhiệm vụ của mình trên tờ A 0 .
- Trên cơ sở ý kiến của mỗi cá nhân học sinh thảo luận nhóm, thống nhất
ý kiến và viết vào phần chính giữa của tờ giấy A 0 “khăn phủ bàn”
- Nội dung GV yêu cầu các nhóm thực hiện ở bài thực hành cụ thể như

sau: Dựa vào Bản đồ tự nhiên Thế giới, Quả Địa cầu, SGK các nhóm hoàn thành
yêu cầu bài tập 1,2,4 theo yêu cầu của SGK.
Bài tập 1: Quan sát H28 cho biết tỉ lệ lục địa và Đại Dương ở hai bán cầu
Bắc, Nam.
Bài tập 2: Dựa vào Bản đồ tự nhiên Thế giới, Quả Địa cầu cho biết:
- Trên Trái Đất có những lục địa nào?
- Lục địa nào có diện tích lớn nhất? Lục địa đó nằm ở nửa cầu nào?
- Lục địa nào có diện tích nhỏ nhất? Lục địa đó nằm ở nửa cầu nào?
- Các lục địa mằm hoàn toàn ở nửa cầu Bắc? Các lục địa mằm hoàn toàn ở nửa
cầu Nam?
Bài tập 4: Dựa vào Bản đồ tự nhiên Thế giới, Quả Địa cầu cho biết kết hợp
với kiến thức hiểu biết của bản thân cho biết:
- Nếu diện tích bề mặt Trái Đất là 510 triệu km2 thì diện tích bề mặt Đại Dương
chiếm bao nhiêu %?
- Tên của bốn Đại Dương trên thế giới?
- Đại Dương nào có diện tích lớn nhất? Đại Dương nào có diện tích nhỏ nhất.

15


Hình ảnh học sinh lớp 6A trường THCS Trương Công Man đang tham gia hoạt động học “khăn phủ bàn”

Bước 3: Sau thời gian 20 phút GV yêu cầu các nhóm nạp sản phẩm, dùng
nam châm gắn lên bảng, các nhóm nhận xét, bổ sung.

Hình ảnh đại diện các nhóm HS trình bày kết quả hoạt động học “khăn phủ bàn”

Bước 4: GV chấm điểm sản phẩm và công bố kết quả cho các nhóm.
Tổ chức các hoạt động dạy học sử dụng kỹ thuật “khăn phủ bàn” tôi
thường xuyên ứng dụng ở các bài dạy trên lớp, đặc biệt là ở các bài thực hành

Địa lí. Kỹ thuật dạy học này tạo cảm giác giúp HS được tham gia học tập một
cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá, phát hiện, đề suất và
lĩnh hội kiến thức; chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng của HS;
tạo niềm vui, hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho
HS.
16


IV. Hiệu quả của SKKN:
Từ thực tế thực hiện đề tài"Một số kinh nghiệm tổ tốt chức các hoạt
động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí ở
trường THCS Trương Công Man"giúp cho HS tiếp thu bài học vững bền và
được trải nghiệm kiến thức thông qua bài thực hành một cách hiệu quả nhất. Từ
đó các em hiểu được những giá trị về kiến thức, kỹ năng môn Địa lí thật sự ý
nghĩa, từ đó các em không cảm thấy chán khi học môn học này.
Các hoạt động dạy học mà bản thân tôi thực nghiệm ở đề tài này cho thấy
hoạt động trí óc và hoạt động chân tay được kết hợp chặt chẽ với nhau. Trong
quá trình học tập, học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập và hoàn thành các sản
phẩm hành động, có sự kết hợp linh hoạt giữa hoạt động trí tuệ và vận dụng thực
hành.
Dưới đây là kết quả minh chứng sau khi đã áp dụng đề tài "Một số kinh
nghiệm tổ chức tốt các hoạt động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ
dạy bài thực hành Địa lí ở trường THCS Trương Công Man".
Kết quả khảo sát thăm dò ý kiến HS trước khi thực hiện đề tài
Lớp
Sĩ số
Thích học môn
Không thích học
Địa lí
môn Địa lí

7B
28
4
24
8A
30
5
25
6A
30
8
22
Kết quả khảo sát thăm dò ý kiến HS sau khi thực hiện đề tài
Lớp
Sĩ số
Thích học môn
Không thích học
Địa lí
môn Địa lí
7B
28
26
2
8A
30
30
0
6A
32
28

