SKKN một số biện pháp chỉ đạo rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học ở trường tiểu học nga yên

MỤC LỤC
NỘI DUNG
1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
2. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lý luận của
2.2. Thực trạng của vấn đề dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu
học Nga Yên
2.3. Các biện pháp thực hiện
2.3.1. Biện pháp 1: Hệ thống các kỹ năng giao tiếp cần thiết cho học
sinh Tiểu học
2.3.2. Biện pháp 2: Nâng cao nhận thức cho giáo viên, phụ huynh
học sinh về kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học.
2.3.3. Biện pháp 3: Xây dựng môi trường học tập thân thiện, tích
cực.
2.3.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo giáo dục kỹ năng giao tiếp thông qua các
môn học
2.3.5. Biện pháp 5: Phát huy tính tích cực, chủ động, thông qua
hoạt động ngoại khóa nhằm tăng cường tính tự chủ cho học sinh
trong quá trình giao tiếp.
2.3.6. Biện pháp 6. Phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng
đồng trong việc rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
3. Kết luận - Kiến nghị

Trang
1
1

1
1
2
2
2
3
5
5
6
8
9
12
16
18
19


1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài:
Xã hội ngày nay trong xu thế toàn cầu hóa, quốc tế hóa, con người vừa là
mục tiêu vừa là động lực của mọi sự phát triển. Vấn đề đặt ra cho mỗi quốc gia
là muốn phát triển kinh tế, văn hóa xã hội của mỗi đất nước thì phải phát triển
con người. Vì vậy mà hầu hết các quốc gia trên thế giới, trong khu vực đều rất
quan tâm đến phát triển con người, coi giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu.
Trong bối cảnh đó Đảng và nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách về
phát triển giáo dục và đào tạo, coi “đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát
triển” và “sự nghiệp giáo dục là sự nghiệp của Đảng, của nhà nước và của toàn
dân”. [4 ]
“Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 Chính phủ đã xác định
đến năm 2020 nền giáo dục nước ta đã được đổi mới căn bản, toàn diện theo

hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế;
chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện gồm: giáo dục đạo đức,
kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành... đặc biệt là chất lượng
giáo dục văn hóa, đạo đức, kỹ năng sống, pháp luật, ngoại ngữ, tin học...”[2 ]
Trong các kỹ năng sống thì kỹ năng giao tiếp chiếm vị trí quan trọng trong
cuộc sống thực tiễn, hoạt động lao động của con người. Kỹ năng giao tiếp không
phải do bẩm sinh, di truyền mà có được mà nó được hình thành và phát triển
trong quá trình sống, qua hoạt động, qua trải nghiệm, tập luyện, rèn luyện... Vì
vậy muốn nâng cao chất lượng giáo dục thì cần thiết phải phát triển kỹ năng giao
tiếp cho học sinh.
Nội dung của giáo dục tiểu học là tập trung vào các môn văn hóa, giáo dục
đạo đức, giáo dục kỹ năng sống... trong những nội dung đó giáo dục kỹ năng
giao tiếp cho học sinh chiếm vị trí vai trò quan trọng, nó ảnh hưởng trực tiếp đến
chất lượng và hiệu quả của giáo dục tiểu học.
Đối với học sinh vùng nông thôn nói chung, học sinh Tiểu học Nga Yên nói
riêng, do đặc điểm điều kiện kinh tế, địa lý tự nhiên, môi trường giao tiếp hẹp,
do đặc điểm tâm lý học sinh vùng nông thôn nhút nhát, lúng túng, thiếu tự tin,
ngại giao tiếp trước người lớn, trước đông người. Chưa có kỹ năng hợp tác, làm
việc nhóm, kỹ năng thích ứng, kỹ năng giải quyết vấn đề....đặc biệt là kiến thức,
kỹ năng về cuộc sống còn nghèo nàn. Trong khi đó đời sống của học sinh tiểu
học rất cần đến kỹ năng giao tiếp, đó cũng chính là điều kiện để học sinh phát
triển một cách toàn diện đáp ứng yêu cầu xã hội ngày nay. Chính vì vậy mà đây
cũng chính là lý do tôi lựa chọn đưa ra đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo nâng
cao hiệu quả rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học Nga Yên”.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn giáo dục kỹ năng giao tiếp cho
học sinh Tiểu học. Đề tài nghiên cứu đưa ra một số biện pháp nhằm góp phần
nâng cao chất lượng dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học Nga Yên. Góp
phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh Tiểu học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:

- Lý luận về giáo dực kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
2


- Thực tiễn giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ở trường tiểu học nói chung
và trường tiểu học Nga Yên nói riêng.
- Học sinh trường Tiểu học Nga Yên.
- Các biện pháp rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học Nga Yên.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nhiệm vụ và mục đích nghiên cứu của đề tài, tôi đã sử dụng
các phương pháp nghiên cứu sau đây:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp khảo sát thực tiễn: thu thập một số vấn đề lí luận làm cơ sở
khoa học cho đề tài nghiên cứu.
- Phương pháp đàm thoại: hỏi chuyện, phỏng vấn.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: nhằm thu thập những thông tin cần
thiết về Kỹ năng giao tiếp của học sinh Tiểu học.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lý luận:
Trong xu thế hội nhập và phát triển ngày nay, giáo dục cần phải hướng tới
các mục tiêu: “Học để biết, học để làm và học để chung sống” và đặt ra vấn đề
là: kỹ năng nào cần thiết cho mỗi con người để thành công trong công việc và
cuộc sống ? Một trong 3 kỹ năng toàn cầu đòi hỏi ở một con người hoàn thiện
chính là kỹ năng giao tiếp. Vậy chúng ta có thể hiểu khái niệm kỹ năng giao tiếp
là gì?
* Kỹ năng giao tiếp: Là tập hợp những quy tắc, nghệ thuật về cách ứng xử, đối
đáp được đúc kết qua những kinh nghiệm thực tế, giúp việc giao tiếp được hiệu
quả và đạt được mục đích đặt ra trong những trường hợp cụ thể. [3]

Kỹ năng giao tiếp bao gồm nhiều loại kỹ năng khác nhau như kỹ năng
lắng nghe; kỹ năng giao tiếp bằng mắt, bằng cử chỉ; kỹ năng thuyết trình; kỹ
năng diễn đạt; kỹ năng ra quyết định…Trong trường hợp cụ thể, chúng ta không
chỉ sử dụng một kỹ năng nhất định mà cần phối hợp các kỹ năng giao tiếp phù
hợp để đạt được mục đích của buổi giao tiếp.
Chính vì vậy, để thực hiện các mục tiêu giáo dục cho học sinh tiểu học
thì điều cần thiết là phải hình thành và phát triển ở các em kỹ năng giao tiếp.
Dạy cho các em biết cách giao tiếp có hiệu quả chính là dạy cho các em biết
cách nhận thức đúng đắn về mình, nhận biết về đối tượng giao tiếp, biết cách
tiếp cận với đối tượng giao tiếp và biết bày tỏ thái độ, quan điểm của mình bằng
lời nói, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt và bằng cả những việc làm khi cần thiết.
Xã hội ngày càng phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của con người
ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, vấn đề mà giáo dục và xã hội quan tâm
trong thời gian qua đó là văn hoá ứng xử, khả năng giao tiếp trong cuộc sống
của giới trẻ, trong đó có học sinh, còn nhiều hạn chế. Vì thế, nhà trường là nơi tổ
chức giáo dục và định hướng đúng đắn cho học sinh, phải là nền tảng vững chắc
và trang bị cho các em kỹ năng giao tiếp trở thành kỹ năng sống trong học tập
khi ở nhà trường và cuộc sống ngoài xã hội sau này.
3


