Tích hợp tư tưởng đạo đức hồ chí minh vào việc nâng cao hiệu quả học tập môn giáo dục công dân lớp 10 phần công dân với đạo đức

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT 4 THỌ XUÂN
****************

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÍCH HỢP TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
VÀO VIỆC NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP MÔN
GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 PHẦN:
"CÔNG DÂN VỚI ĐẠO ĐỨC"

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hoa
Chức vụ: Tổ trưởng chuyên môn
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): GDCD

THANH HÓA NĂM 2019
1


MỤC LỤC

MỤC LỤC
Trang
1. Mở đầu……………………………………………………………………………...3
1.1. Lý do chọn đề tài....................................................................................................3
1.2. Mục đích nghiên cứu..............................................................................................4
1.3. Đối tượng nghiên cứu.............................................................................................4
1.4. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................4
2. Nội dung của sáng kiến kinh ngiệm..........................................................................5
2.1. Cơ sở lí luận...........................................................................................................5
2.2. Thực trạng của vấn đề............................................................................................6
2.3. Các giải pháp thực hiện..........................................................................................7

2.3.1. Xác định được mục đích của việc tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh…..7
2.3.2. Chuẩn bị và sắp xếp, lưu trữ tư liệu...................................................................7
2.3.3. Xác định mức độ tích hợp...................................................................................8
2.3.4. Cách thức lồng ghép, tích hợp............................................................................8
2.3.5. Xác định nội dung cần tích hợp Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh......................9
2.3.6. Soạn giáo án tích hợp........................................................................................11
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân,
đồng nghiệp và nhà trường………………………………………………..................21
3. Kết luận - Kiến nghị................................................................................................22
3.1. Kết luận................................................................................................................22
3.2. Kiến nghị..............................................................................................................22
Tài liệu tham khảo…………………………………………………………………...24
Danh mục sáng kiến kinh nghiệm…………………………………………………...25

2


1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp CNH - HĐH và đổi mới đất
nước theo hướng tích cực, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, vừa chủ động hội
nhập quốc tế, tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa thế giới. Vì vậy việc học tập, rèn luyện
tư tưởng, đạo đức, lối sống và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh là việc làm
hết sức cần thiết. Bởi vì tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là nền tảng của xã hội, là
động lực vượt qua khó khăn, thử thách để phát triển kinh tế đất nước, hoàn thiện nhân
cách của mỗi người.
Nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng ấy, trong những năm qua, Trung
ương Đảng đã triển khai, tổ chức và thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, trong mọi
nghành, mọi giới, tạo ra một sự chuyển biến mạnh mẽ, sâu rộng về ý thức tu dưỡng

rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong toàn xã hội, đặc biệt
trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, thanh niên, học sinh.
Tuy nhiên cũng phải thừa nhận rằng do ảnh hưởng từ những mặt trái của nền
kinh tế thị trường cũng như xu thế toàn cầu hoá và đặc biệt do không nghiêm túc
trong rèn luyện phấn đấu của một bộ phận thanh thiếu niên nói chung đang có những
biểu hiện tiêu cực như: chạy theo lối sống buông thả, lười học tập và tu dưỡng đạo
đức, phai nhạt lý tưởng, thích hưởng thụ, ngại lao động, chuộng những sinh hoạt
thiếu lành mạnh, xa vào các tệ nạn xã hội, thậm chí là vi phạm pháp luật…đó là một
vấn đề luôn được xã hội quan tâm. Vì vậy, Đảng ta đã xác định giáo dục và đào tạo có
một vai trò rất quan trọng trong giáo dục con người, phải lấy giáo dục con người làm
gốc.
Tại trường THPT Thọ Xuân 4, sau nhiều năm triển khai, thực hiện cuộc vận
động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đến toàn thể cán bộ
giáo viên và học sinh trong nhà trường, đã tạo ra ảnh hưởng nhất định đến nhận thức
của các em học sinh, các em đã có những chuyển biến về ý thức tu dưỡng, rèn luyện
đạo đức, về việc thực hiện nề nếp đi học, đến truờng. Tuy nhiên để việc giáo dục đạo
đức học sinh được duy trì thường xuyên cũng như để cuộc vận động “ Học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” ngày càng có chiều sâu thì trong nhà trường
cần phải coi trọng nhiều hơn nữa việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, ngoài
việc phối kết hợp nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh
thì trong công tác giảng dạy nói chung, bộ môn Giáo dục công dân nói riêng cũng
đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh, thông
qua bộ môn này, giáo viên có thể giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, truyền thống
tốt đẹp của dân tộc, lòng biết ơn ông bà, cha mẹ, biết ơn những người đi trước đã đổ
bao mồ hôi, xương máu, nước mắt mới có được cuộc sống tốt đẹp như ngày hôm nay.
Ngoài những phương pháp dạy học truyền thống, giáo viên dạy Giáo dục Công
dân cần phải lồng ghép, tích hợp giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong từng
3

tiết dạy để học sinh thấm nhuần tư tưởng, đạo đức của Bác. Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức của Bác để sau này trở thành những công dân có đủ phẩm chất cách
mạng, có tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, góp phần xây dựng đất nước.
Từ những vấn đề trên, cùng với việc thực hiện nghiêm túc tinh thần dạy học
theo phương pháp đổi mới đã được tiếp thu, bồi dưỡng qua các đợt tập huấn do Sở
Giáo dục và Đào tạo tổ chức cộng với kinh nghiệm vốn có của mình, năm học này tôi
đã chọn đề tài: Tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào việc nâng cao hiệu
quả học tập môn Giáo dục công dân lớp 10 phần: “Công dân với đạo đức”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Đánh giá được thực trạng việc học tập môn Giáo dục công dân 10 - Phần
công dân với đạo đức của học sinh ở trường Trung học phổ thông. Thông qua đó,
nâng cao kết quả học tập phần công dân với đạo đức (Giáo dục công dân lớp 10) bằng
việc sưu tầm, chọn lọc các câu chuyện, câu nói, bài hát về Bác Hồ phù hợp với nội
dung từng bài để làm sao cho học sinh dễ hiểu, gây được hứng thú học tập, đảm bảo
nội dung bài học….
- Thông qua việc tích hợp giáo dục cho học sinh nâng cao hiểu biết, nhận thức
đúng đắn và đầy đủ hơn về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh .
- Nâng cao ý thức và ý chí học tập, rèn luyện cho học sinh vì bản thân, gia đình
và xã hội, chú trọng tu dưỡng về phẩm chất đạo đức, hành vi ứng xử, tuân thủ nội quy
nhà trường và pháp luật của nhà nước, tích cực tham gia các công tác xã hội, các hoạt
động tình nguyện vì cộng đồng.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Là học sinh lớp 10 mà tôi được phân công trực tiếp giảng dạy năm học 2018 –
2019 tại trường THPT Thọ Xuân 4.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Sử dụng các phương pháp nghiên cứu của phép biện chứng duy vật: Lôgic,
lịch sử, điều tra, sưu tầm, khảo sát, phân tích, tổng hợp, so sánh, liên hệ... để giải
quyết nội dung đề tài.
- Sưu tầm, chọn lọc các câu chuyện, câu nói, bài hát về Bác Hồ đồng thời
nghiên cứu nội dung chương trình Giáo dục công dân lớp 10 - phần công dân với đạo

đức và việc học tập của học sinh đối với môn học. Từ đó, sử dụng việc tích hợp kiến
thức Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh phù hợp với từng tiết dạy.

