Thăm quan, tìm hiểu các di tích lịch sử tại địa phương để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh bậc THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT LƯƠNG ĐẮC BẰNG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

THĂM QUAN, TÌM HIỂU CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ TẠI ĐỊA
PHƯƠNG ĐỂ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
BẬC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Người thực hiện: DƯƠNG TRỌNG HÙNG
Chức vụ:

Giáo viên

SKKN thuộc lĩnh vực: Hoạt động NGLL

THANH HOÁ NĂM 2017


MỤC LỤC

Trang
PHẦN 1. MỞ ĐẦU ………………………………………………………………………….……........1
1.1. Lí do chọn đề tài……………………………………………………………………………........….1
1.2. Mục đích nghiên cứu………………………………………………………………………...........2
1.3. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………….........…….2
1.4. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………….......…..…..2
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm…………………………………........……2
PHẦN 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM………………………….......….3
2.1. Tóm tắt một số nét cơ bản về lịch sử của di tích. ………………………………........…3

2.1.1. Bảo tàng Huyện Hoằng Hóa. ………………………………………………………......…....3
2.1.2. Bảng Môn Đình thuộc xã Hoằng Lộc- Huyện Hoằng Hóa……………….........…3
2.1.3. Nhà thờ Nguyễn Quỳnh xã Hoằng Lộc- Huyện Hoằng Hóa………………........3
2.1.4. Nhà thờ Lương Đắc Bằng xã Hoằng Phong- Huyện Hoằng Hóa …….........…3
2.1.5. Đền thờ các Bà mẹ VN anh hùng và các anh hùng liệt sĩ Thanh Hóa….........4
2.1.6. Tượng đài lão dân quân anh hùng xã Hoằng Trường- Huyện Hoằng Hóa…4
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm …..........4
2.3. Các sáng kiến hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. …........5
2.3.1. Các giải pháp thực hiện ………………………………………………………………..........….5
2.3.2. Kết quả hoạt động. …………………………………………………………………………..........5
2.3.2.1.Thăm quan bảo tàng Huyện Hoằng Hóa. ………………………………………....…...5
2.3.2.2. Thăm quan Bảng Môn Đình thuộc xã Hoằng Lộc- Hoằng Hóa………......…7
2.3.2.3. Thăm quan nhà thờ Nguyễn Quỳnh xã Hoằng Lộc- Hoằng Hóa ……...…...8
2.3.2.4. Thăm quan nhà thờ Lương Đắc Bằng xã Hoằng Phong- Hoằng Hóa…......9
2.3.2.5. Thăm quan đền thờ các Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các anh hùng liệt sĩ
Thanh Hóa- Thành phố Thanh Hóa. ………………………………………….....…..11
2.3.2.6. Thăm quan tượng đài lão dân quân anh hùng xã Hoằng Trường- Huyện
Hoằng Hóa ………………………………………………………………………………….....12
2.4. Hiệu quả của sáng kiến trong công tác giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh…………………………………………………………………………….................................................13
PHẦN 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ……………………………………………………........14
3.1. Kết Luận ……………..............................................................................………………………...… 14
3.2. Kiến nghị ……………………………………….................................................................................14
TÀI LIỆU THAM KHẢO.………………………………………...................................................15
DANH MỤC CÁC SKKN ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI.


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong lộ trình đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông đã được Quốc

Hội phê chuẩn, trên cơ sở đó Bộ GD & ĐT đã công bố dự thảo chương trình phổ
thông tổng thể để lấy ý kiến toàn dân và các nhà khoa học. Điểm cơ bản của
chương trình tổng thể là hướng tới giúp học sinh hình thành và phát triển 6 phẩm
chất: yêu đất nước, yêu con người, chăm học, chăm làm, trung thực, trách nhiệm.
Các năng lực được đặt ra cho người học ở chương trình mới gồm: tự chủ và tự học;
giao tiếp và hợp tác; giải quyết vấn đề và sáng tạo.
Như Bác Hồ lúc sinh thời đã dạy:
“Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
Câu nói đó vẫn còn nguyên giá trị đến ngày hôm nay và đúng cho mai sau.
Người Việt nam thì phải tìm hiểu lịch sử của dân tộc mình. Học lịch sử có thể học
từ nhiều nguồn tư liệu như: như SGK, nhân chứng lịch sử, di tích lịch sử, các
phương tiện truyền thông đại chúng…
Thế hệ trẻ hôm nay, được sinh ra, lớn lên được hưởng sự thịnh vượng và thái
bình của đất nước. Sự thái bình này đã trả bằng biết bao mồi hôi và xương máu của
những lớp người đi trước. Những lớp người đó đã viết nên trang sử vẻ vang cho
nền độc lập của nước nhà và tạo nhiều ấn tượng đối với bạn bè trên thế giới.
Trên chính mảnh đất quê hương mình có không ít các di tích lịch sử như đài
tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ, di tích cách mạng, nhà thờ các nhân vật nổi
tiếng… xã nào cũng có. Đó chính là biểu tượng cho sự hiếu học và bảo vệ Tổ Quốc
Việt nam thân yêu.
Hoằng Hóa là một trong những Huyện có truyền thống hiếu học từ lâu đời và
cũng là quê hương có truyền thống cách mạng. Thế hệ trẻ là giường cột của nước
nhà là người nối tiếp truyền thống đó. Truyền thống quê hương là niềm tự hào, là
động lực, là hành trang về mặt tinh thần để các em vững bước trên con đường lập
nghiệp. Chính vì những lí do trên tôi chọn đề tài: “Thăm quan, tìm hiểu các di
tích lịch sử tại địa phương để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh bậc trung học
phổ thông”.
Giáo dục kỹ năng sống qua các di tích lịch sử tại địa phương mà mình đang
sinh sống, không cần phải tốn thời gian và tiền bạc để đi đến nơi khác. Các di tích