2.2. Thực trạng của vấn đề dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học Nga
Yên:
Trong những năm gần đây Đảng và nhà nước ta cũng như ngành Giáo
dục rất quan tâm đến việc đưa vào chương trình dạy giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh tiểu học mà trong đó kỹ năng giao tiếp là một trong những kỹ năng rất
quan trọng không thể thiếu của mục tiêu giáo dục kỹ năng sống đối với học sinh
nói riêng, đối với mỗi con người thời đại mới nói chung, nhằm đáp ứng nhu cầu
xã hội hiện nay. Có kỹ năng giao tiếp thì học sinh mới dễ dàng thực hiện tốt các
kỹ năng khác. Tuy nhiên việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ở trường

Tiểu học Nga Yên còn một số thực trạng sau:
- Việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học đặc biệt là trẻ em
nông thôn nói chung và học sinh trường tiểu học Nga Yên nói riêng vẫn chưa
được chú trọng nhiều.
- Các giờ học chưa chú ý rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Bởi vì tư
tưởng của giáo viên và phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức: đọc tốt,
viết tốt, làm toán tốt…việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh còn mang tính
chiếu lệ, đôi khi chỉ tập trung vào một số học sinh nói tốt.
- Trong khi đó có một số ý kiến cho rằng: hiện nay, chương trình đã quá
nặng về dạy kiến thức nên không quan tâm đến việc giáo dục kĩ năng giao tiếp
cho các em, một số khác thì đã có sự quan tâm song còn mang tính hình thức,
chưa chú trọng đến tất cả mọi đối tượng học sinh.
- Một số gia đình bố mẹ chỉ quan tâm, mải lo đến việc làm kinh tế mà quên
mất gia đình là chiếc nôi của con trẻ, quên đi việc cần tạo một môi trường gia
đình đầm ấm, người lớn gương mẫu, quan tâm dạy dỗ trẻ.
- Có những gia đình hoàn toàn phó mặc việc dạy dỗ con em cho nhà
trường. Cũng có những gia đình có điều kiện kinh tế, quá chiều chuộng con con
cái muốn gì được nấy, ít quan tâm đến việc giáo dục con em kỹ năng giao tiếp
với người lớn, bạn bè với cha mẹ, ông bà, thầy cô giáo, với các mối quan hệ xã
hội xung quanh mình.
- Nhiều học sinh được gia đình chiều chuộng dẫn đến các em thiếu các kỹ
năng giao tiếp, luôn ỷ lại, phụ thuộc vào người lớn; mỗi khi gặp các tình huống
trong thực tế lúng túng không biết xử lý thế nào, hạn chế trong việc tự bảo vệ
bản thân mình; hoặc có em được chiều chỉ làm theo ý của mình chứ không làm
theo ý người khác.
- Nhiều em do lúc rảnh rỗi xem tivi, điện tử, điện thoại, máy tính dẫn đến
các em ngại tiếp xúc, giao tiếp với mọi người xung quanh.
Trước những thực trạng giao tiếp của học sinh tiểu học nông thôn nói
chung và học sinh Tiểu học Nga Yên nói riêng như vậy nó cũng xuất phát từ
những nguyên nhân sau:

* Về phía lãnh đạo các nhà trường: Mặc dù đã được tập huấn, triển khai công tác
giáo dục các kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học từ lâu tuy nhiên lãnh đạo các
nhà trường chưa thực sự chú trọng nhiều về việc dạy kỹ năng sống đặc biệt là
các kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
- Các nhà trường vẫn là nặng về thành tích của Nhà trường trong năm học như
4


các cuộc thi giáo viên giỏi, chất lượng giờ dạy văn hoá và các hoạt động khác có
liên quan đến thành tích của nhà trường.
- Nhiều trường BGH phó mặc cho giáo viên dạy giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh, ít kiểm tra, đánh giá. Nhiều khi giáo dục kỹ năng sống mới chỉ tập trung
vào một số kỹ năng như: nhận biết cái tốt, cái xấu, biết từ chối cám dỗ…, nhưng
chưa chú trọng đến rèn kỹ năng giao tiếp như: kỹ năng khẳng định bản thân, kỹ
năng xử lý tình huống, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng thương lượng, chia sẻ, thuyết
trình, thuyết phục…. cho học sinh.
*Về phía Giáo viên: Nhìn chung đại đa số giáo viên đã có nhận thức về tầm
quan trọng của việc dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Các cấp cũng đã tổ chức
các lớp tập huấn về việc dạy kỹ năng sống cho Cán bộ, giáo viên ở các nhà
trường.
- Giáo viên cũng đã quan tâm đến vấn đề dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh ở
các mức độ khác nhau, tuy nhiên mới chỉ dừng lại ở việc lý thuyết, dạy lồng
ghép vào một số tiết học.
- Một số bộ phận giáo viên cao tuổi ngại đổi mới phương pháp dạy học, chưa
nhận thức đúng đắn, đầy đủ về hoạt động giáo dục này, chưa lựa chọn các hình
thức rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho học sinh thông qua các hoạt động dạy học
dẫn đến chất lượng kỹ năng giao tiếp của học sinh bị hạn chế.
- Một số giáo viên khác lại chưa chú trọng đến tất cả mọi đối tượng học sinh
trong lớp mà mới chỉ tập trung vào một số học sinh nổi bật, có khả năng.
* Về phía học sinh:

- Đa số em đều là gia đình thuần nông, một số em có hoàn cảnh gia đình khó
khăn, chưa có sự quan tâm chu đáo, chặt chẽ của cha mẹ nên các em ở đây có
một thực tế đáng quan tâm là khả năng giao tiếp còn hạn chế. Hơn nữa, nhiều
em ít có điều kiện tiếp xúc nơi đông người nên còn nhút nhát, ngại giao tiếp, ít
phát biểu ý kiến trong giờ học, chưa tự tin trong luyện nói, một số em nói năng
cộc lốc, không biết diễn đạt hết ý của mình.
- Trong trường vẫn có nhiều em còn giao tiếp với bạn thiếu hòa nhã, các hành vi
ứng xử với bạn bè đôi lúc chưa văn minh, lịch sự. Nhiều em còn rụt rè, nhút nhát
chưa tự tin nói, trình bày vấn đề trước đông người, ứng xử có phần mang tính
tùy tiện. Khi gặp gỡ thầy cô giáo, người lớn tuổi không chào hỏi, khi được hỏi
một vấn đề nào đó các em chưa biết cách trả lời rõ ràng mạch lạc, hoặc mới trả
lời cộc lốc, tùy tiện.
- Các em ngại, ít tham gia vào các hoạt động ngoại khóa nên sự mạnh dạn khi
hoạt động với bạn là chưa có. Kĩ năng giao tiếp của các em chưa cao. Chỉ một
số học sinh có kỹ năng nói, mạnh dạn bày tỏ quan điểm, ý kiến của mình trước
đông người, có thói quen và kĩ năng tốt. Còn phần lớn các em thường nhút nhát,
ngại chỗ đông người, gặp thầy cô giáo ngại, lúng túng, gặp người lạ chưa biết
cách chào hỏi, nói chuyện có lễ phép, trả lời cộc lốc, tuỳ tiện…, đánh giá về sự
việc nhưng chưa có thái độ và cách ứng xử, cách xưng hô chuẩn mực. Học sinh
thể hiện kĩ năng còn đại khái, chưa mạnh dạn thể hiện kĩ năng của bản thân. Các
em còn ngại nói, ngại viết, khả năng tự học, tự tìm tòi còn hạn chế.
Qua khảo sát thực tế khả năng giao tiếp của 142 học sinh từ khối 3-khối
5


5 khi chưa áp dụng biện pháp của trường Tiểu học Nga Yên, tôi thống kê kỹ
năng của học sinh đầu năm như sau:
Khả năng
Biết vận dụng thành thạo các kỹ năng
giao tiếp vào sinh hoạt hàng ngày

Biết vận dụng nhưng chưa thường
xuyên
Chưa biết vận dụng các kỹ năng giao
tiếp vào trong sinh hoạt hàng ngày

