Đưa dân ca hò khoan lệ thủy đến với trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi, nhằm góp phần gìn giữ, bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp

SÁNG KIẾN CẢI TIẾN KỶ THUẬT
“Đưa dân ca hò khoan Lệ Thủy đến với trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi, nhằm góp phần
gìn giữ, bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp
của quê hương Lệ Thủy”
1. PHẦN MỞ ĐẦU.
1.1. Lý do chọn đề tài.
Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật xuất hiện rất sớm trong lịch sử loài
người, nó gắn bó với con người và trở thành nhu cầu không thể thiếu. Âm nhạc
phản ánh cuộc sống con người, phản ánh niềm vui, nỗi buồn, khát vọng, ước mơ
của con người thông qua giai điệu, ca từ.
Âm nhạc có vai trò vô cùng quan trọng đối với trẻ, là phương tiện giúp trẻ
nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình
cảm. Trẻ có thể tiếp nhận âm nhạc từ lúc còn trong nôi. Những lời ru của bà, của
mẹ, những câu hát mộc mạc, gần gũi đã nuôi lớn tâm hồn của trẻ thơ. Tình yêu gia
đình, quê hương cũng lớn lên từ tiếng hát, lời ru đó. Thế giới âm nhạc muôn màu,
muôn sắc tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tình cảm,
đạo đức, thẩm mỹ, có thể nói âm nhạc nó đóng một vai trò quan trọng trong việc
giáo dục con người, nhất là thế hệ trẻ, thông qua âm nhạc để giáo dục tư tưởng,
đạo đức cho trẻ. Vậy âm nhạc là điều kiện tốt để giúp trẻ phát triển toàn diện và
nếu âm nhạc quan trọng như vậy thì những giai điệu quê hương lại càng quan trọng
hơn rất nhiều đối với trẻ.
Có thể không biết ra đời tự bao giờ, nhưng trong tâm hồn người dân Lệ
Thủy luôn thấm đẫm điệu hò khoan mộc mạc, sâu lắng, lay động lòng người, hò
khoan Lệ Thủy còn là nét sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật truyền thống độc đáo, là
tiếng lòng tha thiết, mang hơi thở cuộc sống của người dân, là nỗi nhớ neo đậu
trong tâm hồn những người con xa quê hương. Như chúng ta đã biết dân ca hò
khoan Lệ Thủy là món quà tinh thần mà cuộc sống ban tặng, như một sự bù đắp
cho sự khắc nghiệt của vùng quê đầy nắng và gió và chính những làn điệu hò
khoan đã tưới mát tâm hồn, hun đúc cho tài năng và ý chí, để làm nên những con
người kiên cường, đầy lòng nhân hậu.
Nhưng cuộc sống hiện đại, với sự xuất hiện và chiếm ưu thế của các

phương tiện truyền thông và Internet, sự xâm nhập và phát triển ngày càng mạnh
mẽ của nhạc trẻ, của âm nhạc thị trường đã lấn át đi những làn điệu dân ca, bên
cạnh những người biết hát hò khoan ngày một ít đi, trong khi đó lớp trẻ lại không
hào hứng với các làn điệu hò khoan. Những thế hệ nghệ nhân xưa dần mất đi, cùng
với đó là nỗi lo về việc hò khoan đang có nguy cơ dần bị mai một. Điều đó làm cho
hò khoan khó có cơ hội được phát huy giá trị vốn có của nó.
1


Ngày 8-5-2017 niềm vui và vinh dự lớn đến với nhân dân Lệ Thủy nói riêng,
Quảng Bình nói chung, khi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành quyết định
công nhận hò khoan Lệ Thủy là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và đồng chí
Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Quảng Bình khẳng định rằng: “Từ đây, Lệ Thủy
nói riêng và Quảng Bình nói chung có thêm một sản phẩm mới để góp phần đa
dạng hóa sản phẩm du lịch của địa phương. Vì vậy, chúng ta là những người con
Quảng Bình hãy bảo tồn, phát huy giá trị di sản”. Có thể nói một di sản văn hóa vô
cùng quý giá như vậy nên đã nhiều năm nay, công tác bảo tồn và phát huy là nhiệm
vụ mà ngành giáo dục luôn quan tâm và được Ðại hội Ðảng bộ huyện Lệ Thủy đưa
vào Nghị quyết để thực hiện. Bản thân là một giáo viên và cũng là một người con
xứ Lệ tôi luôn thiết nghĩ rằng nhiệm vụ giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa
vốn có của ông cha ta từ ngàn xưa là nhiệm vụ không chỉ riêng tôi mà đây là trách
nhiệm chung của tất cả mọi người con Lệ Thủy. Nhìn vào những lý do trên, bản
thân đã nhiều lần suy nghĩ và đã quyết định nghiên cứu đề tài “Đưa dân ca hò
khoan Lệ Thủy đến với trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi, nhằm góp phần gìn giữ, bảo tồn
và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của quê hương Lệ Thủy ”.
1.2. Điểm mới của đề tài và phạm vi áp dụng đề tài.
1.2.2. Điểm mới của đề tài.
Đề tài tập trung nêu ra những biện pháp nhằm thực hiện tốt việc đưa dân ca
hò khoan Lệ Thủy đến với trẻ mầm non đặc biệt là trẻ 4-5 tuổi, nhằm góp phần gìn
giữ, bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của quê hương Lệ Thủy.