đó đã ăn sâu vào đời sống, sinh hoạt hàng ngày và đã trở thành một nét văn hóa
của địa phương, chính vì thế chúng ta là người làm công tác giáo dục phải làm
sống lại truyền thống đó. Từ việc làm đó đã góp phần vào việc hình thành sáu
phẩm chất cho người học như đã nêu trong chương trình dự thảo giáo dục phổ
thông tổng thể mà Bộ đã công bố.
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
1


Thăm quan, học tập các di tích lịch sử ở chính địa phương để truyền bá tư
tưởng yêu nước, chăm chỉ, siêng năng trong học tập và trong lao động. Qua đợt trải
nghiệm này từng bước xây dựng kỹ năng sống cho học sinh.
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
Học sinh tìm hiểu các di tích lịch sử ở các địa phương thuộc huyện Hoằng
Hóa và lân cận huyện Hoằng Hóa bao gồm:
- Bảo tàng Hoằng Hóa.
- Các di tích lịch sử về truyền thống hiếu học: Bảng Môn Đình thuộc xã
Hoằng Lộc; Nhà thờ Nguyễn Quỳnh (hay Trạng Quỳnh) thuộc xã Hoằng Lộc; Nhà
thờ Lương Đắc Bằng thuộc xã Hoằng Phong.
- Các di tích về truyền thống đánh giặc giữ nước: Đền thờ Bà mẹ Việt Nam
anh hùng và các anh hùng liệt sỹ Thanh Hóa; Cồn Mã Nhón thuộc xã Hoằng Đạo;
Tượng đài Lão dân quân anh hùng thuộc xã Hoằng Trường.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
Tổ chức cho học sinh học tập, tham quan, tìm hiểu các di tích lịch sử ở các địa
phương thuộc huyện Hoằng Hóa và lân cận huyện Hoằng Hóa.
1.5. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN.
- Tổ chức thành tua du lịch, tham quan, tìm hiểu các di tích lịch sử tại địa
phương và tập trải nghiệm làm hướng dẫn viên du lịch.
- Rèn luyện một số kỹ năng cơ bản trong sinh hoạt tập thể
+ Tác phong: đúng giờ, nhanh nhẹn, linh hoạt…

+ Nề nếp: một số quy định khi vào tham các di tích mang tính chất tâm linh
(trang phục, cách thức hành lễ, thái độ , cử chỉ, hành đông…)
+ Ý thức: phát huy tinh thần tập thể thiện, học sinh tích cực.

PHẦN 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Tóm tắt một vài nét cơ bản về lịch sử các di tích
2


2.1.1. Bảo tàng Huyện Hoằng Hóa.
Bảo tàng Huyện Hoằng Hóa có hai phòng trưng bày:
- Phòng 1 trưng bày các cổ vật trước cách mạng tháng tám bao gồm các vật
dụng dùng trong lao động sản xuất của con người và xa bàn về cuộc khởi nghĩa
giành chính quyền bắt sống chi phủ Huyện Hoằng Hóa Phạm Trung Bảo tại Cồn
Mã Nhón thuộc xã Hoằng Đạo. Cồn Ba Cây là nơi Chi bộ Đảng và nhân dân tổ
chức mít tinh kỷ niệm ngày giành lại chính quyền về tay nhân dân vào chiều ngày
24 tháng 7 năm 1945. Đây là cuộc khởi nghĩa giành lại chính quyền đầu tiên trong
cả nước, tạo tiền đề cho sự thành công của cách mạng tháng tám năm 1945.
- Phòng 2 trưng bày các cổ vật của quân và nhân dân Hoằng Hóa trong 2 cuộc
kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ bao gồm tượng đài lão dân quân anh hùng
Hoằng Trường, các bức ảnh Bà mẹ Việt Nam anh hùng trong Huyện, Bộ quân tư
trang của phi công Mỹ…
2.1.2. Bảng Môn Đình.
- Bảng Môn Đình thuộc thuộc xã Hoằng Lộc, là nơi thờ Thành Hoàng làng
tướng Nguyễn Tuyên và 12 vị khoa bảng đỗ đạt cao ở các Triều đại phong kiến
thuộc xã Hoằng Lộc, ngoài ra Bảng Môn Đình còn có giá trị rất lớn về kiến trúc và
nghệ thuật.
- Bảng Môn Đình là biểu tượng cho sự hiếu học của xã Hoằng Lộc, là nơi tôn
vinh các người đỗ đạt. Nối tiếp truyền thống Ông cha, những học sinh đạt giải
trong các kỳ thi học sinh giỏi từ cấp Huyện trở lên và đỗ vào các trường đại học