Số học sinh

Tỉ lệ (%)

53

37,3

48

33,8

41

28,9

Nhìn vào bảng thống kê trên chúng ta có thể thấy tỉ lệ học sinh biết giao
tiếp với xã hội, cộng đồng chiếm 37,3%. Số học sinh biết vận dụng chưa thường
xuyên và chưa biết vận dụng các kỹ năng giao tiếp vào sinh hoạt hàng ngày còn
khá cao. Điều nay cho ta thấy chất lượng giáo dục chưa đáp ứng được nhu cầu
của xã hội ngày càng phát triển. Trước thực trạng trên tôi đề ra các giải pháp chỉ
đạo nâng cao hiệu quả rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
2.3. Các giải pháp thực hiện:
2.3.1. Giải pháp 1: Tìm hiểu và hệ thống các kỹ năng giao tiếp cần thiết cho
học sinh Tiểu học:

Để chỉ đạo rèn luyện các kỹ năng giao tiếp có hiệu quả, đáp ứng được yêu
cầu giáo dục hiện nay, trước hết người quản lý phải tìm hiểu, nắm vững và hệ
thống được các kỹ năng giao tiếp cần giáo dục cho học sinh Tiểu học, bao gồm:
- Kỹ năng tự khẳng định về bản thân: Giúp HS tự tin đứng trước đám đông, biết
giới thiệu về mình với người khác, biết chào hỏi lễ phép và tôn trọng người
khác. Biết chào hỏi lễ phép với thầy cô giáo, người trên tuổi, biết nhường nhịn
em nhỏ, biết tôn trọng bạn bè.
- Kỹ năng nói lời yêu cầu đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi: Giúp học sinh biết nói
lời yêu cầu đề nghị của bản thân trước những vấn đề yêu cầu đề nghị. Cảm ơn
khi nhận quà hay sự giúp đỡ của người khác, xin lỗi khi làm người khác không
hài lòng...
- Kỹ năng từ chối yêu cầu đề nghị của người khác: Giúp các em phân biệt đúng
sai, biết ủng hộ cái đúng, cái thiện và kiên định với quan điểm của mình, biết từ
chối hay khước từ cái không đúng, hay những lời nói, việc làm thể hiện hành vi
lệch chuẩn.
- Kỹ năng xử lý tình huống: Trong cuộc sống học sinh tiểu học phải đối mặt với
nhiều tình huống trong học tập, vui chơi, sinh hoạt tập thể và lao động và gặp
những tình huống khó xử trong quan hệ với người lớn trong gia đình, với thầy
cô, bạn bè và nhiều người xung quanh, đòi hỏi các em phải có kỹ năng ứng xử
phù hợp, biết phân tích cái lợi và cái hại của việc ứng xử, tạo ra mối quan hệ
chia sẻ, hợp tác.
- Kỹ năng lắng nghe: Giúp học sinh biết lắng nghe, hiểu người khác, biết về
mình rõ hơn, lắng nghe một cách chủ động, tích cực, lắng nghe có chủ động để
tiếp nhận thông tin và xử lý thông tin có ích cho bản thân.
6


- Kỹ năng thương lượng: Giúp học sinh biết thương lượng với người khác để đạt
được mục tiêu giao tiếp, thương lượng với người thân để mục tiêu cá nhân,
thương lượng với bạn bè để giữ gìn mối đoàn kết...

- Kỹ năng chia sẻ: Giúp học sinh có kỹ năng chia sẻ với cha mẹ niềm vui, nỗi
buồn, thành công, thất bại trong cuộc sống, chia sẻ với thầy cô giáo về khó khăn
trong thực hiện nhiệm vụ của lớp, nhà trường, chia sẻ với bạn về công việc của
lớp...
- Kỹ năng thuyết trình trước đám đông: Giúp học sinh rèn luyện kỹ năng thuyết
trình trước lớp, trước nhóm, tập thể thông qua đó để rèn luyện kỹ năng nói, trình
bày một vấn đề trước đám đông.
- Kỹ năng thuyết phục: Trong học tập và lao động, sinh hoạt học sinh phải đưa
ra các ý kiến thuyết phục được người khác khi đưa ra các yêu cầu đề nghị.
- Kỹ năng giải quyết vấn đề: Giúp các em có kỹ năng phát hiện và giải quyết các
vấn đề trong học tập, xử lý các mối quan hệ, giải quyết các vấn đề xúc cảm cá
nhân...
- Kỹ năng làm việc hợp tác: Giúp các em có kỹ năng làm việc đồng đội, biết
chia sẻ, hợp tác, biết tranh thủ sự ủng hộ và giúp đỡ của người xung quanh để tự
hoàn thiện bản thân mình....
- Kỹ năng biểu lộ thái độ tình cảm: Trang bị cho học sinh kỹ năng biểu lộ cảm
xúc và thái độ cá nhân trong quá trình giao tiếp như: tức giận, cáu gắt, quá xúc
động... để không làm ảnh hưởng tới quá trình giao tiếp và chất lượng học tập,
rèn luyện của học sinh.
Trên đây là 12 kỹ năng giao tiếp cơ bản cần thiết đối với học sinh tiểu học
mà bất cứ một nhà quản lý giáo dục, một người giáo viên nào cũng phải nắm
được, có như vậy giáo viên mới có thể hướng dẫn, rèn luyện các kỹ năng giao
tiếp một cách thường xuyên trên lớp.
2.3.2. Giải pháp 2: Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên và nâng
cao nhận thức phụ huynh học sinh về kỹ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu
học.
Giao tiếp là nhu cầu không thể thiếu của mỗi con người, nhờ có kỹ
năng giao tiếp mà con người có thể chung sống và hòa nhập trong một xã hội
không ngừng biến đổi. Thực tế đã chứng minh con người hoạt động thành công
và hiệu quả nhờ kỹ năng giao tiếp chiếm 60%. Đối với học sinh tiểu học, giao

tiếp giúp cho các em trao đổi tri thức, thông tin trong học tập, rèn luyện, chia sẻ
các vấn đề trong cuộc sống hoạt động và vui chơi. Nhờ có giao tiếp học sinh biết
cách bày tỏ thái độ và quan điểm của mình trong quan hệ gia đình, nhà trường
và xã hội.
Chính vì thế, sau khi hệ thống các kỹ năng giao tiếp cần thiết bản thân Tôi
bắt tay vào việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ giáo viên, nâng
cao nhận thức cho phụ huynh và học sinh về các kỹ năng giao tiếp, tầm quan
trọng của giao tiếp trong cuộc sống và sự cần thiết phải giáo dục kĩ năng giao
tiếp cho học sinh Tiểu học. Từ đó giáo viên, phụ huynh, học sinh có thể làm tốt
công tác rèn kỹ năng giao tiếp cho các em.
7


Trước tiên cần giúp giáo viên, học sinh trong trường hiểu được: Kĩ năng
giao tiếp là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và
thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có
nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại… Rèn kĩ năng giao tiếp
đơn giản là giúp học sinh có cơ hội giao lưu với bạn bè, thầy cô giáo, với xã hội
xung quanh mình và có được khả năng ứng phó một cách linh hoạt nhưng đem
lại những thuận lợi trong cuộc sống. Dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh nhằm
rèn luyện cho các em có thói quen năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình,
phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội.
Tiếp đến là phải giúp giáo viên, phụ huynh, học sinh hiểu rõ: Kỹ năng giao
tiếp không phải là cái có sẵn, con người không phải sinh ra đã có kỹ năng giao
tiếp tốt. Mà kỹ năng giao tiếp phải được rèn luyện và hình thành theo một quá
trình, hình thành một cách tự nhiên qua những hoạt động, những trải nghiệm
trong cuộc sống và qua giáo dục mà có.
Trong các buổi sinh hoạt chuyên đề bản thân làm quản lý chỉ đạo chuyên
môn tôi tiến hành thực hiện bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên
và học sinh, nhà trường đã triển khai và cung cấp đầy đủ các Chỉ thị của Bộ