Đồng thời tập trung phát huy những mặt đã làm được, khắc mục những gì chưa
làm được để tổ chức cho trẻ được làm quen, được cảm nhận và được trực tiếp thể
hiện làn điều dân ca hò khoan có hiệu quả mà trước đây bản thân chưa làm được.
1.2.2. Phạm vi áp dụng đề tài.
Đề tài này có thể áp dụng đối với lớp mẫu giáo 4-5 tuổi trong nhà trường ở
năm học 2017-2018 và những năm tiếp theo. Ngoài ra đề tài còn có thể áp dụng
rộng rãi đối với các trường mầm non trên địa bàn huyện Lệ Thủy, cho trẻ được
nghe, cảm nhận và thể hiện làn điệu dân ca Hò khoan Lệ Thủy.
2. NỘI DUNG.
2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu.
* Thuận lợi:
Cơ sở vật chất của nhà trường ngày một được tăng trường qua hàng năm, sự
quan tâm của PGD, của địa phương, sự hổ trợ giúp đỡ của Ban giám hiệu, cùng với
sự phối hợp chặt chẽ giữa các bậc phụ huynh, sự đồng lòng, đồng sức của đồng
nghiệp và sự cố gắng, nổ lực của mỗi bản thân.
Vào đầu năm học nhà trường luôn có kế hoạch và triển khai về các lớp một
cách cụ thể, rõ ràng.
2


* Khó khăn:
Năm học 2017-2018 tôi được phân công phụ trách lớp mẫu giáo nhỡ 4-5
tuổi với số lượng 30 trẻ, trong đó phụ huynh đa phần làm nông nghiệp và buôn bán
nhỏ, nên ít quan tâm đến việc học tập, vui chơi ca hát của con mình, mặt khác môi
trường cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc dân ca. Đặc biệt là dân ca Hò khoan Lệ Thủy
ngày một ít dần. Độ tuổi của trẻ còn nhỏ, số cháu trong lớp đông, trẻ tuy có cùng
độ tuổi nhưng có cháu sinh đầu năm, cháu lại sinh cuối năm nên sự tiếp thu cũng
như sự cảm nhận về âm nhạc của các cháu không đồng đều, qua theo dõi nhiều
cháu nhút nhát, thiếu tự tin.
Bên cạnh đó, dụng cụ, đạo cụ âm nhạc, phục vụ cho bài hát và biểu diễn dân

ca còn ít, đôi khi chưa phù hợp và không đáp ứng theo nhu cầu âm nhạc dân ca hò
khoan. Chính bản thân giáo viên chưa chuyên sâu nhiều về dân ca và vốn dân ca
hò khoan còn quá ít ỏi, dẫn đến việc đưa dân ca hò khoan đến với trẻ là điều khó
khăn đối với tôi. Hơn nữa vào đầu năm học, tôi chưa nắm bắt được hết đặc điểm
tâm lí, ý thích của trẻ nên chưa tạo được lôi cuốn trẻ tham gia vào hoạt động nghe
và hát dân ca Hò khoan Lệ Thủy. Do đó kết quả chưa đạt được mục tiêu đề ra.
Vào đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát các cháu để nắm bắt tình hình và
có kế hoạch đưa dân ca Hò khoan Lệ Thủy đến với trẻ, cụ thể kết quả như sau:
TT
1
2
3
4

Nội dung

SL trẻ

Tỷ lệ (%)

Biết hát hò khoan.
Biết hát hò khoan đúng giai điệu
Có kỷ năng biểu diễn khi hát hò khoan.
Trẻ hứng thú lắng nghe và thể hiện giai điệu dân
ca, hò khoan

10/30
3/30
3/30

33,3 %
10%
10%

15/30

50%

Từ tình hình thực tế của lớp và bản thân, tôi đã suy nghĩ để tìm ra những
biện pháp thích hợp từng bước dẫn dắt trẻ tham gia vào các hoạt động được tốt.
Với sự quyết tâm, nổ lực của bản thân, tôi đã không ngừng tìm kiếm, học
hỏi, sáng tạo và đã đưa ra một số biện pháp thích hợp nhằm thu hút trẻ đến với dân
ca hò khoan Lệ Thủy, nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện, giúp trẻ khắc sâu làn điệu
truyền thống của quê hương Lệ Thủy”.
2.2. Những giải pháp thực hiện.
2.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch đưa hò khoan vào chương trình
cho trẻ hoạt động.
Để có sự thống nhất trong cách nghĩ, cách làm giữa hai giáo viên trong lớp,
vào đầu năm học, bản thân cùng trao đổi, thảo luận với giáo viên trong lớp để
thống nhất trong việc chọn bài, chọn hình thức lòng ghép nội dung hò khoan đưa
vào chương trình. Sau đó sẽ xây dựng lại kế hoạch năm học, xác định một năm học
3


trẻ sẽ học 35 tuần và trong 35 tuần lớp sẽ thực hiện với 9 chủ đề. Vì vậy, bản thân
đã xây dựng một năm học sẽ có 9 nội dung dành cho chương trình về hò khoan Lệ
Thủy vào sinh hoạt chiều của ngày thứ 6 ở tuần cuối cùng của chủ đề đó để cho trẻ
làm quen, tuy nhiên trong quá trình xây dựng kế hoạch không phải lúc nào tôi cũng
đưa nội dung làm quen hay dạy cho trẻ hò, hát vào trong các chủ đề, mà tôi sẽ xen
kẽ, tùy từng thời điểm để tôi xây dựng nội dung cho phù hợp.