hàng năm được tôn vinh tại nơi này.
- Năm 1990, Bảng Môn Đình đã được xếp hạng di tích lịch sử và kiến trúc
nghệ thuật Quốc gia.
2.1.3. Nhà thờ Nguyễn Quỳnh.
Nhà thờ Nguyễn Quỳnh (1677-1748) nay thuộc thôn Hưng Tiến, xã Hoằng
Lộc huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Ông xuất thân trong một gia đình nho
giáo, có truyền thống hiếu học tại làng Bột Thượng, nay là xã Hoằng Lộc, huyện
Hoằng Hoá, Thanh Hoá. Năm 20 tuổi, ông đã đỗ đầu kỳ thi Hương đời vua Lê Dụ
Tông. Vốn không có chí làm quan, nhưng với tài năng thơ phú và ứng đối xuất
chúng, lại sẵn lòng bênh vực người nghèo, ghét cay ghét đắng bọn tham quan, ô
lại, ông được dân gian yêu mến phong là Trạng. Năm 1992 nhà thờ Nguyễn Quỳnh
được công nhận là di tích văn hoá lịch sử cấp quốc gia.
2.1.4. Nhà thờ Lương Đắc Bằng.
Bảng nhãn Lương Đắc Bằng (1472-1522) người làng Hội Triều nay thuộc xã
Hoằng Phong, huyện Hoằng Hóa, cha mẹ đặt tên là Lương Ngạn Ích. Từ nhỏ ông
học chữ rất giỏi, nổi tiếng thần đồng. Năm 28 tuổi ông thi đỗ Bảng nhãn khoa Kỷ
Mùi (1499) đời vua Lê Hiến Tông năm Cảnh Thống thứ 2. Sau khi đậu, ông được
nhận chức Tả Thị Lang Bộ Lại, Đông Các Đại học sĩ rồi được phong chức Thượng
3


thư Bộ lại, tước Đôn Trung Bá. Ông được xếp vào hàng ưu tú vì tài văn phú nên từ
tên là Lương Ngạn Ích ông được vua ban cho tên mới là Lương Đắc Bằng.
Lăng mộ Bảng nhãn Lương Đắc Bằng được xây cất lại làng Hội Triều thuộc
xã Hoằng Phong, huyện Hoằng Hóa. Năm 1994 khu lăng mộ và nhà thờ của ông đã
được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.
2.1.5. Đền thờ các Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các anh hùng liệt sỹ Thanh Hóa.
Đền thờ Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các anh hùng liệt sĩ tỉnh Thanh Hóa tọa
lạc trên núi Cánh Tiên, là công trình mang ý nghĩa tri ân sâu sắc của người dân
Thanh Hóa đối với những người mẹ, những anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống cho sự

bình yên của quê hương hôm nay.
Đền thờ các Bà mẹ Việt Nam anh hùng và anh hùng liệt sĩ Thanh Hóa được
khởi công xây dựng năm vào tháng 4/2010 và khánh thành năm 2012.
2.1.6. Tượng đài Lão dân quân anh hùng Hoằng Trường.
Tượng đài Lão dân quân anh hùng Hoằng Trường khởi công 11/2011 và
khánh thành ngày 25/1/2013. Hình tượng chính của tượng đài là một Lão ngư đại
diện cho tập thể Anh hùng chắc khỏe với dáng đứng hiên ngang, kiêu hãnh, tự tin
và thách thức trước quân thù. Hình tượng Lão quân quần sắn quá đầu gối, bộ ngực
phanh trần vạm vỡ, hai bàn chân bám chắc vào đất quê hương, một tay cầm mũ
rơm một tay dơ cao ống ngắm 12ly7, cặp mắt nhìn xa xăm như muốn đưa máy bay
địch vào huyệt chết. Lão ngư đại diện cho lòng yêu nước, quyết chiến đấu với kẻ
thù, mặc dù tuổi đã cao.
Chiến công của các Lão quân Hoằng Trường đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh
kí sắc lệnh thưởng huân chương chiến công hạng Ba và gửi thư khen các cụ “Tuổi
cao trí càng cao” nêu gương cho đồng bào cả nước.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Để kiểm tra việc hiểu biết về các di tích lịch sử ở địa phương, trong giờ sinh
hoạt cuối tuần bằng các câu hỏi sau:
+ Em cho biết tại sao trường ta lại mang tên danh nhân Lương Đắc Bằng?
+ Vì sao ngày 24/7 hàng năm trở thành ngày hội truyền thống của Huyện
Hoằng Hóa?
+ Em cho biết ý nghĩa của Tượng đài Lão dân quân anh hùng ở Hoằng
Trường?
+ Bảng Môn Đình hiện nay thuộc xã nào của huyện Hoằng Hóa? Bảng Môn
đình có ý nghĩa lịch sử gì?
+ Em hãy kể một số di tích lịch sử được xếp hạng “di tích lịch sử cấp Quốc
gia” trong Huyện Hoằng Hóa mà em biết?
Kết quả là không có em nào trả lời đúng và trúng những nết cơ bản nhất của
di tích vì các em chưa được tìm hiểu mà chỉ nghe tên di tích. Từ đó có thể nói sự
hiểu biết của học sinh về các di tích lịch sử địa phương rất yếu.