4


2. Nội dung của sáng kiến kinh ngiệm
2.1. Cơ sở lí luận
Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ muôn vàn kính yêu của dân tộc Việt Nam một anh hùng giải phóng dân tộc - một danh nhân văn hóa thế giới. Tư tưởng và đạo
đức của Hồ Chí Minh là sự kết tinh những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tinh
hoa văn hoá của nhân loại, là tài sản tinh thần vô giá của Đảng và nhân dân ta; là tấm
gương sáng để mọi người Việt Nam nói chung và thế hệ trẻ Việt Nam nói riêng học
tập và noi theo.
Lúc sinh thời, Bác luôn dành muôn vàn tình thương yêu, chăm sóc, giáo dục
thanh thiếu niên, nhi đồng. Những lời dạy ân cần và tấm gương đạo đức trong sáng
của Người là nguồn cổ vũ to lớn, cuốn hút và thôi thúc lớp trẻ vươn lên, cống hiến
cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chủ tịch Hồ Chí
Minh thường nói: “Đạo đức cách mạng là cái gốc”. Trước lúc ra đi, Bác còn căn dặn
toàn Đảng, toàn dân phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, đào
tạo thanh niên thành “những người thừa kế, xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa hồng, vừa
chuyên” và chỉ rõ “bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan
trọng và rất cần thiết”.
Thấm nhuần tư tưởng và lời dạy đó của Người, ngày nay, trong thời kỳ đổi
mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, trong bối cảnh hội nhập kinh
tế quốc tế với thời cơ và vận hội lớn, đan xen với những thách thức không nhỏ, chúng
ta càng phải quan tâm bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người, nhất là thế hệ trẻ một nhân tố cực kỳ quan trọng, đảm bảo đất nước ta phát triển nhanh và bền vững.
Nghị quyết Đại hội lần X của Đảng tiếp tục khẳng định: “Xây dựng hoàn thiện giá trị,
nhân cách của con người Việt Nam… bồi dưỡng các giá trị văn hoá trong thanh niên,
học sinh, sinh viên, đặc biệt là lý tưởng sống, năng lực, trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh
văn hoá của con người Việt Nam…”

Hưởng ứng cuộc vận động trên phạm vi toàn quốc với nội dung tích cực học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Bộ Gáo dục và Đào tạo chủ trương
thực hiện chương trình tích hợp học tập nội dung “Học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh” vào giảng dạy các môn học trong nhà trường phổ thông, trong
đó có bộ môn Giáo dục công dân.
Môn Giáo dục Công dân có đặc điểm nổi bật là gần gũi với con người và xã
hội, gắn bó mật thiết với đời sống thực tiễn sinh động của gia đình, nhà trường và xã
hội. Là môn học giúp học sinh hiểu đúng quy luật phát triển tất yếu của tự nhiên, xã
hội và tư duy; giúp học sinh nhận thức đúng đắn cuộc sống của cá nhân và cộng
đồng, biết sống trong điều kiện cụ thể của bản thân, gia đình và xã hội, luôn có ý thức
vươn tới những cái cao đẹp. Từ đó hình thành cho học sinh lòng tin, động cơ, hoài
bão và hành vi tốt đẹp. Đặc biệt trong thời đại ngày nay việc định hướng đúng đắn
5


suy nghĩ và hành động là hết sức quan trọng. Đặc điểm này tạo cho môn Giáo dục
Công dân có những lợi thế để tích hợp những nội dung giáo dục cần thiết cho học
sinh như: “Tích hợp Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh” vào trong bài dạy giữ vị trí
quan trọng trong việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh ở nước ta hiện nay.
Tuy nhiên, việc dạy học môn GDCD không giới hạn ở việc sử dụng tài liệu, tư
tưởng Hồ Chí Minh với tư cách là một nhà khoa học, nhà đạo đức học, triết học, kinh
tế chính trị học... mà còn giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho học sinh phù hợp với
yêu cầu, trình độ học sinh, nhằm nâng cao kết quả môn học, để tạo hứng thú học tập
cho học sinh và quan trọng hơn là tạo sự chuyển biến về ý thức tu dưỡng, nâng cao
phẩm chất đạo đức, nhân cách cho học sinh, giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh để học theo Người, làm theo Người, hoàn thiện phẩm
chất đạo đức cá nhân. Giúp học sinh tự đánh giá được bản thân, từ đó các em có biện
pháp rèn luyện để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt; xác định được nghĩa vụ
và mục tiêu học tập của bản thân, bồi dưỡng, nâng cao lòng kính yêu Chủ tịch Hồ Chí
Minh đối với học sinh.

2.2. Thực trạng của vấn đề
Thực hiện Chỉ thị 06-CT/TW ngày 3-10-2006 của Bộ Chính trị về việc triển
khai thực hiện cuộc vận động“Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh” và chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14-5-2011 của Bộ Chính trị về “tiếp tục đẩy
mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, mọi tầng lớp nhân
dân, cũng như các ban ngành, đoàn thể trong cả nước cùng hăng hái thi đua thực hiện
bằng nhiều hình thức khác nhau.
Ở bậc THPT việc tổ chức nghiên cứu, học tập tư tưởng đạo đức của Bác chưa
được đưa vào giảng dạy trong nhà trường thành một môn học, nên cuộc vận động
được triển khai thông qua hình thức tuyên truyền miệng là tổ chức Hội thi kể chuyện
tấm gương đạo đức của chủ tịch Hồ Chí Minh và tiến hành tích hợp ở một số bộ môn
hoặc lồng ghép với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị và công tác chuyên môn
trong các nhà trường và cơ sở giáo dục. Các phong trào thì nhiều nhưng thực tế về tư
tưởng chúng ta vẫn chưa tạo ra cho các em học sinh nhận thức sâu sắc về nội dung tư
tưởng đạo đức của Người và bản thân chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng
ngời về đạo đức, để từ đó tự mình phấn đấu, noi theo; để tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh thực sự là nền tảng tinh thần, đạo đức của xã hội, là cơ sở để chúng ta tạo ra
một xã hội thực sự công bằng dân chủ văn minh....
Một thực tế nữa là việc tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ chí Minh ở một số môn
học còn hạn chế. Do giáo viên ngại mất thời gian đầu tư, tìm hiểu; do nhiều học sinh
còn thờ ơ, chưa hứng thú trong học tập; do trong nhận thức của nhiều giáo viên và
học sinh môn Giáo dục công dân vẫn là môn học phụ các em chỉ cần học đối phó, qua
loa đủ điểm là được… Bởi vậy dẫn đến việc tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh
vẫn còn nhiều hạn chế.
6