Ví dụ: Đối với thời điểm đầu năm học tôi chỉ đưa nội dung cho trẻ nghe và
cảm nhận làn điệu dân ca hò khoan, sau khi trẻ đã cảm nhận được các làn điệu dân
ca hò khoan tôi mới đưa nội dung dạy trẻ cách hát, cách hò, cách xố, dạy cho trẻ
cách biểu diển, trình diển, cách sữ dụng các nhạc cụ, đạo cụ..... Trong chương trình
35 tuần sẽ có một tuần về chủ đề “Lễ hội quê em” tôi sẽ xây dựng một tiết âm nhạc
được tổ chức ở hoạt động học vào chủ đề đó.
Bên cạnh tôi cũng xây dựng các nội dung vào các hoạt động như giờ đón,
trả trẻ. Cụ thể 2 tuần tôi sẽ xây dựng một nội dung cho trẻ nghe dân ca hò khoan 1
lần. Mỗi lần cho nghe 1 bài. Tuy nhiên đối với trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tôi chỉ đưa các
bài hò có giai điệu như hò mái xắp là chủ yếu để xây dựng ở các tuần dạy trẻ hò.
Còn đối với các tuần cho trẻ nghe, cho trẻ cảm nhận tôi sẽ đưa thêm một số làn
điệu khác như mái chè, mái nện....
2.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch cần mua sắm, bổ sung trang
thiết bị và công tác phối kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
Trước khi làm công tác tham mưu bản thân cúng với giáo viên trong lớp liệt
kê và xây dựng lên một kế hoạch cụ thể về vấn đề cần mua mới, bổ sung những
trang thiết bị, trang phục, đạo cụ, nhạc cụ. Tôi xác định trang thiết bị, đồ dùng nào
nhà trường hổ trợ, trang thiết bị, đồ dùng nào phụ huynh có thể hổ trợ, giúp đỡ và
đồ dùng nào bản thân và trẻ có thể làm được. Sau đó tôi mới làm công tác tham
mưu với nhà trường, với phụ huynh vào các buổi họp hội đồng, họp phụ huynh đầu
năm học, hay các giờ đón trả trẻ để nhờ sự hổ trợ và giúp đỡ.
Cho đến nay có rất nhiều hình thức và phương pháp chăm sóc trẻ khác nhau
như phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng đổi mới, nhưng trong chăm
sóc và giáo dục nếu như chỉ có nhà trường và giáo viên nỗ lực cố gắng mà không
có sự phối kết hợp với gia đình và xã hội thì liệu hiệu quả giáo dục sẽ mang lại kết
quả tốt hay không. Vì vậy, chúng ta cần phải làm tốt công tác phối kết hợp với gia
đình, nhà trường và xã hội. Tuy nhiên cách phối hợp, tuyên truyền như thế nào thì
đây cũng là một vấn đề, bởi vì công tác tuyên truyền của mỗi giáo viên lại có một
cách làm khác nhau. Vậy hình thức tuyên truyền như thế nào là khoa học, đạt hiệu
quả và điều quan trọng là để trẻ ngày càng có sự tiến bộ hơn là vấn đề mà chúng ta

cần quan tâm.
4


Vậy để làm tốt công tác phối kết hợp với các bậc cha mẹ ngay từ đầu năm
học, đặc biệt là thông qua các buổi họp phụ huynh tôi sẽ đánh giá sơ qua về điều
kiện cơ sở vật chất của nhà trường, đánh giá khả năng, năng khiếu của từng trẻ, sau
đó mới trao đổi về vấn đề trong năm học nhà trường sẽ đưa nội dung hò khoan Lệ
Thủy vào chương trình học của trẻ 4-5 tuổi nhằm góp phần gìn giữ và phát huy
truyền thống của quê hương. Để có kinh phí tham gia các hoạt động về Hò khoan
Lệ Thủy như “ Câu lạc bộ”, “Hội thi...” tôi sẽ làm tốt công tác xã hội hóa ngoài
việc kêu gọi sự giúp đỡ của phụ huynh tôi có thể kêu gọi sự giúp đỡ của các doanh
nghiệp, các nhà cung ứng về thực phẩm cho bếp bán trú, đồ dùng đồ chơi... nhờ họ
hổ trợ về kinh phí để bản thân có thể mua sắm thêm dụng cụ, đạo cụ, trang phục...
cho các hoạt động đó.
Bên cạnh tôi có thể kêu gọi sự hỗ trợ về việc giúp trẻ cảm nhận, giúp trẻ có
những kỷ năng về ca, hò được tốt nhất, qua đó giúp phụ huynh thấy được tầm quan
trọng của gia đình là chiếc nôi hình thành và nuôi dưỡng nhân cách trẻ. Vì vậy, bản
thân đã chủ động trao đổi cùng phụ huynh để thống nhất lại một số biện pháp và
cách hướng dẫn, cách rèn luyện thêm con ở nhà.
Ví dụ: Đối với những phụ huynh không có khả năng về hát Hò khoan thì tôi
có thể trao đổi với phụ huynh mở nhạc hò khoan cho trẻ nghe thêm ở nhà. Đối với
những phụ huynh có năng khiếu thì có thể hát trực tiếp bằng lời cho trẻ nghe ở mọi
lúc, mọi nơi, đặc biệt là khi ngũ qua đó trẻ cảm nhận được làn điệu dân ca hò
khoan để khi đến lớp cô sẽ dễ dàng truyền tải bài hát đạt kết quả cao.
Đối với những tuần cho trẻ cảm nhận bài hát tôi có thể không gửi lời hát,
nhạc cho phụ huynh nhưng đối với những bài dạy trẻ hát, hò tôi đánh máy in ra
nhiều bản và gửi cho mỗi phụ huynh một bản, ngoài ra tôi có thể hát hoặc nhờ
những phụ huynh có năng khiếu, những phụ huynh hát chuẩn, hát hay, hát và thu
lại sau đó chuyển về cho phụ huynh để họ có thể mở cho trẻ nghe khi trẻ ở nhà.