Giáo dục, các văn bản hướng dẫn của các ngành, các cấp có liên quan đến giáo
dục kỹ năng sống - mà kỹ năng giao tiếp là một phần không thể thiếu trong kỹ
năng sống của học sinh Tiểu học - cho giáo viên, học sinh. Tổ chức cho cán bộ
giáo viên nghiên cứu các kỹ năng giao tiếp cơ bản, cần thiết đối với học sinh
Tiểu học. Tổ chức tập huấn thông tư 22 đến toàn thể cán bộ, giáo viên. Yêu cầu
giáo viên nghiên cứu những điểm mới của TT 22 so với TT 30. Đặc biệt là phần:
Đánh giá sự hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh: Cụ thể
về Năng lực là: tự phục vụ, tự quản; hợp tác; tự học và giải quyết vấn đề. Phẩm
chất là: chăm học, chăm làm; tự tin, trách nhiệm; trung thực, kỉ luật; đoàn kết,
yêu thương."
Việc đánh giá của giáo viện phải được thực hiện một cách thường xuyên, liên
tục ở trên lớp, Giáo viên căn cứ vào các biểu hiện về nhận thức, kĩ năng, thái độ
của học sinh ở từng năng lực, phẩm chất để nhận xét, có biện pháp giúp đỡ kịp
thời; Học sinh được tự nhận xét và được tham gia nhận xét bạn, nhóm bạn về
những biểu hiện của từng năng lực, phẩm chất để hoàn thiện bản thân;
Từ đó để giáo viên thấy được rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh chính là
giáo dục cho học sinh năng lực, phẩm chất của con người xã hội mới mà TT 22
đã đề ra. Có như vậy giáo viên nắm vững thông tư, áp dụng một cách có hiệu
quả vào trong giảng dạy và nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho
học sinh, yêu cầu giáo viên nghiêm túc thực hiện.
Biện pháp tiếp theo nhà trường lựa chọn để nâng cao nhận thức phụ huynh,
học sinh đó là tuyên truyền. Hình thức tuyên truyền được thực hiện thông qua
hội nghị, các buổi họp phụ huynh toàn trường, các buổi chào cờ, các buổi sinh
hoạt lớp. Nhà trường cũng triển khai TT 22 đến tất cả các bậc phụ huynh để phụ
huynh nắm rõ yều cầu, nhiệm trách nhiệm của mình trong việc giáo dục kỹ năng
giao tiếp cho con em mình. Trong TT22 nêu rõ phần đánh giá phẩm chất năng
8


lực của học sinh là: Khuyến khích cha mẹ học sinh trao đổi, phối hợp với giáo

viên động viên, giúp đỡ học sinh rèn luyện và phát triển năng lực, phẩm chất."
Qua tuyên truyền, giáo viên, phụ huynh học sinh nhận thức rõ vai trò của
kỹ năng giao tiếp. Giúp giáo viên và học sinh, phụ huynh biết, hiểu được thế nào
là kỹ năng giao tiếp, các kỹ năng giao tiếp đó là gì? Và nó thực sự cần thiết đối
với con người như thế nào, từ đó các em học sinh tích cực tham gia các hoạt
động để rèn luyện mình, giáo viên nhận thấy trách nhiệm của mình trong sự
nghiệp giáo dục học sinh.
2.3.3. Giải pháp 3: Xây dựng môi trường học tập thân thiện, tích cực.
Sự thân thiện của giáo viên là điều kiện cần để những biện pháp đạt hiệu
quả cao. Thông qua cử chỉ, lời nói, ánh mắt, nụ cười giáo viên tạo sự gần gũi,
cảm giác an toàn nơi học sinh để các em bày tỏ những khó khăn trong giao tiếp,
trong học tập, trong cuộc sống của bản thân mình.
Tạo không khí lớp học thân thiện, cởi mở là một trong năm nội dung của
cuộc vận động. Trong mọi tiết dạy, tôi luôn yêu cầu giáo viên phải gần gũi, động
viên các em, quan tâm hơn đến những em ít nói, thụ động, những câu hỏi dễ
thường dành cho những em đó trả lời để các em cùng tham gia nói, tạo sự tự tin
trong các em. Lấy tinh thần của Thông tư 30 và Thông tư 22 của Bộ giáo dục
ban hành làm chuẩn, giáo viên nắm vững, vận dụng vào trong đánh giá nhận xét
học sinh.
* Ví dụ: - Đối với những em khá giỏi, yêu cầu giáo viên khuyến khích gợi mở
bằng những câu hỏi khó hơn một chút để các em mạnh dạn trình bày ý kiến của
mình, kích thích sự hứng thú ham học giỏi của các em. Còn các em học còn
chưa nắm được bài thì sử dụng lời khen đầu và nêu ra biện pháp để học sinh sửa
lỗi.
- Những em còn e dè, nhút nhát tôi chỉ đạo yêu cầu giáo viên thường xuyên
hướng dẫn nhóm trưởng cho học sinh đó trình bày phát biểu trước nhóm nhiều
và thường xuyên, giáo viên cũng cho những học sinh đó phát biểu trước lớp
nhiều hơn.
Ngoài ra trong nhà trường cũng yêu cầu giáo viên không ngừng tu dưỡng
và rèn luyện nâng cao ý thức trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp và lòng yêu

nghề để giáo dục học sinh, đưa vào một trong những tiêu chí đánh giá giáo viên
cuối năm học.
Xây dựng các quy tắc ứng xử trong trường học và trong từng giờ học theo
chuẩn mực đạo đức, nội quy hoạt động của nhà trường, nhằm định hướng cho
hoạt động trải nghiệm của học sinh đúng chuẩn mực như:
+ Quy tắc ứng xử quan hệ giữa giáo viên với học sinh: Được phổ biến ngay từ
đầu năm học, trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, chuyên đề.
Ví dụ: - Giáo viên phải lên lớp đúng giờ, niềm nở khi đến lớp.
- Tôn trọng ý kiến cá nhân, đối xử công bằng với học sinh.
- Biết lắng nghe và cùng chia sẻ những khó khăn trong cuộc sống.
- Ứng xử thân thiện, hòa nhã, không phân biệt đối xử.
- Giúp đỡ quan tâm các em có hoàn cảnh đặc biệt.
- Luôn là tấm gương sáng, mẫu mực cho học sinh noi theo.
9


- Tôn trọng nhân cách của học sinh.
- Không trù dập học sinh.
+ Quy tắc ứng xử quan hệ giữa học sinh với học sinh: Yêu cầu giáo viên chủ
nhiệm phổ biến triển khai trong các buổi sinh hoạt 15 phút đầu giờ, giờ sinh hoạt
lớp, có nhận xét việc thực hiện trong tuần, tháng. Có rút kinh nghiệm.
Ví dụ:
- Luôn tôn trọng, hòa nhã với bạn bè.
- Giúp đỡ bạn trong lúc khó khăn, hoạn nạn.
- Giúp bạn học tập tiến bộ, tích cực.
- Biết thông cảm, chia sẻ những buồn vui với bạn, cùng chung chí hướng,
lý tưởng.
- Khiêm tốn khi đánh giá về mình.
- Thật thà, trung thực khi đối xử với bạn.
+ Quy tắc ứng xử quan hệ giữa học sinh với xung quanh.