Tuy nhiên, là giáo viên dạy học môn GDCD đã nhiều năm, bản thân tôi nhận
thấy rằng việc tích hợp giáo tư tưởng dục đạo đức Hồ Chí Minh trong các bài giảng là
vô cùng quan trọng và cần thiết để giáo dục thế hệ trẻ, có lối sống lành mạnh, tinh

thần yêu nước, yêu CNXH nhằm nâng cao được tư tưởng đạo đức cho học sinh. Đặc
biệt là phần đạo đức (GDCD 10). Bởi lẽ, phần đạo đức hầu hết bài nào chúng ta cũng
có thể tích hợp kiến thức Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh được tùy theo mức độ cụ
thể, theo nhiều cách khác nhau nhằm nâng cao hơn nữa kết quả học tập, cung cấp cho
các em biết và hiểu nhiều hơn về Tư tưởng đạo đức của Người. Qua đó giáo dục cho
các em học tập và làm theo tấm gương đạo đức vĩ đại - Hồ Chí Minh và bồi dưỡng,
nâng cao lòng kính yêu Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với học sinh.
Xuất phát từ thực tế thực hiện cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh ở trường học như đã nêu trên, xuất phát từ đặc điểm của bộ
môn Giáo dục công dân, đặc biệt trong phần thứ hai: “Công dân với đạo đức” trong
chương trình Giáo dục công dân lớp 10 tôi đã tiến hành lồng ghép, tích hợp tư tưởng,
đạo đức Hồ Chí Minh vào một số bài học cụ thể và nhận thấy việc lồng ghép, tích
hợp này đã mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần tạo được sự hứng thú và nâng cao được
hiệu quả bộ môn trong dạy và học.
2.3. Các giải pháp thực hiện:
2.3.1. Xác định được mục đích của việc tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh
Trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, cơ bản về tư tưởng, đạo đức
Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó các em, có được nhận thức thái độ và hành vi tích cực
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Giáo dục ý thức quan tâm tới việc học tập,
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, làm cho việc học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành thói quen và nếp sống của học sinh.
Phát triển kỹ năng thực hành, kỹ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc
học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh bằng những việc làm thiết thực.
Góp phần giáo dục cho học sinh trở thành người công dân tốt, biết sống và làm việc
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và có trách nhiệm đối với đất nước.
Giúp học sinh tự đánh giá được bản thân, từ đó các em có biện pháp rèn luyện
để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt; bồi dưỡng, nâng cao lòng kính yêu Chủ
tịch Hồ Chí Minh đối với học sinh.
Đối với những bài dạy có nội dung lồng ghép, giáo viên cần xác định đầy đủ,

đúng mục tiêu cần đạt là gì? (kiến thức, kĩ năng, thái độ) có như vậy thì trong suốt
quá trình từ thiết kế bài dạy đến khi thực hành trên lớp mới đảm bảo yêu cầu nội dung
đề ra, bài dạy sẽ đi đúng hướng, chất lượng tiết dạy sẽ được nâng cao.
2.3.2. Chuẩn bị và sắp xếp, lưu trữ tư liệu
Đây là yếu tố quan trọng quyết định đến hiệu quả giờ dạy. Kinh nghiệm của
bản thân cho thấy nếu nguồn tài liệu không phong phú và tin cậy thì sức thuyết phục
không cao.
7


Tư liệu có nhiều loại khác nhau có thể bằng văn bản, bằng hình ảnh, phim tư
liệu, bài viết khác và bằng nhận thức thực tiễn của giáo viên. Có nhiều cách sưu tầm
tài liệu nhưng với tôi thì thường dùng một số cách cơ bản đó là : Bản thân tự tạo ra tư
liệu (tự làm), sưu tầm ở cá nhân, tổ chức có liên quan và một nguồn rất phong phú đó
là thông qua mạng internet.
Việc sưu tầm tư liệu trên mạng internet đã rất quen thuộc đối với giáo viên
trong thời đại bùng nổ thông tin và việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình
dạy học. Tài liệu trên mạng phong phú và đa dạng nên đòi hỏi chúng ta phải biết chọn
lọc và tìm những tư liệu ở những nguồn đáng tin cậy và phù hợp với mục đích của
mình.
Tuy nhiên, điều đặc biệt lưu ý đối với công việc dạy học nói chung, dạy học
môn GDCD nói riêng. Việc chuẩn bị của giáo viên là vô cùng cần thiết. Ngoài việc
xác định mục đích, yêu cầu, đồ dùng dạy học liên quan đến bài dạy. Giáo viên còn dự
kiến cho bài dạy, dạy mục nào, chuẩn bị đồ dùng dạy học gì, kiến thức cho mục đó ra
sao… Đối với những bài dạy liên quan đến việc tích hợp giáo dục tư tưởng đạo đức
Hồ Chí Minh thì giáo viên phải xác định nội dung cần tích hợp, thời điểm tích hợp,
cách lồng ghép, tích hợp như thế nào cho phù hợp với bài dạy… dùng hình ảnh tư
liệu, nội dung tài liệu liên quan đến chủ tịch Hồ Chí Minh. Bởi vì tư tưởng đạo đức
của Bác là vô cùng rộng trên nhiều lĩnh vực… Giáo viên phải biết chọn lọc, linh hoạt
vận dụng một tư tưởng nào đó để lồng ghép, tích hợp vào bài dạy. Khi áp dụng

phương pháp này giáo viên phải chú ý đến thời gian phân bố trong tiết học. Tuyệt đối
giáo viên không được “tham” kiến thức, sa đà. Tránh tình trạng biến giờ dạy GDCD
thành tiết kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh.
2.3.3. Xác định mức độ tích hợp
Tùy theo nội dung, đặc điểm và khả năng thực hiện việc tích hợp giáo dục về
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của từng đơn vị bài học để lựa chọn mức độ tích
hợp thích hợp.
- Liên hệ (mức độ thấp nhất): chỉ khai thác nội dung bài học và liên hệ với kiến
thức về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Tích hợp bộ phận (mức độ trung bình): chỉ một phần của bài học lồng ghép
hoạt động thực hiện nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Tích hợp toàn phần (mức độ cao nhất): cả một bài có nội dung trùng khớp với
nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Đối với đề tài này, chúng ta sử dụng hai mức độ tích hợp đó là: Liên hệ và tích
hợp bộ phận. Còn tích hợp toàn phần không áp dụng vì không có bài nào có nội dung
trùng khớp với nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
2.3.4. Cách thức lồng ghép, tích hợp
Đối với việc lồng ghép, tích hợp giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong
dạy học môn GDCD có thể thông qua nhiều hình thức khác nhau tuỳ vào từng bài học
cụ thể. Trong một bài dạy có thể dùng hình ảnh, tư liệu, phim tư liệu, kể chuyện đạo
8


đức Hồ Chí Minh, trích dẫn những câu nói của Bác hoặc tư liệu văn học về Bác để
giáo dục tư tưởng của Bác đối với học sinh.
Hình thức thứ hai đó là giao nhiệm vụ để học sinh về nhà sưu tầm những mẫu
chuyện kể, hoặc để dễ dàng hơn giáo viên giao các câu chuyện kể cho học sinh chép
lại và yêu cầu học sinh nêu ra được ý nghĩa của câu chuyện, bài học cho bản thân, và
các em đã làm được gì và nên làm gì sau khi đọc câu chuyện đó. Sau đó đến tiết học
giáo viên có thể cho học sinh nêu ra những yêu cầu mà giáo viên đã giao cho. Giáo

viên có thể thu các bài viết của học sinh và chấm điểm có thể lấy vào điểm miệng
hoặc điểm 15 phút cho một số học sinh xuất sắc vì có thể coi đây là một bài tập có
liên hệ thực tiễn. Làm như vậy vừa khuyến khích học sinh vừa để các em thấy được
trách nhiệm bản thân.
Một hình thức nữa mà ta vẫn quen làm đó là tổ chức cho học sinh thi kể chuyện
về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong các buổi ngoại khoá hoặc là nhà trường tổ
chức. Đối với bộ môn giáo dục công dân 10 có những tiết ngoại khoá các vấn đề địa
phương giáo viên cũng có thể lồng ghép, tích hợp.
Sử dụng các bài hát về Bác bằng cách cho học sinh hát hoặc nghe băng đĩa có
nội dung phù hợp với nội dung mình dạy.
Trong quá trình giảng dạy giáo viên có thể sử dụng việc tích hợp tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh vào nhiều dạng khác nhau với những mục đích khác nhau. Thông
thường, giáo viên sử dụng tích hợp kiến thức Tư tưởng Hồ Chí Minh ở ba dạng cơ
bản sau:
- Một là dẫn dắt vào bài mới, hoặc chuyển giữa các ý.
- Hai là, khai thác đơn vị kiến thức mới.
- Ba là, củng cố nội dung bài học.
Dù là lồng ghép, tích hợp bằng cách nào đi nữa thì giáo viên phải đảm bảo yêu
cầu nội dung bài dạy và xác định mục tiêu cuối cùng của chúng ta là đảm bảo kiến
thức, tiết học sôi nổi, gây được hứng thú cho học sinh và không chỉ “học tập” mà phải
“làm theo” tấm gương của Bác thì mới có thể coi là tích hợp thành công.
2.3.5. Xác định nội dung cần tích hợp Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
Tên bài