Để có thêm nhiều bài hò khoan phù hợp với độ tuổi, phù hợp với chương
trình, chủ đề, bản thân đã nhờ đến sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh đó là bố, mẹ,
ông, bà của trẻ về việc viết và sáng tác các bài hò khoan. Ngoài ra còn nhờ đến sự
giúp đỡ của các ông bà những người có khả năng hát hò khoan để hổ trợ thêm
trong việc tập luyện cho cô, cho trẻ.
Ngoài ra phối kết hợp với phụ huynh và phối kết hợp với nhà trường trong
việc tổ chức ngày lễ, ngày hội và các sự kiện đặc biệt ở trường mầm non cụ thể
như hội thi “Cô và bé hát hò khoan Lệ Thủy” hay “Câu lạc bộ Hò khoan Lệ Thủy”
cấp trường. Qua đó nhờ đến sự hỗ trợ của phụ huynh trong việc tập luyện, chuẩn bị
mọi điều kiện cho hội thi từ đó tạo cho phụ huynh thấy được tầm quan trong của
việc đưa hò khoan vào chương trình học của trẻ 4-5 tuổi là vấn đề quan trong và
cần thiết.
5


Qua một năm học vừa qua tôi nhận thấy rằng nếu như gia đình và nhà
trường có sự kết hợp chặt chẽ thì sẽ tạo nên được một mối quan hệ gần gũi cởi mở
giữa hai bên và cả hai bên sẽ nhận được những đóng góp và những kinh nghiệm rất
thiết thực, quý báu trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ. Nếu xây dựng được
một kế hoạch cụ thể, rõ ràng như trên thì việc để đưa dân ca hò khoan Lệ Thủy đến
với trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi là một việc làm dễ dàng và đạt hiệu quả cao.
2.2.3. Biện pháp 3: Rèn luyện kỹ năng hát dân ca Hò khoan cho bản thân.

Có thể nói rằng trong mỗi con người chúng ta không phải ai cũng được tạo
hóa ban tặng một khả năng âm nhạc xuất chúng, một giọng hát trời phú và để đưa
chuyên đề hò khoan Lệ Thủy vào chương trình dạy học cho trẻ và truyền tải đến trẻ
một cách trọn vẹn, chính xác nhất, thì mỗi chúng ta cần phải tự nghiên cứu, tự học
hỏi từ đồng nghiệp từ những người xung quanh.
Vậy muốn hiểu sâu hơn về âm nhạc dân tộc, âm nhạc dân ca mà đặc biệt là
dân ca hò khoan Lệ Thủy thì chúng ta cần tự học tập, tự bồi dưỡng về khả năng

cảm nhận, nghe, cũng như kỹ năng ca, hò, xố...hiểu và phân biệt được các khái
niệm như: Năng khiếu, tài năng; các mái hò khoan như: Mái chè, mái nện, mái xắp,
mái ba, mái ruổi, mái nhì, hò khơi, hò nậu xăm, hò lỉa trâu. .... Trong 9 làn điệu đó
thì hò mái xắp là phổ biến hơn cả dễ thuộc, dễ nhớ, dễ đối đáp.
Chính vì thế mà bản thân tôi đã không ngừng tự tìm tòi, học hỏi để hiểu
được các nét, các làn điệu hò khoan, bản thân đã tìm đến các “Bậc thầy” để nhờ sự
giúp đỡ trong phần lời, phần nhạc, cách hát, cách hò, cách xố... cũng có thể học
cách viết lời. Tuy nhiên trong quá trình học hỏi bản thân không phải lúc nào cũng
có nhiều thời gian, kinh phí để gặp gỡ các bậc thầy nhờ sự giúp đỡ mà bản thân có
thể nhờ đến các cô, chú, các anh, chị em ở cùng xóm, cùng trường những người có
khả năng hát về hò khoan tốt đề được hổ trợ.
Bên cạnh bản thân cũng thường xuyên lên mạng trong các giờ nghĩ để tìm
kiếm các bài dân ca Hò khoan phù hợp tải về máy, hàng ngày mở nghe và tập hát
theo nhiều lần. Để hiểu và nắm sâu hơn bản thân đã tham mưu với nhà trường về
việc mời các ban nhạc dân ca, các nghệ nhân về nói chuyện tập huấn cho giáo viên
trong nhà trường một năm từ 1-2 lần.
Sau khi đã học hỏi được một số kinh nghiệm từ người khác, bản thân tôi đã
mạnh dạn tự viết lời cho bài hò khoan để phù hợp với địa phương, trường, lớp, phù
hợp với độ tuổi sau đó nhờ vào sự hỗ trợ của các bậc thầy. Ngoài ra có thể nhờ đến
sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh như: ông bà, bố mẹ của trẻ những người có khả
năng về viết lời nhờ họ chỉnh sửa, góp ý. Trong các hội thi, giao lưu của trường,
địa phương bản thân luôn mạnh dạn tham gia để qua đó bản thân có thể ôn luyện
và hiểu thêm về các làn điệu hò khoan từ đó giúp cho bản thân có nhiều kỹ năng về
hát, hò, xố... để hát Hò khoan tốt hơn.
6