- Lễ phép kính trọng người lớn tuổi.
- Biết kính trên nhường dưới.
- Giúp đỡ mọi người khi gặp khó khăn.
Với việc đề ra các quy tắc ứng xử trong nhà trường như vậy, là việc làm có
vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình học tập và rèn luyện, rèn luyện kỹ
năng giao tiếp cho học sinh. Bởi nó giúp học sinh học tập một cách tích cực, tự
giác và chủ động. Giáo viên cũng từ đó mà có ý thức, trách nhiệm với nhiệm vụ
giáo dục được giao.
Phát huy vai trò của các lực lượng trong nhà trường nhằm tạo môi trường
giao tiếp thân thiện, thống nhất qua các hoạt động và giao lưu giữa học sinh với
các tổ chức giáo dục trong nhà trường.
Xây dựng và tổ chức thực hiện nội quy trường học; xây dựng văn hóa nề
nếp trong nhà trường thông qua sử dụng các hoạt động tự quản, hoạt động Đội
cờ đỏ của nhà trường để rèn kỹ năng, hành vi cho học sinh. Thu hút học sinh
tham gia quản lý lớp học, quản lý nhà trường bằng nhiều hoạt động khác nhau
qua đó tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm kỹ năng giao tiếp.
2.3.4. Giải pháp 4: Chỉ đạo giáo dục kỹ năng giao tiếp thông qua các môn
học:
Ở bậc tiểu học các môn học có chứa nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp rất
nhiều, nhất là các môn như: Tiếng Việt; Đạo đức; Khoa học, Tự nhiên xã hội....
Nhiệm vụ của người quản lý chỉ đạo chuyên môn là phải làm sao để giáo viên có
thể tự giác, tích cực thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh qua mỗi
giờ học trên lớp.
Trước tiên nhà trường phải cung cấp đầy đủ tài liệu, trang thiết bị dạy học
tới giáo viên. Mỗi giáo viên đều được cung cấp 12 kỹ năng giao tiếp cần thiết
cho học sinh tiểu học.
Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, buổi học Bồi dưỡng thường xuyên
tập trung tôi chỉ đạo các tổ chuyên môn thảo luận đưa ra các bài học có thể rèn
được kỹ năng giao tiếp nào cho học sinh. Lựa chọn các hình thức tổ chức dạy
học cho phù hợp.

10


Bước tiếp theo rất quan trọng đó là yêu cầu giáo viên khi lập kế hoạch và
tổ chức bài học phải đưa ngay nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp vào trong
từng bài học, tiết học đối với các phân môn có ưu thế như: Tiếng Việt, TNXH,
Đạo đức, Khoa học, Lịch Sử - Địa lý,... Xác định phần mục tiêu giáo dục kỹ
năng giao tiếp có trong bài học. Xác định được nội dung giáo dục kỹ năng giao
tiếp cần tích hợp. Ví dụ như bài học đó tích hợp kỹ năng giao tiếp nào?...
Lựa chọn phương pháp, biện pháp, hình thức tích hợp kỹ năng giao tiếp
thông qua bài học đó.
Tổ chức các hoạt động tăng cường các hoạt động giao tiếp, tự nhận thức, xử
lý tình huống, giải quyết vấn đề.... để rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
Để giáo viên không quên, tôi yêu cầu giáo viên khi lên kế hoạch dạy học
phải đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống theo từng môn học, từng tuần học vào
sổ báo bài giảng. Thể hiện ngay trong mục tiêu của bài học. Hàng tuần yêu cầu
phụ trách chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn kiểm giáo án để đôn đốc nhắc
nhở.
Mỗi giáo viên phải tự thống kê để nắm được nội dung giáo dục kỹ năng
giao tiếp trong mỗi môn học, bài học để chủ động soạn giảng cho có hiệu quả.
Lựa chọn hình thức, phương pháp dạy học phù hợp để nâng cao hiệu quả dạy kỹ
năng giao tiếp cho học sinh.
* Ví dụ: - Trong phân môn Tập làm văn lớp 2 có nhiều bài học có thể giáo dục
kĩ năng giao tiếp xã hội như: Tiết tập làm văn tuần 19 giáo dục kĩ năng đáp lời
chào và tự giới thiệu. Giáo viên phải giúp học sinh hiểu được ý nghĩa của việc
đáp lại lời chào đối với người đối diện và biết cách giới thiệu về bản thân khi
gặp người mới gặp lần đầu và được họ giới thiệu cho mình biết họ là ai. Giáo
viên đưa ra tình huống: Chị phụ trách sao đến lớp và cất tiếng chào: Chào các
em! Vậy đáp lại lời chào đó của chị phụ trách sao em sẽ nói như thế nào? Để học
sinh tự lựa chọn cách đáp lời. Từ Khi chị phụ trách sao giới thiệu về mình và

công việc của mình khi đến lớp; học sinh lựa chọn cách đáp lời. Hay tình huống:
Có một người bạn của bố mẹ đến chơi mà em chưa biết, họ giới thiệu về bản
thân em sẽ đáp lời lại như thế nào trong 2 tình huống: Có bố mẹ ở nhà hoặc Bố
mẹ đang đi vắng. HS sẽ thảo luận trong nhóm để đưa ra cách giải quyết, giáo
viên chỉnh sửa, góp ý cách đáp lời trong mỗi tình huống. Từ đó hình thành cho
các em kỹ năng đáp lại lời chào hỏi và giới thiệu về bản thân mình cũng là rèn
cho các em kỹ năng mạnh dạn, tự tin khi giao tiếp….
Hay trong môn Tự nhiên và Xã hội 2. Cụ thể là bài “Gia đình”, tuần 11. Qua
nội dung bài học tổ chức cho học sinh kể về những công việc của người thân
trong gia đình - Lưu ý cho các em cách quan sát và kể người thân lúc làm việc
và khi nghỉ ngơi. Đồng thời qua đó giáo dục các em biết giúp đỡ bố mẹ những
công việc phù hợp với khả năng của mình, có tình cảm và thái độ kính trọng,
yêu quý những người thân trong gia đình.
Đối với môn Đạo Đức 2 cụ thể là bài : Bảo vệ loài vật có ích tuần 14.
Thông qua bài học giúp các em hiểu được ích lợi của một số loài vật đối với
cuộc sống con người. Qua bài rèn cho học sinh kỹ năng ra quyết định biết bảo vệ
động vật có ích và lên án hành động giết hại động vật, cũng từ đó rèn học sinh
11


kỹ năng thuyết phục người khác thực hiện mục đích cao đẹp.... Từ đó nâng cao
kỹ năng quan sát đồng thời giáo dục cho các em có ý thức bảo vệ loài vật có ích
góp phần giữ gìn môi trường trong lành.
- Phân môn Tập làm văn 4 giúp các em biết: kỹ năng ra quyết định, ứng phó...
khi học những dạng văn: Viết thư, Điền vào giấy tờ in sẵn, Giới thiệu địa
phương. Hay phân môn Kể chuyện học sinh được học dạng kể chuyện: được
chứng kiến hoặc tham gia,... (được lồng cụ thể qua các tình huống giao tiếp).
Bên cạnh đó, nhiều bài Tập đọc giới thiệu những văn bản mẫu chuẩn bị cho việc
hình thành một số kĩ năng giao tiếp cộng đồng như mẫu đơn, thư, … hoặc cung
cấp những câu chuyện mà qua đó học sinh có thể rút ra những nội dung rèn kĩ

năng giao tiếp hữu ích.
Trong quá trình dạy học giáo viên cần phải vận dụng nhiều phương pháp,
hình thức dạy học phù hợp để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học
sinh như: thực hành giao tiếp, trò chơi học tập, phương pháp nêu và giải quyết
vấn đề, phương pháp tổ chức hoạt động nhóm, phương pháp hỏi đáp,…Thông
qua các hoạt động học tập, được phát huy trải nghiệm, rèn kĩ năng hợp tác, bày
tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai,…học sinh có được cơ hội rèn luyện, thực hành
nhiều kĩ năng giao tiếp cần thiết.