Bài 10:
Quan
niệm về
đạo đức

Địa chỉ

tích hợp

Mức độ
tích hợp

Nội dung kiến
thức cần tích hợp

Nội dung giáo dục và
khai thác

- Để từ đó học sinh thấy
được rằng cần phải rèn
Phần - Liên hệ - Bác Hồ là tấm
luyện, tu dưỡng đạo đức
dẫn
dắt
gương sáng về đạo
và không ngừng học tập
vào
bài
đức từ lời nói đến
để trở thành một con
mới
hành động
người phát triển toàn
diện như
- Học sinh hiểu được
9

“Cần,
kiệm,
liêm,
chínhchí công vô tư”,
nêu cao phẩm giá con
người Việt Nam trong
thời kì mới
- Dẫn dắt vào bài mới và
khai thác phần vai trò
của đạo đức đối với cá
nhân.
Bài 11:
Một số
phạm
trù cơ
bản

- Mục 1
- Mục 3
- Mục 4
- Củng cố

của đạo
đức học

- Liên hệ - Bác luôn thực
hiện tốt nghĩa vụ
Tích
của mình đối với xã

hợp bộ
hôi.
phận
- Bác là người có
nhân phẩm và danh
dự tốt được nhân
dân và quốc tế đánh
giá cao.
- Hạnh phúc
Bác luôn gắn
với hạnh phúc
xã hội, của
nước.

Bài 12: - Mục 2b
Công
- Mục 3b
dân với
tình yêu, - Củng cố
hôn
nhân và
gia đình.

của
liền
của
đất

- Học sinh có thể liên hệ
với nghĩa vụ của bản thân

với những người xung
quanh, với tập thể lớp,
nhà trường trong việc
đảm bảo thời gian, giờ
giấc trong học tập và lao
động.
- Qua đó cho học sinh
thấy được hạnh phúc là gì
và đồng thời giáo dục
cho học sinh là học tập
Bác để chăm lo xây dựng
hạnh phúc cho mình và
cho cả xã hội.

- Liên hệ - Quan niệm của - Giáo dục học sinh tình
Bác về bình đẳng cảm đối với gia đình, từ
vợ, chồng
đó biến thành những
hành động thiết thực thể
- Bác nói về vai trò
hiện tình cảm đó như:
của gia đình trong
nuôi dưỡng, giáo + Ngoan ngoãn, lễ phép,
dục con cái.
hiếu thảo, kính trọng với
ông bà, cha mẹ.
- Tình cảm của Bác
đối với gia đình.
+ Học tập thật tốt
+ Quan tâm giúp đỡ, chia

sẻ với nhau trong gia
đình
10


+ Biết làm một số việc
phù hợp với bản thân
+ Biết sử dụng tiết kiệm
các tài sản của gia đình.
Bài 13:
Công
dân với
cộng
đồng

- Mục 1a

- Liên hệ

- Củng cố

- Bác là 1 tấm
gương lớn về nhân
Tích
nghĩa: Biết yêu
hợp bộ
thương, quan tâm,
phận
chăm sóc đến mọi
người; Biết vị tha;

biết kính trọng….

- Từ đó hướng học sinh
vận dụng tư tưởng, đạo
đức của Bác vào cuộc
sống hàng ngày như biết
yêu thương những người
thân trong gia đình, biết
cưu mang giúp đỡ bạn bè
trong lớp, trong trường,
biết chia sẻ với những
người gặp khó khăn
hoạn nạn trong cuộc
sống, hướng các em đến
với những việc làm tốt
đẹp, việc thiện và tránh
xa những hành động xấu,
việc ác như lời Bác dạy:
“Việc thiện dù nhỏ mấy
cũng làm, việc ác dù nhỏ
mấy cũng tránh” (2)

Bài 14:
Công
dân với
sự
nghiệp
xây
dựng và
bảo vệ

Tổ quốc

- Mục 1

- Liên hệ

- Lòng yêu - HS sẽ biết quý trọng
quê hương, đất giá trị của độc lập và tự
nước thiết tha của do, biết trân trọng và gìn
Bác Hồ
giữ thành quả cách mạng
của cha anh, đồng thời
- - Cả cuộc đời Bác
phải sống sao cho xứng
cống hiến cho Tổ
đáng với truyền thống
quốc.
của dân tộc, được biểu
hiện bằng những việc
làm, những hành động
cụ thể thiết thực như
tham gia gìn giữ an ninh
trật tự ở địa phương,
khối phố, thôn xóm,

- Mục 2a

- Mục 2
- Mục 3
- Củng cố

11


dũng cảm tố giác tội
phạm, thực hiện nghĩa
vụ quân sự một cách tự
giác khi đến tuổi.

Bài 16: Giới - Liên hệ
Tự hoàn thiệu bài.
thiện
- Mục 2
bản thân

- Tấm gương lớn
về sự kiên trì phấn
đấu tự hoàn thiện
bản thân từ việc
đặt mục tiêu phấn
đấu, rèn luyện đến
việc tự hoàn thiện
bản thân.

- Ý chí và nghị lực vượt
qua mọi thử thách trong
học tập và trong cuộc
sống.

2.3.6. Soạn giáo án tích hợp

- Trên cơ sở mục tiêu cần đạt, những tài liệu tham khảo liên quan được chuẩn
bị, giáo viên thiết kế giáo án trong đó phải thể hiện được các hoạt động dạy, hoạt
động học cụ thể, hệ thống câu hỏi phù hợp (câu hỏi gợi mở, nêu vấn đề, phân tích,
tổng hợp, kết luận, so sánh, liên hệ…). Căn cứ vào các chủ đề tích hợp giáo dục tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh đối chiếu với nội dung bài học để đặt ra mục tiêu tích
hợp trong bài soạn.
- Nội dung tích hợp cụ thể:
Bài 10: Quan niệm về đạo đức
Giới thiệu bài mới và dẫn dắt vào mục 1a: Đạo đức là gì?
“Trời có bốn mùa : Xuân, Hạ, Thu, Đông
Đất có bôn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc
Người có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính
Thiếu một mùa không thành trời
Thiếu một phương không thành đất
Thiếu một đức không thành người.”
Giáo viên hỏi: Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác Hồ?
Học sinh trả lời. Từ đó giáo viên giải thích: Ở đây Bác muốn nói đến vai trò to
lớn của đạo đức đối với con người. Người đã khái quát thành những phẩm chất cơ
bản của người Việt Nam trong thời đại mới đó là phải hội tụ đủ bốn phẩm chất: “
Trung với nước, Hiếu với dân; Yêu thương con người; Cần kiệm liêm chính; Tinh
thần quốc tế trong sáng”.
12


Vậy đạo đức là gì? Nó có vai trò như thế nào đối với cá nhân, gia đình và xã
hội? Vào bài 10.
Từ đó gợi ý để học sinh nắm được ý nghĩa của vấn đề, quan niệm đạo đức của
Bác Hồ hết sức dễ hiểu nhưng sâu sắc như thế nào. Hơn nữa đây là bài học đầu tiên
của phần thứ hai chương trình GDCD 10 nên khi ta đặt vấn đề như vậy cũng là bước
đầu đặt ra nhiệm vụ để học sinh hình thành ý thức học tập và làm theo tấm gương đạo