4


Như vậy, cần phải tổ chức một buổi trải nghiệm các di tích lịch sử trong
huyện nhà để học sinh nắm được những nét lịch sử cơ bản, hiểu được tư tưởng của
các lớp người đi trước cần truyền lại cho thế hệ sau một hệ tư tưởng về nhân cách
của con người đó là “Cần, Kiệm, Liêm, Chính”. Đó là bốn đức tính căn bản của
con người mà Bác Hồ đã dạy.
Ở lứa tuổi bậc trung học phổ thông, học sinh đã biết phân tích, nhận định một
vấn đề và tiếp thu một cách có chọn lọc. Đây chính là thời điểm vàng để giáo dục
tư tưởng, đạo đức, lối sống. Vì vậy, các di tích lịch sử tại địa phương là phương
tiện để giáo dục kỹ năng sống cho thế hệ trẻ.
2.3. Các sáng kiến hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Các giải pháp thực hiện
Sau khi kết thúc học kỳ 2, các em chuẩn bị vào nghỉ hè, Thầy (Cô) chủ nhiệm
lớp bàn với Hội phụ huynh học sinh trong lớp, tổ chức cho học sinh đi tham quan
du lịch các di tích lịch sử ngay tại các địa phương trong Huyện, đây là những di
tích quen thuộc với học sinh, nhưng số học sinh biết được lịch sử của di tích đó sẽ
không nhiều, nếu có biết thì cũng biết sơ sài, chính vì vậy Thầy (Cô) chủ nhiệm
cần phải tổ chức cho cả lớp đi trải nghiệm các di tích đó.
Để chuyến đi có ý nghĩa, Thầy (Cô) chủ nhiệm phải lên kế hoạch thăm quan
bao nhiêu di tích, rồi chia nhóm học sinh tương ứng với số di tích đó, để các em
tìm hiểu trước và cử một đại diện thuyết minh.
Qua hoạt động trải nghiệm này, các em được làm quen với công việc là người
hướng dẫn viên du lịch dưới sự hướng dẫn của Thầy (Cô) chủ nhiệm hoặc Thầy
(Cô) dạy lịch sử, sau đó Thầy (Cô) bổ xung cho hoàn thiện.
Khi xe trên đường đi đến một điểm nào đó thì ta tiến hành tổ chức thuyết
minh những nét lịch sử chính của di tích đó, và kể những giai thoại liên quan đến
di tích (nếu có). Việc thuyết minh các điểm di tích phải thực hiện trên xe oto vì trên
xe các em mới tập trung chú ý nghe và có loa của nhà xe. Trong trường hợp xe

không có loa thì phải chuẩn bị thiết bị micro phone trợ giảng. Khi đến nơi học sinh
vào thăm đồng thời liên hệ với người quản lý di tích tham gia thuyết minh bổ xung
thêm thông tin.
2.3.2. Kết quả hoạt động
2.3.2.1. Thăm quan bảo tàng Hoằng Hóa.
Điểm dừng chân đầu tiên của buổi trải nghiệm là Bảo tàng Huyện Hoằng
Hóa. Các đồ vật trưng bày trong bảo tàng là bước tranh tổng thể về nền văn hóa
tinh thần của nhân dân trong huyện. Chúng tôi đã chọn bảo tàng là điểm xuất phát.

5


Theo sử sách, xã Hoằng Lộc (huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa) có 12 vị đỗ
đại khoa, trong đó có 7 tiến sĩ được ghi danh tại Văn miếu Quốc Tử Giám cùng
gần 200 hương cống, cử nhân, 140 người đỗ sinh đồ, tú tài. Để tôn vinh nghiệp
học, vào thế kỷ XV, người dân Hoằng Lộc đã dựng lên Bảng Môn Đình vừa là nơi
6


thờ Thành hoàng làng vừa là nơi hội tụ của nho sinh dùi mài kinh sử, nơi tôn vinh
các vị khoa bảng khi vinh qui bái tổ về làng và nhắc nhở các thế hệ con cháu mai
sau về truyền thống học hành.
Năm 1990, Bảng Môn Đình đã được xếp hạng di tích lịch sử và kiến trúc
nghệ thuật Quốc gia.
Danh sách mười hai khoa bảng được ghi tên tại Bảng Môn Đình:
1. Nguyễn Nhân Lễ: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Tân Sửu Hồng
Đức 12 (1481), lúc 21 tuổi.
2. Nguyễn Thanh: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Tân Sửu Quảng
Hòa 1 (1541), lúc 36 tuổi.
3. Nguyễn Sư Lộ: Đệ nhất giáp chế khoa xuất thân đệ tam danh (Thám Hoa),