4
Kết quả tổ chức cho HS làm bài kiểm tra để tiến hành đối chứng: (Lớp
8B,7A, 6B không thử nghiệm, lớp 8A,7B, 6A tiến hành thử nghiệm theo đề tài,
các lớp có lực học như nhau).
Lớp 8B: Không thực nghiệm
Lớp 8A: Qua thực nghiệm
%
Giỏi Khá TB
Yếu
%
Giỏi Khá TB Yếu
HS
HS
30
1
3
18
8
30
8
12
9
1
%
3,3 10,0 60,0 26,7
%
26,7 40,0 30,0 3,3
Lớp 7A: Không thực nghiệm
% Giỏi Khá TB
Yếu

HS
28
1
5
15
7
%
3,6 17,9 53,5 25,0

Lớp 7B: Qua thực nghiệm
%
Giỏi Khá TB Yếu
HS
28
10
14
4
0
%
35,7 50,0 14,3 0.0

17


Lớp 6B: Không thực nghiệm
Lớp 6A: Qua thực nghiệm
% Giỏi Khá TB
Yếu
%
Giỏi Khá TB Yếu

HS
HS
32
1
5
18
8
32
5
16
9
2
%
3,1 15,6 56,3
25,0
%
15,6 50,0 28,1 6,3
Kết quả học sinh giỏi cấp huyện, cấp Tỉnh môn Địa lí
Trường THCS Trương Công Man.
Năm học
Số HS
Số HSG
Số HSG đạt giải cấp Tỉnh
đăng kí dự
đạt giải
thi
cấp huyện
2011 - 2012
4
2

1 em (Đạt giải Ba)
2 em (1 em giải Nhất, 1em
2012 - 2013
5
4
giải Nhì)
2014 -2015
6
5
1em đạt giải KK
2015 -2016
4
4
1em đạt giải KK
Từ kết quả trên cho thấy "Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt
động dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí ở
trường THCS Trương Công Man"mang lại hiệu quả tốt. Hình thức dạy học tổ
chức các hoạt động dạy học cho giờ thực hành Địa lí đã giúp các em HS có cách
học mới, học sinh lĩnh hội tri thức nhanh hơn, kiến thức cũng được khắc sâu
hơn, nhớ lâu hơn. Đặc biệt là khả năng tư duy và vận dụng kiến thức vào giải
quyết tình huống thực tiễn tốt hơn, hứng thú với bài học nhiều hơn đồng thời
động viên, khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho HS được tham gia một
cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá, phát hiện, đề suất và
lĩnh hội kiến thức. Đặc biệt “Tổ chức tốt các hoạt động dạy học cho giờ dạy
bài thực hành Địa lí” học sinh được rèn luyện, trải nghiệm các kỹ năng thực
hành ngay tại lớp, từ đó lĩnh hội được kiến thức một cách chắc chắn và bền
vững.
Đồng thời qua thực tế "Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt động
dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí ở trường
THCS Trương Công Man" tôi nhận thấy học sinh yêu thích môn học hơn, số

học sinh đăng kí thi học sinh giỏi môn Địa lí đông hơn trước. Trong kì thi học
sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh đã đạt được nhiều giải cao. Đặc biệt trong kì thi
học sinh giỏi cấp tỉnh môn Địa lí ở Trường THCS Trương Công Man bản thân
tôi trực tiếp ôn luyện đã liên tục đạt được nhiều giải cao (Nhất, Nhì, Ba).