đức Hồ Chí Minh
Mục 3: Vai trò của đạo đức đối với sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã
hội.
- Khi dạy về vai trò của đạo đức đối với cá nhân, giáo viên trích câu nói của
HCM “Người có tài mà không có đức là người vô dụng. Người có đức mà không có
tài thì làm việc gì cũng khó”. Ở đây Bác muốn nói đến vấn đề gì?
Giáo viên dẫn dắt: Đây Bác muốn nói đến vai trò của đạo đức đối với mỗi cá
nhân, nhưng đồng thời cũng khẳng định con người cần phải có cả đức lẫn tài. Vậy
đạo đức có vai trò như thế nào đối với sự phát triển của cá nhân?
Củng cố bài học:
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng chỉ rõ: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời
sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố.
Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”.
Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác? Thông qua câu nói đó, em thấy mình
cần phải làm gì để rèn luyện, tu dưỡng đạo đức bản thân?
Để từ đó học sinh thấy được rằng cần phải rèn luyện, tu dưỡng đạo đức và
không ngừng học tập để trở thành một con người phát triển toàn diện như: siêng
năng, chăm chỉ hơn trong học tập và lao động, tiết kiệm của cải của gia đình, của
trường lớp, sống ngay thẳng, chân thật, không dối trá, mong muốn được góp sức lực
nhỏ bé của bản thân để xây dựng và cống hiến cho quê hương, đất nước.
Bài 11: Một số phạm trù cơ bản của đạo đức học
Mục 1: Nghĩa vụ
Ví dụ: Khi dạy bài 11 Một số phạm trù đạo đức. Giáo viên có thể cho học sinh
tìm hiểu câu chuyện “Thời gian quý báu lắm” ( Câu chuyện số 79. tr 114, trong 117
câu chuyện kể về Bác Hồ) để học sinh có thể liên hệ với nghĩa vụ của bản thân với
những người xung quanh, với tập thể lớp, nhà trường trong việc đảm bảo thời gian
giờ giấc trong học tập và lao động
Mục 3: Nhân phẩm và danh dự
- Trong quá trình giảng phạm trù Nhân phẩm và danh dự, GV sử dụng câu nói
của HCM “Giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay, uy vũ

không thể khuất phục”. giáo viên: Câu nói này muốn nói đến điều gì? Qua đó em rút
13


ra được điều gì cho bản thân. Từ đó giáo viên dẫn dắt học sinh vào tìm hiểu những
biểu hiện của người có danh dự. Đồng thời giáo dục cho học sinh lối sống trong sạch,
không bị cám giỗ trong cuộc sống đầy những cạm bẫy.
Giáo viên đưa ra một đánh giá của nhà nghiên cứu người Mĩ Davit
Hanbecxtam về Bác Hồ: “Đối với cụ Hồ Chí Minh, càng lên cao, cụ càng tỏ ra giản
dị, trong sạch và luôn giữ gìn những giá trị Việt Nam vĩnh cửu: tôn kính người già,
coi thường phú quý, tiền bạc, yêu mến thiếu nhi”.
Giáo viên hỏi: Nhà nghiên cứu người Mĩ Davit Hanbecxtam muốn nói đến điều
gì?
Giáo viên dẫn dắt để học sinh hiểu được Bác là người có danh dự và danh dự
đó đã được cả nước và thế giới thừa nhận.
Mục 4: Hạnh phúc
Hay khi dạy về phạm trù hạnh phúc: Cảm xúc vui sướng của Bác thể hiện niềm
hạnh phúc khi được thõa mãn mong muốn của mình. Không những thế, ở Bác, niềm
vui đó không phải chỉ là cho mình mà cho cả dân tộc. Bác vui sướng, cảm động vì
tìm được con đường cứu nước:
“Luận cương của Lênin làm tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng
biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to
lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa đày, đau khổ!
Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng cho chúng ta!” (Tập
8. tr700)
Giáo viên: đó chính là hạnh phúc. Vậy hạnh phúc là gì? Qua đó cho học sinh
thấy được hạnh phúc là gì và đồng thời giáo dục cho học sinh là học tập Bác để chăm
lo xây dựng hạnh phúc cho mình và cho cả xã hội.
Củng cố bài 11, giáo viên trích câu nói của Bác “Muốn giữ được nhân cách,
tránh khỏi hủ hóa thì phải luôn thực hành bốn chữ mà Bác thường nói. Đó là cần,

kiệm, liêm, chính (Tập 7. tr 39 - 40)
1. Em hiểu như thế nào về câu nói này?
2. Hiểu như thế nào về: “cần, kiệm, liêm, chính”?
3. Em cần làm gì để thực hiện tốt lời khuyên của Bác?
Từ đó, giáo viên dẫn dắt học sinh liên hệ bản thân bằng những việc làm thiết
thực như:
- Mỗi học sinh cần phải chuyên cần, kiên trì, bền bỉ, tích cực học tập và lao
động một cách sáng tạo, học tập, lao động có hiệu qủa, có năng suất, biết quý trọng
của công, biết tôn trọng sức lao động và thành quả lao động của người khác, sử dụng
có hiệu quả vật tư, tiền vốn, tài sản, nguyên liệu của nhà nước vào việc công một
14


cách hợp lí, tiết kiệm, đúng nguyên tắc, tạo thành quả cao.
- Cần tập trung ý chí sức mạnh vào việc công không tính toán cá nhân, chống
lối sống thực dụng, giành giật lợi ích cho mình, việc dễ thì làm việc khó đùn đẩy cho
người khác, không chạy theo danh vọng tiền tài địa vị hoặc lạm dụng chức quyền để
giành giật lợi ích riêng.
- Thẳng thắn, trung thực bảo vệ chân lí, bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng,
bảo vệ người tốt, chống mọi biểu hiện vô liêm bất chính, tiêu cực và loại bỏ chúng ra
khỏi đời sống xã hội.
Qua đó, giáo viên tóm tắt quan hệ giữa 4 phạm trù đạo đức mà đã tìm hiểu
trong bài 11. Cụ thể: Chúng ta có được và thực hành tốt 4 đức tính của Bác thì chúng
ta là người có đạo đức, thực hiện tốt nghĩa vụ của mình, khi thực hiện tốt nghĩa vụ
đạo đức của mình là người có lương tâm và người thực hiện tốt nghĩa vụ đạo đức và
có lương tâm là người có nhân phẩm và danh dự. Hạnh phúc là khi chúng ta có được
tất cả những điều đó.
Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình
Mục 2b: Chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay
- Khi dạy về nội dung một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng, GV trích câu