khoa Chế khoa năm Giáp Dần, Thuận Bình thứ 6 (1554).
4. Bùi Khắc Nhất: Đệ nhị giáp Chế khoa xuất thân đệ nhị danh (Bảng Nhãn),
khoa Chế khoa Ất Sửu năm Chính trị thứ 8 (1565), lúc 33 tuổi.
5. Nguyễn Cẩn: Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân thứ 3 (Hoàng Giáp), khoa Cảnh
thìn Diên Thành thứ 3 (1580) lúc 44 tuổi.
6. Nguyễn Nhân Thiệm: Hội nguyên khoa Quý Mùi Quang Hưng thứ 6 (1583)
triều Lê Thế Tôn, lúc 49 tuổi.
7. Nguyễn Thứ: Đình nguyên Hoàng giáp, khoa Mậu Tuất Quang Hưng thứ 21
(1598) triều Lê Thế Tôn, lúc 27 tuổi.
8. Nguyễn Lại: Đình nguyên Hoàng giáp, khoa Kỷ Mùi Hoằng Định thứ 20
(1619), triều Lê Kính Tông, lúc 39 tuổi.
9. Nguyễn Ngọc Huyền: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Tân Sửu
Bảo Thái thứ 2 (1721) triều Lê Dụ Tôn, lúc 37 tuổi.
10.Lê Huy Du: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Đinh Mùi Chiêu
Thống nguyên niên (1787) triều Lê Mẫn Đế, lúc 31 tuổi.
11.Nguyễn Tôn Thố: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân thứ 5, khoa Ất Mùi
Minh Mệnh thứ 16 (1835), lúc 43 tuổi.
12.Nguyễn Bá Nhạ: Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân thứ nhất (Hoàng Giáp) và là
người đỗ thứ 2 khoa thi Quý Mão Thiệu Trị 3 (1843) lúc 22 tuổi.
Từ chỗ là chốn thờ cúng Thành hoàng, đình làng đã trở thành nơi tôn vinh học
vấn. Vì thế, ngày nay, khi nhắc đến địa danh này, người ta không quên gắn với
những danh hiệu cao quý như: “làng hiếu học”, “làng tiến sĩ”, “làng khoa bảng”...
Không phụ lòng các thế hệ tiền nhân, con cháu hậu sinh ở Hoằng Lộc vẫn tiếp
bước làm rạng danh mảnh đất này.

7


2.3.2.3. Thăm quan Nhà thờ Nguyễn Quỳnh, xã Hoằng Lộc Huyện Hoằng Hóa
Nhà thờ Nguyễn Quỳnh (1677-1748) nay thuộc thôn Hưng Tiến, xã Hoằng

Lộc huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Ông sinh ra trong một gia đình nhà nho,
thuở nhỏ, ông học với ông nội và cha (vốn là giám sinh ở Quốc Tử Giám). Năm
1696, Quỳnh thi đỗ Giải nguyên, nhưng đi thi Hội nhiều lần bị hỏng.
Là một danh sĩ thời Lê – Trịnh (vua Lê Hiển Tông), từng thi đỗ Hương Cống
nên còn gọi là Cống Quỳnh. Vốn không có chí làm quan, nhưng với tài năng thơ
phú và ứng đối xuất chúng, lại sẵn lòng bênh vực người nghèo, ghét cay ghét đắng
bọn tham quan, ô lại, ông được dân gian yêu mến phong là Trạng Ông nổi tiếng với
sự trào lộng, hài hước tạo nên nhiều giai thoại trong dân gian dù ông không đỗ
Trạng Nguyên. Tuy không đỗ cao, Quỳnh vẫn nổi tiếng là người học hành xuất sắc.
Năm 1992 đền thờ Trạng Quỳnh được công nhận là di tích văn hoá lịch sử cấp
quốc gia

8


2.3.2.4. Thăm quan Nhà thờ Lương Đắc Bằng, xã Hoằng Phong Huyện Hoằng
Hóa.
Lương Đắc Bằng (1472-1522) người làng Hội Triều nay thuộc xã Hoằng
Phong, huyện Hoằng Hóa, cha mẹ đặt tên là Lương Ngạn Ích, ngay từ nhỏ Ngạn
Ích học chữ rất giỏi, nổi tiếng thần đồng.
Năm 1484 cha ông mất lúc ông mới 12 tuổi. Theo lời dặn lại của cha, ông tìm
đến người học trò ưu tú của cha ông là Lương Thế Vinh để theo học. Không phụ
lòng tin tưởng của thầy, Trạng Lường Lương Thế Vinh dạy dỗ sớm khuya, ân cần
chỉ bảo, ông tiến bộ rất nhanh. Năm 28 tuổi ông thi đỗ Bảng nhãn khoa Kỷ Mùi
(1499) đời vua Lê Hiến Tông năm Cảnh Thống thứ 2. Sau khi đậu, ông được nhận
chức Tả Thị Lang Bộ Lại, Đông Các Đại học sĩ. Khi đường công danh phát đạt
đỉnh cao là lúc ông được triều đình phong chức Thượng thư Bộ lại, tước Đôn
Trung Bá.
Trong thời gian làm quan, Lương Đắc Bằng là một người liêm khiết đem hết
khả năng tài trí phục vụ triều đình và dân chúng. Ông được xếp vào hàng ưu tú vì

tài văn phú nên từ tên là Lương Ngạn Ích ông được vua ban cho tên mới là Lương
Đắc Bằng.
Ông tham gia làm quan trải bốn triều vua thời hậu Lê đó là Hiến Tông, Túc
Tông, Uy Mục và Tương Dực.Trong thời gian tham gia triều chính (khi làm
Thượng Thư), ông có dâng lên vua một kế sách trị nước gồm 14 điều mà sử sách
xưa thường gọi là Trị bình thập tứ sách. Vốn là một vị đại thần thanh liêm, thẳng
thắn lại rất mực trung thành nên những Nho sĩ có tiếng thời ấy như Lê Tung, Lê
Nại, Nguyễn Trực… đều rất nể trọng ông.
Sau khi Vua Hiến Tông ở ngôi 8 năm rồi mất, Túc Tông lên ngôi lại băng hà
sau đó chưa đầy một năm. Uy Mục lên ngôi vào năm 1505. Vua hiếu sắc, hoang
dâm lại nghiện rượu, tàn hại người tông thất, vì oán hận người không ủng hộ việc
nối ngôi của mình làm trăm họ đều căm ghét. Tất cả những người tông thất đều bị
xua đuổi về Thanh Hoa đã cùng cử Lương Đắc Bằng viết hịch dụ đại thần và các
9