2.2.4. Biện pháp 4: Giảng giải cho trẻ hiểu nội dung bài dân ca Hò
khoan và mạnh dạn viết lời mới để ngôn từ trong bài gần gũi hơn với trẻ,
nhằm phát triển ngôn ngữ, giáo dục nhân cách cho trẻ

Chúng ta có thể hiểu trong làn điệu hò khoan, có hai phần chính là phần xố
và phần đối đáp. Phần xố là phần hát đầu tiên khi vào lời bài dân ca, thường là Hò
khoan (hơ) hỡi khoan (hơ) mời bạn xố (hò) hò khoan. Sau đó là phần hát đối đáp
của hai bên, trong khi hát phần xố xen lẫn với phần lời thoại. Phần xố tiếp theo
nhịp "Ơ là xố" rồi đến "Hơ hô khoan ơi là hố khoan ơi hò khoan", có khi xen kẽ
nhau. Hết bên đối đáp này kết thúc thì bên kia tiếp tục.
Trước đây, người ta hò mái chè, mái nện lúc cất nhà, quét vôi, nện sân và
nện móng xây dựng đền chùa với ngụ ý cầu mong cho cuộc sống vững chãi, bốn bề
gia thất yên ổn, quê hương gia đình ấm no. Mái nhì hò lúc cày ruộng, xay lúa, làm
đồng, nhằm an ủi mình trước cảnh “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, mong ước
cuộc sống no ấm, sung túc. Hò mái ba lúc chèo đò, chèo nôốc, đưa đám để cầu
mong cho đôi vợ chồng trăm năm hạnh phúc, con đàn cháu đống. Hò khơi khi
đánh cá và hò lĩa trâu khi làm nương, làm rẫy, khi kéo gỗ. Vào những dịp lễ hội,
thường là vào mùa xuân và mùa thu, hai bên nam thanh, nữ tú thôn quê mộc mạc
đêm đêm hát đối đáp thi giữa các làng, có khi là cùng một làng nhằm kết tình hữu
hảo, có khi là tìm bạn tình.
Điều quan trọng mà tôi cần làm ở đây là lựa chọn những bài hát dân ca Hò
khoan nào phù hợp với độ tuổi, phù hợp với trường lớp để đưa vào các chủ đề, chủ
điểm trong chương trình giáo dục mầm non.
Ví dụ: Với chủ điểm Gia đình tôi chọn bài "Thương lắm câu hò quê mẹ",
“Vè mẹ suốt” để cho trẻ hiểu rõ về tình cảm thiêng liêng-tình mẫu tử. Qua đó,
giáo viên có thể giáo dục trẻ chăm sóc, yêu quý, tôn trọng mẹ, đặc biệt nói cho trẻ
biết tình đoàn kết yêu thương lẫn nhau cùng một dân tộc, cùng một giống nòi.
Với chủ điểm Quê hương-đất nước-Bác Hồ, tôi chọn bài Hò khoan"Đêm hè
nhớ Bác”,“Đại tướng về thăm quê”, “Quảng Bình trong câu hát" để giúp trẻ cảm
nhận được về một nhân cách vĩ đại Hồ Chí Minh, biết được đại tướng vĩ đại của
dân tộc và rõ hơn về vẻ đẹp của non sông Quảng Bình.
Khi dạy cho trẻ hát dân ca Hò khoan không chỉ là để trẻ thuộc là đủ, mà qua
đó trẻ còn hiểu thêm về nội dung của từng bài hát, từng làn điệu dân ca; biết được
thể loại của làn điệu dân ca đó.

Ví dụ: Bài “Lệ Thủy gạo trắng nước trong” cô giới thiệu và giảng giải cho
trẻ biết đây là bài dân ca hò khoan Lệ Thủy. Bài hát ca ngợi tình yêu lao động, sự
mời chào, mến khách của con người Lệ Thủy và trân trọng những giá trị văn hóa,
sự cần cù chịu thương chịu khó của người Lệ Thủy.
7