nói của HCM “Người xấu mới đánh vợ, đánh vợ là phạm pháp”.
Em hiểu như thế nào về câu nói này?
Hiện tượng này được nhà nước và xã hội ta hiện nay giải quyết như thế nào?
Vậy vợ, chồng cần có trách nhiệm với nhau như thế nào?
Từ đó giáo viên giải thích cho học sinh hiểu: Từ thời Bác Hồ, Bác đã khẳng
định đánh vợ là xấu, dư luận xã hội lên án, là vi phạm đạo đức; không những thế còn
vi phạm pháp luật. Vì vậy đó là việc không nên và không được làm.
Trong xã hội ta hiện nay, dư luận xã hội lên án mạnh mẽ những hành vi bạo lực
gia đình và đã ban hành luật phòng, chống bạo lực gia đình; can thiệp và có nhiều mô
hình phòng chống bạo lực gia đình được thực hiện như: câu lạc bộ làm chồng, làm
cha; câu lạc bộ làm mẹ, làm vợ.....
Vợ chồng cần chung thủy, thương yêu, tôn trọng nhau, tạo điều kiện giúp đỡ
nhau để mỗi người đều tiến bộ, cần bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ trong
gia đình tùy theo khả năng của mỗi người
Mục 3b: Chức năng của gia đình
Khi dạy về chức năng nuôi dưỡng và giáo dục con cái, giáo viên sử dụng bài
nói chuyện tại Hội nghị cán bộ Đảng ngành giáo dục tháng 6-1957, Bác căn dặn cán
bộ đảng ngành này “phải nhất thiết liên hệ mật thiết với gia đình học trò. Bởi vì giáo
dục trong nhà trường, chỉ là một phần, còn cần có giáo dục ngoài xã hội và trong gia
đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo dục trong nhà
15


trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả
cũng không hoàn toàn” (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, NXBCTQG, H.2011, tr.463)
Lời căn dặn của Bác muốn nói lên điều gì?
Qua đó cho biết gia đình có vai trò như thế nào trong việc nuôi dưỡng và giáo
dục con cái?
Trong giáo dục, nếu thiếu sự giáo dục gia đình hoặc giáo dục gia đình không
phù hợp với yêu cầu của xã hội sẽ hạn chế nhiều kết quả giáo dục. Giáo dục của

chúng ta hiện nay là giáo dục toàn diện: sự phối hợp của gia đình, nhà trường và xã
hội.
Gia đình là môi trường con người tiếp xúc đầu tiên khi sinh ra, cũng là nơi mà
con người dành thời gian ở đó nhiều nhất. Vì vậy, gia đình có vai trò lớn trong việc
hình thành và phát triển nhân cách co người, tạo ra những công dân tốt, có ích cho xã
hội
Gia đình tạo ra môi trường sống an toàn, lành mạnh và dễ chịu; là nơi con cái
được tạo điều kiên sống tốt, trở thành nguồn động viên, nguồn sống của cha mẹ; nơi
người già được yêu thương, được chăm sóc; người lao động nghỉ ngơi sau những
ngày làm việc và tận hưởng những thành quả lao động; nơi mọi người được chăm
sóc, quan tâm, chia sẻ lẫn nhau để niềm vui nhân đôi, nỗi buồn vơi đi một nửa.

Gia đình hạnh phúc.
Củng cố bài học: Sử dụng câu chuyện “Mừng cho các cháu, Bác càng thương
nhớ mẹ” (Câu chuyện số 87. tr 121, trong 117 câu chuyện kể về Bác Hồ).
Một lần trên đường đi thăm hợp tác xã trồng cây giỏi ở huyện Quảng Oai (Hà
Tây) Bác Hồ đã nhắc đến mẹ
Hôm ấy khi xe ô tô đến Quảng Oai, một đoàn các em bé gái cổ quàng khăn đỏ,
em mặc áo hoa sen, em mặc áo trắng, tay cắp sách vừa ở trong trường ra, líu ríu như
chim sổ lồng. Nhìn thấy các cháu vui, Bác Hồ cũng vui theo. Người nói với chú Vũ
Kỳ và các chú ngồi cùng xe :
16


- Này! Các chú thấy không, các cháu được ăn mặc đẹp, được đi học, cháu nào
cũng vui vẻ phấn khởi, Bác mừng cho các cháu.
Rồi giọng Bác bỗng trầm hẳn xuống.
- Lúc này Bác rất nhớ mẹ của Bác. Mẹ Bác rất thông minh, lại là con gái ông
đồ nho. Thế mà mẹ Bác không được đến lớp, đến trường đâu các chú ạ. Cũng như
phụ nữ ngày xưa, từ nhỏ mẹ Bác đã phải lo việc nhà.

Mọi người cũng đi không nén nổi cảm xúc trước tình cảm của Bác đối với mẹ
Bác là cụ Hoàng Thị Loan.
Em có suy nghĩ gì sau khi nghe xong câu chuyện này?
Giáo dục học sinh tình cảm đối với gia đình, từ đó biến thành những hành động
thiết thực thể hiện tình cảm đó như: Ngoan ngoãn, lễ phép, hiếu thảo, kính trọng với
ông bà, cha mẹ. Học tập thật tốt. Quan tâm giúp đỡ, chia sẻ với nhau trong gia đình.
Biết làm một số việc phù hợp với bản thân. Biết sử dụng tiết kiệm các tài sản của gia
đình.
Trong bối cảnh hiện nay, nhiều giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam đang
bị phai nhạt; tình trạng ly hôn, bạo hành gia đình gia tăng; chủ nghĩa cá nhân, thực
dụng, hưởng thụ có xu hướng tăng lên… Những hạn chế này đang khiến cho nhiều
gia đình Việt có nguy cơ rơi vào khủng hoảng, con cái phải gánh chịu nhiều hậu quả,
nền tảng xã hội thiếu vững chắc. Vì vậy, mỗi thành viên trong gia đình, trong đó có
các em cần thể hiện tình thương yêu và trách nhiệm đối với tổ ấm của mình, đồng
thời thể hiện trách nhiệm đối với tưong lai của dân tộc.

Bác Hồ dạy: “Gia đình tốt thì xã hội mới tốt - hạt nhân của xã hội là gia đình”
Bài 13: Công dân với cộng đồng
Mục 1a: Cộng đồng là gì?
17


Khi dạy về khái niệm cộng đồng, giáo viên dẫn câu nói của Bác: “Dân tộc
Việt Nam từ lâu đã xây đắp Tổ quốc mình suốt từ Bắc chí Nam, cùng chung một lịch
sử, một tiếng nói, một nền kinh tế, cùng đứng lên đánh đuổi thực dân” ( Tập 8. tr 79).
Giáo viên: Câu nói trên Bác muốn nói đến cộng đồng dân tộc Việt Nam với
những truyền thống và điểm chung đã được xây đắp và gìn giữ. Đó chính là cộng
đồng. Vậy cộng đồng là gì?
Giáo viên kết luận: Cộng đồng là toàn thể những người cùng sống, có những
điểm giống nhau, gắn bó thành một khối trong sinh hoạt xã hội.

Mục 2a: Nhân nghĩa
Khi dạy về nhân nghĩa, giáo viên có thể sử dụng các tư liệu sau:
Giáo viên có thể kể chuyện: “Những vị khách tí hon” (Trích Kể chuyện Bác Hồ
Sđd, T.4), sự quan tâm của Bác là không phân biệt tuổi tác, Bác quan tâm và tôn trọng
tất cả mọi người (dù đó là trẻ em), từ đó thấy được Bác là tấm gương lớn về tấm lòng
nhân hậu, hết mực yêu thương con người.
Hay giáo viên sử dụng câu nói của Bác: “Hỡi đồng bào yêu quý!
Từ tháng giêng đến tháng 7 năm nay, ở Bắc Bộ ta đã có 2 triệu người chết đói.
Kế đó lại bị nước lụt, nạn đói càng tăng thêm, nhân dân càng khốn khổ.
Lúc chúng ta nâng bát cơm lên mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không
khỏi động lòng.
Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hành trước: cứ 10
ngày, nhịn ăn 1 bữa, mỗi tháng nhịn ăn ba bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để
cứu dân nghèo” (Tập 4. tr 27)
Hoặc câu chuyện: “Tấm lòng của Bác với thương binh, liệt sĩ (Câu chuyện thứ
99. tr 130 - 131, trong 117 câu chuyện kể về Bác Hồ)
Sau đó giáo viên đặt câu hỏi:
1. Tấm lòng nhân nghĩa của Bác được thể hiện như thế nào qua câu chuyện,
câu nói trên?
2. Em học được điều gì ở lòng nhân nghĩa của Bác?
Giáo viên dẫn dắt và kết luận:
Tấm gương của một con người nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu hết mực
vì con người.
Lòng nhân ái, tình thương yêu của Người đối với nhân dân dù bận trăm công
nghìn việc Bác vẫn dành tình thương yêu tha thiết cho các cháu thiếu niên, nhi đồng.
Từ đó hướng học sinh vận dụng tấm lòng nhân nghĩa của Bác vào cuộc sống
hàng ngày như biết yêu thương những người thân trong gia đình, biết cưu mang giúp
đỡ bạn bè trong lớp trong trường, biết chia sẻ với những người gặp khó khăn hoạn
nạn trong cuộc sống, hướng các em đến với những việc làm tốt đẹp, việc thiện và
tránh xa những hành động xấu, việc ác như lời Bác dạy: “Việc thiện dù nhỏ mấy cũng