quan. Bài hịch do ông viết với lời lẽ sắc bén đã vạch trần đời sống trụy lạc, xa hoa
của một vương triều.
Với một thể chế không gì có thể cứu vãn nổi vì những lời nói phải không lọt
tai vua. Dù đã tâu lên nhà vua nhiều lần những điều tâm huyết vì sự vững mạnh
của nước nhà nhưng những kế sách trị bình của ông không được thi hành nên năm
1517 đời vua Chiêu Tông ông đã từ quan xin về quê để chăm lo dạy học.
Cuộc đời của ông từ người làm quan lại chuyển sang làm thầy. Ông đã đem
hết tài năng, chí hướng truyền thụ cho học trò, đặc biệt là những điều tâm huyết ở
đời ông chưa thực hiện được và ông đã truyền lửa cho những học trò ưu tú sau này
họ đã nối chí hướng của ông mà đi thi đỗ đạt cao đó là Nguyễn Bỉnh Khiêm quê
Hải Dương thi đỗ trạng nguyên, Đinh Bạt Tụy ở Nghệ An thi đỗ tiến sĩ, Nguyễn
Mẫu Đối đỗ Bảng nhãn, Nguyễn Thừa Hưu đỗ tiến sĩ, Lại Kim Bảng đỗ Hoàng
Giáp…
Trong số học trò ưu tú đó có Nguyễn Bỉnh Khiêm sinh năm Tân Hợi (1491),

người tỉnh Hải Dương đỗ trạng nguyên, làm quan đến chức Lại bộ Thượng thư nhà
Mạc, tước Trình Quốc Công, người đời thường gọi là Trạng Trình, ông có truyền
lại cuốn "sấm Trạng Trình" tiên đoán việc đời sau.
Cuộc đời làm quan của mình, Lương Đắc Bằng luôn giữ mình trong sạch, ông
chỉ có năm gian nhà gỗ lợp kè vừa làm buồng ở, vừa thờ gia tiên vừa làm nơi tiếp
khách. Bản thân ông vất vả hiếm muộn đường con cái, khi người thiếp có mang ba
tháng thì ông đã ngã bệnh rồi qua đời. Trước lúc lâm chung ông đã dặn lại người
vợ sau này sinh con trai, hãy đặt tên con là Lương Hữu Khánh và đem con đến gửi
Trình Tiên sinh là học trò cũ của ông dạy dỗ, có vậy mới mong nối được chí của ta.
Sau khi ông qua đời, học trò về chịu tang rất đông. Riêng trò Nguyễn Bỉnh Khiêm
về làng Hội Triều dựng nhà ở chịu tang thầy ba năm mới về.
Sau khi ông mất được 6 tháng, người thiếp sinh ra con trai theo lời ông bà đặt
tên con là Lương Hữu Khánh. Lương Hữu Khánh đã tìm đến thầy Nguyễn Bỉnh
Khiêm theo học như lời cha dặn và sau này ông đã thi đỗ Tiến sĩ thời Lê Trịnh
được thăng đến Lại Bộ Thượng Thư. Trong lịch sử nước nhà Bảng nhãn Lương
Đắc Bằng không chỉ được biết đến là một người quan thanh liêm, chính trực mà
còn được tri ân là người thầy mẫu mực của nhiều thế hệ.
Lăng mộ Bảng nhãn Lương Đắc Bằng được xây cất lại làng Hội Triều nay
thuộc xã Hoằng Phong, huyện Hoằng Hóa. Năm 1994 khu lăng mộ và nhà thờ của
ông đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia. Năm 1996 được sự
đồng ý của các cấp chính quyền trường THPT Hoằng Hóa 1 đổi tên thành trường
THPT Lương Đắc Bằng.

10


2.3.2.5. Thăm quan Đền thờ các Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các anh hùng liệt sỹ
Thanh Hóa, Thành phố Thanh Hóa.
Trên núi Cánh Tiên, trước đây đặt trận địa pháo binh để bảo vệ cầu Hàm
Rồng. Ngày nay, trên sườn núi khắc nổi hai chữ Quyết Thắng như một lời khẳng

định về truyền thống đấu tranh anh dũng, kiên cường của quân dân xứ Thanh.
Đền thờ Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các anh hùng liệt sĩ tỉnh Thanh Hóa
tọa lạc trên núi Cánh Tiên. Ngôi đền không chỉ nổi bật bởi quy mô đồ sộ và sự kết
hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống và hiện đại mà còn là công trình mang ý
nghĩa tri ân sâu sắc của người dân Thanh Hóa đối với những người mẹ, những anh
hùng liệt sĩ đã ngã xuống cho sự bình yên của quê hương hôm nay. Với tổng diện
tích quy hoạch 15ha, với kinh phí xây dựng 150 tỉ đồng bao gồm các hạng mục
kiến trúc tiêu biểu như: cổng tam quan, cổng tứ trụ, hồ bán nguyệt, đền thờ chính,
tháp chuông, bia tưởng niệm… Xung quanh đền được bao bọc bởi hệ thống tường
rào bằng đá, các trụ hình búp sen cùng hệ thống các bậc cầu lên xuống. Bên trong
đền, nơi đặt điện tưởng niệm được trang trí hoa văn tinh xảo, sơn son thếp vàng.
Phía sau đền nổi bật với tháp chuông 9 tầng mang vẻ đẹp linh thiêng, huyền
ảo. Đền thờ các Bà mẹ Việt Nam anh hùng được khởi công xây dựng năm vào
tháng 4/2010 và khánh thành năm 2012.