Ví dụ: Bài hò khoan Lệ Thủy “Mái trường mến yêu” được viết theo lời mới
cô giới thiệu cho trẻ ở phần lý ngựa ô ca ngơi tình thầy cô, trường lớp. Phần hò
mái chè giới thiệu về trường lớp. Hò mái xắp ca ngợi về vẻ đẹp của ngôi trường và
sự biết ơn của thầy cô giáo, hò hụi thể hiện sự mời gọi thiết tha bạn bè về thăm
trường lớp, đoản xuân.
Ngoài việc lựa chọn bài Hò khoan cho trẻ nghe và hát, theo tôi việc viết lời
mới cũng góp phần quan trọng trong việc dạy trẻ hát Hò khoan. Bởi hầu hết các bài
Hò khoan đều rất dài, ca từ lại khó để trẻ tiếp thu, thâm nhập nên việc viết lời mới
giúp trẻ đến với giai điệu Hò khoan tự nhiên, mộc mạc hơn. Ngôn từ của những bài
mới chủ yếu xoay quanh về mái trường, thầy cô, bạn bè, điều đó làm cho trẻ dễ
hát, dễ thuộc hơn.
Qua giảng giải nội dung nhằm mở rộng vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung
quanh, trẻ biết thêm về các làn điệu dân ca của các vùng miền khác. Đồng thời
phát triển ngôn ngữ của trẻ, vốn từ ngày càng mở rộng, trẻ yêu thương quê hương,
đất nước, con người; có thái độ đúng đắn đối với con người, thế giới xung quanh.
2.2.5. Biện pháp 5: Giúp trẻ cảm nhận làn điệu và dạy trẻ một số kỹ
năng về hát dân ca Hò khoan.
Căn cứ vào kế hoạch chương trình đã đề ra đầu năm tôi sẽ tổ chức thực hiện
theo đúng kế hoạch đề ra và luôn hiểu rằng dạy trẻ cảm nhận và làm quen với các
bài hò khoan mọi lúc, mọi nơi là không phải lúc nào cũng bắt trẻ ngồi hát, hò, xố...
làm vậy sẽ dễ gây nhàm chán cho trẻ. Do đó tôi cần phải linh hoạt áp dụng vào các
hoạt động trong ngày của trẻ hoặc có thể lồng ghép vào các hoạt động khác cụ thể.
Tôi sẽ mở các bài hát hò khoan cho trẻ nghe trong các giờ đón, trả trẻ để qua

đó trẻ sẽ cảm nhận các giai điệu về hò khoan một cách dễ dàng và nhanh chóng
mà lại không cảm thấy gò bó áp đặt trẻ. Ngoài ra tôi luôn tận dụng tất cả các thời
điểm trong ngày có thể hò cho trẻ nghe.
Đối với các hoạt động học tôi lòng ghép nội dung hò khoan vào hoạt động
Ví dụ: Trong tiết làm quen văn học: Kể chuyện “Quả bầu tiên”, Cô có thể
dẫn dắt bằng cách cô mở nhạc dân ca hò khoan “Bầu Bí”. Cô có thể nói cho trẻ biết
tình đoàn kết dân tộc, thương yêu đồng loại, tình cảm thương yêu với loài vật xung
quanh, giáo dục trẻ nhân cách sống tốt đẹp, biết yêu thương giúp đỡ người khác để
dẫn dắt trẻ vào bài.
+ Trong giờ làm quen với toán: Chủ đề nghề nghiệp đối với hoạt động trò
chơi chữ cái ở các phần trò chơi kéo lưới cô có thể mở cho trẻ vừa nghe bài Hò
khoan kéo lưới, vừa thực hiện trò chơi để trẻ sẽ đếm số lượng, màu sắc cho các
loại hoa trong bài dân ca qua đó trẻ cảm nhận được giai điệu.
+ Trong làm quen với MTXQ: Ở chủ điểm gia đình cô có thể gợi mở bằng
8


cách hát hò khoan Ru con nói cho trẻ biết tình cảm tha thiết của người mẹ,
người chị qua lời ru ngọt ngào của các bài dân ca đó.
Tuy nhiên, để giúp trẻ hát một cách chuẩn xác và thuộc các bài hát hò khoan
tốt tôi phải dạy trẻ một cách tỷ mỷ từng câu từng lời. Vì vậy, tôi sẽ tổ chức vào thời
gian sinh hoạt chiều hay ở hoạt động học vào chủ đề “Lễ hội quê em”. Trong quá
trình dạy trẻ hát, cảm nhận làn điệu tôi có thể tổ chức nhiều hình thức khác nhau đề
gây sự hứng thú. Để trẻ cảm nhận được giai điệu, ca từ tôi sẽ tiến hành hát và hò
cho trẻ nghe.
Lần 1: Cô hát rõ lời, đúng giai điệu, không mở nhạc đệm.
Lần 2: Cô hát kết hợp mở nhạc đệm để gây hứng thú cho trẻ.
Trước khi vào dạy trẻ hát tôi hỏi ý kiến cả lớp xem bạn nào đã hát thuộc bài
hò khoan này, bạn nào chưa thuộc (vì trong thời gian tôi mở nhạc hò khoan cho trẻ
nghe ở giờ đón trả trẻ, thì có thể một số trẻ đã thuộc). Trong thời gian chăm sóc

giáo dục trẻ hằng ngày, tôi luôn quan sát xem trong lớp trẻ nào có năng khiếu, trẻ
nào chưa có năng khiếu để có để từ đó tôi đưa ra phương pháp dạy cụ thể cho từng
đối tượng và có như vậy mới phát huy khă năng, năng lực của trẻ và bản thân tôi
cũng đã thực hiện tốt phương pháp lấy trẻ làm trung tâm.
Đối với trẻ chưa thuộc khi dạy trẻ hò tôi sẽ không cho trẻ sử dụng nhạc đệm,
không sử dụng các đạo cụ như soong loan, phách...bên cạnh khi dạy hát tôi hát
cùng trẻ để trẻ nghe và hát cùng cô. Sau khi trẻ hát thuộc tôi không hát theo mà
chú ý từng câu từng lời của trẻ hát để nhận ra những chỗ nào trẻ hát chưa đúng để
có cách sửa sai phù hợp.
Ngược lại đối với những trẻ hát thuộc tôi có thể cho trẻ sử dụng nhạc cụ, đạo
cụ, khi trẻ hát tôi mở thêm nhạc đệm để gây hứng thú cho trẻ, khi trẻ hát tôi sẽ
không hát theo mà luôn tập trung chú ý đến cách hát của trẻ để phát hiện trẻ nào
hát còn sai lời, trẻ nào hát còn sai giai điệu để tôi có cách sửa sai cho trẻ.
Tùy theo tình hình thực tế của lớp, hay tùy vào khả năng hò hát của mỗi trẻ
để tôi lựa chọn hình thức như đối với trẻ có năng khiếu tôi tổ chức cho những bạn
đó hò, đối với những trẻ không có năng khiếu tôi cho trẻ xố và ngược lại tôi và
những bạn không có năng khiếu có thể hò để các bạn có năng khiếu xố làm như
vậy sẽ giúp cho cả 2 đối tượng đều được thực hiện cả 2 nội dung. Trẻ năng khiếu
thì sẽ phát huy được năng khiếu của mình, trẻ không có năng khiếu sẽ có nhiều kỹ
năng về xố và hò khi có sự giúp đỡ của cô.
Sau khi trẻ đã cảm nhận và thuần thục các bài hát hò khoan tôi sẽ tổ chức
hình thức trình diễn hoặc biểu diễn như cho trẻ sử dụng nhạc cụ, đạo cụ, trang
phục...theo sở thích của riêng mình. Trước khi tổ chức nội dung biễu diễn, tôi
chuẩn bị nhiều loại trang phục, nhiều loại đạo cụ, nhạc cụ cho trẻ tự lên chọn theo
sở thích của riêng mình.
9