làm, việc ác dù nhỏ mấy cũng tránh”
18


Củng cố bài: giáo viên cho học sinh nghe bài hát:“Bác Hồ một tình yêu bao
la”
Cảm nghĩ của em sau khi nghe xong bài hát này?
Giáo viên dẫn dắt và củng cố toàn bài. Tình yêu bao la của Bác đã nói lên tình
cảm của Bác đối với toàn dân tộc và qua đó chúng ta học tập và làm theo, kính trọng
Bác Hồ. Đó cũng chính là lòng nhân nghĩa, trách nhiệm khi sống trong cộng đồng
nhằm giúp cộng đồng phát triển mà mỗi chúng ta cần làm.
Bài 14: Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Mục 1: Lòng yêu nước
Khi dạy lòng yêu nước, giáo viên trích câu nói: “Cả đời tôi chỉ có một mục
đích là phấn đấu cho quyền lợi Tổ quốc và hạnh phúc của quốc dân. Những khi tôi
phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra vào chốn tù tội, xông pha sự hiểm nghèo là vì mục
đích đó.” ( Tập 4. tr 136)
1. Em hãy nhận xét tình cảm của Bác đối với Tổ quốc? Tình cảm đó thể hiện
điều gì?
2. Qua đó cho biết lòng yêu nước là gì?
Tình cảm của Bác đối với Tổ quốc thật lớn lao, cả cuộc đời Bác phấn đấu cho
quyền lợi của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân. Điều này đã được lịch sử chứng
minh, được dân tộc và thế giới thừa nhận. Đó chính là lòng yêu nước của Bác thật
mạnh liệt
Lòng yêu nước là tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần sẵn sàng đem hết
khả năng của mình phục vụ cho lợi ích của Tổ quốc.
Qua đó giáo dục cho các em lòng yêu nước, sự biết ơn và kính trọng Bác.
Khi dạy về truyền thống yêu nước, GV cho HS nghe câu chuyện “Thi đua về
yêu nước thì ta thắng” (Chuyện 107, trong 117 chuyện kể về Bác Hồ).
Chuyện rằng, vào khoảng cuối tháng 4-1946, do thực dân Pháp không chịu từ

bỏ ý đồ xâm lược trở lại Việt Nam, để tạo điều kiện, thời gian chuẩn bị kháng chiến,
Bác và phái đoàn do Thủ tướng Phạm Văn Đồng làm trưởng đoàn, sang Pháp điều
đình với Chính phủ Pháp.
Trước ngày ra đi, vẫn thấy Bác làm việc theo đúng thời gian biểu đã định,
chẳng thấy Bác “sắm sửa” gì. Trong khi đó, một số cán bộ trong phái đoàn lo tìm
hiểu “mốt” Pari, lo may mặc những bộ com-lê, sơ mi, ca-vát, đóng giầy mới và có
người còn lo cả khoản nước hoa.
Việc làm ấy của các cán bộ cũng là điều tốt, nhưng có điều chắc các “vị” ấy đi
hơi xa, hay có thể hơi “ồn ào”, có vẻ như một cuộc thi đua may sắm. Chuyện đó đến
tai Bác.
Thương yêu, bình đẳng, nhưng không thể không nhắc nhở. Bác nói:
19


- Các chú muốn thi đua với tổng thống, thủ tướng nước ngoài về ăn mặc thì
thua họ thôi. Bác cháu ta đua với họ về lòng yêu nước, thương dân thì ta mới thắng.
Suy nghĩ của em về câu truyện trên?
Tự hào về lòng yêu nước và đây cũng chính là truyền thống quý báu của dân
tộc ta mà không nước nào sánh nổi. Vậy Chúng ta cần làm gì để phát huy truyền
thống đó? Mục 2 và 3
Mục 2, mục 3: Trách nhiệm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Giáo viên sử dụng hình ảnh và câu nói của Bác:

Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác Hồ?
Giáo viên giúp học sinh hiểu rõ: xây dựng đất nước phải gắn liền với bảo vệ Tổ
quốc. Đó là hai nhiệm vụ chiến lược không thể tách rời nhau. Trên cơ sở đó giáo viên
nêu tình huống để học sinh thảo luận: khi Tổ quốc lâm nguy, dân tộc bị áp bức thì con
người có tự do không? Từ đó, giúp các em hiểu mất tự do trở thành nỗi đau khổ nhất
của con người:
Trên đời ngàn vạn điều cay đắng

Cay đắng chi bằng mất tự do.
Và đi đến nhận thức một câu chân lí: “Không có gì quý hơn độc lập tự do”.
Trong quá trình thảo luận và tự chiếm lĩnh kiến thức, học sinh sẽ biết quý
trọng giá trị của độc lập và tự do, biết trân trọng và gìn giữ thành quả cách mạng của
cha anh, đồng thời phải sống sao cho xứng đáng với truyền thống của dân tộc, được
biểu hiện bằng những việc làm, những hành động cụ thể thiết thực như tham gia gìn
giữ an ninh trật tự ở địa phương, khối phố, thôn xóm, dũng cảm tố giác tội phạm,
thực hiện nghĩa vụ quân sự một cách tự giác khi đến tuổi.

20


Củng cố bài:
Giáo viên củng cố bài bằng cách cho học sinh nghe bài hát: “Tuổi trẻ thế hệ
Bác Hồ”
Qua đó giáo viên kết luận toàn bài. Giáo dục tư tưởng cho học sinh biết mình
cần phải làm gì và làm như thế nào để phát huy truyền thống yêu nước, góp phần xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bài 16: Tự hoàn thiện bản thân
Dẫn dắt vào bài mới: “Học không bao giờ cùng. Học mãi để tiến bộ mãi
Càng tiến bộ càng phải thấy học thêm” (tập 5. tr 213)
Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác? Giáo viên dẫn dắt học sinh vào bài
mới Mục 2: Tự hoàn thiện bản thân
Khi dạy mục này, để giáo dục cho học sinh tinh thần, ý chí quyết tâm.
Giáo viên kể chuyện “Hai bàn tay”
Khi vào Sài gòn Nguyễn Tất Thành gặp lại anh Tư Lê người quen cũ lúc còn ở
Phan Thiết . Người tâm sự với Tư Lê: Tôi muốn ra các nước phương Tây xem họ làm
như thế nào sau đó trở về giúp đồng bào chúng ta . Nhưng chúng ta lấy tiền đâu để
đi Tư Lê nói lại. Nguyễn Tất Thành giơ hai bàn tay nói: Đây tiền đây, tiền đây chúng
ta làm bất cứ việc gì để sống và để đi. Tư Lê không giữ lời hứa, Bác một mình làm