11


2.3.2.6. Thăm quan tượng đài Lão dân quân anh hùng, xã Hoằng Trường Huyện
Hoằng Hóa.
Tượng đài Lão quân Hoằng Trường Anh hùng được xây dựng theo nguyện
vọng của bà con ngư dân xã Hoằng Trường nhằm tưởng nhớ chiến công của các
lão dân quân của quê hương đã bắn rơi 2 chiếc may bay của giặc Mỹ chỉ bằng 3
khẩu súng cao xạ 12 ly 7 và một số súng K44 với 92 viên đạn súng bộ binh. Đây là
nơi tưởng niệm và ghi dấu ấn trên Miền Bắc vào ngày 14/10/1967 quân và dân ta
đã bắn rơi chiếc máy bay phản lực thứ 2.400 của giặc Mỹ.
Nguyện vọng của nhân dân đã được UBND tỉnh Thanh Hóa đồng ý và sau
hơn 1 năm khởi công xây dựng, tượng đài Lão quân Hoằng Trường Anh hùng đến
nay đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Tượng đài làm bằng chất liệu đá Thanh
Hóa cao 17,1m, nặng 170 tấn, được đặt trên khối bê tông cốt thép ép cọc chịu lực

trong khuôn viên rộng hơn 12.000m2, nhìn xa như tựa vào hàm Ông cố của dãy
núi Linh Trường đã được nhà điêu khắc Lê Đình Quỳ sáng tác vào năm 1969. Mẫu
tượng này đã được Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam tặng giải thưởng nhà
nước.
Hình tượng chính của tượng đài là một Lão ngư đại diện cho tập thể Anh
hùng chắc khỏe với dáng đứng hiên ngang, kiêu hãnh, tự tin và thách thức trước
quân thù. Hình tượng Lão quân quần sắn quá đầu gối, bộ ngực phanh trần vạm vỡ,
hai bàn chân bám chắc vào đất quê hương, một tay cầm mũ rơm một tay dơ cao
ống ngắm 12ly7, cặp mắt nhìn xa xăm như muốn đưa máy bay địch vào huyệt chết.
Lão ngư đại diện cho lòng yêu nước, quyết chiến đấu với kẻ thù, mặc dù tuổi đã
cao. Tượng đài Lão quân Anh hùng Hoằng Trường không chỉ là nơi tưởng nhớ
truyền thống yêu nước đánh giặc của quân và nhân dân Hoằng Hóa, Thanh Hóa nói
riêng mà còn lưu nhớ truyền thống đánh giặc giữ nước của quân và dân ta.
Các Lão quân Hoằng Trường đã lập chiến công xuất sắc. Chiến công của các
Lão quân Hoằng Trường đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh kí sắc lệnh thưởng huân
12


chương chiến công hạng Ba và gửi thư khen các cụ “Tuổi cao trí càng cao” nêu
gương cho đồng bào cả nước. Đặc biệt, ngày 25/8/1970, trung đội Lão dân quân
Hoằng Trường đã được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực
lượng vũ trang nhân dân.

2.4. Hiệu quả của sáng kiến trong công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
Các di tích lịch sử trên không còn mới lạ với các em bởi vì các em cũng đã
đến nhiều lần. Nhưng lần đến này mang một ý nghĩa khác đó là được trải nghiệm
để học tập truyền thống quý báu của cha ông, được rèn luyện kỹ năng thăm quan
các di tích từ đó tạo tiền đề để hình thành kỹ năng sống.
Khi được thuyết minh về lịch sử hình thành các di tích, học sinh được làm
hướng dẫn viên du lịch tìm hiểu và nói được các nét chính, các em còn lại chăm

chú lắng nghe. Khi thuyết minh về cuộc đời và sự nghiệp của Bảng nhãn Lương
Đắc Bằng; lịch sử bảng môn đình; tượng đài lão dân quân anh hùng Hoằng Trường
các em rất cảm phục, rất trân trọng và cảm thấy rất thiêng liêng, tự hào về con
người Hoằng Hóa xưa và nay.
Hoạt động trải nghiệm thăm quan, tìm hiểu các di tích lịch sử tại các địa
phương trong huyện đạt được kết quả sau:
- Học hỏi được phẩm chất quý báu của các bậc tiền nhân đó là chăm chỉ
trong học tập, cần cù trong lao động, thanh liêm, chính trực, yêu nước thương dân.
- Khơi dậy lòng yêu quê hương, tự hào về quê hương và tạo hứng thú để học
môn lịch sử.
- Tạo ra sự đoàn kết, thân thiện trong lớp, tạo được môi trường học tập lành
mạnh, có ý thức, có kỹ luật và không ngừng vươn lên trong học tập và rèn luyện.