Một số hình ảnh học sinh Trường Tiểu học Nga Yên thảo luận nhóm, đóng
vai rèn các kỹ năng giao tiếp trong các tiết học.
12


- Hay ở môn Đạo đức, để các chuẩn mực đạo đức, pháp luật xã hội trở
thành tình cảm, niềm tin, hành vi và thói quen của học sinh. Giáo viên phải sử
dụng phương pháp dạy học đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của học sinh. Tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học
tập phong phú, đa dạng như: kể chuyện theo tranh; quan sát tranh ảnh, băng
hình, tiểu phẩm; phân tích, xử lí tình huống; chơi trò chơi, đóng tiểu phẩm, múa
hát, đọc thơ, vẽ tranh,…Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực
như: học theo nhóm, theo dự án, đóng vai, trò chơi,…Và chính thông qua việc
sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, học sinh đã được tạo cơ
hội để thực hành, trải nghiệm nhiều kĩ năng giao tiếp cần thiết, phù hợp với lứa
tuổi như: kỹ năng chia sẻ, hợp tác, thuyết phục, bộc lộ tình cảm…. Đó là lối
sống lành mạnh, các hành vi ứng xử phù hợp với nền văn minh xã hội. Lối sống
nói lời đẹp, hay, văn minh, lịch sự, biết hợp tác, giúp đỡ, chia sẻ với bạn…
Ngoài ra người quản lý cũng chỉ đạo giáo viên tập trung rèn kỹ năng giao
tiếp thông qua các môn giáo dục kỹ năng sống; An toàn giao thông. Trong
những năm gần đây dưới sự chỉ đạo của phòng giáo dục nhà trường đã triển khai

thực hiện dạy học môn “Giáo dục kỹ năng sống” đối với học sinh tiểu học. Hằng
tuần mỗi tiết học giáo viên đều thực hiện đầy đủ các tiết học, qua các bài học các
em nắm được nội dung và áp dụng vào thực tế.
* Ví dụ: Bài “Hạnh phúc của em” giáo viên phải cho các em nêu Hạnh phúc là
như thế nào? để mỗi em tự mình biết được Hạnh phúc rồi sau đó mới đưa ra
định nghĩa về hạnh phúc. Qua đó các em hiểu hạnh phúc là yêu thương và chia
sẻ cũng từ đó các em biết yêu thương, chia sẻ với mọi người trong gia đình cũng
như trong lớp, trong trường học. Với hoạt động như vậy học sinh được rèn luyện
kỹ năng chia sẻ, bộc lộ tình cảm, cảm xúc, thái độ của mình trong quá trình giao
tiếp.
Hay dạy bài “Lớp học vui” giáo viên đã tổ chức cho lớp một không khí vui
nhộn bằng cách: Tổ chức cho lớp hát bài: “Lớp chúng mình đoàn kết” sau đó
từng em học sinh lên lớp biểu diễn bài hát này cũng có thể bài hát khác. Tổ chức
trò chơi: ‘Rồng rắn lên mây” trong bài học. Tạo nên một không khí vui nhộn
cũng như rèn được sự mạnh dạn, tự tin trước tập thể cho học sinh.
2.3.5. Giải pháp 5: Phát huy tính tích cực, chủ động, thông qua hoạt động
ngoại khóa nhằm tăng cường tính tự chủ cho học sinh trong quá trình giao
tiếp.
Học sinh có những yếu tố cá nhân cần được phát huy trong hoạt động giáo
dục, đó là: năng lực sáng tạo, khả năng tự học, tự giáo dục của học sinh trong
hoạt động học tập nói chung, hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp nói riêng.
Muốn tăng cường vai trò chủ thể của học sinh trong hoạt động giáo dục, giáo
viên cần chú trọng việc tăng cường các hoạt động tự quản của học sinh trong
nhà trường.
Vì vậy tôi đã chỉ đạo Đội phối kết hợp với nhà trường xây dựng kết
hoạch tổ chức các hoạt động NGLL theo tuần, tháng, quý, năm. Trong đó có
lồng ghép các kỹ năng giao tiếp cần thiết cho học sinh như: Kỹ năng xử lý tình
13

huống, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc hợp tác, kỹ năng thuyết
trình trước đám đông…
Sau khi xây dựng kế hoạch, nhà trường phối hợp với Đội và các đoàn
thể trong nhà trường tổ chức thực hiện các buổi HĐNGLL. Nội dung của các
buổi sinh hoạt, HĐNGLL phải lồng ghép giáo dục các kỹ năng giao tiếp. Tăng
cường tổ chức các hoạt động NGLL chủ yếu trong nhà trường như:
+ Chỉ đạo cho Tổng phụ trách Đội tổ chức cho học sinh tham gia hoạt động chào
cờ đầu tuần do Liên đội tổ chức. Toàn bộ các hoạt động phải do học sinh chủ
động tiến hành, giáo viên, tổng phụ trách Đội là người cố vấn, hướng dẫn, trợ
giúp học sinh, không làm thay học sinh.
Tiết sinh hoạt chào cờ đầu tuần là Hoạt động ngoài giờ lên lớp có tính chất tổng
hợp nhằm giáo dục tư tưởng chính trị, tình cảm, đạo đức cho HS, là một tiết bắt
buộc có trong thời khoá biểu hằng tuần của học sinh. Ngoài việc nhận xét, đánh
giá hoạt động của Đội trong tuần, thì người quản lý phải chỉ đạo giáo viên Tổng
phụ trách Đội lựa chọn thêm những nội dung hoạt động chủ điểm thông qua tiết
chào cờ có rất nhiều hoạt động có thể rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh như:
Kể chuyện Bác Hồ; kể về anh bộ đội cụ Hồ.... Hay hát về chủ đề mẹ và cô nhân
dịp 20-10; 8-3; Chủ đề anh bộ đội cụ hồ nhân dịp 22-12... để rèn kĩ năng thuyết
trình, kỹ năng khẳng định trước đám đông…

Hình ảnh học sinh trường TH Nga Yên đang hát, kể chuyện Bác Hồ trong
các buổi HĐNGLL
Chỉ đạo cho giáo viên thực hiện tốt các tiết hoạt động ngoại khóa theo
tuần về các chuyên đề về văn hóa ứng xử trong nhà trường và xã hội, tuyên
truyền về An toàn giao thông; truyền thông y tế; nếp sống văn minh đô thị, vấn
đề ô nhiễm môi trường, hoạt động về nguồn... Thông qua việc tổ chức cho các
em thảo luận các vấn đề nêu trên, các em sẽ vận dụng một cách tự nhiên các kỹ
năng giao tiếp như trao đổi ý kiến, lắng nghe, trình bày ý kiến. Giáo viên chủ
nhiệm có thể theo dõi, quan sát và kịp thời uốn nắn cho các em, giúp các em tự
rèn luyện được các kỹ năng giao tiếp cho bản thân. Chính hoạt động này HS tự

rèn luyện kỹ năng nói trước đám đông, tạo cho các em sự tự tin và bản lĩnh khi
giao tiếp trước mọi người. Thông qua hoạt động này, GV có thể rèn luyện, sửa
chữa cho HS cách trả lời, cách trình bày lịch sự, lễ phép, rõ ý và thuyết phục
được người nghe. Hoạt động này có tính giáo dục cao, học sinh dễ dàng tiếp thu
14