18


PHẦN C: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận:
Có thể nói rằng, công cuộc đổi mới của nền GD&ĐT Việt Nam trong
những năm qua đã đạt được những thành quả nhất định. Song nếu nhìn thẳng
vào sự thật vẫn còn khá nhiều vấn đề bất cập. Tính đồng bộ và lôgic của quá
trình đổi mới chưa cao.
Chính những bất cập đó là những thách thức, cản trở tiến trình thực hiện
dạy và học, ảnh hưởng rất lớn tới kết quả của quá trình đổi mới. Chất lượng của
GD&ĐT nói chung và đối với việc dạy - học môn Địa lí nói riêng vẫn chưa thực
sự được nâng cao theo đúng yêu cầu. Từ thực tế trên nên tôi mạnh dạn ứng dụng
kinh nghiệm giảng dạy: "Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt động dạy
học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí ở trường
THCS Trương Công Man" trong các tiết dạy học Địa lí, đặc biệt là các tiết dạy
thực hành Địa lí ở THCS. Bản thân tôi ứng dụng phương pháp này ở Trường
THCS Trương Công Man đã thu được bài học kinh nghiệm sau:
Nêu được một số hoạt động dạy học có thể áp dụng trong giảng dạy bài
thực hành nhằm gây hứng thú cho học sinh khi học môn Địa lí. Kết quả được thể
hiện rõ: số HS yêu thích môn Địa lí nhiều hơn; chất lượng học lực đạt ở môn
học này khá cao, có nhiều HS đạt HS giỏi cấp huyện, liên tục có HS đạt giải cao
cấp tỉnh (Nhất, Nhì, Ba)
Đưa ra được một số ví dụ, bài cụ thể có thể áp dụng tổ chức tốt các
hoạt động dạy học cho dạy bài thực hành Địa lí ở cấp học THCS.

- Đề ra một số biện pháp phù hợp với thực tế cho việc dạy và học hiện nay
đặc biệt là đối với các bài thực hành Địa lí THCS.
2. Kiến nghị:
- Một là: GV phải tích cực hơn nữa trong phong trào đổi mới PPDH, tạo
hứng thú, say mê trong học Địa lí cho HS.
- Hai là: Cần đầu tư mở rộng thư viện phòng đọc, bổ sung các loại sách
tham khảo, máy chiếu, tranh ảnh minh hoạ cho các bài học để phục vụ cho GV
và HS. Đặc biệt là cần tăng cường các đồ dùng học tập có liên quan đến tiết thực
hành để HS được thực hành các kỹ năng Địa lí một cách tốt nhất.
- Ba là: Trong chương trình môn Địa lí ở THCS có các tiết thực hành, GV
cần phải đầu tư cho bài dạy và sử dụng đồ dùng cho tiết thực hành tương đối đầy
đủ.
- Bốn là: "Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt động dạy học
nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí ở trường THCS
Trương Công Man" bản thân tôi đã ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy ở trường
THCS Trương Công Man, Huyện Cẩm Thuỷ, tôi mạnh dạn khẳng định có tính
hiệu quả cao, rất mong được đồng nghiệp tham khảo, ứng dụng và góp ý kiến.
Trong khuôn khổ hạn hẹp, nội dung của đề tài chỉ là một trong những giải
pháp cơ bản được đúc rút ra từ thực tiễn qua kinh nghiệm giảng dạy của bản
thân và đồng nghiệp. Hy vọng "Một số kinh nghiệm tổ chức tốt các hoạt động
19


dạy học nhằm mang lại hiệu quả cho giờ dạy bài thực hành Địa lí ở trường
THCS Trương Công Man" sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình dạy
học Địa lí theo tinh thần đổi mới. Bản thân tôi hy vọng các đồng nghiệp cùng
nghiên cứu, ứng dụng rộng rãi sáng kiến kinh nghiệm này vào trong quá trình
giảng dạy để nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học, để cùng góp phần vào sự
nghiệp phát triển toàn diện giáo dục và đào tạo.
Trên đây là kinh nghiệm của tôi nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn

Địa lí trong các bài thực hành ở cấp THCS. Đề tài này chắc hẳn không tránh
khỏi những thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong nhận đươc sự góp ý chân thành, quý
báu từ phía bộ phận chuyên môn và những ý kiến phản hồi mang tính chất xây
dựng từ các bạn đồng nghiệp để sáng kiến ngày một hoàn thiện hơn, đồng thời
bản thân tôi cũng rút được kinh nghiệm trong giảng dạy những năm học sau.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
XÁC NHẬN CỦA
Cẩm Phú, ngày 16 tháng 05 năm 2017
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình, không sao chép nội dung của
người khác.
NGƯỜI VIẾT