Ví dụ: Trẻ chọn trang phục mặc trước khi cô tổ chức hoạt động biễu diễn.
Trong quá trình biểu diễn cô giới thiệu tiết mục nào, thì những thành viên

trong đội, trong nhóm đó có thể lên tự chọn nhạc cụ, đạo cụ theo sở thích để biểu
diễn.
Để làm tốt hoạt động này nhất thiết phải có sự ủng hộ từ các cấp, các ban
ngành liên quan và đặc biệt là sự đồng bộ triển khai hoạt động các câu lạc bộ hò
khoan ngay ở các trường Mầm non trên địa bàn huyện Lệ Thủy. Qua đây bản thân
tôi có thể hiểu rằng việc đưa hò khoan Lệ Thủy vào chương trình học của trẻ 4-5
tuổi, nhằm giúp trẻ khắc sâu làn điệu truyền thống của quê hương là trách nhiệm
không chỉ riêng bản thân tôi, những giáo viên mầm non, những thế hệ của người
dân Xứ Lệ, mà đây còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Vì vậy, chúng ta hãy
cùng nhau giữ gìn, truyền bá, tôn vinh và tự hào với di sản âm nhạc Lệ Thủy nói
riêng và âm nhạc dân gian nói chung.
2.3. Kết quả đạt được:
Qua một năm nghiên cứu và thực hiện các biện pháp trên cùng với sự nỗ lực
phấn đấu của bản thân, sự hỗ trợ giúp đỡ của nhà trường, các bậc phụ huynh đến
tại thời điểm cuối năm, việc đưa dân ca hò khoan vào lớp của tôi đã đạt được một
số kết quả đáng phấn khởi. 100% trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động nghe và hát
dân ca hò khoan. Trẻ mạnh dạn, tự tin, có kỹ năng nghe, biểu diễn tốt. Cụ thể:
TT

Trẻ

Nội dung
Biết hát hò khoan.
Biết hát hò khoan đúng giai điệu
Có kỷ năng biểu diễn khi hát hò khoan.
Trẻ hứng thú lắng nghe và thể hiện giai điệu
dân ca, hò khoan

SL

Tỷ lệ %

30/30
25/30
25/30

100
83,3
83,3

30/30

100

Để đạt được kết quả như trên, ngoài việc nắm chắc nội dung, đặc trưng cơ
bản của hò khoan Lệ Thủy, bản thân tôi còn chuẩn bị tốt các điều kiện trước khi lên
lớp. Bên cạnh đó, còn có sự đóng góp không nhỏ của Ban giám hiệu nhà trường,
các bậc phụ huynh trong việc hướng dẫn chỉ đạo, gây quỹ để thực hiện tốt việc đưa
dân ca Hò khoan đến gần hơn với trẻ.
Vì thế, tôi đã tạo được lòng tin đối với nhà trường, phụ huynh. Phụ huynh đã
yên tâm gửi trọn niềm tin cho cô giáo, là người mẹ hiền thứ hai đối với các cháu.
3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài.
Qua thực hiện “Đưa dân ca Hò khoan Lệ Thủy đến với trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi,
nhằm góp phần gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của quê hương Lệ
Thủy” để nghiên cứu. Tôi nhận thấy ở trẻ có được niềm say mê, thích thú hát, vận
10