phụ bếp trên tàu La-tu-sơ-trơ-rê-vin ra nước ngoài tìm đường cứu nước.
Em học được điều gì ở Bác qua câu chuyện này?
Thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng cứu nước, học sinh càng biết ơn
Bác đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc ta để có cuộc sống như ngày
nay.
Những câu chuyện, hình ảnh về Bác, đặc biệt là những ngày đầy nơi đất khách
quê người, vừa lao động kiếm sống (có thể là cào tuyết thuê), vừa tự học hỏi, tham
gia nhiều tổ chức quốc tế, tìm con đường cứu nước cho cách mạng Việt Nam trong
điều kiện cuộc sống hết sức khó khăn, không có lò sưởi Bác phải dùng viên gạch cho
vào lò mỗi sáng để tối đến dùng viên gạch ấy sưởi ấm cho mình. Sự kiên trì rèn luyện
của Bác cũng thể hiện qua việc học ngoại ngữ, trong bôn bề của công việc, việc mưu
sinh đã quá khó khăn rồi, nhưng bác đã vượt qua tất cả. Ngoài các ngoại ngữ phổ biến
21


như Pháp, Anh, Trung Quốc, Ý, Đức, Nga, Bác Hồ của chúng ta còn có thể sử dụng
thông thạo khá nhiều ngoại ngữ khác. Bác nói rằng: học thêm một thứ tiếng nước
ngoài coi như có thêm một chìa khóa để mở thêm một kho tàng tri thức, việc học là
suốt đời.

Giáo dục cho các em tinh thần, ý chí quyết tâm, nghị lực phi thường vượt qua
khó khăn, không ngừng lao động, học tập, tu dưỡng và rèn luyện trong cuộc sống nói
chung và trong học tập
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Lớp

Kết quả khảo sát trước khi áp dụng đề tài
Sĩ
Rất hứng

Hứng thú
Bình
số
thú
thường
SL
%
SL
%
SL
%

10 A1, 10A2
Không tích hợp tư
tưởng, đạo đức HCM
10A3, 10A4,
Có tích hợp tư tưởng,
đạo đức HCM

Lớp

10 A1, 10A2
Không tích hợp tư
tưởng, đạo đức HCM
10A3, 10A4,
Có tích hợp tư tưởng,

Ý kiến
khác
SL

%

42

4

2,5

10

23,8

21

50

7

16,
6

41

0

0

5

5,2

26

58,
3

10

24,
3

Khảo sát sau khi áp dụng đề tài
Sĩ
Rất hứng
Hứng thú
số
thú
SL
%
SL
%

Bình
thường
SL
%

42

17

41

5

15

11,9

7,3

15

20
22

66,7

53,6

6

Ý kiến
khác
SL
%

21,
4
39,

5

0

0

0,1


đạo đức HCM

0

Qua bảng so sánh kết quả học tập của 4 lớp (10A1; 10A2 và 10A3; 10A4) năm
học 2018 – 2019 trước khi áp dụng đề tài và sau khi áp dụng đề tài tôi nhận thấy việc
tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào dạy trong các tiết học, đặc biệt là phần 2:
“Công dân với đạo đức” môn GDCD lớp 10 đã đem lại kết quả khả quan trong dạy và
học. Học sinh rất hứng thú khi tìm hiểu các vấn đề diễn ra trong cuộc sống, đặc biệt là
những vấn đề về tư tưởng, đạo đức, lối sống, phong cách của Bác rất gần gũi thân
thiện, có đạo đức. Từ đó, khơi dậy ở các em sự say mê tìm tòi học tập và làm theo
Bác. Các em hiểu bài nhanh và nắm bài vững. Số học sinh hiểu và nắm được bài ngay
tại lớp ngày càng tốt hơn. Các em yêu thích và say mê bộ môn hơn, số học sinh giỏi
và khá ngày càng tăng, số học sinh yếu cũng giảm dần. Vai trò của bộ môn vì thế
cũng được tăng lên. Đây quả là một điều đáng mừng và chứng tỏ rằng nếu biết khai
thác và sử dụng tốt việc tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào dạy học thì hiệu
quả giờ dạy sẽ được nâng cao hơn.

23

3. Kết luận - Kiến nghị
3.1. Kết luận
Vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào giảng dạy môn GDCD 10 (Phần
công dân với đạo đức) ở trong nhà trường sẽ giúp các em định hướng được sự phát
triển nhân cách của bản thân trong tương lai, đồng thời hiểu rõ ý thức trách nhiệm của
người công dân đối với đất nước; giúp các em có phương pháp tu dưỡng rèn luyện
mình không ngừng tiến bộ để trở thành con ngoan, trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, xứng
đáng là chủ nhân tương lai của đất nước, vừa có tài, vừa có đức, vừa có sức khoẻ để
kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của cha anh.
Giờ học sinh động, học sinh hứng thú học tập, dễ nắm kiến thức hơn. Học sinh
thể hiện được ý kiến của mình về những kiến thức tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
đưa vào tích hợp trong bài dạy. Đó là việc làm thiết thực, cụ thể và tích cực hưởng
ứng cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”
Trong bối cảnh hiện nay, khi thực trạng đạo đức của học sinh nổi cộm nhiều
vấn đề đáng lo ngại: Một bộ phận chạy theo lối sống cá nhân thực dụng, đua đòi, sa
vào tệ nạn xã hội, bạo lực học đường... khi các thế lực thù địch đang tìm cách tấn
công nền tảng tư tưởng của Đảng nhằm đẩy chúng ta đi chệch hướng thì việc đấu
tranh để bảo vệ, phát triển và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh càng trở nên quan trọng và được xem là nhiệm vụ hàng đầu trong công tác
chính trị, tư tưởng và lí luận của toàn Đảng, toàn dân ta.
Với tinh thần đó, người giáo viên nói chung và giáo viên GDCD nói riêng đảm
trách sự nghiệp lớn lao là “trồng người” phải thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, vì
đó là ngọn hải đăng, là ánh hào quang chói lọi soi sáng con đường chúng ta đi, là cẩm
nang quý báu để xây dựng nên bài giảng sống động, góp phần hình thành những
phẩm chất, nhân cách cho các em - những con người Việt Nam trong giai đoạn cách
mạng hiện nay, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại như mục tiêu môn học đã
đề ra.
3.2. Kiến nghị
- Đối với Sở giáo dục và Đào tạo: Cần tăng cường công tác tập huấn, tổ chức

nhiều hơn nữa các cuộc thi tìm hiểu về Bác trong cán bộ giáo viên và học sinh để việc
học tập và làm theo Bác có sức lan tỏa sâu rộng và ngày càng đi vào cuộc sống thực
chất hơn.
- Đối với trường trung học phổ thông Thọ xuân 4:
+ Cần quan tâm hơn nữa đến việc đầu tư các phương tiện, thiết bị dạy học hiện
đại, các văn bản pháp luật, các tài liệu tham khảo có liên quan đến tư tưởng, đạo đức
Hồ Chí Minh để giáo viên có thêm tư liệu sử dụng khi lên lớp.
+ Nhà trường và đặc biệt là đoàn thanh niên cần tổ chức nhiều cuộc thi tìm hiểu
về Bác, về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh bằng nhiều hình thức khác nhau như thi
tìm hiểu, sân khấu hóa, biểu dương tấm gương điển hình...
24


Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh hoá, ngày 20 tháng 5 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Nguyễn Thị Hoa

25