Vũ Thị Hiên

TÀI LIỆU THAM KHẢO
20


1. Địa lí 6 – Nguyễn Dược, Phạm Thị Thu Phương, Nguyễn Quận, Phạm Thị
Sen. NXB Giáo dục.
2. Địa lí 7 – Nguyễn Dược, Phan Huy Xu, Nguyễn Hữu Danh, Mai Phú Thanh.
NXB Giáo dục
3. Địa lí 8 – Nguyễn Dược, Nguyễn Phi Hạnh, Đặng Văn Đức, Đặng Văn
Hương, Nguyễn Minh Phương. NXB Giáo dục.
4. Địa lí 9 – Nguyễn Dược, Đỗ Thị Minh Đức, Vũ Như Vân, Phạm Thị Sen, Phí
Công Việt. NXB Giáo dục.
5. Lí luận dạy học địa lí – Nguyễn Dược, Nguyễn Trọng Phúc. NXB Đại học sư
phạm.

6. Dạy và học tích cực: Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học – Bộ giáo dục
và đào tạo theo Dự án Việt - Bỉ. NXB Đại học sư phạm.
7. Giáo dục kỹ năng sống trong môn Địa lí ở trường Trung học cơ sở - Lưu Thu
Thủy, Lê Minh Châu, Nguyễn Hải Hà, Phạm Thị Thu Phương. NXB Giáo dục
8. Một số vấn đề trong dạy học Địa lí ở trường phổ thông – Nguyễn Trọng Phúc.
NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
9. Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển
năng lực học sinh môn Địa lí cấp THCS. NXB Giáo dục.

DANH MỤC
21


CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Vũ Thị Hiện
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên trường THCS Trương công Man
TT

Tên đề tài SKKN

1.

Tổ chức hoạt động dạy
học theo nhóm cho các
bài Địa lí 7 THCS.
Tổ chức dạy học theo
sơ đồ cho các tiết ôn
tập Địa lí THCS theo

chuẩn kiến thức kỹ
năng.
Tổ chức dạy học theo
sơ đồ cho các tiết ôn
tập Địa lí THCS theo
chuẩn kiến thức kỹ
năng.
Một số kinh nghiệm tổ
chức trò chơi khi dạy
bài thực hành Địa lí
THCS.
Một số kinh nghiệm tổ
chức trò chơi khi dạy
bài thực hành Địa lí
THCS.
Một số kinh nghiệm tổ
chức tốt các hoạt động
dạy học nhằm mang lại
hiệu quả cho giờ dạy
bài thực hành Địa lí ở
trường THCS Trương
Công Man.

2.

3.

4.

5.

6.

Cấp đánh giá xếp loại
(Phòng, Sở, Tỉnh...)

Kết quả đánh
giá xếp loại (A,
B, hoặc C)

PGD&ĐT

A

Năm học đánh
giá xếp loại
2008-2009
2010-2011

PGD&ĐT

A

SGD&ĐT

B

2011-2012

2014-2015

PGD&ĐT

A

SGD&ĐT

C

PGD&ĐT

A

2015-2016

2016-2017

PHỤ LỤC
22


THỰC NGHIỆM ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM TỔ CHỨC TỐT CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
NHẰM MANG LẠI HIỆU QUẢ CHO GIỜ DẠY BÀI
THỰC HÀNH ĐỊA LÍ
(LỚP 6A, TRƯỜNG THCS TRƯƠNG CÔNG MAN, CẨM THỦY)

Tiết 37, Bài 11-Thực hành: SỰ PHÂN BỐ CÁC LỤC ĐỊA VÀ ĐẠI DƯƠNG
TRÊN BỀ MẶT TRÁI ĐẤT
1. Kiến thức.
- Biết được sự phân bố lục địa và đại dương ở 2 bán cầu.