động theo các bài dân ca Hò khoan. Trẻ trở nên linh hoạt, nhanh nhẹn hơn. Đó là

niềm vui, là sự khích lệ to lớn đối với một người giáo viên mầm non như tôi. Mong
rằng với mỗi phương pháp mới sẽ giúp trẻ ngày càng phát triển toàn diện hơn, yêu
quý, thích thú làn điệu dân ca Hò khoan quê mẹ. Qua việc dạy và hát cho trẻ nghe
các bài dân ca Hò khoan, tôi thấy cách thể hiện dân ca rất phù hợp với hoạt động
nghệ thuật tổng hợp của trẻ, trẻ có thể hát, múa, vui chơi,... làm cho trẻ biết thêm
nhiều bài hát dân ca của các vùng miền khác nhau, làm phong phú thêm chương
trình hiện hành, làm tăng vốn từ, phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
Là một giáo viên, đặc biệt là giáo viên mầm non, tôi hy vọng trẻ của mình sẽ
phát triển một cách toàn diện nhất. Chúng ta đang cho trẻ tiếp cận với những bước
tiến của công nghệ thông tin, nhưng cũng đừng quên cho trẻ biết những giá trị văn
hóa mà ông cha ta qua nhiều thế hệ đã giữ gìn nâng niu. Đó là những trò chơi dân
gian, những bài hát dân ca, những điệu hò, …mà trong cuộc sống hiện tại dường
như bị lãng quên so với điệu nhảy rock, hiphop sôi động…Nhưng xin hãy nhớ rằng
đó là một phần khắc họa nên tâm hồn Việt, nhân cách con người Việt Nam.
Nhưng có lẽ thành công lớn nhất mà tôi làm được là đã thổi vào tâm hồn trẻ
tình yêu và ý thức trách nhiệm đối với loại hình nghệ thuật truyền thống của quê
hương mình, việc đưa hò khoan vào trường học không chỉ giúp cho giáo viên, các
cháu trong ngôi trường biết trân trọng một thể loại âm nhạc đáng quý của quê nhà
mà còn giúp các bậc phụ huynh hiểu và trân trọng, ủng hộ nhà trường trong công
tác giáo dục, gìn giữ những giá trị tinh thần cao đẹp. Đó là kết quả tốt đẹp có được
từ những việc làm của chúng ta như một lời khẳng định “Đưa hò khoan vào trường
học là một việc làm đúng đắn và cần thiết trong thực tế cuộc sống hôm nay nhằm
giữ gìn và phát huy những điệu hát câu hò, giữ gìn giá trị muôn đời của cha ông”.
Với chất giọng Quảng Bình tôi biết mình không thể lột tả hết cái hay, cái đẹp
trong những bài dân ca của các vùng miền khác. Nhưng tôi tin với sự cố gắng của
mình một phần nào đó tôi đã giúp cho trẻ hiểu thêm về quê hương, đất nước, con
người Việt Nam.
Qua quá trình thực hiện tôi đã rút ra được vấn đề cụ thể sau:
- Trước hết cần bồi dưỡng kỹ năng hát dân ca hò khoan, từ đó mới có thể
đưa dân ca hò khoan đến với trẻ đạt kết quả tốt.

- Tổ chức sưu tầm, lựa chọn, sáng tác các bài dân ca hò khoan dễ học, dễ
nhớ và phù hợp chủ điểm giáo dục trường, lớp mầm non.
- Chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ phù hợp với các bài dân ca
hò khoan khác nhau.
- Tạo môi trường âm nhạc dân ca hò khoan ở mọi lúc, mọi nơi để cho mọi
người cùng nghe, cùng cảm thụ.
11


- Tổ chức tốt các hoạt động giáo dục âm nhạc, ngày hội, ngày lễ trong
trường mầm non. Chú trọng quan tâm tổ chức các hội thi, hoạt động giao lưu các
làn điệu dân ca.
- Phối kết hợp với phụ huynh, mọi thành viên trong nhà trường, làm tốt công
tác xã hội hóa để tổ chức các hoạt động đưa dân ca hò khoan đến với trẻ mẫu giáo.
3.2. Kiến nghị đề xuất.
* Đối với nhà trường.
- Cần tham mưu với cấp trên hàng năm cần tổ chức hội thi về dân ca hò
khoan cho trẻ, giáo viên cùng tham gia, học hỏi để hát hò khoan. Đầu tư nhiều hơn
nữa về kinh phí để mua sắm dụng cụ, đạo cụ, để cho trẻ được tiếp xúc và thâm
nhập về Hò khoan Lệ Thủy một cách sâu sắc.
- Hằng năm mời các nghệ nhân từ 1 đến 2 lần về tập huấn cho toàn thể cán
bộ, giáo viên, nhân viên toàn trường.
- Thường xuyên kiểm tra chỉ đạo việc đưa hò khoan Lệ Thủy vào chương
trình để đạt kết quả cao hơn.
* Đối với Phòng GD&ĐT.
- Tham mưu với Phòng văn hóa thông tin hằng năm mở các lớp tập huấn về
việc giới thiệu, tập luyện một số làn điệu Hò khoan cho mọi đối tượng của con em
Lệ Thủy để mọi người được hiểu thêm.
- Tham mưu với Phòng văn hóa thông tin cần có kế hoạch thu hút hoặc đào
tạo ban nhạc dân tộc của huyện để phục vụ cho công chúng ở Lệ Thủy nói riêng và

Quảng Bình nói chung (vì hiện nay số lượng người biết chơi loại nhạc cụ dân tộc
phục vụ Hò khoan Lệ Thủy quá ít).
Trên đây là những suy nghĩ, những việc đã làm, đang làm và tiếp tục thực
hiện trong quá trình đưa Hò khoan Lệ Thủy vào trường học góp phần nâng cao
chất lượng xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Những kết quả gặt
hái được chỉ là bước đầu, bản thân tôi xin được trình bày để đồng nghiệp tham
khảo và mong những góp ý chân thành để bản thân hoàn thiện hơn góp phần nhỏ
vào phong trào chung trong sự nghiệp giáo dục hiện nay.
Tôi xin thành cảm ơn những sự góp ý của các quý thầy cô giáo để đề tài
thêm phong phú hơn và xin được tiếp thu ý kiến góp ý của các đồng nghiệp./.

12


13