13


PHẦN 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Hoằng Hóa là một trong những huyện có nhiều di tích lịch sử gắn liền với
chiều dài lịch sử nước nhà. Tìm hiểu các di tích lịch sử chính là tìm hiểu truyền
thống của quê hương. Tổ chức cho học sinh tìm hiểu di tích lịch sử là một trong
những hoạt động trải nghiệm bổ ích, khơi dậy lòng yêu quê hương, tự hào về quê
hương - nơi gắn liền với tuổi thơ.
Tìm hiểu về Bảng nhãn Lương Đắc Bằng để học tập phẩm chất thanh cao, tài
trí, đức độ của Ông - khi làm quan Ông là người tài năng, trung nghĩa, thanh liêm,
hết lòng vì nước vì dân; khi về quê dạy học Ông là người thầy mẫu mực, hết lòng
vì học trò.
Bảng Môn Đình là biểu tượng cho truyền thống hiếu học của con em Hoằng
Hóa nói chung và xã Hoằng Lộc nói riêng. Thăm di tích Bảng Môn Đình chính là
tìm hiểu về việc học hành thi cử của các bậc tiền bối, đồng thời qua đó cũng muốn

nhắc nhở thế hệ trẻ chăm chỉ, siêng năng trong học tập cũng như trong lao động để
nối tiếp truyền thống của các bậc tiền nhân.
Tượng đài các Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các anh hùng liệt sỹ Thanh Hóa;
Cồn Mã Nhón; tượng đài Lão dân quân anh hùng Hoằng Trường nhằm mục địch
xây dựng lòng yêu nước và truyền thống đánh giặc giữ nước của quân và dân
Thanh Hóa nói chung, Hoằng Hóa nói riêng.
Rồi nay mai tung cánh muôn phương, có cơ hội các em sẽ giới thiệu cho bạn
bè về quê hương của mình và so sánh quê hương mình với quê hương của bạn, em
sẽ tìm được điểm nổi bật của quê mình mà quê bạn không có, đó là truyền thống
“Hiếu học” và “đánh giặc giữ nước”có từ lâu đời.
Như vậy hoạt động trải nghiệm tìm hiểu các di tích lịch sử ở địa phương là
một hoạt động thiết thực, có ý nghĩa, có tính nhân văn sâu sắc. Đây là hoạt động
trải nghiệm ngắn liền giữa xưa và nay; giữa sách vở và thực tiễn, từ đó hình thành
một hệ tư tưởng cho thế hệ hôm nay. Từ hệ tư tưởng đúng đắn sẽ hình thành kỹ
năng sống lành mạnh.
3.2. Kiến nghị.
Tổ chức thành tua thăm quan, tìm hiểu các di tích lịch sử, đó là một hoạt động
ngoài giờ lên lớp. Đây là một hoạt động trải nghiệm về cuội nguồn, phù hợp với
lứa tuổi bậc THPT. Vì vậy, tôi mạnh dạn đề nghị bổ sung hoạt động tìm hiểu các di
tích lịch sử tại địa phương vào hoạt động hướng nghiệp ngoài giờ lên lớp.
Thanh hoá, ngày 4 tháng 6 năm 2017
XÁC NHẬN CỦA BGH
TÔI CAM KẾT KHÔNG COPY
DƯƠNG TRỌNG HÙNG
14


1.
2.
3.

4.

TẠI LIỆU THAM KHẢO
PGS-TS Hà Đình Đức, Trần Hồng Đức, Lê Đức Đạt
Những nhà khoa bảng xứ Thanh - NXB Thanh Hóa năm 2011
Nguyễn Hữu Ngôn
Hoằng Hóa đất học – NXB Thanh Hóa năm 2006.
Nguyễn Huy Sanh (chủ biên), Nguyễn Đăng Mạnh
Bảng nhãn Lương Đắc Bằng người thầy của trạng trình Nguyễn Bỉnh
Khiêm-NXB HN năm 2013.
Nguồn Internet.

DANH MỤC
15


CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐÃ ĐƯỢC HỘ ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: DƯƠNG TRỌNG HÙNG
Chức vụ:
Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Lương Đắc BằngHuyện Hoằng Hóa
TT
1.

2.

3.

4.

5.

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh giá
xếp loại

Lồng ghép giáo dục môi
Sở GD&ĐT
trường trong các bài
giảng
Sử dụng phương pháp kể Sở GD&ĐT
chuyện lịch sử trong bài
giảng “Định luật tuần
hoàn Mendeleep”.
Kết hợp các phương pháp Sở GD&ĐT
giải toán để phát triển tư
duy cho học sinh, thông
qua các bài tập phần đại
cương hóa hữu cơ và
hidro cacbon
Phát triển con đường tư
Sở GD&ĐT
duy cho học sinh trên cơ
sở lập sơ đồ tóm tắt bài
toán, sử dụng kết hợp các
phương pháp giải và áp
dụng trong các bài tập sắt

và hợp chất sắt.
Phát triển con đường tư
HĐKHSK
duy cho học sinh trên cơ
Tỉnh
sở lập sơ đồ tóm tắt bài
toán, sử dụng kết hợp các
phương pháp giải và áp
dụng trong các bài tập sắt
và hợp chất sắt.

16

C

Năm học
đánh giá
xếp loại
2003-2004

B

2005-2006

C

2013-2014

Kết quả đánh
giá xếp loại

B

B

2014-2015