- Biết tên, xác định đúng vị trí của 6 châu lục và 4 đại dương trên quả địa cầu
hoặc bản đồ.
2. Kĩ năng
- Rèn kĩ năng quan sát, xác định vị trí các châu lục và đại dương trên bản đồ và
quả Địa Cầu.
3. Thái độ:
- Sự yêu thích khi học môn Địa lí.
4. Định hướng phát triển năng lực.
- Quan sát khai thác bản đồ, trình bày ý tưởng, hợp tác, tính toán, tư duy tổng
hợp địa lí…
II. Chuẩn bị của GV và HS.
1.Giáo viên:
- Quả địa cầu, Bản đồ tự nhiên thế giới.
- Máy chiếu đa năng.
- Phiếu học tập.
2. Học sinh:
- Sách giáo khoa, máy tính, bút dạ.
III. Tiến trình bài dạy:
1. Ổn định tổ chức. (1’).
2. Kiểm tra bài cũ (4’).
Cấu tạo bên trong của Trái Đất gồm mấy lớp? Tầm quan trọng của lớp vỏ
Trái Đất đối với xã hội loài người?
3. Nội dung bài mới
a. Đặt vấn đề: Lớp vỏ Trái Đất có tổng diện tích các lục địa và đại dương là
510 triệu km2. Trong đó các lục địa có diện tích là 149 triệu km 2 còn đại dương
316 triệu km2. Vậy sự phân bố các lục địa và đại dương trên bề mặt Trái Đất
như thế nào ta tìm hiểu bài 11.
b. Tiến trình bài thực nghiệm
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG

Hoạt động 1: HS thực hành bài tập 1, 2 và 4 theo yêu cầu SGK
23


(20 phút)
* Hoạt động nhóm vận dụng kỹ I. Thực hành kiến thức.
thuật “khăn phủ bàn”cho toàn bài 1. Bài tập 1: Quan sát H28 cho biết tỉ lệ
thực hành.
lục địa và Đại Dương ở hai bán cầu Bắc,
- GV chia lớp thành 6 nhóm.
Nam.
(Khi chia nhóm cần chú ý tỷ lệ HS Bài tập 2: Dựa vào Bản đồ tự nhiên Thế
nam và nữ; tỷ lệ HS giỏi, khá giới, Quả Địa cầu cho biết:
,trung bình, yếu),
- Trên Trái Đất có những lục địa nào?
- Phát cho mỗi nhóm một tờ giấy A - Lục địa nào có diện tích lớn nhất? Lục
địa đó nằm ở nửa cầu nào?
0.
- Trên giấy A 0 chia thành các phần - Lục địa nào có diện tích nhỏ nhất? Lục
gồm phần chính giữa và các phần địa đó nằm ở nửa cầu nào?
xung quanh. Phần xung quanh - Các lục địa mằm hoàn toàn ở nửa cầu
được chia theo số thành viên của Bắc? Các lục địa mằm hoàn toàn ở nửa
nhóm. Mỗi người ngồi vào vị trí cầu Nam?
Bài tập 4: Dựa vào Bản đồ tự nhiên Thế
tương ứng với phần xung quanh.
giới, Quả Địa cầu cho biết kết hợp với
kiến thức hiểu biết của bản thân cho biết:
- Nếu diện tích bề mặt Trái Đất là 510
triệu km2 thì diện tích bề mặt Đại Dương
- Mỗi cá nhân làm việc độc lập chiếm bao nhiêu %?

- Tên của bốn Đại Dương trên thế giới?
trong khoảng vài phút, tập trung
- Đại Dương nào có diện tích lớn nhất?
suy nghĩ trả lời câu hỏi theo cách
hiểu riêng của mỗi cá nhân và viết Đại Dương nào có diện tích nhỏ nhất?
vào phần giấy của mình trên tờ A 0 .
-Trên cơ sở ý kiến của mỗi cá
nhân học sinh thảo luận nhóm,
thống nhất ý kiến và viết vào phần
chính giữa của tờ giấy A 0 “khăn
phủ bàn”
Nội dung hoạt động theo kỹ thuật
khăn phủ bàn của các nhóm:
(Bài tập 1, 2 và 4 SGK)
(Các nhóm tiến hành trong thời
gian 20 phút).
GV chia nhóm và giao yêu cầu nội
dung thực hành cho các nhóm.
(khi chia nhóm phải chú ý tỷ lệ HS
nam và nữ; tỷ lệ HS giỏi, khá
,trung bình, yếu),

24


Các nhóm HS lớp 6A nhận nhiệm vụ trong
hoạt động học “khăm phủ bàn”

GV yêu cầu: Mỗi cá nhân làm việc
độc lập trong khoảng 6 phút, tập

trung suy nghĩ trả lời câu hỏi theo
cách hiểu riêng mỗi cá nhân và viết
vào phần giấy của mình trên tờ A 0

Các nhóm HS đang tham gia hoạt động
học kỹ thuật “khăn phủ bàn”

Các cá nhân trong nhóm đang làm việc
độc lập ở phiếu học tập.

25