và tự rèn luyện cho bản thân mình. Đồng thời,tạo điều kiện cho những em HS
thiếu tự tin, nhút nhát cũng có thể tham gia phát biểu bằng cách GV đặt những
câu hỏi vừa sức và quan tâm, động viên các em tham gia.
+ Chỉ đạo cho giáo viên chủ nhiệm tổ chức sinh hoạt 15 phút đầu giờ: Yêu cầu
giáo viên cho học sinh tự kiểm tra lẫn nhau trong tổ, nhóm về mức độ hoàn
thành nhiệm vụ học tập trước khi đến lớp, tổ chức đọc báo Đội, Nhi đồng để
chia sẻ thông tin...
+ Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm tổ chức sinh hoạt lớp cuối mỗi tuần: Giáo viên
phải cho học sinh đánh giá lại quá trình học tập của lớp trong 1 tuần, nhận xét
những mặt làm được, chưa làm được, biểu dương những bạn học tập tốt, làm bài
tốt, nhắc nhở động viên những bạn chưa ngoan, chưa chăm học... để các em có
cơ hội sửa chữa, phấn đấu. Đặc biệt các hoạt động này ở trong lớp phải được
quay vòng, để tất cả các em được tham gia điều hành các hoạt động ở trong lớp.
Với hoạt động này học sinh được rèn kỹ năng thuyết phục, xử lý tình huống,
lắng nghe…
Ngoài ra trong tôi cũng chỉ đạo Tổng phụ trách Đội phối hợp với Đoàn
thanh niên, tổ chuyên môn Nhà trường, cùng giáo viên chủ nhiệm tổ chức các
cuộc thi, trò chơi tạo niềm vui, học hỏi, kiểm tra kiến thức lẫn nhau của các em.
thường tổ chức các hoạt động ngoại khóa chung cho học sinh như: Rung chuông
vàng, các trò chơi dân gian, làm báo tường, trang trí lớp học nhân các dịp lễ:
20/10; 20/11; 22/12; 8/3; 26;3... Từ đó cũng rèn kỹ năng mạnh dạn, tự tin, hợp
tác, ra quyết định trong làm việc nhóm, với các bạn trong trường cũng như mọi
người.

Một số hoạt động làm báo tường, trang trí lớp học được học sinh trường
Tiểu học Nga Yên hăng hái tham gia.

15


Hình ảnh học sinh trường TH Nga Yên thi văn nghệ, rung chuông vàng
nhân ngày 20/11
16


Bên cạnh các hoạt động đó nhà trường phối hợp cùng với Đội tổ chức các
hoạt động xã hội từ thiện như: giúp đỡ người già không nơi nương tựa, trẻ em
mồ côi, giao lưu với các trung tâm nghệ thuật tình thương, trẻ em khuyết tật...
Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu kiến thức, tọa đàm, nói chuyện lịch sử cho học
sinh tham gia..., chăm sóc di tích lịch sử...Qua các buổi giao lưu quyên góp ủng
hộ trẻ em khuyết tật hay giúp đỡ người già cô đơn... các em biết bày tỏ tấm lòng
của mình đối với những người không may, cơ nhỡ, thật tâm muốn giúp đỡ chứ
không phải làm cho có lệ. Các em có ý thức trách nhiệm với xã hội xung quanh
mình sinh sống.

17


Một số hình ảnh Giáo viên, học sinh trường Tiểu học Nga Yên tham gia giao
lưu với trung tâm nghệ thuật tình thương và ủng hộ trẻ em nghèo có hoàn
cảnh khó khăn tại trường.
Thông qua các hoạt động xã hội, HS sẽ được nâng cao sự hiểu biết, tinh
thần trách nhiệm, khả năng thích ứng, linh hoạt, sự đồng cảm và có cơ hội vận

dụng các kỹ năng giao tiếp của mình khi tham gia như biết thăm hỏi, biết chia
sẻ, biết an ủi, động viên; biết làm quen, kết bạn; biết tuyên truyền, vận động mọi
người tham gia; biết điều chỉnh hành vi giao tiếp đúng đắn trong xã hội.
2.3.6. Phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc rèn kỹ
năng giao tiếp cho học sinh.
Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện các phẩm chất và năng lực nhằm giúp
trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện là một quá trình lâu dài liên tục, diễn
ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội
phức tạp. Vì thế, việc giáo dục học sinh nói chung và giáo dục kỹ năng giao tiếp
cho học sinh nói nói riêng luôn luôn đòi hỏi sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của
nhiều lực lượng xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm đúng cách của nhà trường,
gia đình và mọi người trong xã hội.
Ý nghĩa sâu sắc của việc phối hợp các lực lượng giáo dục đã được Bác Hồ
chỉ ra từ lâu: "Giáo dục trong nhà trường chỉ là một phần, còn cần có sự giáo
dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường
được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt đến mấy, nhưng thiếu giáo dục
trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn.” [3]
Chính vì vậy mà nhà trường đã thiết lập và duy trì mối liên hệ chặt chẽ,
thường xuyên giữa nhà trường, thông qua giáo viên, nhất là giáo viên chủ nhiệm
với cha mẹ học sinh thông qua gặp gỡ trực tiếp, gọi điện thoại, sổ liên lạc truyền
thống hoặc điện tử, các buổi họp phụ huynh để thông báo kịp thời cho gia đình
về tình hình học tập, rèn luyện và những vấn đề liên quan đến học sinh cần sự
phối hợp của gia đình.
Trong các buổi họp phụ huynh nhà trường đã tuyên truyền vận động phụ
huynh xây dựng nếp sống văn minh ngay tại gia đình.
* Ví dụ như:
- Để việc giáo dục gia đình có hiệu quả tốt, các bậc cha mẹ cần quan tâm xây
dựng một gia đình đầy đủ toàn vẹn, trong đó mọi thành viên có nghĩa vụ và
trách nhiệm với nhau. Xây dựng một phong cách sinh hoạt có nề nếp, phù hợp
nhu cầu hứng thú nhằm phát huy những mặt tích cực của trẻ. Đặc biệt cha mẹ,

người lớn phải giữ uy tín vai trò gương mẫu của mình trong gia đình và ngoài xã
hội.
- Hơn nữa phụ huynh là người tiếp xúc nhiều nhất với các em khi ở nhà, người
trực tiếp dạy dỗ chỉ bảo các em từng lời ăn tiếng nói khi tiếp xúc với mọi người
xung quanh, nhất là ở hàng xóm láng giềng, phụ huynh cần nhắc nhở các em nói
năng lễ phép và mạnh dạn hơn.
- Thường xuyên liên hệ chặt chẽ với nhà trường, đoàn thể để nắm được mục
đích giáo dục, có sự phối hợp chặt chẽ. Cụ thể:
18


Tham gia tích cực vào hội phụ huynh của trường, quan tâm giúp đỡ nhà
trường xây dựng cơ sở vật chất, các phương tiện dạy học để nhà trường có điều
kiện nâng cao chất lượng giáo dục. Những cuộc họp do nhà trường tổ chức, các
bậc phụ huynh cần đi đầy đủ để nắm được yêu cầu giáo dục của nhà trường mà
có sự kết hợp. Gia đình cần xây dựng truyền thống “tôn sư trọng đạo”, bảo vệ uy
tín thầy cô giáo, tuyệt đối tránh các hành vi thiếu tôn trọng thầy cô giáo trước
mặt con cái.
Trong các buổi hoạt động ngoại khóa nhà trường phối hợp mời đại diện cha
mẹ học sinh đến tham dự để phụ huynh thấy được các hoạt động này có ý nghĩa
đối với con em mình, thấy được các em tham gia vào các hoạt động một cách
tích cực, tự tin, hợp tác... Từ đó phụ huynh tích cực tạo điều kiện cho các em
được tham gia và quan trọng nhất chính là thay đổi được cách suy nghĩ của phụ
huynh đối với việc rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
Để thống nhất và tập hợp được sức mạnh của toàn xã hội trong việc giáo
dục thế hệ trẻ, nhà trường vừa phải không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục
toàn diện vừa phải phối hợp chặt chẽ với gia đình, với các tổ chức xã hội.
* Cụ thể là hướng vào một số công việc cụ thể sau đây:
- Đưa nội dung, mục tiêu giáo dục trong nhà trường vào các tổ chức xã hội
trong địa phương như: Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu

chiến binh, Hội người cao tuổi,…nhằm thống nhất định hướng tác động đối với
quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
- Phát huy vai trò nhà trường là trung tâm văn hóa giáo dục của địa phương,
tổ chức việc phổ biến các tri thức khoa học kỹ thuật, văn hóa xã hội…đặc biệt là
những kiến thức biện pháp giáo dục trẻ trong điều kiện xã hội phát triển theo cơ
chế thị trường đang rất phức tạp cho các bậc cha mẹ, giúp họ hiểu được đặc
điểm trong đời sống, tâm sinh lý của trẻ hiện nay.
- Phối hợp với địa phương tổ chức cho học sinh tham gia tích cực vào các
hoạt động văn hóa xã hội ở địa phương như: tham gia chương trình đền ơn đáp
nghĩa tại địa phương, tổ chức cho học sinh cùng các ban ngành địa phương đến
thăm hỏi những gia đình chính sách, gia đình khó khăn, xây dựng gia đình văn
hóa mới,…nhằm góp phần cải tạo môi trường gia đình và xã hội ngày càng tốt
đẹp hơn.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Qua thời gian chỉ đạo giáo viên tập trung rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho
các em như đã nêu ở trên, Trường tôi tỉ lệ học sinh biết sử dụng thường xuyên
các kỹ năng giao đã đạt được những kết quả đáng kể như sau:
- Đa số các em có khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh rất tốt, các
em nhận thức được cần lễ phép với mọi người trên, phải xưng hô đúng cách, biết
nói lời cảm ơn, xin lỗi phù hợp. Nói chung khả năng giao tiếp của các em đạt
yêu cầu.
- Kết quả cụ thể khảo sát khả năng giao tiếp của 142 học sinh từ khối 3-khối
5 sau khi áp dụng biện pháp trên của trường Tiểu học Nga Yên, tôi thu được kết
quả như sau:
19


Khả năng
Số học sinh
Tỉ lệ (%)

Biết vận dụng thành thạo các kỹ năng
giao tiếp vào sinh hoạt hàng ngày
103
72,6
Biết vận dụng nhưng chưa thường
xuyên
34
23,9
Chưa biết vận dụng các kỹ năng giao
tiếp vào trong sinh hoạt hàng ngày
5
3,5
Nhìn vào bảng kết quả của việc sau khi áp dụng các biện pháp trên vào
rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh chúng ta có thể thấy, tỉ lệ học sinh biết vận
dụng các kỹ năng giao tiếp vào trong sinh hoạt hằng ngày được nâng lên một
cách rõ rệt, học sinh trường Tiểu học Nga Yên tương đối tự tin trong giao tiếp,
các em biết chào hỏi lễ phép khi có khách đến, khi gặp thầy cô giáo. Giao tiếp
với bạn bè hòa nhã, học tập tích cực chủ động….
3. Kết luận – Kiến nghị
- Kết luận:
Rèn luyện kĩ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học là một việc làm hết sức
cần thiết của xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải
được tôi luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành
mạnh, an toàn, tích cực, vui vẻ. Việc giáo dục kĩ năng giao tiếp ngay từ lớp nhỏ
sẽ rút ngắn thời gian để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống
để làm hành trang bước vào đời. Trẻ em là hạnh phúc của gia đình, tương lai của
đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, là nhân tố
để cây đời mãi mãi xanh tươi. Việc chăm sóc và giáo dục trẻ em, bồi dưỡng trẻ
em trở thành công dân tốt của đất nước là một công việc vô cùng quan trọng mà
mỗi nhà trường, mỗi giáo viên phải cùng có trách nhiệm.

Trẻ em trong lứa tuổi tiểu học rất hồn nhiên ngây thơ trong trắng. Vốn kiến
thức, vốn kinh nghiệm sống của các em mới có rất ít. Vì vậy muốn đạt được
mục tiêu giáo dục phát triển toàn diện của nhà trường, các thầy cô giáo cần phải
kiên trì, nhiệt tình, có tâm huyết với nghề, bên cạnh kiến thức về chuyên môn
nghiệp vụ, người giáo viên phải có vốn kiến thức tâm lý học, hiểu được tâm sinh
lý của trẻ. Từ đó sẽ tìm ra được những phương pháp hiệu quả để giáo dục trẻ.
Việc dạy “chữ” cần luôn song hành với việc dạy “ làm người”, và phải được
xuất phát ngay từ những tình huống, những việc làm nhỏ nhất trong cuộc sống
thực tế của học sinh. Nhà trường cần tổ chức nhiều hoạt động tập thể để học
sinh được trải nghiệm, phải thực hiện tốt gắn kết 3 môi trường Gia đình - Nhà
trường - Xã hội để giáo dục kỹ năng sống cho các em.
Trên đây, là một số kinh nghiệm về việc chỉ đạo rèn kĩ năng giao tiếp mà
tôi đã áp dụng có hiệu quả ở trường Tiểu học Nga Yên. Sáng kiến này không
tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự góp ý, chia sẻ của cấp trên và bạn
bè đồng nghiệp.
- Kiến nghị:
- Qua sáng kiến kinh nghiệm này tôi có một kiến nghị, đề xuất để nâng
cao chất lượng dạy kỹ năng giao tiếp cho học sinh trong nhà trường.
20


Kính mong các cấp, ngành có liên quan cần tuyên truyền và trang bị thêm
tài liệu, phương tiện để phục vụ cho công tác giáo dục kỹ năng giao tiếp. Các
cấp các ngành cũng cần chú trọng đến xây dựng chương trình dạy kỹ năng giao
tiếp trong chương trình học chính khóa cho học sinh.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nga Sơn, ngày 5 tháng 4 năm 2017
Tôi xin cam đoan kinh nghiệm này là
của mình, không sao chép của người khác.

Người viết
Cù Thị Thủy
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục của Tiến sĩ Ngô Giang Nam: Giáo
dục Kỹ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học nông thôn miền núi phía Bắc.
2. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020.
3. Nguồn tài liệu trên Internet về: Lý luận, vị trí vai trò về giáo dục kỹ
năng giao tiếp cho học sinh, sinh viên.
4. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI năm 2011.
5. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 8
6. - Chương trình giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
- Sách giáo khoa, sách tham khảo chương trình tiểu học.
- Sách giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp HS tiểu học.
7. Thông tư 22 và thông tư 30

21


DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Cù Thị Thủy
Chức vụ và đơn vị công tác: Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nga Yên.

STT

1
2

3
4

TÊN ĐỀ TÀI SKKN

Một số kinh nghiệm rèn chữ viết
đẹp cho học sinh lớp 3.
Một số biện pháp dùng tranh giới
thiệu bài gây hứng thú học tập
trong môn Tập đọc lớp 4
Rèn kỹ năng giải các bài toán
điển hình có lời văn bằng sơ đồ
đoạn thẳng cho học sinh lớp 4
Một số kinh nghiệm bồi dưỡng
học sinh yếu lớp 4.
Một số biện pháp rèn kỹ năng
luyện nói cho học sinh lớp 1.

5

6

CẤP
PHÒNG;
SỞ ĐÁNH
GIÁ

Phòng GD

KẾT QUẢ

ĐÁNH GIÁ
XẾP LOẠI

- Phòng
giáo dục

- C cấp
huyện.
- B cấp
huyện

- Phòng
Giáo dục

- A cấp
huyện

- Phòng GD
- Sở GD

- A cấp
huyện.
- C cấp tỉnh
- A cấp
huyện;
- C cấp tỉnh
- A cấp
huyện;
- C cấp tỉnh

- Phòng
GD; - Sở
GD
Một số biện pháp quản lý chỉ đạo - Phòng GD
nâng cao chất lượng dạy học môn - Sở GD
Đạo đức ở Trường Tiểu học Nga
Thạch
Một số biện pháp chỉ đạo nâng
- Phòng GD
cao chất lượng dạy Kỹ năng giao
tiếp cho học sinh Trường Tiểu
học Nga Yên

- A cấp
huyện.

NĂM HỌC
ĐÁNH GIÁ
XẾP LOẠI

2002-2003
2005-2006
2006-2007
2007-2008
2011-2012

2013-2014

2016-2017

* Liệt kê tên đề tài theo thứ tự năm học, kể từ khi tác giả được tuyển dụng vào
Ngành cho đến thời điểm hiện tại.
----------------------------------------------------

22